Lễ hội chọi trâu Đồ Sơn

Hội chọi trâu Đồ Sơn
Hội chọi trâu ở Ðồ Sơn (Hải Phòng) diễn ra chính thức vào ngày 9/8 âm lịch
hàng năm. Tuy nhiên trước đó đã có hai cuộc đấu loại vào trung tuần tháng 5 và
8/6 âm lịch.
Việc chuẩn bị cho lễ hội này thật là công phu, phải chọn mua, nuôi và luyện trâu.
Trâu chọi phải là" ức rộng, háng to, cổ cò, đuôi trai, đít nhọn, sừng cánh cung,
trường đùi ", trâu từ 4 đến 5 năm tuổi trở lên. Trâu chọi được nuôi ở chuồng
riêng, không tiếp xúc với trâu thường.
Mở đầu lễ hội là cuộc tế lễ kéo dài gần đến trưa mới xong. Tiếp theo là đám
rước trâu độc đáo có phường bát âm cùng một kiệu lớn do 12 trai đinh vạm vỡ
khiêng. Sáu con trâu được tắm rửa sạch sẽ, lưng trùm vải đỏ, sừng thắt dải lụa
hồng. Sau đến nghi thức múa cờ của 24 thanh niên như là 2 đội quân đang giao
chiến. Múa cờ xong, từng đôi trâu được dắt ra đứng dưới chân cột cờ Ngũ
Phụng (ở hai bên). Hiệu lệnh phát ra thì hai trâu từ hai phía di chuyển lại gần
nhau hơn, cách nhau chừng 20 m. Hiệu lệnh tiếp theo người dắt trâu đột nhiên
rút dây mũi, hai trâu liền lao vào nhau, với các động tác điêu luyện Khán giả
hò reo cổ vũ.
Khi đã phân thắng bại, cảnh "Thu trâu" cũng diễn ra vô cùng hấp dẫn bắt bằng
được con thắng để phải thi đấu xếp loại, phân ngôi nhất nhì
Chọi trâu ở Ðồ Sơn là một ngày hội, gắn với tục thờ thuỷ thần và với tục hiến
sinh. Nhưng độc đáo hơn cả là thể hiện tinh thần thượng võ của người dân Ðồ
Sơn, Hải Phòng.

Lễ hội chọi trâu
"Dù ai buôn đâu bán đâu
Mồng chín tháng tám chọi trâu thì về
Dù ai buôn bán trăm nghề
Mồng chín tháng tám thì về chọi trâu"
Hội chọi trâu ở Ðồ Sơn có từ bao giờ? Tới nay chưa tìm ra chứng cớ hoặc văn
bản nào ghi lại. Còn truyền thuyết về nguồn gốc lễ hội "độc nhất vô nhị" này thì
có rất nhiều. Mỗi một truyền thuyết đều gắn với một sự tích kỳ bí khác nhau,

nhưng đều khẳng định: Hội chọi trâu là mỹ tục hào hùng mang tính thượng võ,
tính táo bạo và lòng quả cảm rất độc đáo của người Ðồ Sơn.
Hội chọi trâu Ðồ Sơn đã từng mai một trong suốt một thời gian dài. Cho đến năm
1990, Ðảng bộ, chính quyền thị xã Ðồ Sơn đã khôi phục hội chọi trâu truyền
thống. Ðể có những ngày hội náo nức, người dân Ðồ Sơn phải chuẩn bị rất công
phu trong khoảng 8 tháng. Ðiều quan trọng bậc nhất là việc tìm và nuôi dưỡng
trâu. Sau Tết âm lịch, các "sới chọi" đều cử người có nhiều kinh nghiệm đi khắp
nơi để mua trâu. Nhiều người Ðồ Sơn thường đến những vùng lân cận như Hải
Dương, Hưng Yên, Thái Bình và một số huyện ở ngoại thành Hải Phòng để
tìm kiếm trâu. Theo kinh nghiệm thì trâu chọi ở những nơi này thường giật giải
nhiều hơn. Chọn trâu là một công việc cầu kỳ và tỉ mỉ. Những con trâu đủ tiêu
chuẩn là những con trâu đực khoẻ mạnh: ức rộng, cổ tròn dài và hơi thu nhỏ về
phía đầu. Ðó là trâu cổ cò. Lưng trâu càng dày, càng phẳng càng tốt. Háng trâu
phải rộng, nhưng thu nhỏ về phía hậu, càng nhọn càng quý. Sừng trâu phải đen
như mun, đầu sừng vênh lên như hai cánh cung, giữa hai sừng có túm tóc hình
chóp trên đỉnh đầu là khoáy tròn. Mắt Trâu phải đen, tròng đỏ. Mặt trâu càng
giống mặt ngựa là trâu chọi hay.
Việc chọn trâu đã khó, việc huấn luyện trâu càng khó hơn. Những người được
cử ra chăm sóc trâu thường là những người có nhiều kinh nghiệm. Trâu chọi
được nuôi ở chuồng riêng, kín đáo. Ðiều đặc biệt là không cho trâu chọi trông
thấy trâu nhà. Mục đích là để trâu chọi khôi phục bản năng hoang dã. Trâu được
huấn luyện tại các "sới chọi" (đó là những bãi đất rộng, nhiều người đứng xung
quanh, gõ chiêng trống và hò hét để tập cho trâu quen với không khí của ngày
hội). Những người nhiều kinh nghiệm mới huấn luyện cho trâu có những miếng
đánh hay, độc đáo. Trâu được chọn là trâu chọi, mọi người đều phải gọi là ông
trâu. Trâu nào đoạt giải nhất, được tôn lên thánh cụ: Cụ Trâu.
Ở Ðồ Sơn, mỗi phường đều có những người mê trâu chọi, có kinh nghiệm tìm,
chăn dắt, huấn luyện trâu chọi, đáng tôn bậc nghệ nhân. Trong ngày hội, tên của
họ được nhắc đến với tư cách là chủ của "ông trâu" đang vào trận.
Mở đầu hội chọi trâu là lễ tế thần Ðiểm Tước (vị thuỷ thần Ðồ Sơn và cũng là

Thành hoàng chung cho cả vùng Ðồ Sơn). Gần đây nhiều thủ tục trước khi chọi
có phần đơn giản hơn, nhưng không vì vậy mà lượng người đến xem ít đi. Trái
lại quanh sân vận động, vòng trong, vòng ngoài.
Sau tiếng loa giới thiệu, các ông trâu được các chàng trai dẫn vào sới. Khi cách
nhau khoảng 20 m các đối thủ được bỏ "sẹo". Cả đấu trường lặng đi một lúc. Bất
chợt, hai trâu lao vào nhau gọi là thế "tử lao". Cuộc đấu diễn ra trong tiếng reo
hò vang dậy của hàng ngàn khán giả.
Có trận chỉ diễn ra dăm phút, sự phân thắng bại rất nhanh Song có trận kéo dài
hàng tiếng đồng hồ vẫn không phân thắng bại. Không khí sới chọi sôi động, tiếng
cổ vũ, vỗ tay, reo hò vang dậy. Cuối trận đấu là màn thu trâu. Màn "thu trâu" diễn
ra đầy tính nghệ thuật và không kém phần hồi hộp. Khi con trâu thua bỏ chạy,
trâu thắng vẫn còn hăng máu đuổi theo, người bắt trâu có nhiệm vụ giữ trâu
thắng lại. Ðây là một việc làm dũng cảm, vì hai trâu chỉ cách nhau vài mét, nếu
không có kinh nghiệm sẽ rất nguy hiểm.
Nguồn: Du lịch Việt Nam
Tưng bừng Hội Chọi trâu Đồ Sơn
Lễ hội Chọi trâu Đồ Sơn là lễ hội truyền thống của người dân quận Đồ Sơn – TP
Hải Phòng, được tổ chức vào 9/8 âm lịch hàng năm, đây không chỉ là một ngày hội
gắn với tục thờ cúng thuỷ thần và tục hiến sinh mà còn thể hiện tinh thần thượng võ
của người dân miền biển, Hải Phòng.

Từ bao đời nay, câu ca dao cổ của người dân Đồ Sơn nói về Hội chọi trâu quê mình như một
biểu tượng để nhớ về quê hương, như một tiếng gọi về nguồn tha thiết:

"Dù ai buôn đâu, bán đâu
Mùng 9 thang 8 chọi trâu thì về
Dù ai buôn bán trăm bề
Mùng 9 tháng 8 thì về chọi trâu"

Theo truyền thuyết và thần tích rằng, từ rất lâu, một số ngư dân ở bể Thần Hóa bị bão làm trôi

dạt vào chân núi Tháp. Nhưng khi đó Đồ Sơn còn hoang vu, con người bất lực trước thiên nhiên,
họ chỉ biết cầu xin thần linh phù hộ. Đúng vào dịp rằm tháng tám, chợt nhìn thấy trên biển có
vòng hào quang lớn, giữa hào quang là một cụ già đầu tóc bạc phơ, đang ngắm nhìn một đôi
trâu đang chọi nhau trên sóng. Người Đồ Sơn thủa ấy tin rằng thần linh phù hộ nên lập đền thờ
theo duệ hiệu thần là "Điểm tước Đại vương". Họ đi mua trâu về mổ để tế thần, qua đình, hai con
trâu quay vào nhau chọi nhau quyết liệt. Người dân cho rằng thần thích xem trâu chọi nên hàng
năm tổ chức chọi trâu để tế thần và hội chọi trâu bắt nguồn từ đó.

Từ cuối tháng giêng âm lịch, ăn Tết xong là người Đồ Sơn đã ngược lên mạn Tây Bắc, hay xuôi
vào Nghệ An, Hà Tĩnh để tìm cho được những con trâu tốt với những đặc điểm: " ức rộng, háng
to, cổ cò, đuôi trai, đít nhót, lưng tôm bà, sừng cánh cung ", độ tuổi từ 7 -8 năm tuổi.

Mua được con trâu vừa ý là điều đáng mừng, nhưng để con trâu chọi được thì còn phải luyện,
luyện có hay thì mới mong trâu phường mình chiến thắng. Khi mới đưa về, trâu thường được
tẩm bổ cho có đủ sức lực, tập chạy, lội bùn, leo núi, thích nghi với những biến đổi thời tiết nhằm
nâng sức chịu đựng, dẻo dai. Tùy từng trường hợp, có thể vót sừng nhọn hoặc múi khế. Tập cho
trâu bạo dạn trước đông người và âm thanh huyên náo, mầu sắc rực rỡ trong hội. Trước khi vào
vòng chung kết, vòng loại thường được tổ chức vào ngày 8-6 âm lịch, trâu được vào vòng trong
sẽ tiếp tục được luyện tập với cường độ cao hơn, học những ngón đòn hiểm hơn nữa.

Lễ hội chọi trâu cũng như nhiều lễ hội khác có hai phần, phần lễ và phần hội đan xen. Từ ngày
mùng một đầu tháng, các vị cao niên trong làng đã ra làm lễ tế thần Điểm Tước ở đình Tổng. Lúc
này, các làng có trâu chọi đều phải ra làm lễ. Sau đó là lễ rước nước ( có gắn với tục tế Thuỷ
Thần). Lọ nước thần mỗi năm thay một lần được từng làng ( phường ) mang về đình riêng. Tại
đình làng, các chủ trâu được cho trâu ra làm lễ Thành Hoàng. Sau khi làm lễ thần, trâu chọi đã
chính thức được gọi là "Ông trâu", là biểu tượng của tâm linh, là niềm tin, và là ước vọng của
người dân nơi đây. Sáng ngày chính hội, 9/8 âm lịch, dân cư trong phường đều kéo ra đình. Từ
đây, lễ rước các "Ông trâu" ra sới đấu với kiệu bát cống, long đình bát biểu, cờ thần bay phấp
phới, rộn rã trong tiếng nhạc bát âm.

Phần hội diễn ra vào chính hội (9/8) với nhiều hoạt động mang đậm bản sắc dân tộc. Điệu múa
khai hội được 24 tráng niên của làng chia thành hai hàng trình diễn vừa uyển chuyển, vừa mạnh
mẽ, màu sắc biến hoá linh hoạt và huyền ảo trong những âm thanh của trống, thanh la. Theo
cách nói của các lão làng, tiếng trống, tiếng thanh la có tác dụng tạo không khí trong sân bãi thúc
giục các “ông trâu” thi đấu thêm phần quyết liệt. Với màn múa cờ, những lá cờ vung lên quật
xuống mạnh mẽ, dứt khoát, nhịp nhàng, có lúc đan chéo vào nhau như hai đội quân đang giao
chiến, thể hiện sự dũng cảm của con người chống chọi với biển khơi.

Đúng 8 giờ, tiếng trống, tiếng chiêng khai hội, dịch loa gọi các “ông trâu” vào trận vang lên. Từ
hai cổng bắc - nam của sới đấu, từng đôi trâu được dắt ra đứng dưới chân cột cờ Ngũ Phụng (ở
hai bên). Hiệu lệnh phát ra thì hai trâu từ hai phía di chuyển lại gần nhau hơn, cách nhau chừng
20 m. Hiệu lệnh tiếp theo người dắt trâu đột nhiên rút dây mũi, hai trâu liền lao vào nhau.
Thường thì các chú trâu đâm phập vào nhau, một tiếng động khô khốc của sọ trâu, sừng trâu va
chạm. Cú đánh này có tên là miếng "hổ lao". Sau miếng hổ lao có khi làm nổ mắt, long sừng, vỡ
sọ, hai đấu thủ hăng tiết choãi chân lấy tấn, cổ đẩy lùi hoặc lật ngửa đối phương bằng cặp sừng
khóa chặt vào nhau. Nhiều cặp trâu vào trận cứ ung dung, cứ nhởn nhơ gặm cỏ, hít hít, nghênh
nghênh, người am hiểu biết rằng đây là lúc trâu đang thăm dò nhau để tìm ra ngón đòn quyết
định. Sau một cú "cáng" hoặc "càm", khi con trâu thua trận bỏ chạy, là lúc người có trâu thắng
phải thực hiện "thu trâu" rất nguy hiểm vì con trâu thắng đang hăng máu

Năm nay có 16 "Ông trâu" của 7 phường tại quận Đồ Sơn vào chung kết, chia thành 8 cặp đấu
loại trực tiếp. Sau 15 "kháp đấu" quyết liệt, chức vô địch và phần thưởng trị giá 25 triệu đồng đã
thuộc về trâu số 28 của ông Nguyễn Khắc Thơ ( phường Ngọc Xuyên). Sau trận đấu, dù thắng
hay thua, trâu chọi đều được xẻ thịt để lễ tạ Thành Hoàng. Thịt trâu chọi còn được đem bán,
người mua với ý nghĩa lấy lộc cho cả năm.

Theo quan niệm cổ xưa, nếu trâu làng nào thắng trận trong lễ hội, năm ấy cả làng sẽ gặp nhiều
may mắn, mưa thuận gió hoà, mọi người bình yên trong suốt hành trình đi biển. Nhưng có lẽ ý
nghĩa hơn cả, lễ hội chọi trâu mang đậm nét văn hoá tâm linh của người dân miền biển đã và
đang trở thành điểm đến hấp dẫn của du khách, góp phần tạo nên phong cách rất riêng cho một

vùng duyên hải.
Theo Nhân dân (09/09/