ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ (Trích) pot

ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ
(Trích)
Hê- ming – guê

A- MỤC ĐÍCH YÊU CẦU: Giúp HS
- Cảm nhận được vẻ đẹp không những của lão ngư phủ đơn độc và dũng
cảm mà cả vẻ đẹp của “nhân vật” cá kiếm – kì phùng địch thủ của ông.
- Làm quen với với một nét độc đáo trong nghệ thuật văn xuôi của Hê-
minh-uê: từ những chi tiết giản dị, chân thực của một cuộc săn bắt cá, gợi
mở những tầng ý nghĩa rộng lớn, khiến cho hai “nhân vật” chính mang một
ý nghĩa biểu tượng. Từ đó, có thể rút ra một bài học về lối viết: chống lối
viết hoa mĩ mà rỗng tuếch, vốn thường được một số HS hiện nay ưa thích.
B- TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
1. ổn định tổ chức
2.Kiểm tra bài cũ: - Cảm nhận của em về nhân vật Xô-cô-lốp ?
- Qua nhân vật này em hiểu như thế nào về “số phận
con người” ?



3.Giới thiệu bài mới (…)

Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt
Em hãy nêu những ý chính về
Hê-ming-uê?

Tiểu thuyết Ông già và biẻn cả
đề cập đến vấn đề gì ?




I. Tiểu dẫn:
1.Tác giả:
+ Nhà văn Mĩ để lại dấu ấn sâu sắc trong văn xuôi
hiện đại phương Tây và góp phần đổi mới lối viết
truyện, tiểu thuyết của nhiều thế hệ nhà văn trên thế
giới.
+ Những tiểu thuyết nổi tiễng của Hê-ming-uê: Mặt
trời vẫn mọc (1926), Giã từ vũ khí (1929), Chuông
nguyện hồn ai (1940).
+ Truyện ngắn của Hê-ming-uê được đánh giá là
những tác phẩm mang phong vị độc đáo hiếm thấy.
Mục đích của nhà văn là "Viết một áng văn xuôi đơn
giả và trung thực về con người".
2. Tác phẩm “Ông già và biển cả”
+ Được xuất bản lần đầu trên tạp chí Đời sống.
+ Tác phẩm gây tiếng vang lớn và hai năm sau Hê
-
ming-uê được trao giải Nô-ben.

Em hiểu ntn về lối viết “tảng
băng trôi” ?

Em hãy tóm tắt ngắn gọn nội
dung đoạn trích ?



Thảo luận nhóm:
Nhóm 1: Hình ảnh những vòng
lượn của con cá kiếm được nhắc
đi nhắc lại trong đoạn văn gợi
lên những đặc điểm gì về cuộc
đấu giữa ông lão và con cá (thời
điểm, phong độ, tư thế,…)?



+ Tóm tắt tác phẩm (SGK).
+ Nội dung: ca ngợi con người và sức lao động của
con người; đề cao khát vọng của con người-thước đo
tầm vóc con người.
+ Tác phẩm tiêu biểu cho lối viết "Tảng băng trôi":
dung lượng câu chữ ít nhưng "khoảng trống" được tác
giả tạo ra nhiều, chúng có vai trò lớn trong việc tăng
các lớp nghĩa cho văn bản 3. Đoạn trích
+ Đoạn trích nằm ở cuối truyện.
+ Đo
ạn trích kể về việc chinh phục con cá kiếm của
ông lão Xan-ti-a-gô. Qua đó người đọc cảm nhận đư
ợc

nhiều tầng ý nghĩa đặc biệt là vẻ đẹp của con ngư
ời
trong việc theo đuổi ước mơ giản dị nhưng r
ất to lớn
của đời mình và ý nghĩa biểu tượng của hình tư
ợng con
cá kiếm.
II. Đọc- hiểu văn bản đoạn trích
1. Hình ảnh ông lão và con cá kiếm
* Đoạn trích có hai hình tượng: ông lão và con cá
kiếm
=> Mang một vẻ đẹp song song tương đồng trong






Nhóm 2: Chứng minh rằng cuộc
chiến giữa ông lão và con cá
kiếm gợi lên sự tiếp nhận từ xa
đến gần, từ bộ phận đến toàn
thể?

một tình huống căng thẳng đối lập:
- Con cá kiếm mắc câu bắt đầu những vòng lượn
“vòng tròn rất lớn”, “con cá đã quay tròn”. Nhưng con
cá vẫn chậm rãi lượn vòng”.
=> Gợi ra được vẻ đẹp của một ngư phủ hùng dũng,
ngoan cường: chỉ bằng con mắt từng trảI và cảm giác
đau đớn nơi bàn tay để ước lượng khoảng cách từ rộng
đến hẹp, từ xa đến gần.
=> Vẽ lên những cố gắng cuối cùng nhưng hết sức
mãnh liệt của con cá, cố gắng thoát khỏi ựư níu kéo
của người ngư phủ
=> Biểu hiện sự cảm nhận của ông lão về con cá
bằng thị giác và xúc giác (gián tiếp)
* Cuộc chiến đấu giữa ông lão và con cá kiếm:
+ Hoàn cảnh: ông lão hoàn toàn đơn độc, “mệt thấu
xương” “hoa mắt” >< con cá: to, khoẻ => vẫn kiên
nhẫn, vừa thông cảm với con cá vừa phải khuất phục
nó
+ Chặng cuối: căng thẳng, hết sức đẹp đẽ- hai đối thủ
đều dốc sức tấn công và dốc sức chống trả.

Qua cuộc chiến, em có nhận xét
gì về hai nhân vật: ông lão và
con cá ?


Nhóm 3: Phải chăng ông lão chỉ
cảm nhận đối tượng bằng giác
quan của một người đi săn, một
kẻ chỉ nhằm tiêu diệt đối thủ
của mình? Hãy tìm những chi
tiết chứng tỏ một cảm nhận
khác lạ ở đây, từ đó nhận xét về
Ông lão: chóng mặt và choáng váng >< vẫn ngoan
cường “Ta không thể tự chơi xỏ mình và chết trước
một con cá như thế này được” lão nói. Ông lão cảm
thấy “một cú quật đột ngột và cú nảy mạnh ở sợi dây
mà lão đang níu bằng cả hai tay”.
Con cá: ngoan cường chống trả “đừng nhảy, cá”
lão nói, “đừng nhảy”…
+ “Đến vòng thứ ba:
Nhìn thấy con cá: “Nó không thể lớn như thế được”,
vòng lượn hẹp dần. “Tao cha bao giờ thấy bất kì ai
hùng dũng, duyên dáng, bình tĩnh, cao thượng hơn
mày”.
Ông lão : mệt có thể đổ sụp xuống bất kì lúc nào ><
luôn nhủ “mình sẽ cố thêm lần nữa”.
=> Dồn hết mọi đau đớn và những gì còn lại của sức
lực và lòng kiêu hãnh, lão mang ra để đương đầu với
cơn hấp hối của con cá(…) Đây là đòn đánh quyết
định cuối cùng để tiêu diệt con cá.

=> Cái chết của con cá cũng bộc lộ vẻ đẹp kiêu dũng
hiếm thấy cả ông lão và con cá đều là kì phùng địch
mối liên hệ giữa ông lão và con
cá kiếm.

Nhóm 4: So sánh hình ảnh con
cá kiếm trước và sau khi ông
lão chiếm được nó. Điều này
gợi cho anh (chị) suy nghĩ gì?
Vì sao có thể coi con cá kiếm
như một biểu tượng?
Dụng ý cuat tác giả trong việc
miêu tả con cá kiếm là gì ?

Qua việc tìm hiểu cuộc chiến
đấu giữa ông lão và con cá em
hãy rút ra ý nghĩa tư tưởng của
đoạn trích?




thủ. Họ xứng đáng là đối thủ của nhau.
* Ông lão không chỉ có sự cảm nhận mà cao hơn n
ữa
là sự cảm thông:
+ Không chỉ bằng động tác mà bằng c
ả trái tim:sự
đồng cảm
+ Không chỉ như quan hệ giữa người đi săn và con mồi

=> Vẻ đẹp tâm hồn của ông lão: hiểu r
õ và chiêm
ngưỡng đối thủ của mình.

* ý nghĩa con cá kiếm:
+ Hình ảnh của ước mơ, của lí tưởng mà m
ỗi con
người thường theo đuổi trong cuộc đời.
+ Hiện thực – không còn đẹp đẽ, huy hoàng như trước
<=> Nhà văn miêu tả vẻ đẹp của con cá cũng là đ
ể đề
cao vẻ đẹp của con người. Đối tượng chinh phục c
àng
cao cả, đẹp đẽ thì vẻ đẹp của con ngư
ời đi chinh phục
càng được tôn lên. Cuộc chiến đấu gian nan v
ới biết
bao thử thách đau đớn đã tôn vinh vẻ đẹp của ngư
ời
lao động: giản dị và ngoan cường thực hiện bằng đư
ợc
ước mơ của mình.






Thảo luận (nhóm 2 HS)

Ngoài việc miêu tả bằng lời
của người kể chuyện, còn có
loại ngôn ngữ nào trực tiếp nói
lên hành động và thái độ của
ông lão trước con cá kiếm nữa
không? Sử dụng loại ngôn ngữ
này có tác dụng gì khi nói lên
mối quan hệ giữa ông lão và
con cá kiếm?




2. Nội dung tư tưởng của đoạn trích
- Hình tượng con cá kiếm (đư
ợc phát biểu trực tiếp qua
ngôn từ của người kể chuyện, đặc biệt là qua nh
ững lời
trò chuyện của ông lão với con cá) - con ngư
ời , “nhân
vật” chính thứ hai ngang hàng với ông.
=> Nó là đại diện cho hình ảnh thiên nhiên tiêu bi
ểu
cho vẻ đẹp , tính chất kiên hùng vĩ đại của tự nhiên.
- Quan hệ: ông lão và con cá - quan h
ệ phức tạp của
thiên nhiên với con người không phải lúc n
ào thiên
nhiên cũng là kẻ thù. Con người và thiên nhiên có th
ể

vừa là bạn vừa là đối thủ.
Con cá kiếm là biểu tượng của ước mơ vừa bình th-
ường giản dị nhưng đồng thời cũng rất khác thư
ờng,
cao cả mà con ngư
ời ít nhất từng theo đuổi một lần
trong đời.
3. Nghệ thuật đoạn trích
- Đặc điểm ngôn ngữ kể chuyện: có ngôn ngữ của ng-
ười kể chuyện và ngôn ngữ trực tiếp của ông già được
thể hiện bằng: “lão nghĩ ”, “lão nói ”
+ Ngôn ngữ của người kể chuyện tường thuật khách












Qua phân tích em hãy rút ra
những nhận xét, đánh giá chung
về đoạn trích?
quan sự việc.
+ Lời phát biểu trực tiếp của ông lão. Đây là ngôn từ
trực tiếp của nhân vật. Có lúc nó là độc thoại nội tâm.

Nhưng trong đoạn văn trích nó là đối thoại. Lời đối
thoại hướng tới con cá kiếm:
“Đừng nhảy, cá”, lão nói. “Đừng nhảy”.
“Cá ơi”, ông lão nói “cá này, dẫu sao thì mày cũng
sẽ chết. Mày muốn tao cùng chết nữa à?”
“Mày đừng giết tao, cá à, ông lão nghĩ “ mày có
quyền làm thế”. “Tao cha từng thấy bất kỳ ai hùng
dũng, duyên dáng, bình tĩnh, cao thợng hơn mày, ngời
anh em ạ”.
Ý nghĩa:
- Đưa người đọc như đang trực tiếp chứng kiến sự
việc.
- Hình thức đối thoại này chứng tỏ Xan-ti-a-gô coi
con cá kiếm như một con người.
- Nội dung đối thoại cho thấy ông lão chiêm ngưỡng
nó thông cảm với nó và cảm thấy nuối tiếc khi tiêu
diệt nó.
- Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên
- Ý nghĩa biểu tượng của con cá kiếm
- Vẻ đẹp của con người trong hành trình theo đuổi v
à
đạt được ước mơ của mình.
III. Tổng kết
- Đoạn văn tiêu biểu cho phong cách viết độc đáo của
Hê-minh-uê: luôn đặt con người đơn độc trước thử
thách. Con người phải vượt qua thử thách vượt qua
giới hạn của chính mình để luôn vươn tới đạt được ư-
ớc mơ khát vọng của mình.
- Hai hình tượng ông lão và con cá kiếm đều mang ý
nghĩa biểu tượng gợi ra nhiều tầng nghĩa của tác

phẩm. Đoạn văn tiêu biểu cho nguyên lý “Tảng băng
trôi “ của Hê-minh-uê.
IV.Củng cố dặn dò:
- HS đọc “Ghi nhớ”(sgk)
-
Soạn : “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”