Mĩ thuật thời Nguyễn

(1802-1945)
(1802-1945)
I.
I.
Vài nét về bối cảnh lòch sử:
Vài nét về bối cảnh lòch sử:
“ Thời kỳ Nguyễn Sơ đã chứng kiến sự phát triển rực rỡ của
80 năm văn hóa Phú Xn trong nhiều lãnh vực ”
Lê Văn Hảo

Triều Nguyễn (1802-1945) là vương triều cuối cùng của thời đại qn chủ Việt Nam.Với tất cả
13 đời vua, khởi đầu từ Gia Long và kết thúc với Bảo Đại, thời Nguyễn có thể chia ra làm hai
giai đoạn : thời Nguyễn Sơ (1802-1883) và thời Nguyễn Mạt - thuộc Pháp (1885-1945).
Một số hình ảnh về các vua thời Nguyễn : Gia Long, Minh Mạng, Tự Đức, Hàm Nghi, Bảo Đại
(từ trái sang)
(Súng thần công thời Nguyễn)

Nhà Nguyễn đề cao tư tưởng Nho giáo và tiến hành một số cải cách nông nghiệp như : khai
hoang, lập đồn điền,… nhưng do chính sách “Bế quan tỏa cảng”, ít giao thiệp với bên ngoài làm
cho đất nước chậm phát triển nên đã dẫn đến nguy cơ mất nước vào tay thực dân Pháp.

Sau khi đánh bại triều Tây Sơn, Nguyễn Ánh lên ngôi, niên hiệu Gia Long, vẫn đặt kinh đô tại
Phú Xuân (thành phố Huế ngày nay), đặt quốc hiệu là Việt Nam rồi Đại Nam, thiết lập chế độ
quân chủ chuyên quyền, chấm dứt nạn cát cứ nội chiến.
II.
II.
Một số thành tựu về mó thuật:
Một số thành tựu về mó thuật:
Mĩ thuật thời Nguyễn phát triển đa dạng, còn để lại một số cơng trình nghệ thuật có giá trị cho
kho tàng văn hóa dân tộc như tháp chùa Thiên Mụ (Huế), pho tượng Thánh Gióng bằng đồng
kích thước tương đối lớn ở Gia Lâm (Hà Nội) và lăng Gia Long, Minh Mạng, Tự Đức, các cung

điện ở Huế…
Mĩ thuật thời Nguyễn (thế kỉ 19): hầu như được tách ra làm hai hướng:

Một hướng của triều đình tập trung cho các cung điện và các lăng tẩm nhà vua ở Huế. Quy
mơ, tầm cỡ lớn hơn những thời trước đó nhưng nghệ thuật cũng khơng có gì nổi trội hơn. Tuy
nhiên, đã hoạch định được một phong cách cung đình ổn định để ngày nay xứng đáng được cơng
nhận là di sản văn hố thế giới.
Hình ảnh một số lăng mộ của các vua thời Nguyễn:


Hng th hai l hng ngh thut lan to rng rói trong nhõn dõn nh chm khc trang trớ
ỡnh lng, tng n chựa, tranh th, tranh dõn gian, gm, th cụng m ngh vn phỏt
trin v tip ni c truyn thng.
Chaùm khaộc goó thụứi Nguyeón
Chaùm khaộc goó thụứi Nguyeón
Hoaù sú thụứi Nguyeón
Hoaù sú thụứi Nguyeón


1.Kieán truùc kinh ñoâ Hueá:
1.Kieán truùc kinh ñoâ Hueá:
Trong gần 400 năm (1558-1945), Huế đã
từng là Thủ phủ của 9 đời chúa Nguyễn ở
Đàng Trong, là Kinh đô của triều đại Tây
Sơn, rồi đến Kinh đô của quốc gia thống
nhất dưới 13 triều vua Nguyễn. Cố đô Huế
ngày nay vẫn còn lưu giữ trong lòng những
di sản văn hóa vật thể và phi vật thể chứa
đựng nhiều giá trị biểu trưng cho trí tuệ và
tâm hồn của dân tộc Việt Nam. Suốt mấy thế

kỷ, bao nhiêu tinh hoa của cả nước được chắt
lọc hội tụ về đây hun đúc cho một nền văn
hóa đậm đà bản sắc để hoàn chỉnh cho một
bức tranh thiên nhiên tuyệt vời sẵn bày sông
núi hữu tình thơ mộng. Bởi vậy, nói đến
Huế, người ta nghĩ ngay đến những thành
quách, cung điện vàng son, những đền đài
miếu vũ lộng lẫy, những lăng tẩm uy
nghiêm, những danh lam cổ tự trầm tư u
tịch, những thắng tích thiên nhiên thợ trời
khéo tạc

Kiến trúc kinh đô Huế là quần thể kiến trúc gồm có Hoàng thành, các cung điện, lăng tẩm,…
được khởi công xây dựng năm 1805; là sự kết hợp độc đáo giữa những nguyên tắc kiến trúc
truyền thống Việt Nam, tư tưởng triết lý phương Đông với thuyết âm dương ngũ hành của Dịch
học Trung Hoa cùng những đặc điểm mang ảnh hưởng kiến trúc quân sự phương Tây. Không gây
ấn tượng trấn áp tinh thần, cũng không có vẻ hoang sơ dã thảo, Kinh Thành Huế khiến cho người
ta cảm nhận được đúng mức không khí tôn nghiêm nhưng không mất đi cảm giác êm đềm thư
thái giữa thiên nhiên gần gũi. Bên cạnh đó, phong cách kiến trúc và cách bố phòng khiến Kinh
Thành Huế thực sự như một pháo đài vĩ đại và kiên cố nhất từ trước đến nay ở Việt Nam mà Le
Rey, một thuyền trưởng người Pháp đã từng đến Huế năm 1819 phải thốt lên: “Kinh Thành Huế
thực sự là pháo đài đẹp nhất, đăng đối nhất ở Đông Dương, thậm chí so với cả pháo đài William
ở Calcutta và Saint Georges ở Madras do người Anh xây dựng”.

Và, cũng do phải tiếp xúc trực tiếp với mưa nắng, gió bão thường xuyên nên tạo hình
trang trí thể hiện ở đây thường sử dụng vật liệu làm bằng pháp lam, gốm tráng men,
vôi vữa, khảm sành sứ… Chính vì vậy, kiến trúc cung đình Huế vẫn giữ được nét rực
rỡ trước mọi đe doạ của khí hậu và thời gian.
Chuøa Thieân Muï


Ngoài ra,yếu tố thiên nhiên và cảnh quan luôn được coi trọng trong kiến trúc cung đình đã tạo
ra nét đặc trưng riêng của kiến trúc kinh đô Huế.

Bên cạnh Phòng thành, Hoàng thành, Tử Cấm Thành, đàn Nam Giao,… kinh đô Huế còn có
những lăng tẩm nổi tiếng như lăng Gia Long, lăng Minh Mạng, lăng Tự Đức,… cùng những công
trình đặc sắc mang đậm văn hoá dân tộc.

Ngoài ra, yếu tố tự nhiên và cảnh quan luôn được coi trọng trong kiến trức cung đình đã tạo ra
nét đặc trưng riêng của kiến trúc kinh đô Huế.

Cố đô Huế được UNESCO (Tổ chức Văn hoá, Khoa học và Giáo dục của Liên hợp quốc) công
nhận là di sản văn hoá thế giới năm 1993.
Ngoï Moân
Ngoï Moân
Các Công Trình quy mô khác:
Các Công Trình quy mô khác:
Cöûa Tröôøng An
Cöûa Tröôøng An
Coång cung An Ñònh
Coång cung An Ñònh
Kinh thành Huế về đêm
Kinh thành Huế về đêm
Điện Thái Hoà
Điện Thái Hoà
Laêng Khaûi Ñònh
Laêng Khaûi Ñònh
Laêng Töï Ñöùc
Laêng Töï Ñöùc
Ñaïi Noäi
Ñaïi Noäi

2.Điêu khắc và đồ hoạ, hội hoạ:
2.Điêu khắc và đồ hoạ, hội hoạ:
Điêu khắc:

Đặc điểm của điên khắc thời Nguyễn là làm giống như thật, sa vào các chi tiết (các
chi tiết được diễn tả cơng phu, hiện thực) và phần nào lạm dụng những hình tượng
trang trí mang tính tượng trưng cao.

Điêu khắc chủ yếu được thực hiện trong các lăng tẩm và các di tích với nhiều vẻ đẹp
và trang trí đa dạng.

Các tác phẩm điêu khắc lúc bấy giờ là những con nghê bằng đồng với kích thước to
lớn được đặt trên bục cao. Tồn thân con nghê có vẩy nổi; mắt, mũi, móng được diễn tả
rất kĩ.
Tượng con nghê được
Tượng con nghê được
khắc trên gỗ
khắc trên gỗ

Ngồi ra, còn có rất nhiều tượng người và tượng các con vật như voi, ngựa,…bằng
chất liệu đá và một số chất liệu khác.
Tượng quan hầu ở lăng
Tượng quan hầu ở lăng
Khải Đònh
Khải Đònh
Tửụùng quan hau ụỷ laờng Khaỷi ẹũnh.
Tửụùng quan hau ụỷ laờng Khaỷi ẹũnh.


Một số tượng thờ lớn còn đến ngày nay,
như: tượng Hộ Pháp, tượng Kim Cương,
tượng La Hán, tượng Thánh Mẫu,…
Tượng Hộ Pháp ở chùa
Tượng Hộ Pháp ở chùa
Thiên Mụ
Thiên Mụ
Đồ hoạ, hội hoạ:

Cùng với dòng tranh dân gian Đơng Hồ và Hàng Trống đã nổi tiếng từ lâu đời còn
có dòng tranh Kim Hồng (Hồi Đức, Hà Tây), tranh làng Sình (Phú Mậu, Huế).
Tranh “Lợn có xoáy âm dương” của Đông Hồ
Tranh “Lợn có xoáy âm dương” của Đông Hồ
Tranh thờ “Ngũ hổ” của Hàng Trống
Tranh thờ “Ngũ hổ” của Hàng Trống
Tranh Kim Cöông
Tranh Kim Cöông
Tranh laøng Sình
Tranh laøng Sình

Đầu thế kỉ XX, một bộ tranh khắc đồ sộ ra đời mang tên “Bách khoa thư văn hố vật
chất của Việt Nam” do người Pháp thực hiện với sự cộng tác của một thợ vẽ và ba
mươi thợ khắc Việt Nam. Tập tranh có 700 tranh in trắng đen kích thước lớn với hơn
4000 bức vẽ miêu tả những sinh hoạt thường ngày, các cơng cụ, đồ dùng và các nghề
cổ truyền của người Việt ở miền Bắc.
.

Tác phẩm hội hoạ tuy khơng còn lại bao nhiêu, nhưng một số tranh vẽ trên tường,
trên kính, ở các cơng trình kiến trúc cho thấy hội hoạ nước ta vào thời Nguyễn đã sự
tiếp xúc với hội hoạ châu Âu.

Tranh khảm sành, sứ trong lăng
Tranh khảm sành, sứ trong lăng
Khải Đònh (Huế)
Khải Đònh (Huế)
Hình trang trí ở lăng Khải Đònh
Hình trang trí ở lăng Khải Đònh
(Huế)
(Huế)
Tranh chân dung Lý Nam Đế
Tranh chân dung Lý Nam Đế
và Hoàng Hậu (Thái Bình)
và Hoàng Hậu (Thái Bình)
Tranh thụứ Thaọp ủieọn (trieu Nguyeón)
Tranh thụứ Thaọp ủieọn (trieu Nguyeón)

Trng M thut ụng Dng (nay l trng M thut H Ni) c thnh lp nm
1925 H Ni ó m ra mt hng mi cho s phỏt trin ca M thut Vit Nam.
Trửụứng Mú thuaọt ẹoõng Dửụng ( Haứ Noọi)
Trửụứng Mú thuaọt ẹoõng Dửụng ( Haứ Noọi)
III.
III.
Đặc điểm của mó thuật thời Nguyễn:
Đặc điểm của mó thuật thời Nguyễn:

Kiến trúc hài hồ với thiên nhiên, ln kết hợp với nghệ thật trang trí và có kết cấu
tổng thể chặt chẽ (tiêu biểu là kinh thành Huế).

Điêu khắc và đồ hoạ, hội hoạ đã phát triển đa dạng, kế thừa truyền thống dân tộc và
bước đầu tiếp thu nghệ thuật châu Âu (Pháp).
Đêm Hoàng cung

Đêm Hoàng cung
(ảnh Đặng Văn Trân)
(ảnh Đặng Văn Trân)