Tiết 18 - Bài 6 Giải bài toán trên máy tính

Giáo án Tin học lớp 10
Tiết 18 theo PPCT
Ngày soạn: 07 / 11 / 2007
Đ6. Giải bài toán trên máy tính
A. Mục tiêu
1. Về kiến thức
- Hiểu cách tổ chức giải bài toán trên máy tính, tức là cách dùng máy tính thực hiện
các công việc cần làm.
- Hiểu rõ hơn các khái niệm: Bài toán, thuật toán, chơng trình.
2. Về kĩ năng
-Thực hiện đựoc một số bớc để giải bài toán đơn giản trên máy tính
3. Về thái độ
- Rèn luyện thái độc học tập nghiêm túc, suy luận khoa học và sáng tạo.
B. Đồ dùng dạy học
- Giáo án, máy tính, máy chiếu
C. Hoạt động dạy học
Stt Thứ, ngày Tiết Lớp Sĩ số Ghi chú
1
2
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò
và hình minh họa
Hoạt động 1: Giúp học sinh thấy đợc tính
u việt của việc giải bài toán bằng máy
tính.
- Trình chiếu bài toán ví dụ: Tìm ƯCLN của
các cặp số nguyên dơng M và N, với:
M = 25, N = 5; M = 88, N = 121;
M= 997, N = 29; M = 2006, N = 1998.
- Phát vấn học sinh: "Hãy chỉ ra những u
điểm của việc giải bài toán bằng máy tính so
với cách giải thông thờng?"

- Giáo viên tổng hợp các ý kiến của học sinh
và phân tích kĩ hơn: Bài toán ví dụ yêu cầu
tìm ƯCLN của nhiều cặp số nguyên dơng
khác nhau (M, N), thực chất là giải bài toán
Học sinh trả lời:
Nhanh, chính xác
Ví dụ không cần máy tính ta có thể dễ
dàng tìm đợc ƯCLN của các cặp số:
M = 25, N = 5 => ƯCLN = 5
Trần Anh Trúc Tổ Toán Tin THPT Việt Bắc
1
Giáo án Tin học lớp 10
với nhiều bộ Input khác nhau (một lớp các
bài toán). Vì vậy, những bài toán giải trên
máy tính là những bài toán có tính tổng quát.
Hoạt động 2: Nêu tiến trình thực hiện giải
bài toán trên máy tính.
1. Xác định bài toán: Xác định Input và
Output của bài toán.
ví dụ: Bài toán tìm ƯCLN của hai số nguyên
dơng M, N.
- Input: giá trị của M, N.
- Output: ƯCLN của M, N.
GV đa ra một số ví dụ để học sinh luyện tập
xác định bài toán.
2. Lựa chọn hoặc thiết kết thuật toán
a. Lựa chọn thuật toán
- GV phân tích để học sinh hiểu: Một bài
toán có thể giải bằng nhiều thuật toán khác
nhau, nhng cần lựa chọn thuật toán tối u theo

một tiêu chí nào đó, chẳng hạn dùng ít tài
nguyên máy tính hoặc có thời gian thực hiện
ngắn.
- Trình chiếu ví dụ về thuật toán giải bài toán
tìm ƯCLN và lu ý so sánh tính tối u của
thuật toán đã lựa chọn với những thuật toán
khác.
b. Diễn tả thuật toán
- GV phân tích để học sinh hiểu bớc thực
hiện này giúp ngời lập trình viết chơng trình
thuận lợi, dễ dàng và chính xác hơn.
- Diễn tả thuật toán đã lựa chọn bằng phơng
pháp liệt kê hoặc sơ đồ khối.
- Trình chiếu và giải thích thuật toán ví dụ
tìm ƯCLN của hai số nguyên dơng M và N.
- Muốn học sinh hiểu rõ quá trình thực hiện
thuật toán, giáo viên cần khai thác tối đa
phần mô phỏng thuật toán với từng bộ test đã
đợc thiết kế trong giáo án, sau đó đa thêm
một số bài tập khác để học sinh luyện tập.
M = 88, N = 121 => ƯCLN = 11
Nhng để tìm ƯCLN của cặp số:
M = 2006, N = 1998 sẽ mất rất nhiều
thời gian để tìm kết quả.
Học sinh luyện tập xác định Input và
Output của các bài toán.
Lựa chọn thuật toán
Diễn tả thuật toán tìm ƯCLN bằng sơ
đồ khối
Học sinh quan sát ví dụ làm bài luyện

Trần Anh Trúc Tổ Toán Tin THPT Việt Bắc
2
Giáo án Tin học lớp 10
3. Viết chơng trình
- Trình bày cho học sinh thấy rõ việc viết ch-
ơng trình là tổng hợp giữa việc lựa chọn cách
tổ chức dữ liệu và sử dụng ngôn ngữ lập
trình để diễn đạt đúng thuật toán.
- Thông qua ví dụ về một chơng trình viết
bằng ngôn ngữ Pascal, giáo viên chỉ rõ cho
học sinh phần tổ chức dữ liệu, phần diễn đạt
thuật toán và mối quan hệ của chúng trong
chơng trình.
- Giáo viên cần lu ý học sinh: Chơng trình
dịch chỉ có thể phát hiện lỗi ngữ pháp.
4. Hiệu chỉnh
Bớc thực hiện này nhằm phát hiện lỗi của
chơng trình và sửa lỗi
- Cách làm: chạy thử chơng trình với một số
bộ input tiêu biểu phụ thuộc vào đặc thù của
bài toán để kiểm tra kết quả, từ đó phát hiện
lỗi và sửa chữa.
- Hớng dẫn và trình bày một số bộ test tiêu
biểu của bài toán tìm ƯCLN, sau đó đa ra
một số bài toán ví dụ khác yêu cầu học sinh
tìm các bộ test tiêu biểu để hiệu chỉnh chơng
trình nh: Giải phơng trình bậc hai(a<>0),
kiểm tra tính nguyên tố của một số nguyên
dơng, bài toán tìm kiếm
5. Viết tài liệu

- Viết tài liệu là việc mô tả chi tiết bài toán,
tổ chức dữ liệu, thuật toán và hớng dẫn sử
dụng. Giáo viên nên giải thích để học sinh
hiểu rằng tài liệu là rất có ích cho ngời sử
dụng và cho việc đề xuất những khả năng
hoàn thiện thêm.
- Trình chiếu các yêu cầu cần có của tài liệu.
tập.
Học sinh quan sát và nhận xét.
Ví dụ: Trong chơng trình giải bài toán
tìm cln của hai số nguyên dơng M, N
đợc viết trong ngôn ngữ lập trình
Pascal có:
- Phần tổ chức dữ liệu:
Var M, N: Integer;
- Phần diễn đạt thuật toán:
Begin
Clrscr;
Write('Nhap vao so nguye duong M,
N); Readln(M, N);
While M<>N do
begin
if M>N then M:=M-N
else N:=N-M;
end;
Writeln('ƯCLN cua hai so la:', M);
readln;
End.
Ví dụ: Chơng trình giải bài toán tìm
ƯCLN, nên cho chạy thử với các bộ

test mà ngời dùng có thể dễ dàng biết
đợc kết quả trong các trờng hợp sau:
a) M chia hết cho N;
b) M = N;
c) M, N nguyên tố cùng nhau.
Học sinh theo dõi, từ đó áp dụng để
tìm các bộ test của các bài tập luyện
tập và trình bày lí do sử dụng bộ test
đã lựa chọn.
Trần Anh Trúc Tổ Toán Tin THPT Việt Bắc
3
Giáo án Tin học lớp 10
d. củng cố
- Các bớc để giải bài toán:
B1. Xác định bài toán
B2. Lựa chọn và xây dựng thuật toán
B3. Viết chơng trình
B4. Hiểu chỉnh
B5. Viết tài liệu
- Bài tập về nhà: Các câu hỏi cuối bài học.
- Đọc trớc bài 7: Phần mềm máy tính
Trần Anh Trúc Tổ Toán Tin THPT Việt Bắc
4