Sóng (bài 2)

Gi¶ng v¨n :
Xu©n Quúnh

N÷ sÜ
Xu©n Quúnh
( 1942 - 1988 )

I. Tác giả
A. Cuộc đời
Tên thật là Nguyễn Thị Xuân Quỳnh, sinh ngày
06/10/1942, mất ngày 29/08/1988.
Quê quán : thị xã Hà Đông - Hà Tây.
Gia đình : công chức, mồ côi mẹ từ sớm .
Năm 1955 là diễn viên múa, làm thơ khi còn là
diễn viên, là g ơng mặt trẻ tiêu biểu của thơ
chống Mỹ.

* Các tập thơ : Tơ tằm- chồi biếc (1963 ), Hoa
dọc chiến hào (1968), Gió Lào cát trắng
(1974)
* Thơ cho thiếu nhi: Bầu trời trong quả trứng,
Bao giờ con lớn
B. Sáng tác
* Là tiếng nói của một trái tim phụ nữ đa cảm, hồn
hậu chân thành, có nhiều lo âu và luôn da diết
trong khát vọng hạnh phúc đời th ờng. Thơ tình yêu
là một mảng đặc sắc và rất tiêu biểu của hồn thơ
Xuân Quỳnh.

A. Hoàn cảnh sáng tác, xuất xứ.

II. Bài thơ : Sóng
1. Sáng tác ngày 29/12/1967 tại vùng biển Diêm Điền
-Thái Bình trong một chuyến thực tế đi thăm đơn vị pháo
bảo vệ bờ biển.
2. In trong tập thơ Hoa dọc chiến hào xuất bản 1968.
B. Cảm nhận chung về bài thơ.

Âm h ởng dạt dào, nhịp sóng liên tiếp gối nhau, lúc sôi
nổi , lúc êm dịu.

Thể thơ năm chữ th ờng không có dấu chấm câu.

Hình t ợng sóng trở đi trở lại.

Kết cấu hình t ợng : sóng và em.

Sóng ẩn dụ tâm trạng ng ời con gái đang yêu.

Sóng
(Xuân Quỳnh)
Dữ dội và dịu êm
ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày x a
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Tr ớc muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em

Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên ?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu ?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
Con sóng d ới lòng sâu
Con sóng trên mặt n ớc
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ đ ợc
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Dẫu xuôi về ph ơng bắc
Dẫu ng ợc về ph ơng nam
Nơi nào em cũng nghĩ
H ớng về anh -một ph ơng
ở ngoài kia đại d ơng
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Nh biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao đ ợc tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ

C. Bố cục :

* Hai khổ thơ đầu :
Dữ dội và dịu êm
ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày x a
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
* Năm khổ thơ tiếp theo :
Con sóng d ới lòng sâu
Con sóng trên mặt n ớc
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ đ ợc
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Dẫu xuôi về ph ơng bắc
Dẫu ng ợc về ph ơng nam
Nơi nào em cũng nghĩ
H ớng về anh -một ph ơng
ở ngoài kia đại d ơng
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở
Tr ớc muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nôi nào sóng lên ?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu ?

Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau
* Hai khổ thơ cuối :
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Nh biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao đ ợc tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.

D. Phân tích.
1. Hai khổ thơ đầu :
Dữ dội và dịu êm
ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Ôi con sóng ngày x a
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
a. Khổ 1
Dữ dội và dịu êm
ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Cặp từ trái nghĩa : dữ dội dịu êm.
ồn ào lặng lẽ.
Nhịp điệu tự nhiên của sóng, lúc trào lên, lúc lắng

xuống, nhịp nhàng.
Dữ dội và dịu êm
ồn ào và lặng lẽ
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể

Trạng thái tâm lý khác th ờng của ng ời phụ
nữ đang yêu đầy biến động phức tạp, sôi
nổi, tha thiết, chân thành mãnh liệt, trầm t
sâu lắng.
Vẻ đẹp dịu êm, lặng lẽ.
Nhịp điệu tự nhiên của sóng lúc trào lên, lúc
lắng xuống nhịp nhàng.

Hình ảnh: sông - sóng - bể.
Hành trình của sóng từ sông ra bể => quy
luật tự nhiên.
* Hai câu thơ sau :
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể
Tâm hồn đang yêu tự nhận thức về những
biến động khác th ờng của lòng mình.
Sóng - trạng thái tâm lý của ng ời phụ nữ
đang yêu.
Sông không hiểu nổi mình
Sóng tìm ra tận bể

b. Khổ thơ thứ hai.
Ôi con sóng ngày x a
Và ngày sau vẫn thế

Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Lời thơ cảm xúc tha thiết nh lời tự hát, tự bạch.
* Thán từ ôi
* Cặp từ chỉ thời gian: ngày x a - ngày sau.
* Cụm từ vẫn thế
Ôi con sóng ngày x a
Và ngày sau vẫn thế
Nỗi khát vọng tình yêu
Bồi hồi trong ngực trẻ
Sóng vĩnh hằng với những biểu hiện dịu êm, dữ
dội > khát vọng tình yêu ngàn năm vẫn ,bồi
hồi trong ngực trẻ.

Tr ớc muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nơi nào sóng lên?
Sóng bắt đầu từ gió
Gió bắt đầu từ đâu?
Em cũng không biết nữa
Khi nào ta yêu nhau.
2. Năm khổ thơ tiếp theo
a. Khổ thơ 3 và 4.
Nhân vật trữ tình là Em.
Em nghĩ về : tình yêu, anh, em
sóng biển
* Sự xuất hiện trực tiếp của chủ thể trữ tình.
* Lặp cụm từ : Em nghĩ về.
* Sự đối sánh : Biển Tình yêu.

* Câu hỏi tu từ .
* Lời thú nhận về cội nguồn của tình yêu một cách dễ th
ơng, e ấp, kín đáo.
Nhân vật trữ tình : mạnh dạn, chủ động, chân thành,
nồng nhiệt, duyên dáng, đáng yêu.

Con sóng d ới lòng sâu
Con sóng trên mặt n ớc
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ đ ợc
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
b. Khổ thơ thứ 5.
Nỗi nhớ
Nghệ thuật: *Số câu thơ nhiều hơn.
*Điệp ngữ, điệp từ (sóng, nhớ).
*Hình ảnh sóng đôi: sóng - bờ .
Em Anh .
Tình thơ tràn ngập, dạt dào âm h ởng vỗ bờ của sóng.

- Lời tự bạch chân thành.
- Nỗi nhớ da diết, khôn nguôi.
- Tình yêu trở về với bản chất vốn có của nó.
- Câu thơ đạt đến độ dung dị sâu xa.
b. Khổ thơ thứ 5.
Con sóng d ới lòng sâu
Con sóng trên mặt n ớc
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ đ ợc
Lòng em nhớ đến anh

Cả trong mơ còn thức

Khổ thơ duy nhất trong bài thơ không có sự xuất hiện của sóng
biển.
* Điệp từ: dẫu, về
* Mối liên hệ giữa các từ ngữ: dẫu nơi nào em cũng
h ớng về anh- một ph ơng.
* Lối kết cấu giả định- khẳng định: lòng chung thuỷ trong tình
yêu của nhân vật trữ tình.
Dẫu xuôi về ph ơng bắc
Dẫu ng ợc về ph ơng nam
Nơi nào em cũng nghĩ
H ớng về anh -một ph ơng
c. Khổ thơ 6 và khổ thơ 7
Khổ thơ 6

Đại d ơng muôn vời cách trở, trăm ngàn con sóng con nào
chẳng tới bờ.
Một quy luật tất yếu của tự nhiên.
Chung thuỷ là phẩm chất cao đẹp , vốn có của ng ời phụ nữ.
Đó là bản chất tâm hồn của nhân vật trữ tình.
Dẫu xuôi về ph ơng bắc
Dẫu ng ợc về ph ơng nam
Nơi nào em cũng nghĩ
H ớng về anh -một ph ơng
ở ngoài kia đại d ơng
Trăm ngàn con sóng đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở.
c. Khổ thơ 6 và 7

Khổ thơ 7

*
Chân thành , say đắm.
*Vừa hiện đại vừa truyền thống: chủ
động, mạnh mẽ, tự giãi bày,
chung thuỷ trong tình yêu
.
Tr ớc muôn trùng sóng bể
Em nghĩ về anh, em
Em nghĩ về biển lớn
Từ nôi nào sóng lên ?
Sóng bắt đầu từ
gió
Gió bắt đầu từ
đâu ?
Em cũng không biết
nữa
Khi nào ta yêu
nhau Con sóng d ới lòng sâu
Con sóng trên mặt n ớc
Ôi con sóng nhớ bờ
Ngày đêm không ngủ đ ợc
Lòng em nhớ đến anh
Cả trong mơ còn thức
Dẫu xuôi về ph ơng bắc
Dẫu ng ợc về ph ơng nam
Nơi nào em cũng nghĩ
H ớng về anh -một ph ơng
ở ngoài kia đại d

ơng
Trăm ngàn con sóng
đó
Con nào chẳng tới bờ
Dù muôn vời cách trở

3. Hai khổ thơ cuối:(khổ 8 và 9 )
Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Nh biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao đ ợc tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.
Các cặp từ th ờng có trong các vế của câu
ghép : tuy vẫn, dẫu vẫn.
* Những trăn trở lo âu của nhân vật trữ tình
về sự hữu hạn của đời ng ời.
Câu thơ mang màu sắc triết lý về khái niệm
thời gian năm tháng.
Thơ Xuân Quỳnh thể hiện một trái tim phụ
nữ hồn hậu chân thành nhiều lo âu và luôn
luôn da diết trong khát vọng hạnh phúc đời
th ờng.(SGK).
Các bài thơ : Hoa cỏ may , Tự hát,
Mùa hoa roi

3. Hai khổ thơ cuối:
(khổ 8 và 9 )

Cuộc đời tuy dài thế
Năm tháng vẫn đi qua
Nh biển kia dẫu rộng
Mây vẫn bay về xa
Làm sao đ ợc tan ra
Thành trăm con sóng nhỏ
Giữa biển lớn tình yêu
Để ngàn năm còn vỗ.
Nhịp thơ nhanh hơn , cảm xúc thơ mãnh
liệt hơn.
Nhân vật trữ tình khát khao hoá thân
thành con sóng ngàn năm còn vỗ giữa
biển lớn tình yêu.
Em trở về đúng nghĩa trái tim em
Là máu thịt đời th ờng ai chẳng có
Cũng ngừng đập khi cuộc đời không còn
nữa
Nh ng biết yêu anh cả khi chết đi rồi.
( Tự hát )

Trong tình yêu :
Chủ động mãnh liệt, khát khao vô biên tuyệt đích.
Sự chân thành, lòng chung thuỷ.
Tế nhị, kín đáo.
4. Giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Sóng:
a. Nội dung :
Hình t ợng sóng, vẻ đẹp tâm hồn ng ời phụ nữ đang yêu;
quan niệm đúng đắn về tình yêu chân chính phù hợp với
truyền thống dân tộc; giáo dục con ng ời cái tốt đẹp cái
cao quý.

b.Nghệ thuật:
ẩn dụ, câu hỏi tu từ, điệp từ, tiểu đối, nhịp điệu câu thơ,
ngôn ngữ giản dị trong sáng

Củng cố và h ớng dẫn học bài :
1. Cảm nhận của em về vẻ đẹp tâm hồn của ng
ời phụ nữ đang yêu qua bài thơ Sóngcủa
Xuân Quỳnh.
2. Bình giảng khổ thơ 5 và 6 của bài thơ .

Ph¹m ThÞ DuyÕn