Cây thuốc vị thuốc Đông y - CỎ SEO GÀ pot

Cây thuốc vị thuốc Đông y - CỎ SEO GÀ

Cỏ seo gà

CỎ SEO GÀ
Herba Pteridis Multifidae

Tên khác: Cỏ luồng, Phượng vĩ thảo, Phượng vĩ, Spider brake (Anh).

Tên khoa học: Pteris multifida Poir. (Tên đồng nghĩa: Pteris serrulata
F. f.), họ Seo gà (Pteridaceae).

Mô tả: Cây thảo, cao 20-40cm, có thể hơn. Thân rễ nhỏ, ngắn, mọc bò.
Lá mọc thẳng từ thân rễ, xẻ sâu hình lông chim 2 lần, nhẵn, gân lá rõ,
có 2 loại: lá không sinh sản ngắn, mầu lục nhạt hơi vàng, các thùy to
nhỏ không đều mọc đối nhau, mép hơi khía răng, có đầu tròn, riêng
thùy tận cùng thuôn dài thành mũi nhọn; lá sinh sản dài, mầu đen sẫm
gồm các thùy hình dải thuôn uốn éo, mọc đối, đầu nhọn hoắt, mép lá
gập lại mang túi bào tử dày đặc ở trong; cuống lá rất dài, mầu nâu nhạt
ở gốc, hơi vàng phía trên. Bào tử bốn cạnh, hơi tròn, mầu vàng nhạt, có
nhiều u sần nhỏ. Mùa sinh sản: tháng 5-10.

Bộ phận dùng: Toàn cây (Herba Pteridis Multifidae).

Phân bố: Mọc phổ biến ở miền Bắc và Trung bộ, trên vách đá, vách
đất, quanh thành giếng, nơi thoáng ẩm và mát.

Thu hái: Quanh năm, phơi khô.

Thành phần hóa học: Các dẫn chắt sterol: β-sitosterol và β-sitosterol-
β-glucosid. Các chất diterpen: ent-kauran-2- β-16α-diol và ent-kaur-16-

en-2 β-15 α-diol. Các flavonoid: apigenin 7-O- β-D-glucosid, luteolin-
7-O- β-D-glucosid. Ngoài ra còn có một số chất pterosin B,F,O,S,C.

Công năng: Có tác dụng thanh nhiệt, tiêu viêm, lợi thấp, lợi tiểu, lương
huyết, chỉ lỵ.

Công dụng: Thường được dùng chữa: 1. Kiết lỵ mạn tính, lỵ trực
tràng; 2. Viêm ruột, viêm đường tiết niệu; 3. Ngoại cảm phát sốt, sưng
hầu họng; 4. Viêm tuyến nước bọt, đinh nhọt, ngứa lở và bệnh ngoài
da.

Cách dùng, liều dùng: 30-60g cây khô sắc uống hoặc ngâm rượu
uống. Ðể dùng ngoài lấy cây tươi giã nát hoặc dùng cây và thân rễ hơ
lửa, nghiền thành bột, trộn với dầu vừng mà bôi.

Bài thuốc:

1. Chữa kiết lỵ:

+ Cỏ seo gà, dây Mơ lông, rễ Cỏ tranh, Phèn đen, mỗi vị bằng nhau 20-
30g, Gừng sống 3 lát, sắc đặc để nguội, uống vào lúc đói.

+ Cây seo gà 24g, Chè tươi 100g. Đun với 150ml nước trong 30 phút.
Gạn lấy nước, chia làm 2 - 3 lần uống trong ngày.

+ Seo gà 30g, vỏ sắn thuyền 12g, Đậu đen rang cháy 20g. Sắc, chia
uống 3 lần trong ngày.

+ Seo gà 20g, dây mơ lông 20g, rễ cỏ tranh 20g, rễ phèn đen 20g, gừng
sống 3 lát. Sắc uống, chia 2 - 3 lần trong ngày, uống lúc đói (Nam dược

thần hiệu).

2. Chữa lỵ cấp tính:

+ Rễ phèn đen 20g, dây mơ lông 20g, rễ seo gà 20g, rễ cỏ tranh 20g,
gừng tươi 3 lát. Sắc uống ngày 1 thang.

+ Rễ phèn đen 20g, rễ seo gà 20g, vỏ rụt 10g. Tất cả sao đen, sắc đặc.
Ngày uống 1 thang.

+ Trị xuất huyết: seo gà 60g, rễ cây duối 60g. Sắc uống trong ngày.

3. Dùng ngoài:

+ Giã cây tươi để đắp, chữa viêm tuyến nước bọt, đinh nhọt, thấp chẩn.

+ Nước sắc đặc seo gà để rửa mụn trĩ.

+ Rễ và lá sao vàng thái nhỏ, đun trong dầu vừng, lọc bỏ rễ lá seo gà để
lấy dầu thuốc. Thuốc dầu seo gà để bôi chữa một số bệnh ngoài da của
trẻ em.