Mất nhãn hiệu là mất thị trường
Đó là khẳng định của TS. Trần Lê Hồng - Cục Sở hữu
Trí tuệ tại Hội thảo “Thương hiệu mạnh – Lợi thế
cạnh tranh trong kinh tế hội nhập” do VCCI và Bộ
Khoa học và Công nghệ phối hợp tổ chức.
Theo TS. Trần Lê Hồng, hiện nay các doanh nghiệp
Việt Nam không chỉ nỗ lực trên thị trường trong nước
mà còn đang vươn ra thị trường thế giới. Để thành
công, các doanh nghiệp phải quan tâm giải quyết
nhiều vấn đề, trong đó không thể bỏ qua hay xem nhẹ
việc bảo hộ nhãn hiệu do vai trò của nó đối với các
hoạt động kinh doanh và chính doanh nghiệp như
một loại tài sản trí tuệ có giá trị.
Tuy nhiên nhiều doanh nghiệp chưa thực sự quan
tâm đầy đủ đến việc bảo hộ nhãn hiệu làm cơ sở cho
các hoạt động thương hiệu của doanh nghiệp. Không
ít các doanh nghiệp thờ ơ với các hiện tượng làm
hàng giả, hàng nhái, không có những hoạt động tích
cực hướng đến việc đảm bảo quyền của mình đối với
nhãn hiệu, chỉ khi nhãn hiệu của mình đã bị doanh
nghiệp khác hoặc các chủ thể nước ngoài chiếm đoạt
mới “tỉnh giấc” để đổi mới cách tiếp cận với việc bảo
hộ nhãn hiệu, ví dụ như trường hợp của Công ty
Trung Nguyên, Tổng công ty dầu khí Việt Nam, Tổng
công ty thuốc lá Việt Nam v.v. Điều đáng mừng là
ngày càng nhiều doanh nghiệp đã nhận ra điều này
thể hiện qua tỷ lệ nhãn hiệu của các doanh nghiệp
Việt Nam đăng ký tăng nhanh qua các năm: Năm
2007 số nhãn hiệu được đăng ký tăng 68% từ 6.335
lên 10.660; Năm 2008 tiếp tục tăng 49%, lên 15.826.
Sự cần thiết của việc bảo hộ nhãn hiệu
TS. Trần Lê Hồng khẳng định: “Các nhãn hiệu thực
chất là diện mạo của doanh nghiệp”. Chứng minh cho
luận điểm của mình, ông Hồng lập luận, nhãn hiệu
của doanh nghiệp cho phép khách hàng phân biệt
được sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp này
với sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp khác,
qua đó tạo cho doanh nghiệp có khả năng bán ra thị
trường một cách tốt hơn hàng hóa hoặc dịch vụ của
mình. Nhưng nhãn hiệu không chỉ được sử dụng như
dấu hiệu nhận biết doanh nghiệp mà còn là sự đảm
bảo về chất lượng trước sau như một. Một khách
hàng nếu đã hài lòng với chất lượng của sản phẩm
hoặc dịch vụ của một doanh nghiệp nào đó thì sẽ tiếp
tục mua nó dựa vào chất lượng mong đợi nhờ vào
nhãn hiệu đã biết. “Vì vậy, doanh nghiệp nên chú tâm
tới việc lựa chọn và thiết kế một nhãn hiệu phù hợp,
nhất là bảo hộ nó, sử dụng nó một cách thận trọng
trong quảng cáo và ngăn chặn những người khác sử
dụng bất hợp pháp hoặc làm sai lệch nhãn hiệu đó” –
Ông nhấn mạnh.
Ông Hồng cũng cho biết thêm về sự cần thiết của
việc bảo hộ nhãn hiệu đó là: “Việc đăng ký bảo hộ
nhãn hiệu cho phép doanh nghiệp có thể tối đa hóa
sự khác biệt của sản phẩm, quảng cáo và tiếp thị để
từ đó nâng cao khả năng nhận biết sản phẩm hoặc
dịch vụ của doanh nghiệp tại các thị trường quốc tế
đồng thời thiết lập mối liên hệ trực tiếp với khách
hàng nước ngoài”. Tùy thuộc vào tính chất dịch vụ,
một doanh nghiệp có thể thỏa thuận chuyển giao
quyền đối với nhãn hiệu với các công ty trong và
ngoài nước giúp có thêm lợi nhuận từ nhãn hiệu.
Tương tự như vậy, việc chuyển giao quyền đối với
nhãn hiệu được thực hiện cả cho hàng hóa. Không có
gì là lạ khi các doanh nghiệp kinh doanh hàng hóa
hay dịch vụ tại thị trường trong nước hoặc xuất khẩu
những mặt hàng không có nhãn hiệu sẽ phải đối mặt
với những bất lợi như:
· Lợi nhuận thấp hơn do khách hàng đòi hỏi giá
thấp hơn vì các sản phẩm không có nhãn hiệu.
· Không có được sự tín nhiệm của khách hàng vì
họ không thể nhận biết sản phẩm và phân biệt được
với sản phẩm của các đối thủ cạnh tranh.
· Khó khăn trong tiếp thị và quảng cáo sản phẩm
hoặc dịch vụ ở nước ngoài vì không có biểu tượng
phù hợp hay dấu hiệu nhận biết dễ dàng để liên hệ
sản phẩm/ dịch vụ với doanh nghiệp vì việc tiếp thị
một sản phẩm không có nhãn hiệu rõ ràng là khó hơn
nhiều.
Một lần nữa ông khẳng định: “Bảo hộ nhãn hiệu đặc
biệt hữu ích và cần thiết với các doanh nghiệp Việt
Nam do hầu hết là các doanh nghiệp vừa và nhỏ mới
tham gia thị trường khi tham vọng củng cố và mở
rộng thị phần là một yêu cầu khách quan và hết sức
bức thiết.”
Thực tế với mỗi doanh nghiệp, việc xây dựng và tạo
lập uy tín cho nhãn hiệu của riêng mình đã khó nhưng
việc giữ gìn, bảo vệ nó còn khó hơn nhiều nếu như
không được đăng ký bảo hộ. “Nhãn hiệu có vị trí đặc
biệt quan trọng và trở thành “linh hồn” của mỗi doanh
nghiệp trong quá trình phát triển. Chính vì vậy, nhiều
người đã đúng khi khẳng định “Mất nhãn hiệu là mất
thị trường”” – Ông Hồng nói.
DN nên quan tâm đối với việc đăng ký bảo hộ ở
nước ngoài
Doanh nghiệp không chỉ nên quan tâm đến việc đăng
ký bảo hộ trong nước mà việc đăng ký bảo hộ ở nước
ngoài cũng không kém phần quan trọng bởi việc bảo
hộ nhãn hiệu chỉ có hiệu lực trong phạm vi lãnh thổ
của nước thực hiện bảo hộ. “Để mất hay tranh chấp
đối với nhãn hiệu ở trong nước đã phức tạp và tốn
kém cho doanh nghiệp, nhưng điều đó sẽ phức tạp
và tốn kém gấp nhiều lần nếu như xảy ra ở nước
ngoài” – TS Hồng cho biết. Ông Hồng lấy dẫn chứng,
một khi nhãn hiệu không được đăng ký bảo hộ kịp
thời ra nước ngoài mà để đối tác hay đối thủ chiếm
đoạt mất thì doanh nghiệp sẽ gánh chịu những hậu
quả rất nặng nề. Điều dễ nhận thấy nhất là nếu hàng
hoá chưa xuất vào thị trường đó, thì việc xuất hàng
sẽ không thực hiện được, doanh nghiệp sẽ phải thay
đổi nhãn hiệu và chi phí tiếp thị mới. Trong trường
hợp hàng hoá của doanh nghiệp đang được xuất vào
thị trường đó, người chiếm đoạt nhãn hiệu có thể sẽ
tạo ra những rào cản không nhỏ cho doanh nghiệp
khi yêu cầu pháp luật can thiệp và hàng hoá nhập
khẩu có thể bị bắt giữ, xử phạt. Trong những trường
hợp như vậy, doanh nghiệp sẽ luôn phải đối phó với
khả năng mất luôn thị phần. Ngoài ra, khả năng
những người chiếm đoạt nhãn hiệu sẽ lợi dụng để
sản xuất hàng giả đưa vào Việt Nam cũng rất cao,
làm ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của doanh
nghiệp tại chính thị trường trong nước. Để có thể “đòi
lại” nhãn hiệu của mình, doanh nghiệp sẽ rất vất vả,
khó khăn và thiệt hại đủ đường.
Nếu việc DN bảo hộ nhãn hiệu kịp thời thì DN có thể
chủ động tiếp thị, quảng cáo sản phẩm đến thị
trường, xúc tiến thương mại, khuếch trương hoạt
động sản xuất kinh doanh. Chính việc bảo hộ này là
cơ sở pháp lý quan trọng để đấu tranh với hàng giả,
hàng nhái, đảm bảo môi trường cạnh tranh lành
mạnh, bảo vệ quyền lợi của nhà sản xuất và người
tiêu dùng.
“Nói một cách ngắn gọn, giải pháp cho các doanh
nghiệp muốn giữ vững thị trường, ổn định xuất khẩu,
không còn cách nào khác là đánh giá đúng tình hình
kinh doanh của mình để chủ động trong việc đăng ký
bảo hộ nhãn hiệu, đảm bảo cho các hoạt động
thương hiệu và phát triển kinh doanh cả trong và
ngoài nước.” – ông Hồng khẳng định.
Cho đến nay, Việt Nam đã có một hệ thống pháp luật
tương đối hoàn chỉnh về nhãn hiệu và phù hợp với
các chuẩn mực quốc tế. Trụ cột của hệ thống pháp
luật này là Luật Sở hữu trí tuệ và dưới đó là các văn
bản hướng dẫn thi hành, cùng với các văn bản pháp
luật bổ sung, hỗ trợ như Bộ luật Hình sự, Luật
Thương mại, Luật Hải quan, v.v. Việc doanh nghiệp
nhận thức đầy đủ về đăng ký bảo hộ nhãn hiệu trong
và ngoài nước có ý nghĩa quan trọng, ảnh hưởng đến
phát triển kinh doanh của doanh nghiệp. Chính vì vậy,
cần làm rõ về việc đăng ký bảo hộ nhãn hiệu không
chỉ ở trong nước mà còn ra nước ngoài.