Kỹ Thuật Xây Dựng - Kỹ thuật Thi Công phần 6 pptx

GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



76
cc äúng cọ âỉåìng kênh nh hån hồûc bàòng 45cm v cạc loải vạn di khäng quạ 8m.
Nhỉåüc âiãøm ca bụa diezen: Nàng lỉåüng nhạt bụa tiãu hao âãún 50 ÷ 60%. vo
viãûc nẹn ẹp låïp khäng khê, hay bë cám ( khäng näø âỉåüc) khi âọng nhỉỵng cc mnh
xúng âáút mãưm.

§6.3. CHN BỤA ÂỌNG CC
6.3.1 Chn theo nàng lỉåüng xung kêch ca bụa

()
mkg
g2
vQ
E
2
= (6.1)
Trong âọ :
+ Q (kg) - Trng lỉåüng pháưn chy.
+ v (m/s) - Váûn täúc råi ca bụa.
+ g (m/s
2
) - Gia täúc trng trỉåìng.
Nàng lỉåüng xung kêch ca bụa âọng pháưn låïn tiãu hao âãø hả cc, pháưn cn lải
tiãu hao vä êch lm biãún dảng âáưu cc (nỉït, våỵ ). Do váûy chn bụa theo nàng lỉåüng
xung kêch cáưn thiãút:
E ≥ 25p (kgm) (6.2)
Trong âọ:

P (T) - Kh nàng chëu ti ca cc theo âáút nãưn.
6.3.2. Kiãøm tra hãû säú thêch dủng ca bụa â chn
Hãû säú thêch dủng âỉåüc xạc âënh theo cäng thỉïc:


E
qqQ
K
1
+
+
= (6.3)
Trong âọ:
+ Q ( Kg ) - trng lỉåüng ton bäü ca bụa.
+ q ( kg) - Trng lỉåüng ca cc.
+ q
1
(kg) - Trng lỉåüng ca m v âãûm cc.
+ E ( kgm) - Nàng lỉåüng xung kêch ca bụa.
Hãû säú kêch dủng K phi nàòm trng phảm vi âỉåüc qui dënh cho tỉìng loải bụa nhỉ
trong bng sau:

Loải bụa Cc gäù Cc thẹp Cc BTCT
Bụa song âäüng, bụa diezen kiãøu äúng
Bụa âån âäüng, bụa diezen kiãøu cäüt
Bụa treo
5
3,5
2
5,5

4
2,5
6
5
3

+ Khi K nh hån trë säú trãn thç bụa khäng â nàûng so våïi trng lỉåüng cc, nãn täúc
âäü v hiãûu qu âọng cc s kẹm, cc âọng khäng xúng, cc bë våỵ khi âọng.
+ Khi K låïn hån trë säú trãn thç bụa quạ nàûng so våïi cc, cc s xúng nhanh, cọ
thãø lm hng lỉûc ma sạt giỉỵa cc v nãưn âáút, cc xúng hãút chiãưu di thiãút kãú m váùn
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



77
chỉa âảt âỉåüc âäü chäúi thiãút kãú, mún âảtï âäü chäúi thiãút kãú thỉåìng phi âọng cc sáu
hån chiãưu di thiãút kãú, vç váûy gáy lng phê
Theo kinh nghiãûm âãø âọng cc cọ hiãûu qu thç: Q = ( 1,5 ÷ 2) q.
Âäúi våïi cc bã täng cäút thẹp, khi âọng bàòng bụa Diezen, cọ thãø så bäü chn trng
lỉåüng âáưu bụa theo kinh nghiãûm sau:
- Khi L ≤ 12m khi âọ
5.125.1
q
Q
÷≥ (6.4)
- Khi L > 12m khi âọ
175.0
q
Q
÷≥ (6.5)

6.3.3. Kiãøm tra âäü chäúi khi âọng cc
Âäü chäúi khi hả cc phi nh hån âäü chäúi thiãút kãú: e ≤ e
tk
.
Xạc âënh âäü chäúi e khi âọng cc:

)m(
qQ
q2.0Q
x
)nF
m
P
(P
mnQHF
e
+
+
+
= (6.6)
Trong âọ: + m - Hãû säú kãø âãún tênh cháút tảm thåìi hay vénh cỉíu ca cäng trçnh.
m = 0.7 âäúi våïi cäng trçnh tảm thåìi.
m = 0.5 âäúi våïi cäng trçnh vénh cỉíu.
+ n - Hãû säú kãø âãún váût liãûu lm cc.
n = 100 T/m
2
âäúi våïi cc gäù.
n = 150 T/m
2
âäúi våïi cc bã täng cäút thẹp.

n = 500 T/m
2
âäúi våïi cc thẹp.
+ Q (T) - Trng lỉåüng âáưu bụa.
+ q (T) - Trng lỉåüng cc.
+ H (m) - Âäü cao náng bụa.
+ F (m
2
) - Diãûn têch tiãút diãûn ngang ca cc.
+ P (T) - Sỉïc chëu ti ca cc theo âáút nãưn.

§6.4. CẠC QUẠ TRÇNH THI CÄNG ÂỌNG CC
6.4.1. Váûn chuøn v xãúp dåỵ cc
Váûn chuøn cc tỉì bi âục âãún vë trê âọng l mäüt cäng tạc quan trng, nãúu
l
l
0
,
21l 0
,
21l
Hçnh 6-5. Vë trê gäúi kã, âiãøm treo büc khi váûn chuøn hay bäúc xãúp cc
a) Xãúp âàût cc; b) Bäúc Xãúp
a
)

0
,
21l
0

,
21l
b
)

GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



78
phỉång phạp váûn chuøn khäng âụng s hỉ hng cc.
Do trng lỉåüng bn thán cc låïn, vç váûy khi váûn chuøn, bäúc xãúp cc cáưn quan
tám âãún vë trê treo büc, vë trê gäúi kã. Cc l cáúu kiãûn chëu nẹn, vë trê treo büc, gäúi kã
phi tn theo qui âënh trãn hçnh 6-5.
Cạc gäúi kã nãn sỉí dủng váût liãûu l gäù nhỉ váûy s trạnh lm våỵ cc khi váûn chuøn
(do sọc náøy vç âỉåìng khäng täút ) v thûn tiãûn cho thao tạc lưn v thạo dåỵ dáy cạp
khi cáøu làõp, xãúp dåỵ.
Khu vỉûc xãúp cc nãn bäú trê håüp lê trãn màût bàòng âãø trạnh nh hỉåíng âãún quạ trçnh
âọng cc sau ny.
6.4.2. Làõp cc v giạ bụa
Cọ thãø sỉí dủ
ng bn thán giạ bụa âãø làõp cc vo giạ bụa theo cạc thao tạc sau âáy:
+ Âáøy xe váûn chuøn cc âãún gáưn giạ bụa.
+ Mọc dáy cạp treo cc (dáy 1) ca giạ bụa vo mọc trãn ca cc v mọc dáy
treo bụa (dáy 2) ca giạ bụa vo mọc dỉåïi ca cc (nãúu cc cọ mọc cáøu).
+ Cho hai dáy hoảt âäüng kẹo hai dáy lãn cng mäüt lục âãø cc âỉåüc náng lãn cao.
+ Âỉa xe váûn chuøn cc âi chäù khạc.
+ Cho hai dáy ngỉìng kẹo, dáy 1 tiãúp tủc kẹo cc lãn v cc dáưn vãư vë trê thàóng
âỉïng âãø ghẹp vo giạ bụa.
Dng cáưn trủc âãø cáøu v làõp cc vo giạ bụa (hay dng).

Trong cạc phỉång phạ
p làõp cc vo giạ bụa, cáưn lỉu : cc ráút nàûng, cáưn thỉûc
hiãûn làõp cc chênh xạc, an ton. Nãúu cc khäng cọ mọc cáøu làõp, cáưn chn vë trê treo
büc håüp lê âãø âm bo cc khäng bë hỉ hng trong quạ trçnh làõp cc vo giạ bụa. Qui
âënh âiãøm treo büc trãn hçnh 6-6.
6.4.3. K thût âọng cc
+ Phi âm bo chênh xạc vë trê ca cc, sỉí dủng mạy kinh vé, thỉåïc, dáy càng
âënh vë âi cc v vë trê tỉìng cc trong âi. Dng cc mäúc âãø âạnh dáúu vë trê cc, cạc
mäúc âạnh dáúu phi dãù quan sạt v phi äøn âënh, trạnh bë xã dëc trong quạ trçnh thi cäng
âọng cc v phi âỉåüc kiãøm tra thỉåìng xun.
+ Khi âọng cc dỉåïi nỉåïc, viãû
c âënh vë chênh xạc vë trê cc v âạnh dáúu ráút khọ
khàn, âàûc biãût l nåi nỉåïc sáu, do váûy cáưn cọ cạc biãûn phạp âënh vë håüp lê.
- Khi nỉåïc khäng sáu làõm, ngỉåìi ta cọ thãø dủng dn gäù âãø âënh vë (dn cỉû li)
bàòng cạch âọng cạc cc gäù theo nhỉỵng cỉû li nháút âënh sao chocạc âáưu cc gäù váùn träưi
cao trãn màût nỉåïc v dng dáy càng âãø xạc âënh vë trê cc.
l
0
,
294l
Hçnh 6-6. Vë trê treo büc cc khi cáøu cc vo giạ bụa
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



79
- Khi âọng cc åí nåi nỉåïc sáu ngỉåìi ta sỉí dủng cạc x lan chun dủng trãn âọ
cọ bäú trê giạ bụa âãø âënh vë v âọng cc.
+ Thỉåìng xun kiãøm tra âäü thàóng âỉïng trong sút quạ trçnh âọng cc v cọ cạc
biãûn phạp xỉí lê këp thåìi khi cc bë xiãn. Nãúu cc xúng quạ sáu phi nhäø lãn âọng lải,

cc cn cản cáưn âiãưu chènh âäü thàóng âỉïngngs trỉåïc khi tiãúp tủc âọng.
+ Âọng cc theo âụng så âäư â âỉåüc thãø hiãûn trong biãûn phạp thi cäng, lỉûa chn
så âäư âọng cc håüp lê ty thüc vo âàûc âiãøm cäng trçnh. Cọ cạc så âäư âọng cc nhỉ
sau:
Så âäư khọm cc: Ạp dủng khi âọng nhỉỵng c
c dỉåïi mọng cc âäüc láûp hay cạc
mọng trủ cáưu. Khi âọng ta bàõt âáưu tỉì cc giỉỵa âọng ra xung quanh.
Så âäư cc chảy di: Ạp dủng khi âọng nhỉỵng cc dỉåïi nhỉỵng mọng bàng liãn
tủc, gäưm mäüt hay mäüt vi hng cc chảy di song song. Khi âọng giạ bụa âỉåüc chuøn
theo cạc hng cc.
Så âäư rüng cc: Ạp dủng khi âọng nhỉỵng cc dỉåïi mọng b hay cc âãø gia cäú
nãưn. Khi âọng ta âọng tỉì giỉỵa ra. Khi rüng cc låïn thç cọ thãø phán ra thnh cạc khu,
mäùi khu cc s âọng theo tỉìng nhọm mäüt.
Chè âỉåüc dỉìng quạ trçnh âọng cc khi cc â âạp ỉïng âỉåü
c cạc u cáưu qui âënh
nhỉ: chiãưu sáu ca cc, âäü chäúi khi âọng cc
- Âäúi våïi cc chäúng ta phi âọng âãún cao trçnh thiãút kãú ca mi cc.
- Âäúi våïi loải cc ma sạt (cc treo) thç ta phi âọng âãún khi âảt âäü chäúi thiãút kãú.

§6.5. K THÛT ÂỌNG VẠN CỈÌ GÄÙ, VẠN CỈÌ THẸP
6.5.1. Âọng vạn cỉì gäù
+ Âënh vë chênh xạc hng cỉì chøn bë âọng bàòng mạy tràõc âảc.
+ Cọ thãø âọng tỉìng táúm cỉì riãng l hồûc kãút håüp âọng âäưng thåìi nhiãưu táúm bàòng
cạch sỉí dủng cạc khung âënh vë, khung âënh vë âỉåüc dỉûng theo vë trê â xạc âënh. Vạn
cỉì âỉåüc ghẹp läưng vo giỉỵa hai thanh nẻ
p song song, räưi bàõt âáưu âọng xúng.
+ Âáưu dỉåïi vạn cỉì âỉåüc càõt vạt chẹo vãư phêa mäüng läưi. Khi ghẹp vạn cỉì âãø mäüng
Hçnh 6-7. Mäüt säú så âäư âọng cc
a) Så âäư chảy di; b) Så âäư khọm cc; c) Så âäư rüng cc

a) b) c)
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



80
läưi quay ra ngoi, nhỉ váûy khi âọng âáút khäng kẻt vo rnh cỉì v âáút nẹn vo âáưu vạt
chẹo ca cỉì ẹp sạt vo hng cỉì â âọng vo con nãm.
+ Trçnh tỉû âọng vạn cỉì cọ thãø âọng theo kiãøu tưn tỉû: Âọng thanh ny âãún âäü sáu
thiãút kãú räưi âọng thanh tiãúp theo v cỉï thãú cho âãún hãút. Nhỉng âãø cho hng cỉì dãù khêt
v täút ta âọng ton bäü vạn cỉì âãún âäü sáu no âọ. Sau âọ quay lải tiãúp tủc âọng mäüt lỉåüt
nỉỵa hay hai lỉåüt âãø ton bäü mng cỉì âãún âäü sáu thiãút kãú.
6.5.2. Âọng vạn cỉì thẹp
Cng nhỉ cỉì gäù, khi âọng cỉì
thẹp cọ thãø âọng tỉìng táúm riãng biãût hồûc ghẹp
nhiãưu táúm lải våïi nhau v âọng âäưng thåìi. Trỉåïc khi âọng cỉì cáưn thỉûc hiãûn mäüt säú
cäng tạc sau:
+ Kiãøm tra mẹp vạn cỉì trỉåïc khi âọng bàòng cạch ghẹp mäüt âoản cỉì khong 2m,
räưi tiãúp tủc ghẹp mäüt táúm cỉì v thỉí kẹo trỉåüt xem cạc vạn cỉì cọ thäng sút khäng.
Dng sån âạnh dáúu thỉï tỉû cạc táúm cỉì.
+ Âënh vë hng cỉì bàòng mạy tràõc âảc.
+ Ghẹp trỉåïc mäüt säú vạn cỉì ( khong 10 ÷ 12 táúm ) giỉỵa hai thanh nẻp âënh vë,
räưi tiãún hnh âọng xúng dáưn lm hai hay 3 láưn âọng âãø âãú
n âäü sáu thiãút kãú. V cỉï thãú
cho âãún hãút.
+ Âãø chäúng lải hiãûn tỉåüng xo nan quảt trong quạ trçnh âọng, ta ạp dủng mäüt säú
biãûn phạp sau:
 Büc dáy cạp vo âáưu vạn cỉì dng tåìi kẹo cỉì vãư vë trê thàóng âỉïng v tiãúp tủc
âọng.
 Càõt vạt âáưu dỉåïi vạn cỉì thẹp vãư phêa trong (ngỉåüc lải våïi vạn cỉì gäù )

 Hn thãm mäüt miãúng thẹp nh åí mẹp âáưu dỉåïi vạn cỉì, âãø tảo ra mäüt lỉûc cn
cán bàòng våïi lỉûc ma sạt åí mẹp bãn kia, v âãø cho âáút khi kẻt chàût trong rnh mẹp.
Hiãûn nay ngỉåìi ta thỉåìng sỉí
dủng cạc loải mạy rung hồûc mạy ẹp thy lỉûc âãø
3
1
1
2
3
2
1
1
5
4
3
2
2
12 2
1
1-1

2 - 2
Hçnh 6-8. Hả âäưng thåìi nhiãưu táúm cỉì gäù bàòng khung âënh vë
1: Nẻp ngang, 2: Cc trủ, 3: Buläng liãn kãút, 4: Vạn cỉì gäù, 5: Vạn cỉì chøn.
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



81
hả cỉì ráút tiãûn låüi, hiãûu qu.

§6.6. NHỈỴNG TRÅÍ NGẢI THỈÅÌNG GÀÛP TRONG THI CÄNG ÂỌNG CC,
NGUN NHÁN V BIÃÛN PHẠP KHÀÕC PHỦC
6.6.1. Cc gàûp váût cn
1. Hiãûn tỉåüng
+ Âang âọng cc xúng bçnh thỉåìng, chỉa âảt âỉåüc âäü sáu thiãút kãú bäùng nhiãn
xúng cháûm hàón lải hồûc khäng xúng, hồûc bụa âọng xúng bë âáøy lãn mảnh.
+ Cc bë rung chuøn mảnh dỉåïi mäùi nhạt bụa.
2. Ngun nhán
Cọ thãø cc gàûp váût cn nhỉ âạ mäư cäi, hay mäüt låïp âạ mng, hồûc cạc váût cn
khạc trãn âỉåìng xúng
3. Biãûn phạp khàõc phủc
+ Ngỉìng âọng, nãúu tiãúp tủc âọng s gáy phạ hoả
i cc.
+ Nhäø cc lãn v phạ váût cn bàòng cạch âọng xúng mäüt äúng thẹp âáưu nhn cọ
cỉåìng âäü cao, hay näø mçn âãø phạ váût cn.
+ Khi váût cn â phạ xong, ta tiãúp tủc âọng cc:
6.5.2. Hiãûn tỉåüngü chäúi gi
1. Hiãûn tỉåüng
Cc chỉa âảt tåïi âäü sáu thiãút kãú (thỉåìng cn ráút cao) m âäü chäúi ca cc â âảt
hồûc nh hån âäü chäúi thiãút kãú.
2. Ngun nhán
Do âọng cc quạ nhanh, âáút xung quanh cc bë ln ẹp quạ chàût trong quạ trçnh
âọng cc, gáy nãn ma sạt låïn giỉỵa cc v âáút.
3. Biãûn phạp khàõc phủc
Tảm ngỉìng âọ
ng trong êt ngy âãø âäü chàût ca âáút chung quanh cc gim dáưn räưi
måïi tiãúp tủc âọng.
6.5.3. Khi âọng cc sau thç cc âọng trỉåïc bë näøi lãn
1. Hiãûn tỉåüng

Khi âọng cc trong nãưn âáút chy nho, âáút dênh thç nhỉỵng cc åí xung quanh (â
dỉåüc âọng trỉåïc) bë âáøy näøi lãn.
2. Ngun nhán
+ Do vë trê cc gáưn nhau. phn lỉûc phủ sinh ra trong âáút â låïn tạc dủng vo cạc
cc xung quanh v lm cho cạc cc âọ bë träưi lãn
3. Biãûn phạp khàõc phủc
Dng bụa håi song âäüng cọ táưn säú låïn âãø thi cäng.
6.5.4. Cc bë nghiãng
1. Ngun nhán
+ Do kiãøm tra khäng k trỉåïc khi âọng cc
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



82
+ Trong quạ trçnh âọng gáy lãûch cc.
2. Biãûn phạp khàõc phủc
+ Våïi nhỉỵng cc âọng chỉa sáu làõm thç dng ân báøy hay tåìi âãø kẹo cc vãư lải vë
trê thàóng âỉïng.
+ Våïi nhỉỵng cc âọng xúng quạ sáu thç phi nhäø cc lãn v sau âọ âọng lải cáøn
tháûn.
6.5.5. Âáưu cc xút hiãûn vãút nỉït trong quạ trçnh âọng
1. Ngun nhán
Do bụa quạ nh so våïi sỉïc chëu ti ca cc hay chiãưu cao råi bụa khäng håüp l.
2. Biãûn phạp khàõc phủc
+ Chn lải bụa cho ph håüp
+ Thay âäøi chiãưu cao råi bụa
+ Thay váût âãûm âáưu cc måïi.

GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



83
CHỈÅNG VII. THI CÄNG NÄØ MÇN TRONG XÁY DỈÛNG

Trong xáy dỉûng, biãûn phạp näø mçn âỉåüc ạp dủng trong nhiãưu cäng tạc khạc
nhau nhỉ: Phạ âạ, lm tåi âáút ràõn, phạ, nhäø gäúc cáy, âo , váûn chuøn âáút, phạ dåỵ cäng
trçnh, váût kiãún trục
Trong ráút nhiãưu trỉåìng håüp, biãûn phạp näø mçn l biãûn phạp täút nháút, âäi khi l
duy nháút so våïi cạc biãûn phạp thi cäng khạc vç mỉïc âäü tiãûn êch v hiãûu qu kinh tãú m
nọ âem lải, ngoi ra biãûn phạp näø mçn cn khäng chëu nh hỉåíng báút låüi ca thåìi tiãút
v gii quút âỉåüc váún âãư vãư mạy mọc, thiãút bë thi cäng

§7
.1. BN CHÁÚT CA SỈÛ NÄØ - CẠC LOẢI THÚC NÄØ
7.1.1. Bn cháút ca sỉû näø
Thúc näø åí âiãưu kiãûn nháút âënh dỉåïi tạc âäüng ca cạc tạc nhán khạc nhau nhỉ:
cå hc, l hc, họa hc trong khong thåìi gian ráút ngàõn (khong 1/100 giáy) lm
phạt sinh ra lỉåüng khê ráút låïn våïi nhiãût lỉåüng låïn gáy nãn hiãûn tỉåüng näø v phạ våỵ mäi
trỉåìng xung quanh. Nãúu xy ra åí nåi kên s gáy ra ạp sút ráút låïn, sỉïc phạ hoải s tàng
lãn nhiãưu láưn so våïi bçnh thỉåìng.
7.1.2. Cạc loải thúc näø
1. Phán loải theo thnh pháưn họa hc
+ Loải 1 cháút họa hc: Trong thnh pháưn thúc näø chè cọ duy nháút mäüt cháút họa
hc. Vê dủ: thúc näø TNT
+ Loải nhiãưu cháú
t họa hc (dảng häùn håüp): Thnh pháưn thúc näø gäưm nhiãưu
cháút họa hc träün láùn våïi nhau theo nhỉỵng tè lãû nháút âënh, åí âiãưu kiãûn bçnh thỉåìng thç
chụng khäng tạc dủng våïi nhau, tuy nhiãn trong nhỉỵng âiãưu kiãûn âàûc biãût nhỉ nhiãût âäü
cao giỉỵa chụng xy ra phn ỉïng họa hc gáy näø.
Ty theo u cáưu, cäng dủng củ thãø m thnh pháưn họa hc cọ thãø khạc nhau,
nọ bao gäưm: cháút gáy chạy, cháút tảo oxy, cháút náng cao âäü nhảy ca thúc, cháút loải
trỉì ngn lỉía âãø khäng sinh ra thạn khê cọ hải, cạc cháút phủ gia
2. Phán loải cäng dủng

+ Thúc näø phạ vàng: L loải thúc näø phán họa cháûm, lỉåü
ng khê phạt ra cháûm
ạp lỉûc sinh ra tỉì tỉì lm nỉït våỵ mäi trỉåìng xung quanh thnh củc, hn v háút vàng
chụng ra xung quanh. Vê dủ: amänhit, thúc näø âen
+ Thúc näø phạ våỵ: L loải thúc näø cọ täúc âäü phán họa ráút nhanh, lỉåüng khê
sinh ra nhanh chọng tảo ra ạp lỉûc tỉïc thåìi ráút låïn lm våỵ mäi trỉåìng nhỉng khäng gáy
hiãûn tỉåüng bàõn vàng. Vê dủ: dinamit, trinitrobenzen
Trong xáy dỉûng ngỉåìi ta chia thúc näø theo kh nàng phạ hoải ca chụng
thnh:
- Thúc gáy näø.Loải ny nhảy våïi va chảm, ma sạt v tạc dủng ca lỉía, cọ thãø
thäng qua lỉåüng nh loải ny âãø gáy näø lỉåüng thúc näø låïn khạc. Dng loải ny âãø chãú
tả
o kêp näø, dáy dáùn näø.
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



84
- Thúc cọ sỉïc näø úu, loải ny cọ âäü nhảy kẹm hån nhiãưu so våïi thúc gáy näø.
- Thúc cọ sỉïc näø trung bçnh, loải ny cng cọ âäü nhảy kẹm hån thúc gáy näø.
- Thúc cọ sỉïc näø mảnh.
Mäüt säú loải thúc näø thäng dủng:
+ Thúc âen: L loải thúc näø bàõn vàng, loải ny nhảy våïi ma sạt va chảm, tia
lỉía, loải ny dãù áøm, cáưn bo qun täút. Hay dng âãø khai thạc âạ tng, âạ häüc låïn, âãø
chãú tảo dáy dáùn lỉía.
+ Thúc amänhit: Loải ny khäng nhảy våïi ma sat, êt nhảy våïi va chảm, khäng
chëu nh hỉåíng ca sỉû thay âäøi nhiãû
t âäü khäng bàõt chạy khi gàûp tia lỉía hay ngn lỉía.
Loải ny cng dãù bë áøm. Hay dng âãø phạ våỵ cạc loải âạ mãưm.
+ Thúc näø dinamit: Loải ny cọ thãø ln chàût khi âọng gọi, khäng såü nỉåïc, áøm

cọ thãø dng lm bäüc phạ näø dỉåïi nỉåïc, khäng sinh ra khê âäüc khi näø, dãù näø khi bë ma
sạt, va chảm. Hay dng âãø phạ âạ ràõn. Nàng lỉûc näø úu dáưn khi âãø láu.
+ Fulminat Thy ngán [Hg(CNO)
2
]: ÄØn âënh åí nhiãût âäü thỉåìng, nhiãût âäü cng
cao thç phán họa cng nhanh, nhiãût âäü âãún 160
0
C âãún 165
0
C thç näø, Fulminat Thy
ngán khä ráút nhảy, tháûm chê chè cáưn kh va chảm hồûc ma sạt cng gáy näø, âäü nháûy
kẹm khi gàûp áøm (âäü áøm khong 30% va chảm cng khäng näø). Dng lm kêp näø.

§7
.2. CẠC DỦNG CỦ V CẠC PHỈÅNG PHẠP GÁY NÄØ
Cọ 3 phỉång phạp gáy näø, âi km l cạc dủng củ gáy näø tỉång ỉïng: Gáy näø
bàòng lỉía, gáy näø bàòng âiãûn, gáy näø bàòng dáy dáùn näø.
7.2.1. Gáy näø bàòng lỉía
Âäút chạy dáy dáùn lỉía, lỉía truưn âãún kêp lỉía våïi täúc âäü nháút âënh v lm chạy
thúc näø gáy näø.
1. Dáy dáùn lỉía
Hçnh 7-1 thãø hiãûn cáúu tảo màût càõt ngang ca dáy
dáùn lỉía.
Täúc âäü chạy trung bçnh ca dáy dáùn lỉía l
1cm/s, chạy cháûm khong 0,5cm/s.
Cáưn chụ trạnh áøm, trạnh nhiãût, trạnh cong gy.
2. Kêp lỉía (hçnh 7-2)
Kêp lỉía cọ chiãưu di 50mm, âỉåìng kênh 7mm, Âạy lm cọ tạc dủng âënh hỉåïng
Thúc âen ln chàû
t

Låïp vi ph nhỉûa
chäúng áøm
Såüi li
5÷6mm
Hçnh 7-1. Màût càõt ngang
dáy dáùn lỉía
1 2
3 4 5
Hçnh 7-2. Kêp lỉía
1) V (Bàòng âäưng, nhäm); 2) thúc gáy näø;3) M kim loải âënh hỉåïng;
4) Hảt näø; 5) Dáy dáùn lỉía; 6) Màût lm âënh hỉåïng näø
6
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



85
näø lm tàng tạc dủng ca kêp khi näø.
7.2.2. Gáy näø bàòng âiãûn
1. Kêp âiãûn (Hçnh 7-3)
Vãư cáúu tảo, kêp âiãûn gáưn giäúng våïi kêp lỉía, thay thãú dáy dáùn lỉía bàòng dáy âiãûn,
khi cọ âiãûn, s âäút chạy cáưu chạy (lm bàòng dáy Conxtàngtan âỉåìng kênh
0.035÷0.05mm, cọ âiãûn tråí 0.65÷2Ω) lm chạy khäúi thúc mäưi, sau âọ lm näø hảt näø
v gáy näø kêp. Kêp âiãûn cọ loải näø nhanh, loải näø cháûm, våïi loải näø cháûm ngỉåìi ta âàût
thãm thúc chạy cháûm vo khong giỉỵa m kim loải v cáưu chạy.
2. Ngưn âiãûn
Cọ thãø dng ngưn âiãûn mäüt chiãưu (U = 110, 220 v), ngäưn âiãû
n xoay chiãưu (U
=127, 220, 380 v). Cạc ngưn âiãûn cọ thãø màõc näúi tiãúp hồûc song song våïi nhau v cọ
thãø lm näø mäüt nhọm kêp âiãûn näúi báút kç theo kiãøu no dỉåïi âáy:

+ Màõc näúi tiãúp, cạch màõc âån gin âåỵ täún dáy âiãûn, dng khi ngưn cọ hiãûu
âiãûn thãú låïn. Âäü tin cáûy theo cạch màõc ny kẹm vç chè cáưn mäüt kêp hng s khäng gáy
näø cho cạc kêp cn lải.
+ Màõc song song, dng khi ngưn cọ hiãûu âiãûn thãú tháúp nhỉng cỉåìng âäü dng
mảnh, cạch màõc ny cho âäü tin cáûy cao.
+ Màõc häùn håüp, dng khi ngưn âiãn cọ hiãûu âiãûn thãú v cỉåìng âäü dng âiãûn
cao. u cáưu säú lỉåüng kêp âiãûn v âiãû
n tråí trong mäùi nhọm phi nhỉ nhau.

§7
.3. TẠC DỦNG CA NÄØ MÇN
Tạc dủng phạ hoải ca näø mçn phủ thüc vo
ráút nhiãưu úu täú: Mäi trỉåìng cáưn phạ hoải, hçnh dảng
khäúi mçn, vë trê âàût mçn trong mäi trỉåìng, vë trê v
hỉåïng ca kêp näø trong khäúi thúc näø, lỉåüng thúc
näø, loải thúc näø.
7.3.1. Näø mçn trong mäi trỉåìng âäưng nháút vä hản
Gi thiãút cọ mäüt khäúi mçn chän trong mäi
trỉåìng âäưng nháút v vä hản. Khi mçn näø s tảo ra
xung quanh nhỉỵng sọng xung kêch hçnh cáưu. ÅÍ tám
vng näø ạp lỉûc ráút låïn, cng ra xa ạp lỉûc sọng xung
1 2
3 4
5
Hçnh 7-3. Kêp âiãûn
1) V (Bàòng âäưng, nhäm); 2) thúc gáy näø;3) M kim loải âënh hỉåïng;
4) Hảt näø; 5) Cáưu chạy; 6) Thúc mäưi dãù chạy; 7) dáy âiãûn; 8) Màût lm
8
6
7

R
p
R
1
1

2

3

4
Hçnh 7-4. Tạc dủng phạ hoải ca mçn
trong mäi trỉåìng âäưng nháút
vä hản

GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



86
kêch gim do phi thàõng âỉåüc cn lỉûc ca mäi trỉåìng xung quanh. Do mỉïc âäü phạ
hoải ca näø mçn khäng giäúng nhau åí cạc âiãøm trong mäi trỉåìng, vç váûy ngỉåìi ta chia
tạc dủng phạ hoải ca näø mçn ra lm 4 vng nhỉ hçnh 7-4
1. Vng våỵ vủn (R
1
): ÅÍ ngay trung tám nåi âàût mçn, åí âọ mäi trỉåìng bë ạp lỉûc låïn
nháút tạc dủng nãn våỵ vủn ra v bë ln ẹp lải, tảo ra nhỉỵng khng träúng.
2. Vng bàõn vàng (R
2
): ÅÍ âáy sọng xung kêch â bë gim úu do phi khàõc phủc lỉûc

cn ca mäi trỉåìng nhỉng váùn â låïn âãø phạ hoải mäi trỉåìng thnh nhỉỵng củc nh v
lm chụng bë bàõn vàng âi xa nãúu cọ màût tỉû do.
3. Vng rản nỉït (R
3
): ÅÍ âáy sọng xung kêch â bë gim úu âi ráút nhiãưu, nọ chè cn
â sỉïc lm nỉït våỵ mäi trỉåìng xung quanh thnh củc, hn nàòm ngun tải chäù.
4. Vng cháún âäüng (R
4
): Sọng xung kêch lục ny ráút úu chè â âãø lm rung âäüng
mäi trỉåìng xung quanh.
Ranh giåïi giỉỵa cạc vng khäng r rng, trong âọ bạn kênh vng tạc dủng (R
1
),
(R
2
), (R
3
) l cọ nghéa thỉûc tãú v gi l bạn kênh tạc dủng phạ hoải ca mçn (R
p
).
7.3.2. Näø mçn trong mäi trỉåìng cọ màût tỉû do
Khi vë trê ca mçn trong mäi trỉåìng âỉåüc âàût gáưn våïi màût tỉû do, nãúu bạn kênh
phạ hoải theo mäüt hỉåïng báút kç no âọ låïn hån khong cạch tỉì vë trê âàût mçn âãún màût tỉû
do, thç tạc dủng näø mçn s xút hiãûn ra bãn ngoi theo hỉåïng màût tỉû do âọ. Nhỉ váûy
nåi no cọ tråí lỉûc nh nháút thç nåi âọ bë phạ hoải nhiãưu nháút.
Mún tàng hiãûu qu phạ hoải khi näø mçn cáưn âàût mçn trong mäi trỉåìng cọ mäüt
hay nhiãưu màût tỉû do, hồûc phi tảo ra cạc màût tỉû do nhàòm náng cao hiãûu qu näø mçn.
Xẹt trỉåìng håüp củ thãø khi näø mçn cọ màût tỉû do, khi mçn näø, trãn màût tỉû do s
hçnh tha
ình mäüt häú näø hçnh chọp nọn gi l häú phãùu näø mçn, cạc thäng säú häú phãùu näø

mçn trãn hçnh 7-5.
+ r (m)-Bạn kênh miãûng häú phãùu; R (m)-Bạn kênh phạ hoải ca mçn; W (m)-
Âỉåìng cn nh nháút (tênh tỉì tám âàût mçn âãún màût tỉû do); h(m) Chiãưu sáu thỉûc tãú häú
phãùu näø mçn.
7.3.3. Phán loải tạc dủng ca näø mçn
r
R
h

W
Hçnh 7-5. Häú phãùu näø mçn
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



87
Tạc dủng phạ hoải ca näø mçn âỉåüc âàûc trỉng båíi chè säú tạc dủng näø mçn n:

W
r
n = (7.1)
+ Khi mçn (hồûc liãưu thúc näø) cọ n = 1 nghéa l r = W, âọ l liãưu thúc näø cọ chè
säú bàõn vàng trung bçnh.
+ Khi mçn (hồûc liãưu thúc näø) cọ n > 1 nghéa l r > W, âọ l liãưu thúc näø cọ chè
säú bàõn vàng xa, mảnh.
+ Khi mçn (hồûc liãưu thúc näø) cọ n < 1 nghéa l r < W, âọ l liãưu thúc näø cọ chè
säú bàõn vàng úu.
- Nãúu n = 0.75 ÷ 1 liãưu thúc näø cọ chè säú bàõn vàng úu, ch úu lm xåïi tåi
âáút, khäng tảo ra phãùu näø, nghéa l âáút khäng bë bàõn vàng âi hồûc bë bàõn vàng ráút úu.
- Nãúu n < 0.75 liãưu thúc näø ráút úu, khäng cọ bàõn vàng.

- Nãúu r << W dng âãø näø om (näø ngáưm).
Näø vàng xa thỉåìng âỉåüc ỉïng dủng âãø
âo, khai thạc v váûn chuøn âáút âạ. Näø
xåïi tåi ỉïng dủng âãø xåïi tåi âáút. Näø om âỉåüc ỉïng dủng âãø tảo ra nhỉỵng khong träúng
trong âáút.
7.3.3. nh hỉåíng ca hçnh dảng v bãư màût khäúi thúc näø âãún tạc dủng ca näø mçn
Hçnh dạng khäúi thúc näø cọ thãø l hçnh khäúi, hçnh äúng, hçnh bạn cáưu. Hçnh khäúi
thûn tiãûn cho viãûc bäú trê xãúp âàût, tuy nhiãn khi näø khäng âënh hỉåïng. Khäúi hçnh äúng
khi näø cọ thãø âënh hỉåïng, dng âãø âo kãnh mỉång, váûn chuøn âáút âạ khi âo theo
hỉåïng âënh trỉåïc. Khäúi thúc näø hçnh bạn cáưu, loải ny âỉåüc cáúu tảo màût lm cọ låïp
v ú
u hån màût läưi cọ tạc dủng âënh hỉåïng sỉû näø nhàòm tàng hiãûu qu näø mçn.
7.3.4. nh hỉåíng ca vë trê âàût thúc näø âãún tạc dủng ca näø mçn
Thúc näø cọ thãø âàût åí nhỉỵng vë trê khạc nhau trong mäi trỉåìng cáưn phạ hoải.
Cáưn lỉûa chn vë trê âàût sao cho táûn dủng âỉåüc ạp lỉûc khi näø lm tàng tạc dủng phạ hoải
ca mçn.
7.3.5. nh hỉåíng ca vë trê âàût kêp trong khäúi thúc näø âãún tạc dủng ca näø mçn
Âãø tàng hiãûu qu phạ hoải khi näø mçn, kêp näø âỉåüc bäú trê sao cho hỉåïng näø
Hỉåïng cäng ph
a
ï
v cỉïng
v úu
a) b)
c)
Hçnh 7-6. Hçnh dảng v âàûc âiãøm bãư màût khäúi thúc näø
a) Hçnh khäúi; b) Hçnh äúng; c) Hçnh cáưu
GIAẽO TRầNH MN HOĩC KYẻ THUT THI CNG I

88
truỡng vồùi hổồùng cọng phaù chờnh (hỗnh 7-7).

Đ7
.4. TấNH TOAẽN LặĩNG THUC Nỉ
Khọỳi lổồỹng thuọỳc nọứ õổồỹc tờnh toaùn theo cọng thổùc 7.2
Q = qV (kg) (7.2)
Trong õoù: q (kg/m
3
)-lổồỹng thuọỳc nọứ rióng, tuỡy thuọỹc vaỡo loaỷi thuọỳc nọứ,
cỏỳp õỏỳt õaù cỏửn phaù vồợ vaỡ caùch thổùc phaù vồợ; V (m
3
)-thóứ tờch khọỳi õỏỳt hỗnh phóựu.

)m( Wr
3
1
V
32
= (7.3)
7.4.1. Khi lióửu thuọỳc nọứ bừn vng trung bỗnh
Vỗ lióửu thuọỳc nọứ bừn vng trung bỗnh nón r = W

333
rW W
3
1
V =

Khi õoù lổồỹng thuọỳc cỏửn thióỳt laỡ:
Q = qW
3
= qr
3
(kg) (7.4)
Lióửu thuọỳc nọứ rióng phuỷ thuọỹc vaỡo loaỷi thuọỳc nọứ, cỏỳp õỏỳt õaù. Kóứ õóỳn caùc loaỷi
thuọỳc nọứ khaùc nhau, trong tờnh toaùn ngổồỡi ta õổa vaỡo hóỷ sọỳ õióửu chốnh . Khi õoù :
Q = qW
3
(kg) (7.5)


ọỹ chỷt trung bỗnh cuớa
thuọỳc nọứ (kg/cm
3
)
ọỹ chỷt trung bỗnh
cuớa thuọỳc nọứ (kg/cm
3
)
Loaỷi thuọỳc nọứ
Hóỷ sọỳ

Thuọỳc bọỹt
Thuọỳc
õoùng baùnh
Loaỷi thuọỳc nọứ

Hóỷ sọỳ

Thuọỳc
bọỹt

Thuọỳc
õoùng baùnh
Amọhit N
0
9 vaỡ 10 1.0 0.8 0.85 Trinitrotoluen 0.95 0.93 0.98
Amọhit N
0
7 0.9 0.9 0.95 Nitrat amọn 1.45 0.9 0.95
Amọhit N
0
6 0.85 0.9 0.95 inamit 62% 0.75 1.25
B3 chởu nổồùc 0.9 0.9 0.95 Thuọỳc õen 1.65

H
óỷ sọỳ õióửu chốnh

cho mọỹt sọỳ thuọỳc nọứ thổồỡng duỡn
g

Hổồùng kờp nọứ
Hổồùng kờp nọứ
Hổồùng cọng ph
a
ù
Hổồùng õỷt kờp khọng hồỹp lyù Hổồùng õỷt kờp hồỹp lyù
Hổồùng cọng ph

a
ù
Hỗnh 7-7. Caùch õỷt kờp nọứ
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



89
7.4.2. Khi liãưu thúc näø bàõn vàng xa
Vç liãưu thúc näø bàõn vàng nãn r > W, lục ny phi kãø âãún chè säú bàõn vàng f(n).
Theo Boretscop, chè säú bàõn vàng f(n) âỉåüc tênh:
f(n) = (0.4 + 0.6n
3
) (7.6)
Khi âọ lỉåüng thúc näø âỉåüc tênh theo cäng thỉïc:
Q = α.q.f(n) (7.7)
7.4.3. Khi näø mçn åí nhỉỵng nåi cọ nhiãưu låïp âáút âạ khạc nhau
Xạc âënh trë säú q
tb
nhỉ sau:

)(kg/m
W
q
3
tb
)h qhqhα(q
nn2211
+
+

= (7.8)
Trong âọ: q
1
, q
2
, , q
n
(kg/m
3
)-lỉåüng thúc näø riãng âäúi våïi tỉìng låïp âáút âäưng
nháút; h
1
, h
2
, , h
n
(m)-chiãưu dy ca mäùi låïp âáút âäưng nháút.

§7
.5. CẠC PHỈÅNG PHẠP NÄØ MÇN
Thi cäng näø mçn bao gäưm mäüt säú phỉång phạp sau:
+ Näø mçn màût ngoi (näø mçn ạp màût).
+ Näø mçn trong läù näng.
+ Näø mçn trong läù sáu.
+ Näø mçn bàõn vàng xa.
+ Näø mçn vi sai.
7.5.1. Näø mçn ạp màût
Ạp mçn (khäúi thúc näø) vo bãư màût âäúi tỉåüng cáưn phạ hoải (nãn låüi dủng vë trê
lm tỉû nhiãn, hồûc chøn bë trỉåïc), bãn ngoi cọ âàõp âáút hồûc cạt.
Ỉu âiãøm ca phỉång phạp n l âån gin, dãù thi cäng, khäng täún cäng khoan

tảo läù. Tuy nhiãn hiãûu qu näø mçn kẹm do máút mạt ạp lỉûc ra mäi trỉåìng tỉû do xung
quanh, täún kẹm thúc näø.
Ạp dủng phỉång phạp ny âãø phạ âạ mäư cäi, âo gäúc cáy hay phạ dåỵ váût kiãún
trục
7.5.2. Nä
ø mçn trong läù näng
Låïp ph
Khäúi thúc näø
Váût cáưn ph
a
ï
Hçnh 7-8. Näø mçn ạp màût
GIẠO TRÇNH MÄN HC K THÛT THI CÄNG I



90
Ngỉåìi ta khoan vo trong váût hồûc âäúi tỉåüng cáưn phạ våỵ nhỉỵng läù näng cọ
âỉåìng kênh tỉì 30 ÷ 60mm v sáu âãún 3m. Thúc näø (thúc bäüt hồûc thúc âọng bạnh)
âỉåüc ln chàût vo trong läù (thúc näø âọng bạnh âỉåüc âàût tỉìng thanh vo läù). Ty thüc
vo u cáưu khai thạc hay phạ dåỵ m lỉåüng thúc näø cọ thãø nhäưi âáưy hay mäüt pháưn ca
läù khoan. Ỉu âiãøm ca phỉång phạp ny l hiãûu qu näø mçn cao do táûn dủng âỉåüc ạp
lỉûc näø (ạp lỉûc khäng máút mạt ra mäi trỉåìng tỉû do nhỉ trỉåìng håüp näø mçn ạp màût).
Cng hiãûu qu phạ hoải nhỉ nhau, näø mçn läù näng chè cáưn sỉí
dủng lỉåüng thúc näø
bàòng 1/12 láưn lỉåüng thúc näø dng trong phỉång phạp näø mçn ạp màût. Tuy váûy phỉång
phạp ny täún cäng khoan läù. Ạp dủng phỉång phạp ny âãø phạ âáút âạ theo táưng, phạ âạ
mäư cäi, âo häú sáu , âo âỉåìng háưm
Hçnh 7-10 l mäüt vê dủ näø mçn âo háưm, ban âáưu ngỉåìi ta cho näø cạc hng mçn
giỉỵa âãø tảo ra cạc màût tỉû do, cạc hng mçn ny âỉåüc khoan nghiãng so våïi trủc háưm

mäüt gọc tỉì 45
0
÷ 60
0
, gi hng mçn ny l hng mçn xun. Cạc hng mçn biãn âỉåüc näø
sau. Cạc näø ny ráút hiãûu qu v tiãút kiãûm nhiãưu thúc näø.
7.5.3. Näø mçn trong läù sáu
Ngỉåìi ta khoan nhỉỵng läù sáu cọ âỉåìng kênh tỉì 75 ÷ 300mm, chiãưu sáu âãún 30m,
Hçnh 7-9. Näø mçn läù näng
a) Näø phạ våỵ; b) Näø phạ tung
a) b)
A
A
Hçnh 7-10. Näø mçn âo háưm

Loảt mçn näø trỉåïc tảo ra màût tỉû do

Loảt mçn näø sau

A - A