Tiết 128 của Tươi

®Õn dù giê Ng÷ V¨n
líp 9A1


*
*
NghÜa t êng minh lµ:
NghÜa t êng minh lµ:


phÇn th«ng b¸o ® îc diÔn ®¹t trùc tiÕp b»ng tõ ng÷ trong c©u.
phÇn th«ng b¸o ® îc diÔn ®¹t trùc tiÕp b»ng tõ ng÷ trong c©u.


*
*
Hµm ý lµ:
Hµm ý lµ:


phÇn th«ng b¸o kh«ng ® îc diÔn ®¹t trùc tiÕp b»ng tõ ng÷ trong
phÇn th«ng b¸o kh«ng ® îc diÔn ®¹t trùc tiÕp b»ng tõ ng÷ trong
c©u nh ng cã thÓ suy ra tõ nh÷ng tõ ng÷ Êy.
c©u nh ng cã thÓ suy ra tõ nh÷ng tõ ng÷ Êy.
KiÓm tra bµi cò.
Phân biệt
nghĩa tường minh và hàm ý?
Mẩu chuyện vui
Mẩu chuyện vui

NHầM
NHầM
Một anh sờ lên cổ áo, thấy con rận, sợ ng ời ta c ời vội vàng hất
Một anh sờ lên cổ áo, thấy con rận, sợ ng ời ta c ời vội vàng hất
nó xuống đất nói:
nó xuống đất nói:
- T ởng là con rận, hoá ra không phải.
- T ởng là con rận, hoá ra không phải.
Có ng ời cúi xuống đất cố tình tìm đ ợc con rận nhặt lên:
Có ng ời cúi xuống đất cố tình tìm đ ợc con rận nhặt lên:
- T ởng là không phải, hoá ra con rận.
- T ởng là không phải, hoá ra con rận.
(Truyện c ời dân gian Việt Nam)
(Truyện c ời dân gian Việt Nam)
- T ởng là con rận, hoá ra không phải.
- T ởng là không phải, hoá ra con rận.
Mình không
ở bẩn làm gì
có rận !
T ởng là không bẩn,
thế mà có rận !
TiÕt 128:
I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý
1. T×m hiÓu VD:
Chị Dậu vừa nói vừa mếu:
- Thôi u không ăn, để phần cho con. Con chỉ đ ợc ăn ở nhà
bữa này nữa thôi. U không muốn ăn tranh của con. Con cứ ăn
thật no, không phải nh ờng nhịn cho u.
Cái Tí ch a hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi
bằng giọng luống cuống:

- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một giây nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách
xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống nh sét đánh bên tai, nó liệng
củ khoai vào rổ và oà lên khóc:
- U bán con đấy ? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u
đừng đem bán con đi, tội nghiệp. U để con ở nhà chơi với em
con. (Ngô Tất Tố Tắt Đèn)
Sau ba ny con khụng
c nh na. M ó
bỏn con.
M ó bỏn con cho nh c
Ngh thụn oi.
Tiết 128:
I. Điều kiện sử dụng hàm ý
1. Tìm hiểu VD:
2. Nhận xét
Hm ý:
(1) Sau ba n ny con khụng cũn c nh na. M ó
bỏn con.
(2) M ó bỏn con cho nh c Ngh thụn oi.

Chị Dậu không muốn nói thẳng ra một sự thật khiến
cả hai mẹ con phải đau lòng.
Chị Dậu vừa nói vừa mếu:
- Thôi u không ăn, để phần cho con. Con chỉ đ ợc ăn ở nhà
bữa này nữa thôi. U không muốn ăn tranh của con. Con cứ ăn
thật no, không phải nh ờng nhịn cho u.
Cái Tí ch a hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi

bằng giọng luống cuống:
- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?
Điểm thêm một giây nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách
xót xa:
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống nh sét đánh bên tai, nó liệng
củ khoai vào rổ và oà lên khóc:
- U bán con đấy ? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u
đừng đem bán con đi, tội nghiệp. U để con ở nhà chơi với em
con. (Ngô Tất Tố Tắt Đèn)
- Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài.
Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống nh sét đánh bên tai, nó
liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc:
- U bán con đấy ? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u
đừng đem bán con đi, tội nghiệp. U để con ở nhà chơi với em
con. (Ngô Tất Tố Tắt Đèn)
Tiết 128:
I. Điều kiện sử dụng hàm ý
1. Tìm hiểu vd:
2. Nhận xét
Điều kiện sử dụng hàm ý : -
Ng ời nói ( ng ời viết) có ý thức đ a hàm ý vào câu nói.
- Ng ời nghe (ng ời đọc) có năng lực giải đoán
hàm ý.
3. Ghi nhớ/Sgk
- Câu nói thứ hai hàm ý rõ hơn vì cái Tý không hiểu
hàm ý của câu nói thứ nhất.
Lợn cưới, áo mới
Có anh tính hay khoe của. Một hôm, may được cái áo mới, liền đem
ra mặc, rồi đứng hóng ở cửa, đợi có ai đi qua người ta khen. Đứng mãi

từ sáng đến chiều chả thấy ai hỏi cả, anh ta tức lắm.
Đang tức tối, chợt thấy một anh, tính cũng hay khoe, tất tưởi chạy
đến hỏi to:
- Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không?
Anh kia liền giơ ngay vạt áo ra, bảo:
- Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chẳng thấy con lợn nào chạy
qua đây cả!
Vi phạm phương
châm vê lượng
=>H m ý khoe khoangà
Anh Sáu vẫn ngồi im giả vờ không nghe, chờ nó
gọi “Ba vô ăn cơm”. Con bé cứ đứng trong bếp nói
vọng ra:
-
Cơm chín rồi!
(Nguyễn Quang Sáng - Chiếc lược ngà)
Vi phạm nguyên tắc xưng
hô (không dùng từ ba)
=>Hàm ý - Vô ăn cơm
- Tôi chưa coi ông
là ba tôi.
Tôi bùi ngùi nhìn lão, bảo:
- Kiếp ai cũng thế thôi, cụ ạ!
Cụ tưởng tôi sung sướng hơn chăng?
(Nam Cao – Lão Hạc)
Câu hỏi được dùng với
mục đích khẳng định.
⇒
Hàm ý : Tôi cũng không
sung sướng hơn.

*Có nhiều cách để tạo hàm ý trong câu:
- Cố tình vi phạm các phương châm hội thoại
và quy tắc xưng hô.
- Sử dụng hành động ngôn ngữ gián tiếp.
111567832194101312111615141817192023222124252627282930333231343536383940374342414445464749485051525354555657585960616263646566676869707172737475767780787981828384858687888990919293959496979899100101102103104105106107108109110112113114115116117118119120
Th¶o luËn nhãm
Ai nhanh h¬n?
phÇn a
phÇn a
phÇn
phÇn
b
b
phÇn c
phÇn c
Nhãm 1 Nhãm 2
Nhãm 3
Bµi tËp 1
TiÕt 128:
I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý
II. LuyÖn tËp


Anh nói nữa đi. - Ông giục.
Anh nói nữa đi. - Ông giục.
- Báo cáo hết ! Ng ời con trai vụt trở lại giọng vui vẻ. -
- Báo cáo hết ! Ng ời con trai vụt trở lại giọng vui vẻ. -
Năm phút nữa là m ời. Còn hai m ơi phút thôi. Bác và cô
Năm phút nữa là m ời. Còn hai m ơi phút thôi. Bác và cô
vào trong nhà.

vào trong nhà.
Chè đã ngấm rồi đấy.
Chè đã ngấm rồi đấy.
Thì giờ ngắn ngủi còn lại thúc giục cả chính ng ời hoạ sĩ già.
Thì giờ ngắn ngủi còn lại thúc giục cả chính ng ời hoạ sĩ già.
Ông theo liền anh thanh niên vào trong nhà, đảo nhìn qua
Ông theo liền anh thanh niên vào trong nhà, đảo nhìn qua
một l ợt tr ớc khi ngồi xuống ghế.
một l ợt tr ớc khi ngồi xuống ghế.
(Nguyễn Thành Long ,
(Nguyễn Thành Long ,
Lặng lẽ Sa Pa
Lặng lẽ Sa Pa
)
)
II. Luyện tập
Bài tập 1. a
Tiết 128:
Thì giờ ngắn ngủi còn lại thúc giục cả chính ng ời hoạ sĩ già.
Thì giờ ngắn ngủi còn lại thúc giục cả chính ng ời hoạ sĩ già.
Ông theo liền anh thanh niên vào trong nhà
Ông theo liền anh thanh niên vào trong nhà
, đảo nhìn qua
, đảo nhìn qua
một l ợt tr ớc khi
một l ợt tr ớc khi
ngồi xuống ghế.
ngồi xuống ghế.
I. Điều kiện sử dụng hàm ý
Mi bỏc v cụ vo ung nc.

II. Luyện tập
Bài tập 1. b
Tiết 128:
I. Điều kiện sử dụng hàm ý
Chúng tôi cần phải
bán các thứ này đi để
Thật là càng giàu có càng không dám rời một đồng xu!
Càng không dám rời một đồng xu lại càng giàu có!
Chỳc tụi khụng th
cho c
Bài tập 1.c
Tiết 128:
I. Điều kiện sử dụng hàm ý
Thoắt trông nàng đã chào th a:
Tiểu th cũng có bây giờ đến đây!
Đàn bà dễ có mấy tay,
Đời x a mấy mặt đời này mấy gan!
Dễ dàng là thói hồng nhan,
Càng cay nghiệt lắm càng oan trái nhiều.
Hoạn Th hồn lạc phách xiêu,
Khấu đầu d ới tr ớng liệu điều kêu ca.
(Truyện Kiều, Nguyễn Du)
Quyền quý nh tiểu th
m cũng có lúc phải
đến tr ớc ta ?
Hãy chuẩn bị nhận
lấy sự báo oán thích
đáng.
Hoạn Th hồn lạc phách xiêu,
Khấu đầu d ới tr ớng liệu điều kêu ca.

II. Luyện tập
I. Điều kiện sử dụng hàm ý
TiÕt 128:
Bµi tËp 2
I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý
II. LuyÖn tËp
Hàm ý: “Chắt giùm nước
để cơm khó nhão”.
Việc sử dụng hàm ý không thành công.
Vì “Anh Sáu vẫn ngồi im”, tức là anh tỏ ra không cộng tác
(vờ như không nghe, không hiểu)
Cơm sôi rồi, nhão bây gìơ!
Thu dùng hàm ý vì:
- Đã có lần trước đó nói thẳng rồi mà không có hiệu quả,
và vì vậy bực mình.
-
Vả lại, lần nói thứ hai này có thêm yếu tố thời gian bức bách
(tránh để lâu nhão cơm)
II. LuyÖn tËp
TiÕt 128:
I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý
Bµi tËp 3
§iÒn vµo l ît lêi cña B mét c©u cã hµm ý tõ chèi
A: Mai vÒ quª m×nh ®i !
B: /“/
A: §µnh vËy.
Sử dụng hàm ý phải tuân theo phương châm
lịch sự và phù hợp hoàn cảnh giao tiếp.
II. LuyÖn tËp
TiÕt 128:

I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý
Bµi tËp 4
Việc tác giả so sánh “hi vọng” với “con đường” có hàm ý gì?
A. Hi vọng không có thực cũng như trên mặt đất vốn không có đường.
B. Hi vọng cũng lâu dài và gian khó như những con đường trên mặt
đất.
C.Hi vọng chưa thể nói là thực hay hư, nhưng nếu cố gắng thực hiện
thì có thể đạt được .
D. Hi vọng sẽ bất ngờ xuất hiện trong cuộc sống mà nhiều khi ta chẳng
biết trước được.
C.Hi vọng chưa thể nói là thực hay hư, nhưng nếu cố gắng thực hiện
thì có thể đạt được.
II. LuyÖn tËp
TiÕt 128:
I. §iÒu kiÖn sö dông hµm ý
Bµi tËp 5
- Bọn tớ ca hát từ sáng sớm cho
đến hoàng hôn. Bọn tớ ngao du
nơi này nơi nọ mà không biết từng
đến nơi nào.
- Chơi với chúng tớ cậu sẽ đ ợc tận h
ởng một cuộc phiêu l u kì thú nhất
trên đời!
- Bọn tớ chơi từ khi thức
dậy cho đến lúc chiều tà.
Bọn tớ chơi với bình minh
vàng, bọn tớ chơi với vầng
trăng bạc.
- Nếu không chơi nh bọn tớ thì
liệu cuộc sống còn ý nghĩa gì ?

- Mẹ mình đang đợi ở nhà.
- Làm thế nào có thể rời mẹ
mà đến đ ợc?
ViÕt mét ®o¹n
hội thoai
cã sö dông hµm ý
vµ chØ râ
hµm ý Êy?

§iÒu kiÖn sö dông hµm ý
T¸c dông
Người nói ( người viết) :
có ý thức đưa hàm ý
vào câu nói.
Người nghe ( người đọc ):
có năng lực giải đoán
hàm ý.
Nắm được năng lực
giải đoán hàm ý
của người nghe.
Có thái độ cộng tác.
TRONG ĐỜI SỐNG
Thể hiện sự tinh tế và
có văn hoá trong giao tiếp.
TRONG VĂN CHƯƠNG
Tăng tính hàm súc.
NGHĨA TƯỜNG MINH VÀ HÀM Ý
Nghĩa tường minh
là phần thông báo được
diễn đạt trực tiếp

bằng từ ngữ trongcâu.
Hàm ý là phần thông báo
tuy không được diễn đạt
trực tiếp bằng từ ngữ
trong câu nhưng có thể
suy ra từ những từ ngữ ấy.
Người nói (người viết)
có ý thức đưa
hàm ý vào câu nói.
Người nghe (người đọc)
có năng lực
giải đoán hàm ý.
H ớng dẫn về nhà.
-
Học thuộc phần ghi nhớ về nghĩa t ờng minh và hàm ý.
-
Hoàn thành các bài tập.
-
Chuẩn bị nội dung cho tiết sau.