Khắc phục bí tiểu khi dùng thuốc chống trầm cảm doc

Khắc phục bí tiểu khi dùng
thuốc chống trầm cảm

Tình trạng bí tiểu khi dùng thuốc chống trầm cảm là điều thỉnh thoảng
vẫn gặp trong lâm sàng tâm thần. Đó là tác dụng phụ khó tránh khỏi của
thuốc chống trầm cảm. Khi sử dụng thuốc chống trầm cảm, ngoài tác dụng
của thuốc trên hệ thống serotonin và noradrenalin (có tác dụng điều trị trầm
cảm), còn có tác dụng trên các hệ thống khác như acetylcholin, adrenalin,
histamin gây ra các tác dụng phụ như ngủ nhiều, ăn nhiều, tăng cân và bí
đái. Tùy từng thuốc chống trầm cảm mà tác dụng phụ nhiều hay ít. Nói
chung các thuốc chống trầm cảm 3 vòng như amitriptylin, anafralin,
imipramin thì có nhiều tác dụng phụ và dễ gây bí đái (đặc biệt ở người có
u tiền liệt tuyến). Còn các thuốc chống trầm cảm mới như effexor, prozac,
zoloft, luvox, remeron đều có rất ít tác dụng phụ này. Tiếc rằng có một số
bệnh nhân rất nhạy cảm với tác dụng phụ của thuốc nên họ bị bí tiểu ngay cả
khi dùng các thuốc chống trầm cảm mới nêu trên. Tôi cho rằng người nhà
của anh thuộc trường hợp này. Có một số thuốc cũng rất ít tác dụng phụ gây
bí tiểu như ludiomil, mianserin nhưng rất khó tìm ở thị trường Việt Nam.
Cách khắc phục đơn giản nhất là dùng các thuốc chống trầm cảm mới
nêu trên với liều khởi đầu thật thấp để hạn chế tác dụng phụ của thuốc. Sau
đó tăng dần liều thuốc một cách từ từ trong nhiều tuần (4-8 tuần) cho đến khi
đạt liều điều trị. Tăng liều chậm như vậy sẽ giúp cho bệnh nhân quen dần
với thuốc, thích nghi với tác dụng phụ của thuốc. Cách uống thuốc kiểu này
được áp dụng theo khuyến cáo của Hội tâm thần học Hoa Kỳ và chỉ áp dụng
đối với thuốc chống trầm cảm trong thời gian đầu mới dùng thuốc chứ tuyệt
đối không áp dụng đối với các thuốc khác. Ví dụ viên nén 100mg, cắt đôi
viên thuốc (được 50mg), sau đó lại cắt đôi tiếp (được 25mg). Phần tư viên
thuốc đó lại được cắt đôi tiếp (còn chừng 12mg). Tuần đầu tiên uống 1/8
viên thuốc đó mỗi ngày (chỉ chừng 12mg) vào buổi tối. Sau một tuần, khi đã
quen thuốc thì uống 1/4 viên (25mg) mỗi ngày vào buổi tối. Uống liều 25
mg/ngày trong một tuần tiếp theo. Nếu bệnh nhân đã quen thuốc thì sang

tuần thứ 3 lại tăng liều lên 3/8 viên thuốc mỗi ngày (chừng 37mg/ngày). Đến
tuần thứ 4 nếu bệnh nhân đã quen thuốc thì lại tăng liều lên 1/2 viên/ngày
(chừng 50mg). Việc tăng liều thực hiện như trên (tăng thêm chừng 1/8 viên
hay 12mg mỗi tuần) cho đến khi đạt liều điều trị (một viên 100mg/ngày) và
duy trì ở liều đó. Quá trình tăng liều thuốc có thể tiến hành nhanh hơn hoặc
chậm hơn tùy theo tình trạng dung nạp thuốc của mỗi bệnh nhân. Với viên
thuốc đóng dạng nhộng (ví dụ prozac hoặc zoloft), thì có thể tháo bỏ nang
nhộng, pha thuốc vào một cốc nước cam. Sau đó chia liều nước cam ra nhiều
phần để có được liều thuốc tương ứng (ví dụ nếu muốn uống 1/8 viên prozac
thì cho bệnh nhân uống 1/8 cốc nước cam). Chỗ nước cam còn lại có thể bảo
quản trong ngăn mát của tủ lạnh và dùng trong vòng 72 giờ. Như vậy, bạn
đọc có thể hình dung ra rằng, để tránh tác dụng phụ ở các bệnh nhân này thì
quá trình tăng liều thuốc chống trầm cảm phải tiến hành rất từ từ, mất nhiều
thời gian. Vì vậy đòi hỏi bệnh nhân và người nhà phải rất kiên trì. Hy vọng
kết quả đạt được sẽ tương xứng với công sức mà họ đã bỏ ra.