KỸ THUẬT Ủ TƯƠI THỨC ĂN THÔ XANH CHO BÒ SỮA potx

KỸ THUẬT Ủ TƯƠI THỨC ĂN
THÔ XANH CHO BÒ SỮA

Những năm gần đây, bò sữa là một vật nuôi quen thuộc và mang lại
hiệu quả kinh tế khá cao cho nhiều hộ chăn nuôi tại các quận, huyện ven
thành phố như : Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, Quận 12, Quận 9, … Vì có
đặc điểm cấu tạo hệ thống tiêu hóa của loài gia súc nhai lại, nên khẩu phần
thức ăn hàng ngày của Bò sữa chủ yếu là thức ăn thô xanh, chiếm khối
lượng rất lớn, tương ứng với 10% trọng lượng cơ thể bò.
Ví dụ: một bò cái vắt sữa với trọng lượng 400kg, nhu cầu hàng ngày
cần ăn khoảng 30 – 40kg cỏ. Do đó, việc đảm bảo nguồn cung cấp đầy đủ số
lượng và chất lượng thức ăn thô xanh trong chăn nuôi bò sữa là rất cần thiết
và quan trọng.
Tuy nhiên, hiện nay do tốc độ đô thị hóa ngày càng cao, diện tích đất
trồng cỏ phục vụ chăn nuôi bò sữa ngày càng thu hẹp. Các nông hộ chăn
nuôi đã phải khai thác ngày càng nhiều nguồn cỏ trong tự nhiên không đảm
bảo chất lượng. Trong khi đó, một thực tế rất lãng phí là nguồn thức ăn thô
xanh từ thân cây bắp, đọt mía sau khi thu hoạch đã không được sử dụng cho
bò ăn do thân cây cứng hoặc do thu hoạch với số lượng lớn bò sử dụng
không hết trong thời gian ngắn. Để khai thác sử dụng có hiệu quả nguồn
thức ăn này, chúng tôi xin giới thiệu “Kỹ thuật ủ tươi thức ăn thô xanh”
dùng trong chăn nuôi bò sữa.
I/ Khái niệm “ủ tươi” là gì ?
“Ủ tươi” là một kỹ thuật bảo quản thức ăn thô xanh với 3 mục đích :
-Bảo quản giá trị dinh dưỡng của cây thức ăn không bị mất chất
lượng so với thời điểm thu cắt để có thể sử dụng lâu dài trong nhiều tuần
hoặc nhiều tháng.
-Bằng quá trình lên men yếm khí làm cho chúng trở nên dễ tiêu hóa;
Các phần cứng của thân cây bắp, cỏ voi, đọt mía sẽ bị mềm ra làm gia súc
thích ăn và tiêu hóa tốt hơn.
-Kỹ thuật “ủ tươi” thức ăn thô xanh có thể giúp người chăn nuôi chủ

động trong việc đảm bảo nguồn cung cấp thức ăn thô xanh ổn định cho bò
sữa và có thể khai thác sử dụng có hiệu quả các nguồn nguyên liệu phụ phế
phẩm nông nghiệp.
II/ Các loại cây thức ăn có thể dùng để ủ tươi:
Nhìn chung bất cứ loại cây thức ăn nào cũng có thể áp dụng phương
pháp ủ tươi. Hiện nay, phổ biến sử dụng là thân cây bắp, đọt mía, phần cứng
cây cỏ voi và cỏ tự nhiên.
III/ Kỹ thuật ủ tươi thức ăn thô xanh:
3.1 Xây dựng hố ủ: một hộ chăn nuôi có thể xây dựng 1 hay nhiều hố
ủ tùy thuộc vào nhu cầu lượng thức ăn thô xanh cần dự trữ.
-Kích thước hố ủ: dài 1m, ngang 1m, cao 1,5m. Có thể xây hố ủ to
hơn và làm các vách ngăn ở giữa để luân phiên ủ thức ăn đảm bảo dự trữ đủ
nhu cầu thức ăn thô xanh cho bò sữa. Mỗi hố ủ dung tích 1,5m3 có thể chứa
750 – 900kg thức ăn ủ tươi tùy theo vật liệu sử dụng.
-Đáy hố ủ phải khô ráo, không bị nước hay ẩm. Cần thiết lót một lớp
gạch hoặc đá vụn ở đáy hố dày khoãng 10cm để tạo sự thoát nước tốt trong
hố ủ, không làm hư lớp thức ăn ở đáy hố ủ.
3.2 Kỹ thuật ủ:
-Vệ sinh chuẩn bị hố ủ thật sạch sẽ 1 – 2 ngày trước khi thu hoạch
cây thức ăn ( thân cây bắp, ngọn mía,…).
-Cây thức ăn được thu hoạch ở giai đoạn phát triển vào lúc chúng có
giá trị dinh dưỡng cao nhất. Sau khi thu cắt, nên phơi cây thức ăn để làm
giảm bớt lượng nước trong cây thức ăn. Đây là điều kiện thuận lợïi để công
việc “ủ tươi” được thành công. Thời gian phơi từ 4 – 6 giờ tùy thuộc vào
thời tiết đến khi cây thức ăn đạt độ ẩm 65 – 70% là đạt yêu cầu.
*Lưu ý: Trong khi phơi cần thường xuyên đảo cây thức ăn cho khô
đều. Không nên cắt cây thức ăn và ủ khi trời mưa. Sau đó, dùng dao hoặc
máy băm nhỏ cây thức ăn thành những mẫu nhỏ từ 4 – 6cm rồi cho vào hố ủ
thành từng lớp dày 15 – 20cm thì tiến hành giậm nén thức ăn trong hố cho
thật chặt. Vì, đây là phương pháp ủ yếm khí nên yêu cầu lượng không khí

trong hố ủ càng ít thì quá trình lên men yếm khí diễn ra tốt, thức ăn được bảo
quản càng ít bị mất chất dinh dưỡng.
Bên cạnh đó, do hàm lượng đường có trong cây thức ăn rất ít nên cần
bổ sung 1 lượng rỉ mật đường để làm tăng quá trình lên men lactic, làm thức
ăn có mùi chua ngon hơn. Lượng rỉ mật đường bổ sung tùy thuộc chất liệu
cây thức ăn. Ví dụ : Cây cỏ voi cần bổ sung 50 – 100lít/ 1 hố ủ; Thân bắp chỉ
cần bổ sung 5 – 10 lít/ hố ủ.
Rỉ mật cần pha loãng với nuớc và tưới đều trên từng lớp thức ăn trước
khi giậm nén.
Khi đã chất đầy thức ăn vào trong hố ủ và giậm nén thật kỹ, ta tiến
hành đóng hố ủ bằng cách chất lên trên 1 lớp rơm khô và 1 lớp đất hoặc gạch
(không đậy bằng nilon) để nhiệt sinh ra trong hố ủ dễ thoát, không tăng nhiệt
độ trong hố ủ làm giảm chất lượng thức ăn.
Thức ăn trong hố ủ như thế sau 2 tuần có thể lấy ra cho gia súc ăn.
*Lưu ý: ta vẫn có thể dự trữ thức ăn ủ lâu hơn nếu chưa cần sử dụng
trong điều kiện giữ kín.
Thức ăn được ủ tốt khi lấy ra mềm, có màu vàng sáng, mùi chua dễ
chịu. Khi sử dụng lấy theo từng lớp, sau khi lấy thức ăn ra phải đậy hố ủ lại
như cũ. Cần loại bỏ những lớp thức ăn có đốm trắng (bị mốc), hoặc bị hư
thối ở lớp đáy do bị úng nước.