Bài 53. Sự phân tích ánh sáng trắng.

Kiểm tra bài cũ
1. Hãy nêu các nguồn phát ra ánh sáng
trắng và nguồn phát ra ánh sáng màu?

2. Khi chiếu chùm sáng trắng qua các
tấm
lọc màu ta thu đ ợc kết quả nh thế nào?


I. Ph©n tÝch mét chïm ¸nh s¸ng tr¾ng
b»ng l¨ng kÝnh:
1. ThÝ nghiƯm 1:
Mơc ®Ých thÝ nghiƯm: Quan s¸t mét chïm s¸ng hĐp
chiÕu qua l¨ng kÝnh.
Bè trÝ thÝ nghiƯm:
- §Ỉt mét khe hĐp tr íc ngn s¸ng tr¾ng
- §Ỉt mét khe hĐp tr íc ngn s¸ng tr¾ng
®Ĩ ® ỵc 1 khe s¸ng hĐp.
®Ĩ ® ỵc 1 khe s¸ng hĐp.
- §Ỉt mét l¨ng kÝnh sao cho c¹nh cđa nã
- §Ỉt mét l¨ng kÝnh sao cho c¹nh cđa nã
song song víi khe s¸ng tr¾ng hĐp ®ã.
song song víi khe s¸ng tr¾ng hĐp ®ã.
- §Ỉt mµn ch¾n sau l¨ng kÝnh ®Ĩ thu ® ỵc
- §Ỉt mµn ch¾n sau l¨ng kÝnh ®Ĩ thu ® ỵc
chïm tia s¸ng lã.
chïm tia s¸ng lã.
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :


Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :

BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

Lăng kính
Khe hẹp A
¸
n
h

s
¸
n
g

t
r
a
é
n
g
Màn ảnh B
đỏ
cam
vàng
lục
lam
chàm
tím
I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng
lăng kính:
1. Thí nghiệm 1:
- Chiếu một chùm ánh sáng trắng qua một
khe hẹp A đến gặp một lăng kính. Sau lăng kính
đặt một màn ảnh B để hứng chùm tia ló ra. Ta
thấy, trên màn B có một dải sáng màu cầu vồng,
trong đó tia đỏ bò lệch ít nhất và tia tím bò lệch
nhiều nhất.

I. Phân tích một chùm sáng trắng bằng
lăng kính:
Khi chiếu một chùm ánh sáng
trắng ®i qua lăng kính, bò tách thành
nhiều chùm sáng có màu sắc khác nhau,
dải màu biến thiên liên tục từ đỏ đến tím

(đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm, tím).
1. ThÝ nghiƯm 1:
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1:
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

KÕt ln:

2.
2.
ThÝ nghiƯm 2
ThÝ nghiƯm 2
:
:
a.
a.
ThÝ nghiƯm 2a
ThÝ nghiƯm 2a
:
:
* Mơc ®Ých thÝ nghiƯm:
ThÊy râ sù t¸ch c¸c d¶i mµu riªng rÏ.
* C¸ch lµm thÝ nghiƯm: dïng tÊm läc mµu ®Ĩ
ch¾n chïm s¸ng, tÊm läc nµy ®Ỉt tr íc khe
s¸ng.

* TiÕn hµnh thÝ nghiƯm:
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :
2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

b
.
.


ThÝ nghiƯm 2b
ThÝ nghiƯm 2b
:
:
- Mơc ®Ých thÝ nghiƯm: ThÊy râ sù ng¨n c¸ch gi÷a
d¶i mµu ®á vµ d¶i mµu xanh.
- C¸ch lµm thÝ nghiƯm: Ch¾n khe s¸ng b»ng tÊm
läc nưa trªn mµu ®á, nưa d íi mµu xanh.

* H·y dù ®o¸n h×nh ¶nh quan s¸t ® ỵc?

Lăng kính

Khe hẹp A
Lăng kính
Khe hẹp A


Hình ảnh quan sát
Hình ảnh quan sát
đ ợc: dùng tấm lọc đỏ
đ ợc: dùng tấm lọc đỏ
thấy vạch đỏ, dùng
thấy vạch đỏ, dùng
tấm lọc xanh thấy vạch
tấm lọc xanh thấy vạch
xanh.
xanh.
Đỏ
Xanh
Màn ảnh
Màn ảnh

Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :
2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:

BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

b. Thí nghiệm 2b:
b. Thí nghiệm 2b:


H×nh ¶nh quan s¸t ® ỵc:
H×nh ¶nh quan s¸t ® ỵc:
thÊy hai v¹ch ®á vµ xanh t¸ch
thÊy hai v¹ch ®á vµ xanh t¸ch
rêi nhau, trun theo hai ph
rêi nhau, trun theo hai ph
¬ng kh¸c nhau.
¬ng kh¸c nhau.
Mµn ¶nh

C
3
: Em h·y dùa vµo kÕt qu¶ quan s¸t ® ỵc ë trªn ®Ĩ
nhËn ®Þnh sù ®óng, sai cđa hai ý kiÕn sau:
+ L¨ng kÝnh ®· nhm c¸c mµu kh¸c nhau cho
chïm s¸ng tr¾ng.
+ Trong chïm s¸ng tr¾ng cã chøa s½n c¸c chïm
s¸ng mµu. L¨ng kÝnh chØ cã t¸c dơng t¸ch c¸c chïm
s¸ng ®ã ra, cho mçi chïm ®i theo mét ph ¬ng vµo
m¾t.
B¶n th©n l¨ng kÝnh lµ mét khèi chÊt kh«ng
mµu nªn nã kh«ng thĨ ®ãng vai trß nh tÊm läc mµu ®
ỵc. NÕu l¨ng kÝnh cã t¸c dơng nhm mµu cho chïm
tia s¸ng th× t¹i sao chç nµy chØ nhm mµu xanh, chç

kia chØ nhm mµu ®á? Trong khi ®ã c¸c vïng mµ tia
s¸ng ®i qua trong l¨ng kÝnh cã tÝnh chÊt hoµn toµn nh
nhau. Nh vËy chØ cã ý kiÕn thø hai lµ ®óng.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :
2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

Tr¶ lêi:

C4: T¹i sao nãi thÝ nghiƯm 1 lµ ph©n tÝch ¸nh
s¸ng tr¾ng?
Tr íc l¨ng kÝnh ta chØ cã mét d¶i s¸ng
tr¾ng, sau l¨ng kÝnh ta thu ® ỵc nhiỊu d¶i s¸ng
mµu. Nh vËy l¨ng kÝnh ®· ph©n tÝch tõ d¶i s¸ng
tr¾ng nãi trªn ra nhiỊu d¶i s¸ng mµu nªn ta nãi thÝ
nghiƯm 1 lµ thÝ nghiƯm ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:

1. Thí nghiệm 1 :
2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

Tr¶ lêi:
Lăng kính
Khe hẹp A
¸
n
h

s
¸
n
g

t
r
a
é
n
g
Màn ảnh B
đỏ
cam
vàng
lục
lam

chàm
tím

Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :
2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
3. KÕt ln:
Khi chiếu một chùm sáng trắng đi qua một lăng
kính thì ta sẽ thu được nhiều chùm sáng màu khác
nhau nằm sát cạnh nhau, tạo thành một dải màu
như cầu vồng. Màu của dải này biến thiên liên tục
từ đỏ đến tím. Lăng kính có tác dụng tách riêng các
chùm sáng màu có sẵn trong chùm sáng trắng cho
mỗi chùm đi theo một phương khác nhau.
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng


II. Ph©n tÝch mét chïm s¸ng tr¾ng b»ng sù
ph¶n x¹ trªn ®Üa CD:
1. Thí nghiệm 3:
* Mơc ®Ých thÝ nghiƯm:
T×m hiĨu viƯc ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng b»ng

sù ph¶n x¹ trªn mỈt ghi cđa ®Üa CD.
* C¸ch quan s¸t:
§Ỉt mỈt ghi cđa ®Üa CD d íi ¸nh s¸ng tr¾ng
nghiªng ®Üa ®i, nghiªng ®Üa l¹i theo c¸c ph ¬ng
kh¸c nhau ®Ĩ t×m thÊy c¸c d¶i mµu.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :
2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng


C
5
: H·y m« t¶ h×nh ¶nh quan
s¸t ® ỵc?
Khi
chiÕu ¸nh
s¸ng tr¾ng

vµo mỈt ghi
cđa ®Üa CD vµ
quan s¸t ¸nh
s¸ng ph¶n x¹,
ta thÊy nh×n
theo ph ¬ng
nµy cã ¸nh
s¸ng mµu nµy,
nh×n theo ph
¬ng kh¸c cã
¸nh s¸ng mµu
kh¸c.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :
2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

Tr¶ lêi:

C
6
: - ¸nh s¸ng chiÕu ®Õn ®Üa CD lµ ¸nh s¸ng mµu g×?
- ¸nh s¸ng tõ ®Üa CD ®Õn m¾t ta cã nh÷ng mµu
nµo?
- T¹i sao cã thĨ nãi thÝ nghiƯm 3 còng lµ thÝ
nghiƯm ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng?
- ¸nh s¸ng chiÕu ®Õn ®Üa CD lµ ¸nh s¸ng
tr¾ng.
- T theo ph ¬ng nh×n ta cã thĨ thÊy ¸nh s¸ng
tõ ®Üa CD ®Õn m¾t ta cã mµu nµy hay mµu kia.
- Tr íc khi ®Õn ®Üa CD, chïm s¸ng lµ chïm
¸nh s¸ng tr¾ng. Sau khi ph¶n x¹ trªn ®Üa CD, ta
thu ® ỵc nhiỊu chïm s¸ng mµu kh¸c nhau trun
theo c¸c ph ¬ng kh¸c nhau. VËy thÝ nghiƯm víi ®Üa
CD còng lµ thÝ nghiƯm ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :
2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản

xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

Tr¶ lêi:


III. KÕt ln chung:
- Cã thĨ cã nhiỊu c¸ch ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm s¸ng mµu kh¸c nhau.
- Trong chïm s¸ng tr¾ng cã chøa nhiỊu chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
2. KÕt ln:
Cã thĨ ph©n tÝch mét chïm
s¸ng tr¾ng thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu b»ng c¸ch cho nã ph¶n
x¹ trªn mỈt ghi cđa ®Üa CD.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :
2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản

xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
2. Kết luận:
Cã thĨ ph©n tÝch mét
chïm s¸ng tr¾ng thµnh
nh÷ng chïm s¸ng mµu
b»ng c¸ch cho nã ph¶n
x¹ trªn mỈt ghi cđa ®Üa CD.
III. Kết luận chung:
- Cã thĨ cã nhiỊu c¸ch
ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
- Trong chïm s¸ng tr¾ng
cã chøa nhiỊu chïm s¸ng
mµu kh¸c nhau.
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng


BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

? Em h·y nªu mét vµi hiƯn t ỵng thùc tÕ vỊ sù ph©n
tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :

2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
2. Kết luận:
Cã thĨ ph©n tÝch mét
chïm s¸ng tr¾ng thµnh
nh÷ng chïm s¸ng mµu
b»ng c¸ch cho nã ph¶n
x¹ trªn mỈt ghi cđa ®Üa CD.
III. Kết luận chung:
- Cã thĨ cã nhiỊu c¸ch
ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
- Trong chïm s¸ng tr¾ng
cã chøa nhiỊu chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.


Tia sáng mặt trời bò tán sắc khi đi qua giọt nước mưa tạo
nên cầu vồng

Đây là viên kim cương lớn nhất thế giới – Star of Africa

Màu sắc quyến rũ của nó là do ánh sáng chiếu vào bò tán sắc.

Cầu vồng lửa

ChiÕu chïm s¸ng tr¾ng qua tÊm läc mµu ®á
ta ® ỵc ¸nh s¸ng ®á, ta cã thĨ coi tÊm läc mµu ®á
cã t¸c dơng t¸ch chïm s¸ng ®á ra khái chïm
s¸ng tr¾ng.
NÕu thay tÊm läc mµu ®á b»ng tÊm läc mµu
xanh th× ta l¹i ® ỵc ¸nh s¸ng xanh. Cø nh thÕ cho
c¸c tÊm läc mµu kh¸c ta sÏ biÕt ® ỵc trong chïm
s¸ng tr¾ng cã nh÷ng ¸nh s¸ng nµo. §©y còng lµ
mét c¸ch ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng.
L u ý: Ph©n tÝch mét chïm s¸ng tr¾ng tøc lµ ta t×m
c¸ch tõ chïm s¸ng ®ã t¸ch ra nh÷ng chïm s¸ng
mµu kh¸c nhau.
IV. VËn dơng:
C
7
: Cã thĨ coi c¸ch dïng tÊm läc mµu nh
mét c¸ch ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng thµnh c¸c
¸nh s¸ng mµu ® ỵc kh«ng?
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

Tr¶ lêi:
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :

2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
2. Kết luận:
Cã thĨ ph©n tÝch mét
chïm s¸ng tr¾ng thµnh
nh÷ng chïm s¸ng mµu
b»ng c¸ch cho nã ph¶n
x¹ trªn mỈt ghi cđa ®Üa CD.
III. Kết luận chung:
- Cã thĨ cã nhiỊu c¸ch
ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
- Trong chïm s¸ng tr¾ng
cã chøa nhiỊu chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
IV. VËn dơng:


IV. VËn dơng:
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

Tr¶ lêi:
C

8
: Thí nghiệm SGK. Mơ tả và giải
thích hiện tượng quan sát ® ỵc.
Phần nước nằm giữa mặt gương và mặt nước
tạo thành một lăng kính bằng nước. Xét một dải
sáng trắng hẹp phát ra từ mép của vạch đen trên
trán, chiếu đến mặt nước. Dải sáng này khúc xạ vào
trong nước, phản xạ trên gương, trở lại mặt nước,
lại khúc xạ ra ngồi khơng khí và đi vào mắt người
quan sát. Dải sáng này coi như đi qua lăng kính
nước nói trên, nên nó bị phân tích ra thành nhiều
dải sáng màu sắc như cầu vồng. Do đó khi nhìn vào
phần gương ở trong nước ta sẽ khơng thấy vạch đen
mà thấy một dải nhiều màu.
Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :
2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
2. Kết luận:

Cã thĨ ph©n tÝch mét
chïm s¸ng tr¾ng thµnh
nh÷ng chïm s¸ng mµu
b»ng c¸ch cho nã ph¶n
x¹ trªn mỈt ghi cđa ®Üa CD.
III. Kết luận chung:
- Cã thĨ cã nhiỊu c¸ch
ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
- Trong chïm s¸ng tr¾ng
cã chøa nhiỊu chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
IV. VËn dơng:

KiÕn thøc cÇn nhí:
* Trong chïm s¸ng tr¾ng cã chøa nhiỊu
chïm s¸ng mµu kh¸c nhau.
* Ph©n tÝch chïm s¸ng tr¾ng tøc lµ t×m c¸ch
t¸ch chïm s¸ng tr¾ng ®ã thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
* Cã nhiỊu c¸ch ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm s¸ng mµu kh¸c nhau.
+ HiƯn t ỵng khóc x¹ ¸nh s¸ng tr¾ng qua
l¨ng kÝnh.
+ Sù ph¶n x¹ ¸nh s¸ng trªn mỈt ghi cđa ®Üa
CD.
+ Dïng c¸c tÊm läc mµu v.v…
BÀI 53: Sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng

Tiết 58-Bài 53:
SỰ PHÂN TÍCH
ÁNH SÁNG TRẮNG
I. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng lăng
kính:
1. Thí nghiệm 1 :
2. Thí nghiệm 2 :
a. Thí nghiệm 2a:
b. Thí nghiệm 2b:
3. Kết luận:
II. Phân tích một chùm
sáng trắng bằng sự phản
xạ trên đĩa CD:
1. Thí nghiệm 3:
2. Kết luận:
Cã thĨ ph©n tÝch mét
chïm s¸ng tr¾ng thµnh
nh÷ng chïm s¸ng mµu
b»ng c¸ch cho nã ph¶n
x¹ trªn mỈt ghi cđa ®Üa CD.
III. Kết luận chung:
- Cã thĨ cã nhiỊu c¸ch
ph©n tÝch mét chïm s¸ng
tr¾ng thµnh nh÷ng chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
- Trong chïm s¸ng tr¾ng
cã chøa nhiỊu chïm
s¸ng mµu kh¸c nhau.
IV. VËn dơng:

- Lµm bµi tËp 53 … 54.1, 53 … 54.3, 53 … 54.4 SBT
- Dùng vòi nước để thử tạo hiện tượng tán
sắc ánh sáng (cầu vồng).
- §äc phÇn … cã thĨ em ch a biÕt…
- Xem tr íc bµi 54.