Sự thích nghi của sinh vật với môi trường sống pps

Sự thích nghi của sinh vật với môi trường
sống

1. Sự thích nghi
Tác động của các nhân tố sinh thái lên cơ
thể sinh vật qua nhiều thế hệ đã hình thành
nhiều đặc điểm thích nghi với các môi
trường sống khác nhau. Tuy nhiên, khi môi
trường sống thay đổi, những đặc điểm vốn
có lợi có thể trở nên bất lợi va` được thay
bằng những đặc điểm thích nghi mới.
2. Nhịp sinh học:
Nhịp sinh học là khả năng phản ứng của
sinh vật một cách nhịp nhàng với những
thay đổi có tính chu kỳ của môi trường. Đây
là sự thích nghi đặc biệt của sinh vật với môi
trường và có tính di truyền.
a) Nhịp điệu mùa
Vào mùa đông giá lạnh động vật biến nhiệt
thường ngủ đông lúc đó trao đổi chất của cơ
thể con vật giảm đến mức thấp nhất, chỉ đủ
để sống. Các hoạt động sống của chúng sẽ
diễn ra sôi động ở mùa ấm (xuân, hè). Một
số loài chim có bản năng di trú, rời bỏ nơi
giá lạnh, khan hiếm thức ăn về nơi khác ấm
hơn và nhiều thức ăn hơn, sang mùa xuân
chúng lại bay về quê hương.
Ở vùng nhiệt đới do dao động về lượng thức
ăn, độ ẩm, nhiệt độ, ánh sáng không quá lớn
nên phần lớn sinh vật không có phản ứng
chu kỳ mùa rõ rệt. Tuy nhiên cũng có một số

cây như bàng, xoan, sòi rụng lá vào mùa
đông, nhộng sâu sòi và bọ rùa nâu ngủ đông,
nhộng bướm đêm hại lúa ngô ngủ hè vào
thời kỳ khô hạn.
Đáng chú ý là các phản ứng qua đông và qua
he` đều được chuẩn bị từ khi thời tiết còn
chưa lạnh hoặc chưa quá nóng, thức ăn còn
phong phú. Cái gì là nhân tố báo hiệu? Sự
thay đổi độ dài chiếu sáng trong ngày chính
là nhân tố báo hiệu chủ đạo, bao giờ cũng
diễn ra trước khi có sự biến đổi nhiệt độ và
do đó đã dự báo chính xác sự thay đổi mùa.
Nhịp điệu mùa làm cho hoạt động sống tích
cực của sinh vật trùng khớp với lúc môi
trường có những điều kiện sống thuận lợi
nhất.
b) Nhịp chu kì ngày đêm
Có nhóm sinh vật hoạt động tích cực vào
ban ngày, có nhóm vào lúc hoàng hôn và có
nhóm vào ban đêm. Cũng như đối với chu
kỳ mùa, ánh sáng giữ vai trò cơ bản trong
nhịp chu kỳ ngày đêm. Đặc điểm hoạt động
theo chu kì ngày đêm là sự thích nghi sinh
học phức tạp với sự biến đổi theo chu kì
ngày đêm của các nhân tố vô sinh.
Trong quá trình tiến hoá, sinh vật đã hình
thành khả năng phản ứng khác nhau đối với
độ dài ngày và cường độ chiếu sáng ở những
thời điểm khác nhau trong ngày. Do đó sinh
vật đơn bào đến đa bào đều có khả năng đo

thời gian như là những “đồng hồ sinh học”.
Ở động vật, cơ chế hoạt động của “đồng hồ
sinh học” có liên quan tới sự điều hoà thần
kinh - thể dịch. Ở thực vật, các chức năng
điều hoà là do những chất đặc biệt tiết ra từ
tế bào của một loại mô hoặc một cơ quan
riêng biệt nào đó.