Quá trình sản xuất giá trị thặng dư

Quá trình sản xuất TBCN là sự thống nhất
giữa quá trình sản xuất ra giá trị sử dụng và
quá trình sản xuất ra giá trị thặng dư
Nhà TB dùng tiền mua TLSX và SLĐ để tiến hành sx nên
quá trình đó có đặc trưng là:
Công nhân lao động dưới sự kiểm soát của nhà TB
Sản phẩm làm ra thuộc sở hữu của nhà TB.
và
Để sx ra 10 kg sợi cần:
+> 10kg bông 10$
+> hao mòn máy móc 2$
+> 6h lao động
(1 ngày gồm 12h lao động 3$ )
Nếu chỉ sx trong 6h:
Số tiền mà nhà tư bản bỏ ra: 15$
Số tiền mà nhà tư bản thu về: 15$
=> Chưa sản xuất ra giá trị thặng dư
Chi phí sản xuất Giá trị sản phẩm mới
Tiền mua bông (20 kg) 20$ Giá trị của bông được chuyển vào sợi : 20$
Tiền hao mòn máy móc: 4$ Giá trị máy móc được chuyển vào sợi: 4$
Tiền mua sức lao đông: 3$
Giá trị sức lao động được chuyển vào sợi:
6$
Tổng cộng: 27$ Tổng cộng: 30$
Nếu nhà tư bản bắt công nhân lao động đủ 12h:
Như vậy từ 27$ ban đầu qua quá trình sản xuất đã chuyển hóa thành
30$ và đem lại cho nhà tư bản một giá trị thặng dư là 3$
=> Số tiền ứng ra ban đầu đã chuyển hóa thành tư bản
Như vậy:

Kết luận 1:
Giá trị thặng dư là một bộ phận của giá trị mới dôi ra ngoài
giá trị sức lao động do công nhân làm thuê tạo ra và bị nhà tư
bản chiếm không
Kết luận 2:
Ngày lao động của công nhân được chia làm 2 phần:
+ thời gian lao động cần thiết
+ thời gian lao động thặng dư
Kết luận 3:
Mâu thuẫn trong công thức chung của tư bản đã được giải quyết
Tư bản là giá trị mang lại giá trị thặng dư bằng cách bóc lột lao
động không công của công nhân làm thuê
Bản chất của tư bản là thể hiện quan hệ sản xuất xã hội mà
trong đó giai cấp tư sản chiếm đoạt giá trị thặng dư do giai cấp
công nhân sáng tạo ra
Bộ phận tư bản biến thành tư liệu sản xuất mà giá trị
được bảo toàn và chuyển vào sản phẩm, tức là
không thay đổi về lượng giá trị của nó, được Các
Mác gọi là tư bản bất biến và kí hiệu là C
Tư sản bất biến là điều kiện cần thiết không thể thiếu
được để sản xuất ra giá trị thặng dư
Bộ phận tư bản biến thành sức lao động không tái
hiện ra, nhưng thông qua lao động trừu tượng của
công nhân làm thuê mà tăng lên, tức là biến đổi về
lượng, được Các Mác gọi là tư bản khả biến và kí
hiệu là V
Tư bản khả biến có vai trò quyết định trong quá trình
sản xuất ra giá trị thặng dư, vì nó chính là bộ phận tư
bản đã lớn lên
Tỷ suất giá trị thặng dư:

Tỷ suất giá trị thặng dư (m’) là tỷ số tính theo % giữa giá trị thặng
dư và tư bản khả biến cần thiết để sản xuất ra giá trị thặng dư đó
m’ = m/v*100%
Hoặc:
t’ (thời gian lao động thặng dư)
t (thời gian lao động tất yếu )
m’ =
*100%
Tỷ suất giá trị thặng dư nói lên trình độ bóc lột của nhà tư bản đối
với công nhân làm thuê
Khối lượng giá trị thặng dư
Khối lượng giá trị thặng ( M ) dư là tích số giữa tỉ suất giá trị thặng dư
và tổng tư bản khả biến đã được sử dụng
M =m’*V
Chủ nghĩa tư bản càng phát triển thì khối lượng giá trị thặng dư càng
tăng, vì trình độ bóc lột sức lao động càng tăng
Theo Các Mác :
Sản xuất ra giá trị thặng dư là quy luật tuyệt đối của phương
thức sản xuất tư bản chủ nghĩa
Việc sản xuất ra giá trị thặng dư:
+> Phản ánh mối quan hệ kinh tế bản chất nhất của CNTB
+> Phản ánh mục đích của sản xuất tư bản chủ nghĩa
+> Vạch rõ phương tiện , thủ đoạn để đạt mục đích đó
Sản xuất ra giá trị thặng dư là quy luật kinh tế tuyệt đối của CNTB,
là cơ sở cho sự tồn tại và phát triển của CNTB. Nội dung của nó là
sản xuất ra giá trị thặng dư tối đa bằng cách tăng cường bóc lột
công nhân làm thuê
Mục đích của các nhà tư bản là sản xuất ra giá trị thặng dư tối đa,
vì vậy các nhà tư bản dùng nhiều phương pháp để tăng tỉ suất và
khối lượng giá trị thặng dư. Có 2 phương pháp để đạt được mục

đích đó, đó là:
+> Sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối
+> Sản xuất ra giá trị thặng dư tương đối
Sản xuất giá trị thặng dư tuyệt đối
Giá trị thặng dư tuyệt đối là giá trị thặng dư được tạo ra
do kéo dài thời gian lao động vượt quá thời gian lao
động tất yếu, trong khi năng suất lao động xã hội, giá trị
sức lao động và thời gian lao động tất yếu không thay
đổi

Thời gian lao động tất yếu = 4 giờ (không đổi)

Ngày lao động = 8 giờ

Thời gian lao động thặng dư = 4 giờ
4
===> m’ = x 100% = 100%
4
Thời gian LĐCT
Thời gian LĐTD
V
m
4h 8h
10h
m’= 100%
m’ = 150%
Sản xuất giá trị thặng dư tương đối
Giá trị thặng dư tương đối là giá trị thặng dư được tạo
thành do rút ngắn thời gian lao động tất yếu bằng cách
nâng cao năng suất lao động xã hội,nhờ đó tăng thời gian

lao động thặng dư ngay trong điều kiện độ dài ngày lao
động vẫn như cũ

Thời gian lao động tất yếu = 4 giờ

Ngày lao động = 8 giờ (không đổi)

Thời gian lao động thặng dư = 4 giờ
4
===> m’ = x 100% = 100%
4
V 4h 8h
V
Thời gian LĐCT
Thời gian LĐTD
m’ = 100%
m’ = 167%
3h 8h
Không đổi (8
giờ)
TGLĐTY TGLĐTD
===>Phải giảm TGLĐTY để kéo dài tương ứng TGLĐTD
Giảm GT Sức lao động Giảm giá trị TLSH
Tăng năng suất LĐ
trong ngành SX TLSH
Tăng NS LĐ trong
ngành liên quan
Tăng NSLĐ Xã hội
Trong giai đoạn đầu của chủ nghĩa tư bản thì sản xuất giá trị thặng
dư là phương pháp chủ yếu,khi khoa học phát triển thì sản xuất giá

trị thặng dư tương đối là chủ yếu
Các nhà tư bản sử dụng kết hợp hai phương pháp để nâng cao trình
độ bóc lột công nhân làm thuê và giảm nhẹ cường độ lao động của
công nhân
Ngày nay việc tự động hóa sản xuất làm cho cường độ lao động tăng
lên nhưng dưới hình thức mới, sự căng thẳng thần kinh thay thế cho
cường độ lao động cơ bắp
Giá trị thặng dư siêu ngạch
Giá trị thặng dư siêu ngạch là phần giá trị thặng dư thu được do
tăng năng suất lao động cá biệt, làm cho giá trị cá biệt của hàng
hóa thấp hơn giá trị thị trường của nó.
Các mác gọi giá trị thặng dư siêu ngạch là hình thức biến tướng
của giá trị thặng dư tương đối, vì giá trị thăng dư siêu ngạch và giá
trị thăng dư tương đối đều dựa trên cơ sở tăng năng suất lao động.
Sự khác nhau giữa giá trị thặng dư siêu ngạch và giá trị thặng
dư tương đối:
+> Giá trị thặng dư tương đối do toàn bộ giai cấp các nhà tư bản
thu được.xét về mặt đó, nó thể hiện . quan hệ bóc lột của toàn bộ
giai cấp công nhân làm thuê
+> Giá trị thặng dư siêu ngạch chỉ do một số các nhà tư bản có kỹ
thuật tiên tiến thu được.xét về mặt đó, nó không chỉ biểu hiện mối
quan hệ giữa tư bản và lao động làm thuê mà còn trực tiếp biểu
hiện mối quan hệ cạnh tranh giữa các nhà tư bản
Giá trị thặng dư siêu ngạch chỉ do một số các nhà tư bản
có kỹ thuật tiên tiến thu được.xét về mặt đó, nó không chỉ
biểu hiện mối quan hệ giữa tư bản và lao động làm thuê
mà còn trực tiếp biểu hiện mối quan hệ cạnh tranh giữa
các nhà tư bản
Như vậy:
+> Khối lượng thặng dư được tạo ra chủ yếu nhờ tăng năng

suất lao động
+> Lao động trí tuệ, lao động với trình độ kỹ thuật cao ngày
càng có vai trò quyết định trong việc sản xuất ra giá trị
thặng dư
+> Sự bóc lột của các nước phát triển trên phạm vi quốc tế
ngày càng mở rộng dưới nhiều hình thức
Trong điều kiện hiện nay, sản xuất giá trị thặng
dư có những đặc điểm mới: