CO SO TU NHIEN CUA TAM LI

CƠ SỞ TỰ NHIÊN VÀ CƠ SỞ XÃ
HỘI CỦA TÂM LÝ NGƯỜI
NỘI DUNG
I. Cơ sở tự nhiên của tâm lý người
1.Não và tâm lý
2.vấn đề định khu chức năng tâm lý trong não.
3.Phản xạ có điều kiện và tâm lý.
4.Qui luật họat động thần kinh cấp cao và tâm lý
5.Hệ thống tín hiệu thứ hai và tâm lý
II.Cơ sở xã hội và tâm lý
1.Quan hệ xã hội, nền văn hóa xã hội và tâm lý
2.Họat động và tâm lý
3. Giao tiếp và tâm lý


1.Não và tâm lý.
Xung quanh vấn đề này có rất nhiều quan niệm khác
nhau
- Quan điểm tâm lí- vật lí song song:
Coi quá trình tâm lí và sinh lí song song diễn ra trong
não người không phụ thuộc vào nhau trong đó tâm lí được
coi là hiện tượng phụ
- Quan điểm đồng nhất tâm lí với sinh lí:
Đại diện tiêu biểu: Búcsơne, phôtxtơ, Mêlôsốt cho
rằng: tư tưởng do não tiết ra giống như gan tiết mật

Quan điểm duy vật.
Coi tâm lí và sinh lí có quan hệ chặt chẽ với
nhau, tâm lí cơ sở vật chất là hoạt động của não
bộ, nhưng tâm lí không song song hay đồng nhất

với sinh lí,võ não cùng với các bộ phận dưới võ
não là cơ sở vật chất là nơi tồn tại của các hiện
tượng tâm lý
Phơbách(1804- 1872): tinh thần, ý thức không
thể tách rời khỏi não người, nó là sản vật của vật
chất đã được phát triển tới mức độ cao nhất là
não bộ

Cấu tạo của não bộ
•
Não bộ gồm
1.Phần dưới vỏ gồm
–
Hành tủy.
–
Não giữa.
–
Não trung gian
–
Tiểu não.
2.Hai bán cầu đại não
-
Vỏ não
-
Hạch dưới vỏ

•
Chức năng chung phần dưới vỏ: Dẫn
truyền hưng phấn từ dưới lên, từ bộ phận
nọ sang bộ phận kia và từ trên xuống, điều

khiển các vận động, sự thăng bằng khi vận
động, hoạt động của các tuyến nội tiết, các
cơ quan nội tạng và một phần hoạt động
định hướng.
•
Vùng não trung gian, đảm bảo thực hiện
các phản xạ không điều kiện phức tạp

•
Nhiệm vụ chung của võ não là điều hòa,
phối hợp các họat động của cơ quan nội
tạng và đảm bảo sự cân bằng của cơ thể
với môi trường

Cấu tạo của não

Cấu tạo của não bộ
1. Phần dưới vỏ
-
Hành tủy: là đọan nối tủy
sống với não bộ, có một bộ
phận gọi là cầu não (ở giữa
não giữa và hành tủy) là
trung khu điều khiển hô hấp,
nhai, nuốt, tim mạch, trung
khu điều khiển việc chuyển
hóa các chất và các phản
xạ tự vệ như ho, hắt hơi,
chớp mắt, co giãn đồng tử.

Cấu tạo của não bộ
-
Não giữa: gồm củ
não sinh tư và cuống
não là trung bảo đảm
sự phân phối đồng
đều trương lực cơ
và tham gia thực hiện
phản xạ thăng bằng,
vận động và định
hướng đối với kích
thích thị giác và thính
giác

Não trung gian:
-
Gồm hai đồi thị,
những nhân lớn và
vùng dưới đồi. Đồi thị
tổn thương sẽ gây ra rối
lọan hay mất hẳn cảm
giác, vùng dưới thị xử lý
các trạng thái bên trong
của cơ thể

Cấu tạo của não bộ
-
Tiểu não: có những
đường dẫn truyền nối
các phần khác của hệ

thần kinh, là trung khu
phối hợp các cử
động và duy trì
trương lực bình
thường của cơ.

Cấu tạo của não bộ
-
Bán cầu đại não:
Gồm võ não và các
hạch dưới vỏ. Nhiệm
vụ chung của võ não
là điều hòa, phối hợp
các họat động của cơ
quan nội tạng và đảm
bảo sự cân bằng của
cơ thể với môi trường

2.Vấn đề định khu chức năng ở trong não
Đây là vấn đề hết sức phức tạp, có nhiều quan
điểm khác nhau.
Đêcác cho rằng: Tư duy ở tuyến tùng
Sắccô (Pháp) và Cơlâyit (Đức) cho rằng mỗi
chức năng tâm lý có một vùng cố định trong não
điều khiển: có nơi điều khiển tưởng tượng, tư duy,
Họ còn cho rằng trong não có mấu “tư tưởng”,
mấu “yêu đương”…
Đó là những quan điểm duy vật máy móc

Một số quan niệm về định khu chức năng

•
Thế kỷ thứ V(TrCN) các nhà bác học đã
nêu lên các ý kiến cho rằng lý trí ở trong
đầu (não bộ), tình cảm ở ngực (tim), lòng
đam mê ở bụng (gan).
•
Ta hay nói một cái đầu sáng suốt,một trái
tim nhiệt tình,một tấm lòng gan dạ

Trên não có 4 thùy lớn(4 miền) do 3 rãnh tạo ra
- Thùy trán (ranh giới nằm giữa rãnh Rolando và rãnh
Sylvius còn gọi là miền vận động
- Thùy đỉnh (ranh giới nằm giữa rãnh thẳng góc và rãnh
Rolando) gọi là miền xúc giác
- Thùy chẩm (Kể từ rãnh thẳng góc đến hết vỏ não tiếp
giáp với tiểu não) gọi là miền thị giác
- Thùy thái dương (kể từ rãnh Sylvius đến hết vỏ não về
phía trước còn gọi là miền thính giác
Ngoài ra có các miền trung gian, chiếm khoảng ½ diện
tích vỏ bán cầu đại não. Miền này nằm giữa thùy đỉnh,
chẩm và thái dương có nhiệm vụ điều khiển vận động và
thụ cảm
Nằm ở các thùy trên của vỏ não có khỏng 50 vùng. Mỗi
vùng có nhiệm vụ nhận kích thíc và điều khiển từng bộ
phận của cơ thể

•
Theo quan điểm duy vật biện chứng
•
Khẳng định trên não có nhiều miền (vùng,

thùy) mỗi miền này là cơ sở vật chất của các hiện
tượng tâm lý tương ứng.
•
Tuy nhiên mỗi quá trình tâm lý xảy ra đều do
sự phối hợp cơ động của nhiều miền trên bán cầu
đại não, mỗi hiện tượng tâm lý xảy ra nhất là hiện
tượng tâm lý phức tạp bao giờ cũng có nhiều
trung khu,nhiều miền tham gia tạo thành hiện
tượng đó
•
Ví dụ: để có tri giác nhìn, ít nhất có miền thị
giác, miền vận động, miền ngôn ngữ tham gia,
trong đó miền thị giác giữ vai trò chủ yếu.

1.Vùng thị giác
2.Vùng thính giác
3.Vùng vị giác
4.Vùng cảm giác
Cơ thể
6.Vùng viết
ngôn ngữ
8.Vùng nghe
Hiểu tiếng nói
7.Vùng nói
ngôn ngữ
Vùng vận động
9. Vùng nhìn hiểu
Chữ viết

3. Phản xạ có điều kiện và tâm lý

Tòan bộ họat động của não là họat động ph. xạ
Đêcác là người đầu tiên tìm ra khái niệm phản
xạ và dùng khái niệm phản xạ để giải thích hiện
tượng tâm lý nhưng Đêcác mới nói họat động vô
thức với phản xạ.
I.M.Xetrenov nhà sinh lý học người Nga đã mở
rộng nguyên tắc phản xạ đến tòan bộ họat động
của não. Tất cả các họat động tâm lý có ý thức lẫn
không có ý thức đều băt nguốn từ phản xạ

3. Phản xạ có điều kiện và tâm lý
3.1. Phản xạ và cung phản xạ
Phản xạ:
Là phản ứng tất yếu, hợp qui luật của cơ thể đối
với kích thích bên ngòai, phản ứng thực hiện nhờ
họat động của hệ thống thần kinh.
Cung phản xạ:
Chuỗi tế bào thần kinh thực hiện một phản xạ
gọi là cung phản xạ
I.M. Xesenov chia phản xạ thành 3 phần

-
Phần dẫn vào: Nhận kích thích từ bên ngòai
vào, biến kích thích thành xung động thần kinh vào
hệ thống thần kinh trung ương.
-
Phần trung tâm. Đó là não, tiếp nhận những
xung động thần kinh từ ngòai vào qua phần dưới vỏ
và quá trình hưng phấn, ức chế xẩy ra trong vỏ não
để xử lý thông tin trên cơ sở đó xuất hiện các hiện

tương tâm lý cảm giác, tri giác, tư duy,tình cảm
-
Phần dẫn ra nhận xung động thần kinh từ trung
tâm truyền đến các cơ, các tuyến, phần này cấu tạo
bởi các tế bào thần kinh vận động, bó dây thần kinh
vận động (ly tâm).
-
Hiện tượng tâm lý xuất hiện ở phần trung
tâm của phản xạ

3.2 Hoạt động phản xạ
Toàn bộ hoạt động của hệ thần kinh trung ương
là hoạt động phản xạ.Phản xạ có hai lọai:
Phản xạ không điều kiện:
Là phản xạ bẩm sinh được truyền từ thế hệ này
qua thế hệ khác.
Phản xạ không điều kiện giúp đảm bảo mối liên
hệ thường xuyên giữa cơ thể với môi trường
Những phản xạ không điều kiện có trung khu
thần kinh ở trong các phần dưới vỏ có đại diện ở
trên võ não

Phản xạ có điều kiện: là phản xạ tự tạo trong
đời sống của từng cá thể để đáp ứng với môi
trường luôn thay đổi, là cơ sở của hoạt động tâm lý.
Phản xạ có điều kiện có một số đặc điểm.
-
Là phản xạ tự tạo trong đời sống cá thể
-
Phản xạ có điều kiện được thực hiện trên vỏ não

-
Phản xạ có điều kiện được thành lập với kíchh
thích bất kỳ
-
Phản xạ có điều kiện báo hiệu gián tiếp kích
thích không điều kiện sẽ tác động vào cơ thể
-
Không phải lúc nào phản xạ cò điều kiện cũng
xuất hiện mà có lúc tạm thời ngừng trệ hoặc bị kìm
hãm (ức chế)
Tất cả hiện tượng tâm lý cấp cao ở người đều
có cơ sở sinh lý là phản xạ có điều kiện

4.Qui luật họat động thần kinh
cấp cao và tâm lý
4.1.Qui luật hệ thống và động hình
+ Qui luật họat động theo hệ thống
Trong điều kiện tự nhiên của đời sống, các kích
thích không tác động một cách riêng lẻ, chúng
thường tạo thành một tổ hợp các kích thích đồng
thời hoặc nối tiếp. Mặt khác cơ thể cũng không
phản ứng riêng lẻ mà phản ứng một cách tổ hợp
các kích thích đó.
Hoạt động của cho phép hợp nhất những kích
thích riêng lẻ hay không riêng lẻ thành một hệ
thống. Đó là quy luật hoạt động theo hệ thống của
võ não.

+ Động hình
Động hình là một chuỗi phản xạ có điều kiện

kế tiếp nhau theo một thứ tự nhất định đã được
lặp đi lặp lại nhiều lần. Khi có một phản xạ có điều
kiện trong chuỗi đó xẩy ra thì phản xạ này kéo
theo phản xạ khác trong chuỗi cùng xẩy ra .
Động hình là cơ sở sinh lý của các thói quen, kỹ
xảo. Động hình có thể bị xóa bỏ đi hoặc được xây
dựng mới