Tải bản đầy đủ (.pdf) (16 trang)

Bài tập toán cao cấp part 10 pps

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (247.36 KB, 16 trang )

9.2. Vi phˆan cu

a h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n 143
27. w = f(ax, by,cz).
(D
S. d
n
w =

a

∂α
dx + b

∂β
dy + c

∂γ
dz

n
f(α,β,γ),
α = ax, β = by, γ = cz)
Khai triˆe

n c´ac h`am d
˜a cho theo cˆong th´u


.
c Taylor d
ˆe
´
n c´ac sˆo
´
ha
.
ng
cˆa
´
p 2 (28-30) nˆe
´
u
28. f(x, y)=
1
x − y
(D
S. ∆w =
∆y − ∆x
(x − y)
2
+
∆x
2
− 2∆x∆y +∆y
2
(x −y)
3
+ R

2
)
29. f(x, y)=

x + y.
(DS. ∆w =
∆x +∆y
2

x + y

∆x
2
+2∆x∆y +∆y
2
8(x + y)
3/2
+ R
2
)
30. f(x, y)=e
x+y
.
D
S. ∆w = e
x+y
(∆x +∆y)+e
x+y
(∆x +∆y)
2

2
+ R
2
).
´
Ap du
.
ng vi phˆan d
ˆe

t´ınh gˆa
`
nd´ung (31-35)
31. i) a =(0,97)
2,02
(DS. ≈ 0, 94)
ii) b =

(4, 05)
2
+(2,93)
2
(DS. ≈ 4.998)
32. i) a =

(1.04)
2,99
+ln1, 02. (DS. 1,05)
Chı


dˆa
˜
n. X´et h`am

x
y
+lnz.
ii) b =
3

(1, 02)
2
+(0,05)
2
.(DS. 1,013)
Chı

dˆa
˜
n. X´et h`am
3

x
2
+ y
2
.
33. i) a = sin 29

· tg46


.(DS. ≈ 0, 502)
ii) b = sin 32

· cos 59

.(DS. ≈ 0, 273)
34. i) a = ln(0, 09
3
+0, 99
3
). (DS. ≈−0, 03)
144 Chu
.
o
.
ng 9. Ph´ep t´ınh vi phˆan h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n
Chı

dˆa
˜
n. X´et h`am f = ln(x
3
+ y
3
), M

0
(0, 1).
ii) b =

5e
0,02
+(2,03)
2
.(DS. ≈ 3, 037)
Chı

dˆa
˜
n. X´et h`am f =

5e
x
+ y
2
, M
0
(0, 2).
35. T´ınh vi phˆan cu

a h`am f(x, y)=

x
3
+ y
3

.
´
U
.
ng du
.
ng d
ˆe

t´ınh
xˆa
´
pxı


(1, 02)
3
+(1,97)
3
.(DS. ≈ 2, 95)
Trong c´ac b`ai to´an sau dˆay (36-38) h˜ay t´ınh vi phˆan cˆa
´
p1cu

a
h`am ˆa

n z(x, y) x´ac d
i
.

nh bo
.

i c´ac phu
.
o
.
ng tr`ınh tu
.
o
.
ng ´u
.
ng
36. z
3
+3x
2
z =2xy.(DS. dz =
(2y − 6xz)dx +2xdy
3(x
2
+ z
2
)
)
37. cos
2
x + cos
2

y + cos
2
z =1.
(D
S. dz = −
sin 2xdx + sin 2ydy
sin 2z
).
38. x + y + z = e
−(x+y+z)
.(DS. dz = −dx −dy)
39. Cho w l`a h`am cu

a x v`a y x´ac di
.
nh bo
.

iphu
.
o
.
ng tr`ınh
x
w
=ln
w
y
+1.
T´ınh vi phˆan dw, d

2
w.
(DS. dw =
w(ydx + wdy)
y(x + w)
,d
2
w = −
w
2
(ydx −xdy)
2
y
2
(x + w)
2
).
40. T´ınh dw v`a d
2
w nˆe
´
u h`am w(x, y)du
.
o
.
.
c x´ac di
.
nh bo
.


iphu
.
o
.
ng tr`ınh
w − x = arctg
y
w − x
.
(D
S. dw = dx +
(w − x)dy
(w − x)
2
+ y
2
+ y
,
d
2
w = −
2(y + 1)(w − x)[(w − x)
2
+ y
2
]
[(w − x)
2
+ y

2
+ y]
3
dy
2
).
9.3. Cu
.
.
c tri
.
cu

a h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n 145
9.3 Cu
.
.
c tri
.
cu

ah`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n

9.3.1 Cu
.
.
c tri
.
H`am f(x, y) c´o cu
.
.
cd
a
.
idi
.
aphu
.
o
.
ng (ho˘a
.
ccu
.
.
ctiˆe

ud
i
.
aphu
.
o

.
ng) b˘a
`
ng
f(x
0
,y
0
)ta
.
idiˆe

m M
0
(x
0
,y
0
) ∈ D nˆe
´
utˆo
`
nta
.
i δ-lˆan cˆa
.
ncu

adiˆe


m M
0
sao cho v´o
.
imo
.
idiˆe

m M = M
0
thuˆo
.
c lˆan cˆa
.
nˆa
´
y ta c´o
f(M) <f(M
0
) (tu
.
o
.
ng ´u
.
ng : f( M) >f(M
0
)).
Go
.

i chung cu
.
.
cda
.
i, cu
.
.
ctiˆe

ucu

a h`am sˆo
´
l`a cu
.
.
c tri
.
cu

a h`am sˆo
´
.
Diˆe
`
ukiˆe
.
ncˆa
`

ndˆe

tˆo
`
nta
.
icu
.
.
c tri
.
di
.
aphu
.
o
.
ng: Nˆe
´
uta
.
idiˆe

m M
0
h`am
f(x, y)c´ocu
.
.
c tri

.
d
i
.
aphu
.
o
.
ng th`ı ta
.
id
iˆe

md´oca

hai da
.
o h`am riˆeng cˆa
´
p
1(nˆe
´
uch´ung tˆo
`
nta
.
i) dˆe
`
ub˘a
`

ng 0 ho˘a
.
c ´ıt nhˆa
´
tmˆo
.
t trong hai da
.
o h`am
riˆeng khˆong tˆo
`
nta
.
i(d´o l`a nh˜u
.
ng diˆe

mt´o
.
iha
.
n ho˘a
.
c diˆe

md`u
.
ng cu

a

h`am f(x, y)). Khˆong pha

imo
.
idiˆe

md`u
.
ng dˆe
`
ul`adiˆe

mcu
.
.
c tri
.
.
D
iˆe
`
ukiˆe
.
ndu

: gia

su
.


f

xx
(M
0
)=,f

xy
(M
0
)=B, f

yy
(M
0
)=C.
Khi d´o:
i) Nˆe
´
u∆(M
0
)=





AB
BC






> 0v`aA>0th`ıta
.
id
iˆe

m M
0
h`am f c´o
cu
.
.
ctiˆe

ud
i
.
aphu
.
o
.
ng.
ii) Nˆe
´
u∆(M
0
)=






AB
BC





> 0v`aA<0th`ıta
.
id
iˆe

m M
0
h`am f c´o
cu
.
.
cda
.
idi
.
aphu
.
o

.
ng.
iii) Nˆe
´
u∆(M
0
)=





AB
BC





< 0th`ıM
0
l`a diˆe

m yˆen ngu
.
.
acu

a f,t´u
.

c
l`a ta
.
i M
0
h`am f khˆong c´o cu
.
.
c tri
.
.
iv) Nˆe
´
u∆(M
0
)=





AB
BC





=0th`ıM
0

l`a diˆe

m nghi vˆa
´
n (h`am f c´o
thˆe

c´o v`a c˜ung c´o thˆe

khˆong c´o cu
.
.
c tri
.
ta
.
id´o).
146 Chu
.
o
.
ng 9. Ph´ep t´ınh vi phˆan h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n
9.3.2 Cu
.
.
c tri

.
c´o d
iˆe
`
ukiˆe
.
n
Trong tru
.
`o
.
ng ho
.
.
pd
o
.
n gia

n nhˆa
´
t, cu
.
.
c tri
.
c´o d
iˆe
`
ukiˆe

.
ncu

a h`am f(x, y)
l`a cu
.
.
cda
.
i ho˘a
.
ccu
.
.
ctiˆe

ucu

a h`am d´oda
.
tdu
.
o
.
.
cv´o
.
idiˆe
`
ukiˆe

.
n c´ac biˆe
´
n
x v`a y tho

a m˜an phu
.
o
.
ng tr`ınh ϕ(x, y)=0(phu
.
o
.
ng tr`ınh r`ang buˆo
.
c).
D
ˆe

t`ım cu
.
.
c tri
.
c´o diˆe
`
ukiˆe
.
nv´o

.
idiˆe
`
ukiˆe
.
n r`ang buˆo
.
c ϕ(x, y) ta lˆa
.
p
h`am Lagrange (h`am bˆo

tro
.
.
)
F (x, y)=f(x, y)
λ
ϕ(x, y)
trong d´o λ l`a h˘a
`
ng sˆo
´
nhˆan chu
.
ad
u
.
o
.

.
c x´ac d
i
.
nh v`a di t`ım cu
.
.
c tri
.
thˆong
thu
.
`o
.
ng cu

a h`am bˆo

tro
.
.
n`ay. D
ˆa y l `a phu
.
o
.
ng ph´ap th`u
.
asˆo
´

bˆa
´
td
i
.
nh
Lagrange.
T`ım d
iˆe
`
ukiˆe
.
ncˆa
`
ndˆe

tˆo
`
nta
.
icu
.
.
c tri
.
c´o d
iˆe
`
ukiˆe
.

n chung quy l`a gia

i
hˆe
.
phu
.
o
.
ng tr`ınh













∂F
∂x
=
∂f
∂x
+ λ
∂ϕ

∂x
=0
∂F
∂y
=
∂f
∂y
+ λ
∂ϕ
∂y
=0
ϕ(x, y)=0
(9.15)
T`u
.
hˆe
.
n`ay ta c´o thˆe

x´ac di
.
nh x, y v`a λ.
Vˆa
´
nd
ˆe
`
tˆo
`
nta

.
iv`ad˘a
.
c t´ınh cu

acu
.
.
c tri
.
di
.
aphu
.
o
.
ng du
.
o
.
.
c minh di
.
nh
trˆen co
.
so
.

x´et dˆa

´
ucu

a vi phˆan cˆa
´
p hai cu

a h`am bˆo

tro
.
.
d
2
F =

2
F
∂x
2
dx
2
+2

2
F
∂x∂y
dxdy +

2

F
∂y
2
dy
2
du
.
o
.
.
c t´ınh dˆo
´
iv´o
.
i c´ac gi´a tri
.
x, y, λ thu du
.
o
.
.
c khi gia

ihˆe
.
(9.15) v´o
.
idiˆe
`
u

kiˆe
.
nl`a
∂ϕ
∂x
dx +
∂ϕ
∂y
dy =0 (dx
2
+ dy
2
=0).
Cu
.
thˆe

l`a:
9.3. Cu
.
.
c tri
.
cu

a h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n 147

i) Nˆe
´
u d
2
F<0 h`am f(x, y) c´o cu
.
.
cd
a
.
ic´odiˆe
`
ukiˆe
.
n.
ii) Nˆe
´
u d
2
F>0 h`am f(x, y) c´o cu
.
.
ctiˆe

uc´od
iˆe
`
ukiˆe
.
n.

iii) Nˆe
´
u d
2
F = 0 th`ı cˆa
`
n pha

i kha

o s´at.
Nhˆa
.
nx´et
i) Viˆe
.
c t`ım cu
.
.
c tri
.
cu

a h`am ba biˆe
´
n ho˘a
.
c nhiˆe
`
uho

.
ndu
.
o
.
.
ctiˆe
´
n h`anh
tu
.
o
.
ng tu
.
.
nhu
.
o
.

1.
ii) Tu
.
o
.
ng tu
.
.
c´o thˆe


t`ım cu
.
.
c tri
.
c´o diˆe
`
ukiˆe
.
ncu

a h`am ba biˆe
´
n ho˘a
.
c
nhiˆe
`
uho
.
nv´o
.
imˆo
.
t ho˘a
.
c nhiˆe
`
uphu

.
o
.
ng tr`ınh r`ang buˆo
.
c(sˆo
´
phu
.
o
.
ng
tr`ınh r`ang buˆo
.
c pha

ib´eho
.
nsˆo
´
biˆe
´
n). Khi d´ocˆa
`
nlˆa
.
p h`am bˆo

tro
.

.
v´o
.
i
sˆo
´
th `u
.
asˆo
´
chu
.
ax´acd
i
.
nh b˘a
`
ng sˆo
´
phu
.
o
.
ng tr`ınh r`ang buˆo
.
c.
iii) Ngo`ai phu
.
o
.

ng ph´ap th`u
.
asˆo
´
bˆa
´
tdi
.
nh Lagrange, ngu
.
`o
.
i ta c`on
d`ung phu
.
o
.
ng ph´ap khu
.

biˆe
´
nsˆo
´
dˆe

t`ım cu
.
.
c tri

.
c´o diˆe
`
ukiˆe
.
n.
9.3.3 Gi´a tri
.
l´o
.
n nhˆa
´
t v`a b´e nhˆa
´
tcu

a h`am
H`am kha

vi trong miˆe
`
nd´ong bi
.
ch˘a
.
nda
.
t gi´a tri
.
l´o

.
n nhˆa
´
t (nho

nhˆa
´
t)
ho˘a
.
cta
.
idiˆe

md`u
.
ng ho˘a
.
cta
.
idiˆe

m biˆen cu

amiˆe
`
n.
C
´
AC V

´
IDU
.
V´ı du
.
1. T`ım cu
.
.
c tri
.
di
.
aphu
.
o
.
ng cu

a h`am
f(x, y)=x
4
+ y
4
− 2x
2
+4xy − 2y
2
.
Gia


i. i) Miˆe
`
n x´ac d
i
.
nh cu

a h`am l`a to`an m˘a
.
t ph˘a

ng R
2
.
ii) T´ınh c´ac da
.
o h`am riˆeng f

x
v`a f

y
v`a t`ım c´ac diˆe

mt´o
.
iha
.
n. Ta
c´o

f

x
=4x
3
− 4x +4y, f

y
=4y
3
+4x −4y.
Do d
´o
4x
3
− 4x +4y =0
4y
3
+4x −4y =0
148 Chu
.
o
.
ng 9. Ph´ep t´ınh vi phˆan h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n
v`a t `u
.

d
´o

x
1
=0
y
1
=0

x
2
= −

2
y
2
=

2

x
3
=

2
y
3
= −


2.
Nhu
.
vˆa
.
y ta c´o ba diˆe

mt´o
.
iha
.
n. V`ı f

x
, f

y
tˆo
`
nta
.
iv´o
.
imo
.
idiˆe

m
M(x, y) ∈ R
2

nˆen h`am khˆong c`on diˆe

mt´o
.
iha
.
n n`ao kh´ac.
iii) Ta t´ınh c´ac d
a
.
o h`am riˆeng cˆa
´
p hai v`a gi´a tri
.
cu

ach´ung ta
.
i c´ac
diˆe

mt´o
.
iha
.
n.
f

xx
(x, y)=12x

2
=4,f

xy
=4,f

yy
=12y
2
− 4.
Ta
.
id
iˆe

m O(0, 0): A = −4, B =4,C = −4
Ta
.
idiˆe

m M
1
(−

2, +

2): A = 20, B =4,C =20
Ta
.
id

iˆe

m M
2
(+

2, −

2): A = 20, B =4,C = 20.
iv) Ta
.
idiˆe

m O(0, 0)ta c´o





AB
BC





=






−44
4 −4





=16−16 = 0.
Dˆa
´
uhiˆe
.
ud
u

khˆong cho ta cˆau tra

l`o
.
i. Ta nhˆa
.
n x´et r˘a
`
ng trong lˆan
cˆa
.
nbˆa
´

tk`ycu

adiˆe

mOtˆo
`
nta
.
inh˜u
.
ng diˆe

mm`af(x, y) > 0v`anh˜u
.
ng
d
iˆe

mm`af( x, y) < 0. Ch˘a

ng ha
.
ndo
.
c theo trung c Ox (y = 0) ta c´o
f(x, y)


y=0
= f(x, 0) = x

4
− 2x
2
= −x
2
(2 − x
2
) < 0
ta
.
inh˜u
.
ng diˆe

mdu

gˆa
`
n(0, 0), v`a do
.
c theo du
.
`o
.
ng th˘a

ng y = x
f(x, y)



y=x
= f(x, x)=2x
4
> 0
Nhu
.
vˆa
.
y, ta
.
inh˜u
.
ng d
iˆe

m kh´ac nhau cu

amˆo
.
t lˆan cˆa
.
n n`ao d´ocu

a
diˆe

m O(0, 0) sˆo
´
gia to`an phˆa
`

n∆f(x, .y) khˆong c´o c`ung mˆo
.
tdˆa
´
u v`a do
d´o t a
.
i O(0, 0) h`am khˆong c´o cu
.
.
c tri
.
di
.
aphu
.
o
.
ng.
Ta
.
idiˆe

m M
1
(−

2,

2) ta c´o






AB
BC





=





20 4
420





= 400 − 16 > 0
9.3. Cu
.
.
c tri

.
cu

a h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n 149
v`a A>0nˆen ta
.
i M
1
(−

2,

2) h`am c´o cu
.
.
ctiˆe

ud
i
.
aphu
.
o
.
ng v`a
f

min
= −8.
Ta
.
idiˆe

m M
2
(

2, −

2) ta c´o AC − B
2
> 0v`aA>0 nˆen ta
.
id´o
h`am c´o cu
.
.
ctiˆe

udi
.
aphu
.
o
.
ng v`a f
min

= −8.
V´ı du
.
2. Kha

o s´at v`a t`ım cu
.
.
c tri
.
cu

a h`am
f(x, y)=x
2
+ xy + y
2
− 2x − 3y.
Gia

i. i) Hiˆe

n nhiˆen D
f
≡ R.
ii) T`ım diˆe

md`u
.
ng. Ta c´o

f

x
=2x + y − 2
f

y
= x +2y − 3

2x + y − 2=0,
x +2y − 3=0.
Hˆe
.
thu d
u
.
o
.
.
c c´o nghiˆe
.
ml`ax
0
=
1
3
, y
0
=
4

3
.Dod´o

1
3
,
4
3

l`a diˆe

m
d`u
.
ng v`a ngo`ai diˆe

md`u
.
ng d´o h`am f khˆong c´o diˆe

md`u
.
ng n`ao kh´ac v`ı
f

x
v`a f

y
tˆo

`
ntˆa
.
i ∀(x, y).
iii) Kha

o s´at cu
.
.
c tri
.
.Tac´oA = f

x
2
=2,Bf

xy
=1,C = f

y
2
=2.
Do d
´o
∆(M
0
)=






21
12





=3> 0v`aA =2> 0
nˆen h`am f c´o cu
.
.
ctiˆe

uta
.
id
iˆe

m M
0
(
1
3
,
4
3


. 
V´ı du
.
3. T`ım cu
.
.
c tri
.
cu

a h`am f(x, y)=6− 4x −3y v´o
.
idiˆe
`
ukiˆe
.
nl`a
x v`a y liˆen hˆe
.
v´o
.
i nhau bo
.

iphu
.
o
.
ng tr`ınh x
2

+ y
2
=1.
Gia

i. Ta lˆa
.
p h`am Lagrange
F (x, y)=6−4x − 3y + λ(x
2
+ y
2
− 1).
Ta c´o
∂F
∂x
= −4+2λx,
∂F
∂y
= −3+2λy
150 Chu
.
o
.
ng 9. Ph´ep t´ınh vi phˆan h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n
v`a ta gia


ihˆe
.
phu
.
o
.
ng tr`ınh
−4+2λx =0
−3+2λx =0
x
2
+ y
2
=1
Gia

i ra ta c´o
λ
1
=
5
2
,x
1
=
4
5
,y
1

=
3
5
λ
2
= −
5
2
,x
2
= −
4
5
,y
2
= −
3
5
V`ı

2
F
∂x
2
=2λ,

2
F
∂x∂y
=0,


2
F
∂y
2
=2λ
nˆen
d
2
F =2λ(dx
2
+ dy
2
).
Nˆe
´
u λ =
5
2
, x =
4
5
, y =
3
5
th`ı d
2
F>0nˆenta
.
idiˆe


m

4
5
,
3
5

h`am
c´o cu
.
.
ctiˆe

uc´odiˆe
`
ukiˆe
.
n.
Nˆe
´
u λ = −
5
2
, x = −
4
5
, y = −
3

5
th`ı d
2
F<0v`adod´o h`am c´o cu
.
.
c
d
a
.
ic´odiˆe
`
ukiˆe
.
nta
.
idiˆe

m


4
5
, −
3
5

.
Nhu
.

vˆa
.
y
f
max
=6+
16
5
+
9
5
=11,
f
min
=6−
16
5

9
5
=1. 
V´ı d u
.
4. T`ım cu
.
.
c tri
.
c´o diˆe
`

ukiˆe
.
ncu

a h`am
1) f(x, y)=x
2
+ y
2
+ xy − 5x − 4y +10,x+ y =4.
2) u = f(x, y, z)=x + y + z
2

z − x =1,
y − xz =1.
9.3. Cu
.
.
c tri
.
cu

a h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n 151
Gia

i. 1) T`u

.
phu
.
o
.
ng tr`ınh r`ang buˆo
.
c x + y =4tac´oy =4−x v`a
f(x, y)=x
2
+(4−x)
2
+ x(4 − x) −5x −4(4 − x)+10
= x
2
− 5x +10,
ta thu d
u
.
o
.
.
c h`am mˆo
.
tbiˆe
´
nsˆo
´
g(x)=x
2

− 5x +10
v`a cu
.
.
c tri
.
di
.
aphu
.
o
.
ng cu

a g(x)c˜ung ch´ınh l`a cu
.
.
c tri
.
c´o diˆe
`
ukiˆe
.
ncu

a
h`am f(x, y).
´
Ap du
.

ng phu
.
o
.
ng ph´ap kha

o s´at h`am sˆo
´
mˆo
.
tbiˆe
´
nsˆo
´
d
ˆo
´
i
v´o
.
i g(x) ta t`ım du
.
o
.
.
c g(x) c´o cu
.
.
ctiˆe


udi
.
aphu
.
o
.
ng
g
min
= g

5
2

=
15
4
·
Nhu
.
ng khi d
´o h `a m f(x, y)d˜a cho c´o
cu
.
.
ctiˆe

uc´odiˆe
`
ukiˆe

.
nta
.
idiˆe

m

5
2
,
3
2

(y =4− x ⇒ y =4−
5
2
=
3
2
)v`a
f
min
= f

5
2
,
3
2


=
15
4
·
2) T`u
.
c´ac phu
.
o
.
ng tr`ınh r`ang buˆo
.
c ta c´o
z =1+x
y = x
2
+ x +1
v`a thˆe
´
v`ao h`am d˜a cho ta du
.
o
.
.
c h`am mˆo
.
tbiˆe
´
nsˆo
´

u = f(x, y(x),z(x)) = g(x)=2x
2
+4x +2.
Dˆe
˜
d`ang thˆa
´
yr˘a
`
ng h`am g(x)c´ocu
.
.
ctiˆe

uta
.
i x = −1 (khi d´o y =1,
z = 0) v`a do d
´o h`am f(x, y, z) c´o cu
.
.
ctiˆe

uc´od
iˆe
`
ukiˆe
.
nta
.

idiˆe

m
(−1, 1, 0) v`a
f
min
= f(−1, 1, 0)=0. 
152 Chu
.
o
.
ng 9. Ph´ep t´ınh vi phˆan h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n
V´ı du
.
5. B˘a
`
ng phu
.
o
.
ng ph´ap th`u
.
asˆo
´
bˆa
´

td
i
.
nh Lagrange t`ım cu
.
.
c tri
.
c´o d
iˆe
`
ukiˆe
.
ncu

a h`am
u = x + y + z
2
v´o
.
id
iˆe
`
ukiˆe
.
n

z − x =1
y − xz =1
(9.16)

(xem v´ı du
.
4, ii)).
Gia

i. Ta lˆa
.
p h`am Lagrange
F (x, y, z)=x + y + z
2
+ λ
1
(z − x − 1) + λ
2
(y − zx − 1)
v`a x´et hˆe
.
phu
.
o
.
ng tr`ınh
























∂F
∂x
=1−λ
1
− λ
2
z =0
∂F
∂y
=1+λ
2
=0
∂F
∂z
=2z + λ

1
−λ
2
x =0
ϕ
1
= z − x − 1=0
ϕ
2
= y − xz − 1=0.
Hˆe
.
n`ay c´o nghiˆe
.
m duy nhˆa
´
t x = −1, y =1,z =0,λ
1
=1v`a
λ
2
= −1 ngh˜ıa l`a M
0
(−1, 1, 0) l`a diˆe

m duy nhˆa
´
t c´o thˆe

c´o cu

.
.
c tri
.
cu

a
h`am v´o
.
i c´ac diˆe
`
ukiˆe
.
n r`ang buˆo
.
c ϕ
1
v`a ϕ
2
.
T`u
.
c´ac hˆe
.
th ´u
.
c
z − x =1
y − xz =1
ta thˆa

´
yr˘a
`
ng (9.16) x´ac d
i
.
nh c˘a
.
p h`am ˆa

n y(x)v`az(x) (trong tru
.
`o
.
ng
ho
.
.
p n`ay y(x)v`az(x)dˆe
˜
d`ang r´ut ra t`u
.
(9.16)). Gia

su
.

thˆe
´
nghiˆe

.
m
9.3. Cu
.
.
c tri
.
cu

a h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n 153
y(x)v`az(x) v`ao hˆe
.
(9.16) v`a b˘a
`
ng c´ach lˆa
´
y vi phˆan c´ac dˆo
`
ng nhˆa
´
t
th ´u
.
cthud
u
.

o
.
.
c ta c´o

dz − dx =0
dy − xdz −zdx =0


dz = dx
dy =(x + z) dx.
(9.17)
Bˆay gi`o
.
t´ınh vi phˆan cˆa
´
p hai cu

a h`am Lagrange
d
2
F =2(dz)
2
− 2λ
2
dxdz. (9.18)
Thay gi´a tri
.
λ
2

= −1 v`a (9.17) v`ao (9.18) ta thu du
.
o
.
.
cda
.
ng to`an
phu
.
o
.
ng x´ac di
.
nh du
.
o
.
ng l`a
d
2
F =4dx
2
.
T`u
.
d´o suy ra h`am d˜a cho c´o cu
.
.
ctiˆe


uc´odiˆe
`
ukiˆe
.
nta
.
idiˆe

m
M
0
(−1, 1, 0) v`a f
min
=0. 
V´ı du
.
6. T`ım gi´a tri
.
l´o
.
n nhˆa
´
t v`a nho

nhˆa
´
tcu

a h`am

f(x, y)=x
2
+ y
2
− xy + x + y
trong miˆe
`
n
D = {x  0,y  0,x+ y  −3}.
Gia

i. Miˆe
`
n D d
˜a cho l`a tam gi´ac OAB v´o
.
idı

nh ta
.
i A(−3, 0),
B(0, −3) v`a O(0, 0).
i) T`ım c´ac d
iˆe

md`u
.
ng:
f


x
=2x −y +1=0
f

y
=2y − x +1=0
T`u
.
d
´o x = −1, y = −1. Vˆa
.
ydiˆe

md`u
.
ng l`a M(−1, −1).
Ta
.
id
iˆe

m M ta c´o:
f(M)=f(−1, −1) = −1.
154 Chu
.
o
.
ng 9. Ph´ep t´ınh vi phˆan h`am nhiˆe
`
ubiˆe

´
n
ii) Ta c´o
A = f

xx
(−1, −1)=2
B = f

xy
(−1, −1) = −1
C = f

yy
(−1, −1) = 2.
Vˆa
.
y AC −B
2
=4−1=3> 0, nˆen h`am c´o biˆe
.
tth´u
.
c AC −B
2
> 0
v`a A =2> 0. Do d
´o t a
.
idiˆe


m M n´o c´o cu
.
.
ctiˆe

ud
i
.
aphu
.
o
.
ng v`a
f
min
= −1.
iii) Kha

o s´at h`am trˆen biˆen cu

amiˆe
`
n D.
+) Khi x =0tac´of = y
2
+ y.Dˆo
´
iv´o
.

i h`am mˆo
.
tbiˆe
´
n f = y
2
+ y,
−3  y  0 ta c´o
(f
ln
)


x=0
=6ta
.
idiˆe

m(0, −3)
(f
nn
)


x=0
=
−1
4
ta
.

idiˆe

m

0, −
1
2

.
+) Khi y = 0 ta c´o h`am mˆo
.
tbiˆe
´
n f = x
2
+ x, −3  x  0v`a
tu
.
o
.
ng tu
.
.
:
(f
ln
)


y=0

=6ta
.
idiˆe

m(0, −3)
(f
nn
)


y=0
=
−1
4
ta
.
idiˆe

m


1
2
, 0

.
+) Khi x + y = −3 ⇒ y = −3 − x ta c´o f(x)=3x
2
+9x +6v`a
(f

nn
)


x+y=−3
=
−3
4
ta
.
idiˆe

m


3
2
, −
3
2

(f
ln
)


x+y=−3
=6ta
.
idiˆe


m(0, −3) v`a (−3, 0).
iv) So s´anh c´ac gi´a tri
.
thu du
.
o
.
.
cdˆo
´
iv´o
.
i f ta kˆe
´
t luˆa
.
n f
ln
=6ta
.
i
(0, −3) v`a (−3, 0) v`a gi´a tri
.
f
nn
= −1ta
.
idiˆe


md`u
.
ng (−1, −1).
B
`
AI T
ˆ
A
.
P
9.3. Cu
.
.
c tri
.
cu

a h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n 155
H˜ay t`ım cu
.
.
c tri
.
cu

a c´ac h`am sau d

ˆay
1. f =1+6x − x
2
− xy − y
2
.(DS. f
max
= 13 ta
.
idiˆe

m(4, −2))
2. f =(x −1)
2
+2y
2
.(DS. f
min
=0ta
.
idiˆe

m(1, 0))
3. f = x
2
+ xy + y
2
− 2x − y.(DS. f
min
= −1ta

.
idiˆe

m(1, 0))
4. f = x
3
y
2
(6−x−y)(x>0,y >0). (DS. f
max
= 108 ta
.
idiˆe

m(3, 2))
5. f =2x
4
+ y
4
− x
2
− 2y
2
.
(D
S. f
max
=0ta
.
idiˆe


m(0, 0),
f
min
= −
9
8
ta
.
ic´acdiˆe

m M
1

1
2
, −1

v`a M
2

−1
2
, 1

f
min
= −
9
8

ta
.
ic´acdiˆe

m M
3

1
2
, −1

v`a M
4

−1
2
, −1

)
6. f =(5x +7y − 25)e
−(x
2
+xy+y
2
)
.
(DS. f
max
=3
−13

ta
.
idiˆe

m M
1
(1, 3),
f
min
= −26e
−1/52
ta
.
idiˆe

m M
2

−1
26
,
−3
26

)
7. f = xy +
50
x
+
20

y
, x>0, y>0. (DS. f
min
= 30 ta
.
idiˆe

m(5, 2))
8. f = x
2
+ xy + y
2
− 6x − 9y.(DS. f
min
= −21 ta
.
idiˆe

m(1, 4))
9. f = x

y − x
2
− y +6x + 3. (DS. f
max
= 15 ta
.
idiˆe

m(4, 4))

10. f =(x
2
+ y)

e
y
.(DS. f
min
= −
2
e
ta
.
i(0, −2))
11. f =2+(x − 1)
4
(y +1)
6
.(DS. f
min
=2ta
.
idiˆe

m(1, −1))
Chı

dˆa
˜
n. Ta

.
idiˆe

m M
0
(1, −1) ta c´o ∆(M
0
)=0.Cˆa
`
n kha

o s´at dˆa
´
u
cu

a f(M) −f(M
0
)=f(1 + ∆x, −1+∆y) −f(1, −1).
12. f =1− (x − 2)
4/5
− y
4/5
.(DS. f
max
=1ta
.
idiˆe

m(2, 0))

Chı

dˆa
˜
n. Ta
.
idiˆe

m(2, 0) h`am khˆong kha

vi. Kha

o s´at dˆa
´
ucu

a
f(M) − f(M
0
), M
0
=(2,0).
156 Chu
.
o
.
ng 9. Ph´ep t´ınh vi phˆan h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´

n
T`ım cu
.
.
c tri
.
c´o d
iˆe
`
ukiˆe
.
ncu

a c´ac h`am sau dˆay
13. f = xy v´o
.
id
iˆe
`
ukiˆe
.
n x + y =1.
(DS. f
max
=
1
4
ta
.
idiˆe


m

1
2
,
1
2

)
14. f = x +2y v´o
.
id
iˆe
`
ukiˆe
.
n x
2
+ y
2
=5.
(DS. f
max
=5ta
.
idiˆe

m(1, 2))
15. f = x

2
+ y
2
v´o
.
idiˆe
`
ukiˆe
.
n
x
2
+
y
3
=1.
(DS. f
min
=
36
13
ta
.
idiˆe

m

18
13
,

12
13

)
16. f = x − 2y +2z v´o
.
id
iˆe
`
ukiˆe
.
n x
2
+ y
2
+ z
2
=9.
(DS. f
min
= −9ta
.
idiˆe

m(−1, 2, −2); f
max
=9ta
.
i(1, −2, 2).)
17. f = xy v´o

.
idiˆe
`
ukiˆe
.
n2x +3y =5.
(DS. f
max
=
25
24
ta
.
idiˆe

m

5
4
,
5
6

)
18. 1) f = x
2
+ y
2
v´o
.

id
iˆe
`
ukiˆe
.
n r`ang buˆo
.
c
x
4
+
y
3
=1.
(D
S. f
min
=
144
25
ta
.
i

36
25
,
48
25


)
2) f = e
xy
v´o
.
idiˆe
`
ukiˆe
.
n x + y =1.
(DS. f
max
= e
1/4
ta
.
idiˆe

m

1
2
,
1
2

)
Chı

dˆa

˜
n. C´o thˆe

su
.

du
.
ng phu
.
o
.
ng ph´ap khu
.

biˆe
´
n.
19. f = x
2
+ y
2
+2z
2
v´o
.
idiˆe
`
ukiˆe
.

n x − y + z =1.
(DS. f
min
=0, 4ta
.
idiˆe

m(0, 4; −0, 4; 0, 2))
20. f = x
3
+ y
2
− z
3
+5v´o
.
id
iˆe
`
ukiˆe
.
n x + y −z =1.
(DS. f
min
=5ta
.
idiˆe

m(0,0, 0) v`a f
max

=7
10
27
ta
.
idiˆe

m


4
3
,
8
3
,
4
3

)
9.3. Cu
.
.
c tri
.
cu

a h`am nhiˆe
`
ubiˆe

´
n 157
21. f = xyz v´o
.
ic´acd
iˆe
`
ukiˆe
.
n x + y + z =5,xy + yz + zx =8.
(D
S. f
max
=4
4
27
ta
.
i

4
3
,
4
3
,
7
3

;


4
3
,
7
3
,
4
3

;

7
3
,
4
3
,
4
3

f
min
=4ta
.
i(2, 2, 1); (2, 1, 2); (1, 2, 2))
T`ım gi´a tri
.
l´o
.

n nhˆa
´
t v`a nho

nhˆa
´
tcu

a c´ac h`am sˆo
´
sau.
22. f = x
2
y(2 − x − y), D l`a tam gi´ac du
.
o
.
.
c gi´o
.
iha
.
nbo
.

ic´acd
oa
.
n
th˘a


ng x =0,y =0,x + y =6.
(D
S. f
ln
=
1
4
ta
.
idiˆe

m(1, 2); f
nn
= −128 ta
.
idiˆe

m(4, 2)).
23. f = x + y, D = {x
2
+ y
2
 1}.
(DS. f
ln
=

2ta
.

idiˆe

m biˆen


2
2
,

2
2

;
f
nn
= −

2ta
.
idiˆe

m biˆen



2
2
, −

2

2

).
24. T`u
.
mo
.
i tam gi´ac c´o chu vi b˘a
`
ng 2p, h˜ay t`ım tam gi´ac c´o diˆe
.
nt´ıch
l´o
.
n nhˆa
´
t.
Chı

dˆa
˜
n. D˘a
.
t a = x, b = y ⇒ c =2p − x − y v`a ´ap du
.
ng cˆong
th ´u
.
c Heron
S =


p(p − x)( p − y)(x + y − p)
(D
S. Tam gi´ac dˆe
`
u).
25. X´ac di
.
nh gi´a tri
.
l´o
.
n nhˆa
´
t v`a nho

nhˆa
´
tcu

a h`am
f = x
2
− y
2
,D= {x
2
+ y
2
 1}

(D
S. f
ln
=1ta
.
i(1, 0) v`a (−1, 0);
f
nn
= −1ta
.
i(0, 1) v`a (0, −1)).
26. X´ac di
.
nh gi´a tri
.
l´o
.
n nhˆa
´
t v`a nho

nhˆa
´
tcu

a h`am
f = x
3
− y
3

−3xy, D = {0  x  2, −1  y  2}.
158 Chu
.
o
.
ng 9. Ph´ep t´ınh vi phˆan h`am nhiˆe
`
ubiˆe
´
n
(DS. f
ln
= 13 ta
.
idiˆe

m(2, −1);
f
nn
= −1ta
.
idiˆe

m(1, 1) v`a (0, −1)).

×