Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học

ThÕ nµo lµ v¨n biÓu c¶m? §èi tîng cña v¨n biÓu c¶m?
Tiết 50: Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học
I- Tìm hiểu cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học.
1- Ví dụ: Bài văn Cảm nghĩ về một bài ca dao .
2. Nhận xét.
* Các yếu tố liên tởng, tởng tợng, hồi tởng, suy ngẫm.
+ Đoạn 1: Tởng tợng hình ảnh ngời đàn ông (đội khăn, mặc áo dài,
chắp tay sau lng, quay mặt trông trời; đứng bên cầu rửa ở bờ ao)
+ Đoạn 2: Tởng tợng cảnh ngóng trông tiếng nấc, tiếng kêu của ng
ời mong ngóng.
+ Đoạn 3: Suy ngẫm về sông Ngân Hà gắn liền với hình ảnh Ngu
Lang - Chức Nữ
+Đoạn 4: Liên tởng 40 năm sau khi đọc bài ca dao mới đợc đến
sông Tào Khê
Nguyên văn bài ca dao.
Đêm qua ra đứng bờ ao
Trông cá cá lặn, trông sao sao mờ.
Buồn trông con nhện chăng tơ
Nhện ơi nhện hỡi, nhện chờ mối ai?
Buồn trông chênh chếch sao Mai
Sao ơi sao hỡi nhớ ai sao mờ?
Đêm đêm tEởng dải Ngân Hà
Chuôi sao Tinh Đẩu đã ba năm tròn.
Đá mòn nhEng dạ chẳng mòn
Tào Khê nEớc chảy vẫn còn trơ trơ.
liên tởng tới ngời quen đang nhớ quê.
tởng tợng ra tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài ca dao.
suy ngẫm về lòng chung thủy của con ngời.
- Đối tợng biểu cảm là bài ca dao - một tác phẩm văn học.

3. Bài học.
a. Phát biểu cảm nghĩ về một TPVH là nêu cảm xúc (tởng tợng,
liên tởng, suy ngẫm) về:
- TE tEởng của tác phẩm.
- Cảnh, ngEời trong tác phẩm.
- Tâm hồn con ngEời, số phận nhân vật trong tác phẩm.
- Vẻ đẹp ngôn từ trong tác phẩm.
* LEu ý: Khi làm bài phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học
- Phải dựa vào tác phẩm văn học

Xác định những cảm nghĩ cần
phát biểu

Hình thành cảm xúc từ chi tiết, hình ảnh gây ấn tợng.
- Từ cảm xúc

phát huy trí tởng tợng, liên tởng, hồi tởng

rút
ra suy nghĩ về ý nghĩa của tác phẩm.
- Phải có cảm xúc chân thành, kỹ năng cảm thụ nhân vật, dùng từ đặt
câu, dựng đoạn
- Nêu cảm xúc chung về tác phẩm.
- Trình bày những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên.
b. Bố cục: 3 phần
* Mở bài.
- Giới thiệu tác phẩm: đề tài, thể loại, tác giả
- Hoàn cảnh tiếp xúc với tác phẩm.
* Thân bài.
+ Cảm nhận, tEởng tEợng về các hình ảnh trong tác phẩm.

+ Cảm nghĩ về từng chi tiết.
+ Cảm nghĩ về tE tEởng, tình cảm của tác phẩm.
* Kết bài.
- Nêu ấn tEợng chung về tác phẩm.
.
* Ghi nhớ:
- Phát biểu cảm nghĩ về một tác phẩm văn học là trình bày
những cảm xúc, tởng tợng, liên tởng, suy ngẫm của mình về
nội dung và hình thức của tác phẩm đó
-
Bố cục: 3 phần
+ Mở bài: giới thiệu tác phẩm và hoàn cảnh tiếp xúc với tác
phẩm.
+ Thân bài: những cảm xúc, suy nghĩ do tác phẩm gợi lên.
+ Kết bài: ấn tợng chung về tác phẩm.
II. Luyện tập
Các em hãy thực hiện các bEớc tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn ý cho
đề văn PBCN về bài thơ Cảnh khuya Hồ Chí Minh.
1- Tìm hiểu đề, tìm ý.
+ Câu 1: Thích thú trEớc hình ảnh so sánh mới mẻ, hấp dẫn.
- Thể loại: Văn biểu cảm
- Đối tEợng: Bài thơ Cảnh khuya
- Tìm ý: Cảm nghĩ qua các hình ảnh
+ Câu 2: Hình ảnh bóng trăng, bóng cây, bóng hoa quấn quýt,
lung linh, huyền ảo.
+ Câu 3+ 4: Cảm động về tấm lòng yêu thiên nhiên, đất nE
ớc của Bác.
2. Dàn ý
- Giới thiệu về tỏc gi Hồ Chí Minh
- Hoàn cảnh sáng tác : Những năm đầu trong cuộc kháng chiến

chống Pháp.
a. Mở bài
- ấn tEợng chung: Cảnh đẹp trong đêm khuya ở rừng Việt Bắc và
tâm trạng của Bác.
b. Thân bài
* Câu 1+2: Cảnh đêm trăng rừng êm đềm thơ mộng.
- Giữa không gian tĩnh lặng của đêm, nổi bật tiếng suối chảy róc
rách. Câu thơ sử dụng nghệ thuật so sánh độc đáo.
- ánh trăng chiếu sáng mặt đất với những mảng sáng tối đan xen
hoà quện tạo khung cảnh lung linh huyền ảo.
=> Tạo nên bức tranh đêm trăng rừng tuyệt đẹp cuốn hút ngEời
đọc.
* Câu 3+4 : Tâm trạng của Bác trong đêm khuya.
- TrEớc khung cảnh lung linh huyền ảo của chốn rừng Việt Bắc, Bác
say mê ngắm cảnh.
- Bác chEa ngủ một phần vì cảnh đêm khuya quá đẹp làm say dắm
tâm hồn nghệ sĩ, phần vì lo lắng cho đất nEớc.
=> Tình yêu thiên nhiên luôn gắn liền với tình yêu nEớc tha thiết
trong con ngEời Bác.
c) Kết bài.
- Khẳng định lại tình cảm của ngEời viết: Đây là bài thơ hay thể hiện
tâm hồn tinh tế nhạy cảm, tinh thần yêu nEớc sâu nặng của Bác.
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một nhà cách mạng tài
ba mà còn một nhà thơ lớn của dân tộc. NgEời đã để lại rất
nhiều bài thơ hay, nhEng bài thơ để lại cho em ấn tEợng
sâu sắc nhất là bài Cảnh khuya . Tác phẩm đEợc Bác viết
trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp
tại chốn rừng Việt Bắc. Qua bài thơ, ta thấy vẻ đẹp huyền
ảo và tâm hồn yêu nEớc, yêu thiên nhiên tha thiết của NgE
ời.

Ca dao, dân ca là viên ngọc quý trong kho tàng văn học dân gian Việt
Nam. Ca dao diễn tả sâu sắc đời sống nội tâm của con ngời. Đặc biệt
ca dao chú trọng thể hiện nỗi nhớ, tình cảm thuỷ chung của con ngời.
Viết về vấn đề này có rất nhiều bài thể hiện nhng bài để lại cho em ấn
tợng sâu sắc nhất là: Đêm qua ra đứng bờ ao
Hớng dẫn về nhà:
1. Làm hoàn thiện đề văn trên.
2. Chuẩn bị tiết luyện nói: Phát biểu cảm nghĩ về
một tác phẩm văn học.