Tiết 112 - Câu trần thuật đơn có từ là

Chào mừng các thầy cô
giáo cùng đến dự giờ
và thăm lớp 6A


Kiểm tra bài cũ:
Câu 1: Câu trần thuật đơn là gì? Hãy lấy ví dụ về câu trần
thuật đơn?
Câu 2: Trong những ví dụ sau, trường hợp nào không phải
là câu trần thuật đơn?
A. Hoa cúc nở vàng vào mùa thu.
B. Chim én về theo mùa gặt.
C. Tôi đi học, còn em bé đi nhà trẻ.
D. Những dòng sông đỏ nặng phù sa.
Câu 3: Cho câu sau: “Rồi tre lớn lên, cứng cáp, dẻo dai,
vững chắc.”
Câu trên có phải thuộc loại câu trần thuật đơn không?
A. Có B. Không

TiÕt 112
Câu trần thuật đơn có
Câu trần thuật đơn có
từ
từ
“là”
“là”

I. Đặc điểm của câu trần thuật đơn có từ “là”:
1. Ví dụ:
a) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.

(Vũ Trinh)
b) Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân
vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ,
thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.
(Theo Ngữ văn 6, tập một)
c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo,
sáng sủa.
(Nguyễn Tuân)
d) Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.


2. Nhận xét:
? Xác định chủ ngữ, vị ngữ các câu trên?
a) Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều. (Vũ Trinh)
C V

b) Truyền thuyết là loại truyện dân gian kể về các nhân
C V
vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ,
thường có yếu tố tưởng tượng, kì ảo.
(Theo Ngữ văn 6, tập một)
c) Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo,
C V
sáng sủa.
(Nguyễn Tuân)
d) Dế Mèn trêu chị Cốc là dại.
C V

? Vị ngữ của các câu trên do những từ hoặc cụm từ loại
nào tạo thành?

TL: - Câu a, b, c: là + cụm danh từ
- Câu d: là + tính từ
? Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau
đây điền vào trước vị ngữ của các câu trên: không,
không phải, chưa, chưa phải.
TL:
a) không phải là người huyện Đông Triều.
b) không phải là loại truyện dân gian kể về
c) chưa phải là một ngày trong trẻo sáng sủa.
d) không phải là dại.
Cấu trúc phủ định:
không phải (chưa phải) + là + danh từ (cụm danh từ)
* Ghi nhớ 1: SGK Tr 114

II. Các kiểu câu trần thuật đơn có từ “là”:
? Em thử đặt câu hỏi để trả lời cho các vị ngữ ở những ví
dụ mục I?
a) Là người ở đâu?
→
giới thiệu quê quán.
b) Là loại truyện gì?
→
trình bày cách hiểu (định nghĩa).
c) Như thế nào?
→
miêu tả đặc điểm.
d) Là làm sao?
→
đánh giá.
* Ghi nhớ 2: SGK Tr 115

Thảo luận nhóm: Mỗi nhóm đặt một câu trần thuật đơn
có từ “là”.
Nhóm 1: Câu định nghĩa
Nhóm 2: Câu giới thiệu
Nhóm 3: Câu miêu tả
Nhóm 4: Câu đánh giá

III. Luyện tập:
1. Tìm câu trần thuật đơn có từ “là” trong những câu dưới
đây:
a) Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng
tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan
hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho
sự diễn đạt.
(Ngữ văn 6, tập hai)
b) Người ta gọi chàng là Sơn Tinh.
(Sơn Tinh, Thuỷ Tinh)
c) Tre là cánh tay của người nông dân [ ].
Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.
[ ] Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng
quê.
(Thép Mới)

d) Bồ các là bác chim ri
Chim ri là dì sáo sậu
Sáo sậu là cậu sáo đen
Sáo đen là em tu hú
Tu hú là chú bồ các.
(Đồng dao)

đ) Vua nhớ công ơn phong là Phù Đổng Thiên Vương và
lập đền thờ ngay ở quê nhà.
(Thánh Gióng)
e) Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối
Và dại khờ là những lũ người câm
Trên đường đi những bóng âm thầm
Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng
(Tố Hữu)

2. Thảo luận nhóm: Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong những
câu trần thuật đơn có từ “là” vừa tìm được. Cho biết các
câu ấy thuộc những kiểu nào.
Nhóm 1: câu a
Nhóm 2: câu c
Nhóm 3: câu d
Nhóm 4: câu e
a) Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng
C V
tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan
hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho
sự diễn đạt.
(Ngữ văn 6, tập hai)
→
Câu định nghĩa

c) Tre là cánh tay của người nông dân [ ].
C V
Tre còn là nguồn vui duy nhất của tuổi thơ.
C V
[ ] Nhạc của trúc, nhạc của tre là khúc nhạc của đồng

C V
quê.
(Thép Mới)
→
Câu miêu tả

d) Bồ các là bác chim ri
C V
Chim ri là dì sáo sậu
C V
Sáo sậu là cậu sáo đen
C V
Sáo đen là em tu hú
C V
Tu hú là chú bồ các.
C V
(Đồng dao)
→
Câu giới thiệu

e) Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối
C V
Và dại khờ là những lũ người câm
C V
Trên đường đi những bóng âm thầm
Nhận đau khổ mà gởi vào im lặng.

(Tố Hữu)
→
Câu đánh giá

Dặn dò:
- Về nhà học bài, nắm vững đặc điểm và các kiểu câu trần
thuật đơn có từ là.
- Viết một đoạn văn ngắn (5 – 7 câu) tả một người bạn của
em, trong đoạn văn có ít nhất một câu trần thuật đơn
có từ là. Nêu tác dụng của câu trần thuật đơn có trong
đoạn văn.
- Soạn văn bản: Lao xao