tiết 111 , Tiếng Việt:Hội thoại ( tiếp)

Tiếng Việt
Tiếng Việt
TiÕt 111: héi tho¹i
TiÕt 111: héi tho¹i
( tiÕp theo)
( tiÕp theo)


Tiếng Việt
Tiếng Việt
TiÕt 111: héi tho¹i
TiÕt 111: héi tho¹i
( tiÕp theo)
( tiÕp theo)
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
-
Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không ?
[…] Tôi cũng cười đáp lại cô tôi ;
- Không ! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt :
- Sao lại không vào ? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu !
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống
đất : lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay.
Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng :
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá và sắm sửa cho
và thăm em bé chứ.
[…] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi :
- Sao cô biết mợ con có con ?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân

gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn.[…]
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày
đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà
cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị :
- Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy
cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi
được sao ?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp :
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày,
và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ ?
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)


Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
-
Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không ?
[…] Tôi cũng cười đáp lại cô tôi ;
- Không ! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt :
- Sao lại không vào ? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu !
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống
đất : lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay.
Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng :
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá và sắm sửa cho
và thăm em bé chứ.
[…] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi :
- Sao cô biết mợ con có con ?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân
gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn.[…]

Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày
đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà
cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị :
- Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy
cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi
được sao ?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp :
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày,
và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ ?
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)


*
*
Tình huống 1:
Tình huống 1:


Cha mẹ đang bàn với nhau về vấn
Cha mẹ đang bàn với nhau về vấn


đề kinh tế gia đình .Ngời con
đề kinh tế gia đình .Ngời con
ngồi gần đó nói xen vào câu chuyện khiến cha mẹ rất bực mình.
ngồi gần đó nói xen vào câu chuyện khiến cha mẹ rất bực mình.
Trong lĩnh vực hội thoại, hiện tợng
Trong lĩnh vực hội thoại, hiện tợng
núi xen vo cuc thoi ca

núi xen vo cuc thoi ca


ngi con c gi l hin tng gỡ?
ngi con c gi l hin tng gỡ?
A/ Nói
A/ Nói
cp li
cp li
.
.


B/ Nói hỗn.
B/ Nói hỗn.


C/ Nói leo.
C/ Nói leo.


D/
D/
Núi
Núi
trng khụng.
trng khụng.


Trong đoạn trích Tức nứơc vỡ bờ : Khi chị Dậu đang sử dụng

Trong đoạn trích Tức nứơc vỡ bờ : Khi chị Dậu đang sử dụng
lợt lời để xin khất tiền su, chị cha nói hêt câu, cai lệ đã trợn mắt
lợt lời để xin khất tiền su, chị cha nói hêt câu, cai lệ đã trợn mắt
quát
quát


Trong lnh vc hi thoi, hnh ng ca cai l nh
Trong lnh vc hi thoi, hnh ng ca cai l nh


trờn
trờn


c gi
c gi
l hnh ng
l hnh ng


gỡ?
gỡ?


A/ Nói
A/ Nói
cp li.
cp li.

B/ Nói hỗn.
B/ Nói hỗn.


C/ Nói leo.
C/ Nói leo.


D/
D/
Núi
Núi
trng khụng.
trng khụng.
=> cn trỏnh trong hi thoi
=> cn trỏnh trong hi thoi
*
*
Tình huống 2:
Tình huống 2:


Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
-
Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không ?
[…] Tôi cũng cười đáp lại cô tôi ;
- Không ! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.

Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt :
- Sao lại không vào ? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu !
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống
đất : lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay.
Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng :
- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá và sắm sửa cho
và thăm em bé chứ.
[…] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi :
- Sao cô biết mợ con có con ?
Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân
gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn.[…]
Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đày
đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà
cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi.
Cô tôi bỗng đổi giọng, lại vỗ vai, nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị :
- Vậy mày hỏi cô Thông- tên người đàn bà họ nội xa kia- chỗ ở của mợ mày, rồi đánh giấy
cho mợ mày, bảo dù sao cũng phải về. Trước sau cũng một lần xấu, chả nhẽ bán xới mãi
được sao ?
Tỏ sự ngậm ngùi thương xót thầy tôi, cô tôi chập chừng nói tiếp :
- Mấy lại rằm tháng tám này là giỗ đầu cậu mày, mợ mày về dù sao cũng đỡ tủi cho cậu mày,
và mày cũng còn phải có họ, có hàng, người ta hỏi đến chứ ?
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu)


* Tình huống 1:
Bè: - Con cã ®ång ý lÊy ng&êi ta kh«ng?
Con: (§á mÆt, im lÆng)
* Tình huống 2:
A: - Em định thi vào khoa nào?
B: - Em định thi khoa báo chí, nhưng thực

ra( ngừng ngắn) em vẫn thích sư phạm hơn.


? Trong hội thoại , im lặng khi đến lượt
lời của mình biểu thị điều gì?
- Trong hội thoại im lặng khi đến lượt lời
của mình biểu thị thái độ ( bất bình, tôn
trọng, lịch sự, đồng ý )


1.2 Ghi nhớ:
- Trong hội thoại , ai cũng được nói. Mỗi
lần có một người tham gia hội thoại nói
được gọi là một lượt lời.
-
Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của
người khác, tránh nói tranh lượt lời, cắt
lời hoặc chêm vào lời người khác.
-
Nhiều khi , im lặng khi đến lượt lời của
mình cũng là một cách biểu thị thái độ.


II. Luyện tập:
1. Bài tập 1: Qua cách miêu tả cuộc thoại giữa
các nhân vật cai lệ, người nhà lí trưởng, chị
Dậu và anh Dậu trong đoạn trích “Tức nước
vỡ bờ”( Ngữ Văn 8, tập một, trang 28), em
thấy tính cách của mỗi nhân vật được thể hiện
như thế nào?

II. LuyÖn tËp
II. LuyÖn tËp
:
:


Bµi 1:
Bµi 1:




(2 lượt lời)
(2 lượt lời)




Nhân
Nhân
vật
vật
ChÞ DËu
ChÞ DËu
Cai lÖ
Cai lÖ
Ng&êi nhµ
Ng&êi nhµ

lÝ tr&ëng
lÝ tr&ëng


Anh DËu
Anh DËu


(4 lượt lời)
(4 lượt lời)


(1 lượt lời)
(1 lượt lời)


(6 lượt lời)
(6 lượt lời)






N/v
N/v
Chị Dậu
Chị Dậu

(6
(6
lt li)
lt li)
L&ợt
L&ợt
lời
lời
1/ Nhà cháu đã túng lại phải đóng cả suất s&u của chú nó
1/ Nhà cháu đã túng lại phải đóng cả suất s&u của chú nó
nữa, nên mới lôi thôi nh& thế. Chứ cháu có dám bỏ bễ tiền
nữa, nên mới lôi thôi nh& thế. Chứ cháu có dám bỏ bễ tiền
s&u của nhà n&ớc đâu? Hai ông làm phúc nói với ông lí cho
s&u của nhà n&ớc đâu? Hai ông làm phúc nói với ông lí cho
cháu khất
cháu khất
2/ Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng
2/ Khốn nạn! Nhà cháu đã không có, dẫu ông chửi mắng
cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại!
cũng đến thế thôi. Xin ông trông lại!
3/ Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh đ&ợc một lúc, ông
3/ Cháu van ông, nhà cháu vừa mới tỉnh đ&ợc một lúc, ông
tha cho!
tha cho!
4/ Chồng tôi đau ốm, ông không đ&ợc phép hành hạ!
4/ Chồng tôi đau ốm, ông không đ&ợc phép hành hạ!
5/ Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
5/ Mày trói ngay chồng bà đi, bà cho mày xem!
6/ Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế,
6/ Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế,

tôi không chịu đ&ợc .
tôi không chịu đ&ợc .




N/v
N/v
Chị Dậu
Chị Dậu
(6
(6
lt li)
lt li)
L&ợt
L&ợt
lời
lời
1/ Nhà
1/ Nhà
cháu
cháu
đã túng lại phải đóng cả suất s&u của chú nó
đã túng lại phải đóng cả suất s&u của chú nó
nữa, nên mới lôi thôi nh& thế. Chứ
nữa, nên mới lôi thôi nh& thế. Chứ
cháu
cháu
có dám bỏ bễ tiền
có dám bỏ bễ tiền

s&u của nhà n&ớc đâu? Hai
s&u của nhà n&ớc đâu? Hai
ông
ông
làm phúc nói với ông lí cho
làm phúc nói với ông lí cho
cháu khất
cháu khất
2/ Khốn nạn! Nhà
2/ Khốn nạn! Nhà
cháu
cháu
đã không có, dẫu ông chửi mắng
đã không có, dẫu ông chửi mắng
cũng đến thế thôi. Xin
cũng đến thế thôi. Xin
ông
ông
trông lại!
trông lại!
3/ Cháu van
3/ Cháu van
ông
ông
, nhà
, nhà
cháu
cháu
vừa mới tỉnh đ&ợc một lúc, ông
vừa mới tỉnh đ&ợc một lúc, ông

tha cho!
tha cho!
4/ Chồng
4/ Chồng
tôi
tôi
đau ốm,
đau ốm,
ông
ông
không đ&ợc phép hành hạ!
không đ&ợc phép hành hạ!
5/
5/
Mày
Mày
trói ngay chồng
trói ngay chồng
bà
bà
đi,
đi,
bà
bà
cho
cho
mày
mày
xem!
xem!

6/ Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế,
6/ Thà ngồi tù. Để cho chúng nó làm tình làm tội mãi thế,
tôi không chịu đ&ợc .
tôi không chịu đ&ợc .


II. LuyÖn tËp
II. LuyÖn tËp
:
:


Bµi 1:
Bµi 1:




(2 lượt lời)
(2 lượt lời)




Nhân
Nhân
vật
vật
ChÞ DËu
ChÞ DËu

Cai lÖ
Cai lÖ
Ng&êi nhµ
Ng&êi nhµ


lÝ tr&ëng
lÝ tr&ëng


Anh DËu
Anh DËu


(4 lượt lời)
(4 lượt lời)


(1 lượt lời)
(1 lượt lời)


(6 lượt lời)
(6 lượt lời)

N/v
N/v
Cai l
Cai l
ệ
ệ
(4
(4
lượt lời)
lượt lời)
- Nói nhiều (quát, thét, chửi…),
- Nói nhiều (quát, thét, chửi…),
cướp lời chị Dậu
cướp lời chị Dậu
=> Hách dịch ,thô bạo, tàn nhẫn…
=> Hách dịch ,thô bạo, tàn nhẫn…



B
B
ài
ài
t
t
ập
ập
: Vi
: Vi
ết

ết
m
m
ột
ột


đ
đ
o
o
ạn hội thoại
ạn hội thoại
ngắn bàn về chủ đề học tập, chỉ ra
ngắn bàn về chủ đề học tập, chỉ ra
các lượt lời và vai xã hội trong đoạn
các lượt lời và vai xã hội trong đoạn
hội thoại đó.
hội thoại đó.


Bài 2:
Bài 2:




a. Sự chủ động tham gia cuộc thoại của chị Dậu với cái Tí phát triển ng&
a. Sự chủ động tham gia cuộc thoại của chị Dậu với cái Tí phát triển ng&
ợc chiều nhau nh& thế nào?

ợc chiều nhau nh& thế nào?
b.Tác giả miêu tả diễn biến cuộc thoại nh& vậy có hợp với tâm lí nhân vật
b.Tác giả miêu tả diễn biến cuộc thoại nh& vậy có hợp với tâm lí nhân vật
không ? Vì sao?
không ? Vì sao?
-
Lúc đầu:
Lúc đầu:
+ Tí : nói nhiều -> ch&a biết nó bị bán
+ Tí : nói nhiều -> ch&a biết nó bị bán


+ Chị Dậu: nói ít -> đau lòng vì phải bán con
+ Chị Dậu: nói ít -> đau lòng vì phải bán con
-
Về sau:
Về sau:
+ Tí: nói ít -> nó biết nó bị bán. Nó buồn
+ Tí: nói ít -> nó biết nó bị bán. Nó buồn
+
+
Chị Dậu: nói nhiều -> phải thuyết phục con
Chị Dậu: nói nhiều -> phải thuyết phục con


=> Diễn biến cuộc thoại phù hợp với tâm lí nhân vật.
=> Diễn biến cuộc thoại phù hợp với tâm lí nhân vật.


Nhân vật

Nhân vật
Phần
Phần
Cái Tí
Cái Tí
Chị Dậu
Chị Dậu
Phần 1
Phần 1
Phần 2
Phần 2
10 Lt li
10 Lt li
1 Lt li
1 Lt li
4 Lt li
4 Lt li
9 Lt li
9 Lt li


Bài 3 (SGK trang107)
Bài 3 (SGK trang107)
Trong tranh, một chú bé đang ngồi nhìn ra ngoài cửa sổ, nơi
Trong tranh, một chú bé đang ngồi nhìn ra ngoài cửa sổ, nơi
bầu trời trong xanh. Mặt chú bé nh& toả ra một thứ ánh sáng rất
bầu trời trong xanh. Mặt chú bé nh& toả ra một thứ ánh sáng rất
lạ [ ]. Mẹ hồi hộp thì thầm vào tai tôi:
lạ [ ]. Mẹ hồi hộp thì thầm vào tai tôi:

- Con có nhận ra con không?
- Con có nhận ra con không?


Tôi giật sững ng&ời. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ.
Tôi giật sững ng&ời. Chẳng hiểu sao tôi phải bám chặt lấy tay mẹ.
Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ.
Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ.
D&ới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến kia &? Tôi nhìn nh& thôi miên
D&ới mắt em tôi, tôi hoàn hảo đến kia &? Tôi nhìn nh& thôi miên
vào dòng chữ đề trên bức tranh: Anh trai tôi. Vậy mà d&ới mắt
vào dòng chữ đề trên bức tranh: Anh trai tôi. Vậy mà d&ới mắt
tôi thì
tôi thì


- Con đã nhận ta con ch&a? - Mẹ vẫn hồi hộp.
- Con đã nhận ta con ch&a? - Mẹ vẫn hồi hộp.


Tôi không trả lời mẹ vì tôi muốn khóc quá. Bởi vì nếu nói đ&ợc
Tôi không trả lời mẹ vì tôi muốn khóc quá. Bởi vì nếu nói đ&ợc
với mẹ, tôi sẽ nói rằng : Không phải con đâu. Đấy là tâm hồn và
với mẹ, tôi sẽ nói rằng : Không phải con đâu. Đấy là tâm hồn và
lòng nhân hậu của em con đấy..
lòng nhân hậu của em con đấy..


*Tình huống

*Tình huống
1/ Một chiến sĩ cách mạng bị bắt. Giặc tra
1/ Một chiến sĩ cách mạng bị bắt. Giặc tra
tấn dã man nh&ng anh vẫn
tấn dã man nh&ng anh vẫn
không nói nửa
không nói nửa
lời
lời
.
.
2/ Một bạn học sinh nhìn thấy kẻ xấu lấy
2/ Một bạn học sinh nhìn thấy kẻ xấu lấy
trộm xe đạp của bạn mình. Khi đ&ợc hỏi,
trộm xe đạp của bạn mình. Khi đ&ợc hỏi,
bạn học sinh ấy
bạn học sinh ấy
im lặng không nói nửa
im lặng không nói nửa
lời.
lời.
- Sự im lặng trong tình huống nào trên
- Sự im lặng trong tình huống nào trên
đây là đáng quý, đáng ca ngợi? Vì sao?
đây là đáng quý, đáng ca ngợi? Vì sao?



•
Lưu ý:

Lưu ý:
Trong trường hợp cần im lặng để giữ bí
Trong trường hợp cần im lặng để giữ bí
m
m
ật
ật


, để thể hiện sự tôn trọng người khác, để
, để thể hiện sự tôn trọng người khác, để
đảm
đảm
bảo
bảo
sự tế nhị, lịch sự thì im lặng là
sự tế nhị, lịch sự thì im lặng là
đáng quý
đáng quý
,
,
im lặng
im lặng
là
là


vàng. Nhưng im lặng trước những
vàng. Nhưng im lặng trước những
hành vi sai trái, trước áp bức bất công, trước sự

hành vi sai trái, trước áp bức bất công, trước sự
xúc phạm nhân phẩm đối với mình hay với
xúc phạm nhân phẩm đối với mình hay với
người lương thiện … thì đó là dại khờ
người lương thiện … thì đó là dại khờ
và
và


hèn
hèn
nhát.
nhát.


Hội thoại
Vai xã hội trong hội thoại
L&ợt lời trong hội thoại
Quan h
trên- dới,
Ngang hàng
Quan h
Thân sơ
Tôn trọng
lợt lời
của
ngời khác
Im lặng
khi
tham

gia
hội thoại
Tuổi
tác
Thứ
bậc
Thân
tình
Quen
biết
Không
tranh
cớp
lời
Không
nói leo
Biểu
thị
thái
độ




Híng dÉn vÒ nhµ:
Híng dÉn vÒ nhµ:

Häc thuéc ghi nhí
Häc thuéc ghi nhí


Lµm l¹i bµi t©p c
Lµm l¹i bµi t©p c
òn lại
òn lại
vµo vë
vµo vë

Chó ý vËn dông kiÕn thøc liªn quan tíi héi
Chó ý vËn dông kiÕn thøc liªn quan tíi héi
tho¹i vµo trong giao tiÕp hµng ngµy .
tho¹i vµo trong giao tiÕp hµng ngµy .



So
So
ạn tiếp bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu.
ạn tiếp bài: Lựa chọn trật tự từ trong câu.