Tiểu luận Hồ Chí Minh con người và nhân cách

Tiểu luận

MÔN HỌC: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
BÀI TIỂU LUẬN: HỒ CHÍ MINH – CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Nhóm: 3G
Lớp: 211200521
Khoa: Lý luận chính trị
Giảng viên hướng dẫn: Thầy Võ Duy Phán
Tp.HCM , ngày 19 tháng 5 năm 2013
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
BỘ CÔNG THƯƠNG
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP.HCM

KHOA LÍ LUẬN CHÍNH TRỊ
Trang 1
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP.HCM
KHOA LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ
oOo
MÔN HỌC: TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
BÀI TIỂU LUẬN: HỒ CHÍ MINH – CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH

Nhóm: 3G
Lớp : 211200521
Khoa : Lý luận chính trị
Giảng viên hướng dẫn: Thầy Võ Duy Phán

DANH SÁCH NHÓM 3G


HỌ VÀ TÊN
 Võ Ngọc Tường Vy

 Nguyễn Quyết Thắng
 Lê Nguyễn Tường Vy
 Nguyễn Thị Kim Ngân
 Trần Ngọc Như Xuân
MSSV
12141321
12150331
12147831
12141821
12146221
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 2
LỜI CẢM ƠN
Chúng em xin chân thành cảm ơn trường đại học Công Nghiệp Thành phố
Hồ Chí Minh đã tạo cho chúng em có một điều kiện học tập và cơ sở nghiên cứu
tốt nhất
Với lòng biết ơn sâu sắc nhất, chúng em xin gửi lời cám ơn đến quý Thầy
Cô ở Khoa Lí Luận Chính Trị - Trường Đại Học Công Nghiệp TP.HCM. Và đặc
biệt, chúng em xin chân thành gủi lời cám ơn của mình đến thầy Võ Duy Phán,
giáo viên trực tiếp hướng dẫn bộ môn Tư Tưởng Hồ Chí Minh, đã cùng với tri thức
và tâm huyết của mình để truyền đạt vốn kiến thức quý báo cho chúng em, và tận
tâm hướng dẫn cho chúng em qua từng buổi học trên lớp trong suốt thời gian học
tập bộ môn này. Và hơn thế, thầy cũng đã tạo điều kiện để chúng em có cơ hội tìm
hiểu sâu hơn về bộ môn Tư Tưởng Hồ Chí Minh, mà theo chúng em là rất hữu ích
với tất cả các sinh viên nói riêng, cũng như với tất cả mọi người nói chung.
Nếu không có những lời hướng dẫn, dạy bảo của thầy chúng em nghĩ
chúng em khó có thể hoàn thiện được bài tiểu luận này. Một lần nữa, chúng em xin
chân thành gửi lời cám ơn của mình đến Thầy.
Hy vọng thông qua nỗ lực tìm hiểu của tất cả các thành viên, nhóm chúng
em sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn tư tưởng Hồ Chí Minh về: “ Hồ Chí Minh – con

người và nhân cách “
Do bước đầu tìm hiểu bộ môn này nên kiến thức của chúng em còn nhiều
hạn chế. Do vậy, không tránh khỏi những thiếu sót, chúng em mong sẽ nhận được
những ý kiến đóng góp quý báo của thầy để kiến thức của chúng em được hoàn
thành
Tập thể nhóm 3G
MỤC LỤC
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 3
A. LỜI MỞ ĐẦU.
B. NỘI DUNG:
1. Giới thiệu về gia đình và cuộc đời Hồ Chí Minh……………………………
1.1.Gia đình………………………………………………………………………… 7
1.2.Cuộc đời………………………………………………………………………….8
2. Con người:…………………………………………………………………….
2.1.Khả năng tư duy và trí tuệ Hồ Chí Minh………………………………… 11
2.1.1.Khả năng tư duy………………………………………………………11
2.1.2.Trí tuệ Hồ Chí Minh………………………………………………… 13
2.2.Phẩm chất đạo đức và năng lực hoạt động thực tiễn…………………… 15
2.2.1.Phẩm chất đạo đức……………………………………………………15
2.2.2.Năng lực hoạt động thực tiễn…………………………………………18
3.Nhân cách:………….……………………………………………………… 19
3.1. Ưu tiên đạo đức………………………………………………………… 19
3.2. Tận tụy quên mình……………………………………………………… 20
3.3. Kiên trì, bất khuất……………………………………………………… 21
3.4. Khiêm tốn, giản dị……………………………………………………… 22
3.5. Hài hòa, kết hợp………………………………………………………… 23
3.6. Thương, quý người, nâng đỡ con người, thấu tình đạt lí……………… 25
3.7. Yêu thiên nhiên, hòa hợp với thiên nhiên……………………………… 27
C. KẾT LUẬN.

A.LỜI MỞ ĐẦU
Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là một Anh hùng giải phóng dân tộc, Danh nhân Văn
hoá thế giới, để lại di sản tư tưởng Hồ Chí Minh đồ sộ, quý giá; Chủ tịch Hồ Chí Minh
còn là một nhân cách lớn.
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 4
Theo Giáo sư Song Thành, Nguyên Viện trưởng Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của
Đảng, Học viện Chính trị - Hành chính Quốc gia: Nét nổi bật trong nhân cách cao đẹp
của Hồ Chí Minh là những phẩm chất, lý tưởng của một nhà chính trị thiên tài. Người có
lý tưởng mãnh liệt, ý chí kiên cường, trí tuệ sáng suốt và tầm nhìn xa, có sức hấp dẫn, lôi
cuốn mạnh mẽ đối với quần chúng, biết gần gũi người trí, trọng dụng người tài… Những
phẩm chất đó đã giúp Hồ Chí Minh sáng suốt lựa chọn quyết sách, ứng biến kịp thời
trước mọi diễn biến phức tạp của thời cuộc, đưa con thuyền cách mạng Việt Nam vượt
qua sóng gió, cập bến bờ thắng lợi vẻ vang.
Giáo sư Song Thành nhấn mạnh: “Ở Chủ tịch Hồ Chí Minh có đủ cả trí tuệ và dũng
khí, nhưng cao hơn là dũng khí của trí tuệ. Vào những thời điểm lịch sử đang trên đầu
ngọn thác, đòi hỏi ở nhà lãnh tụ một tinh thần quyết đoán, Người đã sáng suốt quyết đoán
và vững tin rằng lịch sử sẽ phán xét mình đúng”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: Đứng trước tình hình gay go và cấp bách. Đảng
không thể do dự. Đảng phải quyết đoán mau chóng để cứu vãn tình thế. Điều này đã được
thế giới bình luận: “Hiếm có một nhà lãnh đạo nào trong những giờ phút thử thách lại tỏ
ra sáng suốt, bình tĩnh, gan dạ, quên mình, kiên nghị và dũng cảm một cách phi thường
như vậy”.
Hồ Chí Minh là hình mẫu lý tưởng về người lãnh tụ chân chính của nhân dân, là hình
ảnh tuyệt đẹp về mối liên hệ mật thiết giữa lãnh tụ với quần chúng, hết lòng thương yêu,
quý trọng nhân dân, coi dân là chủ, dân là gốc của nước. Dù thế nước lâm vào tình cảnh
khó khăn nhất, Người vẫn tin vào sức mạnh vô địch của nhân dân. Người giáo dục cán bộ
phải nêu cao tinh thần phục vụ, tinh thần trách nhiệm trước nhân dân, phải chăm lo đến
đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, nếu nước độc lập mà nhân dân không được
hưởng hạnh phúc, tự do thì độc lập cũng không có nghĩa lý gì”.

Sinh thời, dù bận trăm công nghìn việc, Người vẫn đều đặn đi xuống cơ sở, tìm hiểu,
lắng nghe ý kiến của nhân dân, của những người bình thường. Mặc dầu có sức toả rất lớn,
uy tín rất cao, nhưng Người chỉ tâm niệm suốt đời làm người công bộc trung thành và tận
tụy của nhân dân.
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 5
Hồ Chí Minh là biểu tượng của chủ nghĩa nhân văn Việt Nam: nhân ái, khoan dung,
nhà yêu nước nhiệt thành và nhà quốc tế chủ nghĩa trong sáng, cả đời phấn đấu vì độc lập
cho dân tộc mình và độc lập cho tất cả các dân tộc. Đi đến đâu, Người cũng thể hiện rõ
lòng yêu thương vô hạn đối với con người, suốt đời đấu tranh cho sự nghiệp giải phóng
dân tộc. Hồ Chí Minh là biểu tượng của ý chí hoà bình Việt Nam, luôn theo đuổi đường
lối ngoại giao hoà bình, hữu nghị. Phương pháp tư duy và ứng xử Hồ Chí Minh luôn xuất
phát từ những chân lý phổ biến, từ lẽ phải không ai chối cãi được, nhằm giải quyết mọi
vấn đề trên nguyên tắc có lý, có tình.
C.NỘI DUNG
1. Giới thiệu về gia đình và cuộc đời Hồ Chí Minh:

1.1.Gia đình:
Ông tên thật là Nguyễn Sinh Cung ( giọng địa phương phát âm là Côông), tự là
Tất Thành. Quê nội là làng Kim Liên (tên Nôm là làng Sen). Ông được sinh ra ở quê
ngoại là làng Hoàng Trù (tên Nôm là làng Chùa, nằm cách làng Sen khoảng 2 km) và
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 6
sống ở đây cho đến năm 1895. Hai làng này vốn cùng nằm trong xã Chung Cự, thuộc
tổng Lâm Thịnh, huyện Nam Đàn. Quê nội của ông, làng Kim Liên là một làng quê
nghèo khó. Phần lớn dân chúng không có ruộng, phải làm thuê cấy rẽ, mặc quần ít, đóng
khố nhiều, bởi thế nên làng này còn có tên là làng Đai Khố. Vào đời ông, phần lớn dòng
họ của ông đều cơ hàn, kiếm sống bằng nghề làm thuê, và cũng có người tham gia các
hoạt động chống Pháp.
Theo lý lịch chính thức, Nguyễn Sinh Cung sinh ngày 19 tháng 5 năm 1890 trong

một gia đình nhà nho yêu nước, gần gũi với nhân dân. Cụ phó bảng Nguyễn Sinh Sắc,
thân sinh của Người là một nhà nho cấp tiến, có lòng yêu nước, thương dân sâu sắc. Tấm
gương lao động cần cù, ý chí kiên cường vượt qua gian khó để đạt được mục tiêu, đặc
biệt là tư tưởng thương dân, lấy dân làm hậu thuẫn cho các cải cách chính trị - xã hội của
cụ phó bảng đã ảnh hưởng sâu sắc đối với quá trình hình thành nhân cách của Nguyễn
Tất Thành.
Cuộc sống của người mẹ, bà Hoàng Thị Loan, cũng ảnh hưởng đến tư tưởng, tình
cảm của Nguyễn Sinh Cung về đức tính nhân hậu, đảm đang sống chan hòa với mọi
người.
Còn phải kể tới mối quan hệ và tác động qua lại giữa ba chị em Nguyễn Thị Thanh
(Nguyễn Thị Bạch Liên), Nguyễn Sinh Khiêm (Nguyễn Tất Đạt), và Nguyên Sinh Cung
về lòng yêu nước, thương nòi.

1.2. Cuộc đời:
Năm 1895, Nguyễn Sinh Cung cùng cha mẹ và anh trai vào Huế lần đầu tiên. Sau
khi mẹ mất (1901), ông về Nghệ An ở với bà ngoại một thời gian ngắn rồi theo cha về
quê nội, từ đây ông bắt đầu dùng tên Nguyễn Tất Thành. Tất Thành theo học cử nhân
Hoàng Phạm Quỳnh và một số ông giáo khác.
Năm 1906, Nguyễn Tất Thành theo cha vào Huế lần thứ hai và học ở trường tiểu
học Pháp-Việt Đông Ba. Tại đây, ông trải qua các niên khoá 1906 - 1907 lớp nhì và 1907
- 1908 lớp nhất. Trong kỳ thi Primaire (tương đương tốt nghiệp tiểu học) năm 1908 - ông
là một trong 10 học trò giỏi nhất của trường Pháp - Việt Đông Ba được thi vượt cấp vào
hệ Thành chung trường Quốc Học.
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 7
Tháng 9 năm 1907, ông vào học lớp Trung học đệ nhị niên tại trường Quốc học
Huế, nhưng bị đuổi học vào cuối tháng 5 năm 1908 vì tham gia phong trào chống thuế ở
Trung Kỳ. Cha ông bị triều đình khiển trách vì "hành vi của hai con trai". Hai anh em Tất
Đạt và Tất Thành bị giám sát chặt chẽ. Ông quyết định vào miền Nam để tránh sự kiểm
soát của triều đình.

Đầu năm 1910, Nguyễn Tất Thành đến Phan Thiết. Ông dạy chữ Hán và chữ Quốc
ngữ cho học sinh lớp ba và tư tại trường Dục Thanh của Hội Liên Thành.
Trong thời gian này, Nguyễn Tất Thành thường gặp gỡ một số nhà nho yêu nước
đương thời, tham gia công tác bí mật, nhận công việc liên lạc. Nguyễn Tất Thành đã có
chí đuổi thực dân Pháp, giải phóng đồng bào. Ông tuy khâm phục Đề Thám, Phan Châu
Trinh, Phan Bội Châu nhưng không hoàn toàn tán thành cách làm của một người nào cả.
Theo quan điểm của ông, Phan Châu Trinh chỉ yêu cầu người Pháp thực hiện cải cách,
điều đó chẳng khác nào "xin giặc rủ lòng thương", còn Phan Bội Châu thì hy vọng Đế
quốc Nhật Bản giúp đỡ để chống Pháp, điều đó nguy hiểm chẳng khác nào "đuổi hổ cửa
trước, rước báo cửa sau". Nguyễn Tất Thành thấy rõ là cần quyết định con đường đi của
riêng mình.
Khoảng trước tháng 2 năm 1911, ông nghỉ dạy và vào Sài Gòn cũng với sự giúp
đỡ của Hội Liên Thành. Tại đây, ông theo học trường Bá Nghệ là trường đào tạo công
nhân hàng hải và công nhân chuyên nghiệp cho xưởng Ba Son (bây giờ là trường Cao
Đẳng kỹ thuật Cao Thắng), vừa đi bán báo ở khu vực thương cảng để kiếm sống và đồng
thời tìm hiểu đời sống công nhân. Ở đây, ông học được 3 tháng. Sau đó ông quyết định sẽ
tìm một công việc trên một con tàu viễn dương để được ra nước ngoài học hỏi tinh hoa
của phương Tây.
Ngày 3-6-1911, Người ra nước ngoài, làm nhiều nghề, tham gia cuộc vận động
cách mạng của nhân dân nhiều nước, đồng thời không ngừng đấu tranh cho độc lập, tự do
của dân tộc mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh là người Việt Nam đầu tiên ủng hộ Cách mạng
Tháng Mười Nga vĩ đại và tìm thấy ở chủ nghĩa Mác-Lênin con đường giải phóng của
giai cấp công nhân và nhân dân các nước thuộc địa. Năm 1920, Người tham gia thành lập
Đảng Cộng sản Pháp tại Đại hội Tua. Năm 1921, người tham gia thành lập Hội Liên hiệp
các dân tộc thuộc địa Pháp; xuất bản tờ báo Người cùng khổ ở Pháp (1922). Năm 1923,
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 8
Người được bầu vào Ban Chấp hành Quốc tế Nông dân. Năm 1924, Người tham dự Đại
hội lần thứ V của Quốc tế Cộng sản và được chỉ định là Uỷ viên thường trực Bộ Phương
Đông, trực tiếp phụ trách Cục Phương Nam. Năm 1925, Người tham gia thành lập Hội

Liên hiệp các dân tộc bị áp bức châu Á, Xuất bản hai cuốn sách nổi tiếng: Bản án chế độ
thực dân Pháp (1925) và Đường cách mệnh (1927).
Năm 1925, Người thành lập Việt Nam thanh niên Cách mạng đồng chí Hội ở
Quảng Châu (Trung Quốc) và tổ chức "Cộng sản đoàn" làm nòng cốt cho Hội đó, đào tạo
cán bộ Cộng sản để lãnh đạo Hội và truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam.
Ngày 3-2-1930, Người chủ tọa Hội nghị thành lập Đảng họp tại Cửu Long (gần
Hương Cảng). Hội nghị đã thông qua Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Điều lệ
Đảng do chính Người soạn thảo. Người ra lời kêu gọi nhân dịp thành lập Đảng Cộng sản
Việt Nam (sau đổi là Đảng Cộng sản Đông Dương, rồi Đảng Lao động Việt Nam và nay
là Đảng Cộng sản Việt Nam ).
Từ năm 1930 đến 1940, Chủ tịch Hồ Chí Minh tiếp tục hoạt động cho sự nghiệp
giải phóng của dân tộc Việt Nam của các dân tộc bị áp bức khác trong những điều kiện vô
cùng gian khổ và khó khăn.
Năm 1941, Người về nước, triệu tập Hội nghị lần thứ 8 của Ban Chấp hành Trung
ương Đảng Cộng sản Đông Dương, quyết định đường lối cứu nước, thành lập Việt Nam
độc lập đồng minh Hội (Việt Minh), tổ chức lực lượng vũ trang giải phóng, chính sách
căn cứ địa, lãnh đạo nhân dân khởi nghĩa từng phần và chuẩn bị tổng khởi nghĩa giành
chính quyền trong cả nước.
Sau Cách mạng Tháng Tám (1945) thắng lợi, ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba
Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tuyên bố thành lập nước Việt
Nam Dân chủ Cộng hòa; tổ chức Tổng tuyển cử tự do trong cả nước, bầu Quốc hội và
thông qua Hiến pháp dân chủ đầu tiên của Việt Nam. Quốc hội khóa I đã bầu Người làm
Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (1946).
Cùng với Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo toàn Đảng, toàn
quân, toàn dân Việt Nam phá tan âm mưu của đế quốc, giữ vững và củng cố chính quyền
cách mạng.
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 9
Ngày 19-12-1946, người kêu gọi cả nước kháng chiến chống thực dân Pháp xâm
lược, bảo vệ độc lập, tự do của Tổ quốc, bảo vệ và phát triển những thành quả của Cách

mạng Tháng Tám.
Tại Đại hội lần thứ II của Đảng (1951), Người được bầu làm Chủ tịch Ban Chấp
hành Trung ương Đảng. Dưới sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, đứng đầu là Chủ tịch
Hồ Chí Minh, cuộc kháng chiến của nhân dân Việt Nam chống thực dân Pháp xâm lược
đã giành được thắng lợi to lớn, kết thúc bằng chiến thắng vĩ đại Điện Biên Phủ (1954).
Sau khi miền Bắc được hoàn toàn giải phóng (1955) Trung ương Đảng và Chủ tịch
Hồ Chí Minh đề ra hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam là tiến hành cách
mạng xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đồng thời đấu tranh
giải phóng miền Nam, thực hiện thống nhất nước nhà, hoàn thành cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân trong cả nước.
Đại hội lần thứ III của Đảng (1960) đã nhất trí bầu lại Chủ tịch Hồ Chí Minh làm
Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam. Quốc hội khóa II, khóa
III đã bầu Người làm Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Cùng với Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo cuộc
kháng chiến vĩ đại của nhân dân Việt Nam chống chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ;
lãnh đạo sự nghiệp cải tạo xã hội chủ nghĩa và xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện
cụ thể của Việt Nam, đề ra đường lối đúng đắn đưa cách mạng Việt Nam đi từ thắng lợi
này đến thắng lợi khác. Người sáng lập ra Đảng Mácxít-Lêninnít ở Việt Nam, sáng lập ra
Mặt trận dân tộc thống nhất Việt Nam, sáng lập ra các lực lượng vũ trang nhân dân Việt
Nam và sáng lập ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, góp phần tăng cường đoàn kết
quốc tế. Người là tấm gương sáng của tinh thần tập thể, ý thức tổ chức và đạo đức cách
mạng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người thầy vĩ đại của cách mạng Việt Nam, lãnh tụ kính
yêu của giai cấp công nhân và của cả dân tộc Việt Nam, một chiến sĩ xuất sắc, một nhà
hoạt động lỗi lạc của phong trào cộng sản quốc tế và phong trào giải phóng dân tộc.
2.Con người:
2.1.Khả năng tư duy và trí tuệ Hồ Chí Minh:
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 10

2.1.1.Khả năng tư duy:
Nghiên cứu những bài học lịch sử của các bậc cha, anh và khảo nghiệm
trong thực tiễn, Nguyễn Tất Thành thấy rằng mọi cách thức tiến hành ở trong nước hay đi
ra nước ngoài, sang Trung Quốc, hay Nhật Bản đều không thể thành công. Những con
đường mà các bậc nhân sĩ phu đã đi đều đã kết thúc bằng những thất bại đau đớn. Sự thất
bại của các phong trào cách mạng đã thôi thúc Người hướng về các nước Tây Âu, mong
muốn được đến tìm xem những gì ẩn đằng sau những “Tự do, bình đẳng, bác ái”. Phải
tìm con đường khác, con đường mới; phải ra đi cứu nước nhưng theo một hướng khác.
Đó là kết luận rất quan trọng của anh thanh niên Nguyễn Tất Thành với lòng yêu nước
mãnh liệt và một cách suy nghĩ táo bạo một tư duy hết sức sáng tạo quyết khám phá bằng
được con đường đi đến giải phóng cho dân tộc. Người quyết định sang phương Tây tìm
đường cứu nước.
Hồ Chí Minh đã đi qua gần 30 nước ở châu Á, châu Âu, châu Phi, châu Mỹ và đã
rút ra kết luận là chủ nghĩa đế quốc, thực dân là cội nguồn của mọi đau khổ cho giai cấp
công nhân và nhân dân ở các nước chính quốc cũng như thuộc địa. Người đã tiếp xúc với
bản tuyên ngôn độc lập của Mỹ, tìm hiểu thực tiễn cách mạng Mỹ, đọc bản tuyên ngôn
dân quyền và nhân quyền của cách mạng Pháp, tìm hiểu cách mạng tư sản Pháp. Hồ Chí
Minh thấy rằng “Cách mệnh Pháp cũng như cách mệnh Mỹ, nghĩa là cách mệnh tư bản.
Cách mệnh không đến nơi, không triệt để, tiếng nói là cộng hòa là dân chủ. Cách mạng
Pháp, cách mạng Mỹ, tuy đã dành thắng lợi hơn 150 năm nay mà nhân dân lao động vẫn
khổ và họ đang muốn làm cách mạng tư sản thay thế chế độ bóc lột này bằng chế độ bóc
lột khác tinh vi hơn chứ không xóa bỏ được áp bức bóc lột, vì thế cứu nước theo ngọn cờ
của giai cấp tư sản không phải là lối thoát cho dân tộc. Cũng từ đấy Người đã tìm đến con
đường cách mạng Tháng Mười Nga. Người đã nghiên cứu, tìm hiểu Chủ nghĩa Mác –
Lênin, tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp cuối năm 1920, và xác định con đường
cứu nước, con đường giải phóng dân tộc đúng đắn: “Muốn cứu nước và giải phóng dân
tộc không có con đường nào khác là con đường cách mạng vô sản”, “Chỉ có chủ nghĩa xã
hội, chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và những người lao
động trên thế giới khỏi ách nô lệ”. Đây là sự lựa chọn vô cùng quan trọng, tất yếu, đúng
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH

Trang 11
đắn và đầy tính sáng tạo của Hồ Chí Minh về con đường giải phóng dân tộc, bởi vì lựa
chọn con đường cách mạng là lựa chọn con đường phát triển của dân tộc, của đất nước
Việt Nam.
Theo Hồ Chí Minh, chính cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa có thuận lợi
hơn vì những nguyên nhân:

- Chính sách khai thác thuộc địa hết sức tàn bạo của Chủ nghĩa đế quốc làm mâu
thuẫn giữa nhân dân thuộc địa với Chủ nghĩa đế quốc ngày càng gay gắn, vì vậy mà tiềm
năng cách mạng của các dân tộc bị áp bức là rất to lớn.
- Tinh thần yêu nước và chủ nghĩa dân tộc chân chính của các dân tộc thuộc địa là
một sức mạnh tiềm ẩn của cách mạng giải phóng dân tộc. Sức mạnh đó nếu được chủ
nghĩa Mác - Lênin giác ngộ và soi đường thì cách mạng giải phóng dân tộc ở các nước
thuộc địa sẽ có một sức bật rất lớn và có khả năng chủ động cao so với cách mạng vô sản
ở chính quốc.
- Thuộc địa là khâu yếu của chủ nghĩa tư bản nên cách mạng giải phóng dân tộc ở
thuộc địa dễ dàng giành chính quyền hơn.
Đây là một luận điểm mới và sáng tạo của Hồ Chí Minh một cống hiến rất quan
trọng vào kho tàng lý luận Mác - Lênin. Trong phong trào cộng sản quốc tế, các nhà kinh
điển của chủ nghĩa Mác - Lênin lúc bấy giờ đã từng tồn tại quan điểm xem thắng lợi của
cách mạng thuộc địa phụ thuộc trực tiếp vào cách mạng vô sản chính quốc – chỉ khi nào
cách mạng chính quốc giành thắng lợi thì cách mạng thuộc địa mới giành thắng lợi. Quan
điểm trên của Hồ Chí Minh không nằm ngoài lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin mà thể
hiện sự vận dụng đúng đắn, sáng tạo của Hồ Chí Minh vào điều kiện hoàn cảnh cụ thể.
Điều này càng làm cho chúng ta thấy được tư duy đầy sáng tạo của Hồ Chí Minh trên con
đường tìm đường cứu nước.

2.1.2. Trí tuệ của Hồ Chí Minh:
Khi thời gian trôi qua, với độ đẩy lùi của thời gian, tầm vóc của sự vĩ đại
của Hồ Chí Minh ngày càng rộng lớn, sâu xa. Thiên tài vĩ đại với một dân tộc không có

nghĩa là thiên tài vĩ đại đối với thế giới. Nhưng Hồ Chí Minh là thiên tài vĩ đại đối với thế
giới.
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 12
Người sinh ra trong một gia đình nhà Nho, và cụ thân sinh ra Người đỗ Đại
khoa. Nền tảng tri thức của một nhà Nho trình độ cao khi đó có rất nhiều điều mà hiệm
nay khó có thể hình dung được, trong đó người trí thức phải trên thông thiên văn, dướii
tường địa lí, giữa hiểu lòng người. Nhũng khả năng đạc biệt mà những người có tri thức
khi đó cần phải biết như lí, số, và có khả năng giao tiếp với các chủ thể phi vật thể ở các
tầng mức khác. Với một nền giáo dục sinh ra một đại khoa thì Người đã “trên thông thiên
văn, dưới tường địa lí, giữa hiểu lòng người” mà người trí thức khoa bảng cần phải có.
Sự trưởng thành về mặt xã hội đến sớm, thời kì bảo táp và cách mạng sản
sinh ra được những người như vậy. Phẩm chất lãnh tụ bẩm sinh với chí lớn, với cách đặt
vấn đề cơ bản. những phẩm chất cần có của cuộc đấu tranh cách mạng. Những phẩm chất
cần có của việc xây dựng một chế độ mới. Những phẩm chất cần có của việc phát triển
kinh tế sánh vai các cường quốc năm châu.
Thấy trước được tương lai, làm được việc phi thường; sự thông minh, sáng
suốt trong viêc xử lí các công việc thường ngày; nhìn xa trông rộng, thấy được sức mạnh
sáng tạo của nhân dân; thấy dược sự thành lập các cộng đồng mới trong xã hội, làm được
việc đại đoàn kết dân tộc.
Đóng góp phi thường của Người chính là phương thức tạo nên các chủ thể
phi vật thể siêu vĩ mô có tác động toàn cầu. Đóng góp đó mở đường cho Việt Nam phát
triển sánh vai các cường quốc năm châu, góp phần vào kho tàng tri thức chung của nhân
loại.
Chiến lược để đạt được mục đích là phi thường. Người đã làm cho thực dân
Pháp hiểu rằng thời đại thực dân đã chấm dứt. Người đã làm cho đế quốc Mĩ hiểu rằng
thời đại làm sen đầm đã chấm dứt.
Hồ Chủ tịch học được tinh hoa của tinh hoa, sáng tạo ra cái mới chưa từng
có, đẫ vạch ra rất nhiều điều quý giá để các thế hệ sau khai thác. Tìm được những cộng
sự có năng lực phi thường, như phong một người rất trẻ, chưa qua một trường quân sự

nào lên làm Đại tướng. Việc phong đại tướng cho thiên tài quân sự Võ Nguên Giáp để
thấy được là dù chiến đấu trong vòng vây trong những năm đó và đánh bại kẻ địch với
quy mô và sức mạnh chiến tranh ngày càng được tăng cường.Những trợ thủ của Người
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 13
học vấn không cao, nhưng đã lãnh đạo đất nước chống lại đối thủ mạnh hơn rất nhiều là
do họ có trí tuệ rất đặc biệt.
Hồ chí Minh là người sáng lập và rèn luyện các đoàn thể đóng vai trò trọng
yếu trong sự nghiệp giành độc lập cho dân tộc, trong đó, trung tâm là Đảng Cộng sẩn Việt
Nam; lập ra nước Việt Nam mới, tổ chức quân đội, xây dựng chính quyền; Thấy được
những điểm yếu của những nước đế quốc đã từng chiến thắng phát xít Đức, để có thể
đánh thắng những nước đó.
Tri thức Phương Đông chú trọng việc thống nhất của con người và vũ trụ,
thực hiện sự giao tiếp đa tầng đa mức với vũ trụ.Nền giáo dục Phương Đông rất chú trọng
khai thác, tạo lập những năng lực, phẩm chất phi thường của cá nhân con người.Những gì
Người đã để lại có thể có những chiều kích phân tích phi thường.Người xuất phát từ sự
hiểu biết sâu sắc dân tộc của mình, nên khi theo một học thuyết, không thể lấy những gì
mà đúng ở nơi khác áp vào hoàn cảnh đất nước được.Có khía cạnh mọi người ít để ý là
tại sao chữ “dân tộc” lại đối sánh với các “cường quốc” là các “quốc gia” khác, một cái ví
như là “con người” đối sánh với “đất đai”. Điều đó có nghĩa là trước hết phải thống nhất
dân tộc.
2.2. Phẩm chất đạo đức và năng lực hoạt động thực tiễn:
2.2.1. Phẩm chất đạo đức:
Mục tiêu đấu tranh giải phóng dân tộc sự tác động mạnh mẽ của thời đại và sự
nhận thức đúng đắn về thời đại đã tạo điều kiện cho Hồ Chí Minh hoạt động có hiệu quả
cho dân tộc và nhân loại.
Có được điều đó là nhờ vào nhân cách, phẩm chất và tài năng trí tuệ siêu việt của
Hồ Chí Minh.
Phẩm chất, tài năng đó được biểu hiện trước hết ở tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo,
cộng với đầu óc phê phán tinh tường, sáng suốt trong việc nhận xét, đánh giá các sự vật,

sự việc xung quanh.
Phẩm chất, tài năng đó được biểu hiện ở bản lĩnh kiên định, luôn tinh vào nhân
dân; khiêm tốn, bình dị, ham học hỏi; nhạy bén với cái mới, có phương pháp biện chứng,
có đầu óc thực tiễn. Chính vì thế, Hồ Chí Minh đã khám phá ra lí luận cách mạng thuộc
địa mới, trên cơ sở đó xây dựng một hệ thống quan điểm lí luận toàn diện, sâu sắc và
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 14
sáng tạo về cách mạng Việt Nam, Kiên trì chân lí và định ra các quyết sách đúng đắn,
sáng tạo để đưa cách mạng đến thắng lợi.
Phẩm chất cá nhân Hồ Chí Minh còn được biểu hiện ở sự khổ tâm học tập để
chiếm lĩnh đỉnh cao tri thức nhân loại, là tâm hồn cùa một nhà yêu nước chân chính, một
chiến sĩ cộng sản nhiệt thành cách mạng, một trái tim yêu nước thương dân, sẵn sàng
chịu đựng hi sinh vì độc lập của Tổ quốc, hạnh phúc của đồng bào.
Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng - một trong những học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ
Chí Minh từng viết: "Hồ Chí Minh vừa là một nhà đạo đức học vừa là biểu tượng toàn
vẹn của đạo đức cách mạng. Hồ Chí Minh là hình ảnh sống của một lãnh tụ nhân dân,
được nhân dân tin yêu và coi như ngọn cờ của toàn dân tộc, nhưng rất gần gũi với nhân
dân, không tự cho phép mình đứng trên nhân dân và đòi hỏi cho mình bất cứ một ngoại lệ
nào có tính đặc quyền, đặc lợi. Ở Người tỏa ra hào quang của một cuộc đời cao thượng,
một tâm hồn trong sáng xưa nay hiếm".
Chủ tịch Hồ Chí Minh là lãnh tụ thiên tài của Đảng và nhân dân ta. Tư tưởng Hồ
Chí Minh về đạo đức không chỉ thể hiện trong các bài nói, viết của Người về đạo đức mà
còn thể hiện trong hoạt động thực tiễn. Phẩm chất đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh là
sự kết hợp trí thông minh, óc sáng suốt với lòng nhân đức, nghị lực kiên cường và đức
tính khiêm tốn hiếm có, là hiện thân của những đức tính tốt đẹp nhất của dân tộc. Người
căn dặn cán bộ, đảng viên: "Cũng như sông có nguồn thì mới có nước, không có nguồn
thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người cách mạng phải có đạo
đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh đạo được nhân dân”.
Tư cách người cách mạng" là vấn đề được Hồ Chí Minh đề cập đầu tiên khi Người
viết tác phẩm "Đường kách mệnh" (1927) nhằm truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào

nước ta, giáo dục, đào tạo những lớp cán bộ cách mạng đầu tiên của Đảng, của dân tộc.
Trong tư tưởng của Người, đạo đức cách mạng biểu hiện ở những giá trị cốt lõi: trung với
nước, hiếu với dân; yêu thương con người; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; có tinh
thần quốc tế trong sáng. Với Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng là là phẩm chất quan
trọng nhất, là nền tảng của người chiến sĩ cách mạng; là linh hồn của một con người, một
xã hội, một chế độ; là giá trị tinh thần có ý nghĩa như một sức mạnh vật chất to lớn giúp
cho người cách mạng vượt qua mọi thử thách để thực hiện lý tưởng, mục tiêu của mình.
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 15
Bác chỉ rõ: "Đạo đức cách mạng là quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách
mạng. Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lên trên, lên trước lợi ích riêng của cá nhân
mình. Hết lòng, hết sức phục vụ nhân dân. Vì Đảng, vì dân mà đấu tranh quên mình,
gương mẫu trong mọi việc”. Mặt khác, đạo đức cách mạng phải nêu cao tính tiên phong
gương mẫu, đấu tranh phê bình và tự phê bình, ăn ở với nhau có tình có nghĩa, phải tẩy
trừ những thói xấu: tệ lãng phí, quan liêu, tham ô, tham nhũng, lãng phí.
Chủ tịch Hồ Chí Minh là người Việt Nam đẹp nhất, tiêu biểu cho phẩm chất đạo
đức và khí phách của dân tộc ta, Đảng ta. Người không chỉ để lại cho Đảng ta, nhân dân
ta một sự nghiệp vĩ đại mà còn để lại cho toàn Đảng, toàn dân, toàn quân một di sản tinh
thần vô giá, đó là tư tưởng Hồ Chí Minh, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Giáo dục đạo
đức, xây dựng lối sống tốt đẹp theo tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vừa là yêu cầu cấp
bách hiện nay, vừa là nhiệm vụ cơ bản, lâu dài. Chính vì lẽ đó, cuộc vận động "Học tập
và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" có ý nghĩa to lớn đối với vận mệnh của
cách mạng nước ta. Việc học tập và làm theo đạo đức, tấm gương Hồ Chí Minh là trách
nhiệm và tình cảm của tất cả mọi người, của mọi cán bộ, đảng viên. Tuy nhiên, giáo dục
học tập về đạo đức cách mạng theo tư tưởng Hồ Chí Minh phải đi đến thức tỉnh được
lương tâm của mỗi con người, làm cho mỗi người tự mình hình thành được trong mình
một “tòa án lương tâm” đủ sức phán xét thật nghiêm khắc về đạo đức làm người của
chính mình; phải tu dưỡng suốt đời, phải nêu gương về đạo đức, trở thành tấm gương
sáng để quần chúng noi theo, để quần chúng tin yêu, mến phục. Và thiết nghĩ, có làm
được như vậy thì cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”

mới có thể đạt được hiệu quả thiết thực.

2.2.2. Hoạt động thực tiễn:
Kiệt tác Bản án chế độ thực dân Pháp, Đường kách mệnh, Tuyên ngôn độc lập,
Sửa đổi lối làm việc đều là những di sản tinh thần quý hiếm đặc trưng cho văn hoá Hồ
Chí Minh, thời đại Hồ Chí Minh. Những bài thơ trong Ngục trung nhật ký, những bài thơ
làm trong khi đi đánh trận, trên rừng Việt Bắc và hàng ngàn bài báo của Hồ Chí Minh
chứa rất nhiều giá trị lịch sử, nghệ thuật mà nhiều đời sau còn phải nghiên cứu. Toàn tập
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 16
Hồ Chí Minh, hàng vạn trang sách chứa đựng một trình độ tri thức uyên bác, chúng trở
thành những cuốn sách kinh điển của cả dân tộc Việt Nam và loài người tiến bộ. Có nhà
trí thức lớn nào ở Việt Nam đã có sản phẩm trí tuệ, sản phẩm văn hoá như thế!
Trong hoạt động thực tiễn truyền đạt tri thức, Hồ Chí Minh đã mở những lớp huấn
luyện lý luận cách mạng cho những nhà hoạt động cách mạng, những nhà trí thức lớn.
Người đóng góp to lớn vào việc xây dựng hệ thống giáo dục nhân dân và những quan
điểm giáo dục mới ở Việt Nam.
Hồ Chí Minh là một nhà trí thức hoạt động thực tiễn. Người đã đào tạo rất nhiều
nhà trí thức kiểu mới. Với đường lối công – nông – trí đoàn kết thành một khối, Người đã
đưa nhiều nhà trí thức từ nghiên cứu sách vở xuống hoạt động thực tiễn và nhiều người
lao động chân tay đến lớp học cũng như tự học trở thành những trí thức thực tiễn của dân
tộc.
Cụ Hồ là một nhà trí thức lớn của Việt Nam. Cái cần chú ý nhất ở nhà trí thức
Hồ Chí Minh là Người luôn tìm cách nâng cao dân trí và đặc biệt là đào tạo thật nhiều trí
thức cho đất nước. Cách mạng vừa thành công Cụ đã mở một mặt trận to lớn chống giặc
dốt. Cuộc chiến đấu chống ngoại xâm rất ác liệt, Cụ vẫn cho mở rất nhiều trường học để
đào tạo trí thức cho cuộc kháng chiến. Cụ đã gửi rất nhiều thanh niên sang nước ngoài để
học tập kiến thức về kiến thiết đất nước.
Có thể nói, vai trò của nhà trí thức Hồ Chí Minh là nâng cao trình độ tri thức cho
dân tộc, rèn tạo đội ngũ trí thức kiểu mới, gắn trí thức với mọi hoạt động thực tiễn của

dân tộc, nâng dân tộc Việt Nam lên một tầm cao trí tuệ mới của thời đại, đặt cơ sở cơ bản
cho một xã hội học tập và chuẩn bị tích cực cho nền kinh tế trí thức.
Nhân cách văn hoá Hồ Chí Minh hội tụ trí thông minh của một nhà minh triết,
lòng dũng cảm phi thường của một anh hùng, ý chí mạnh mẽ của một nhà đạo đức, tài
năng của nhà nghệ sĩ, sự mềm dẻo và khôn khéo của một nhà ngoại giao, sự kiên định
của người cộng sản và lòng khoan dung vô bờ bến .
Trong Di chúc, Bác đã chỉ rõ những hư hỏng trong xã hội và đề xuất một cuộc
chiến đấu khổng lồ để chống lại những hư hỏng đó, để xây dựng những cái tốt đẹp trong
nền văn hoá mới. Cuộc chiến đấu này phải dựa vào sức mạnh vĩ đại của nhân dân. Theo
Bác Hồ trong Di chúc, thì việc trước tiên là xây dựng và chỉnh đốn Đảng và việc đầu tiên
là quan tâm đến các vấn đề con người. Con người đầu tiên Bác Hồ quan tâm đó là người
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 17
cộng sản. Nếu người cộng sản mà đánh mất lý tưởng, sa sút về đạo đức thì không thể trở
thành người lãnh đạo nền văn hoá mới mà sự thật, nhân dân cũng không cần những người
như họ là người đầy tớ trung thành của mình. Bác Hồ đã chỉ ra rằng, để xã hội có một nền
văn hoá tốt đẹp thì đầu tiên phải là vấn đề con người. Ngoài vấn đề người cộng sản ra,
chúng ta phải quan tâm đến đất đai cho nông dân, tiền lương và chỗ ở cho công nhân,
việc làm và định hướng giá trị cho thanh niên, giải phóng tiềm năng sáng tạo của phụ nữ,
thực hiện chính sách ưu đãi đối với người có công và người cao tuổi… Khi thực hiện
tăng trưởng kinh tế, phát triển văn hoá phải quan tâm quyết liệt đến tiến bộ và công bằng
xã hội.
3. Nhân cách:
3.1. Ưu tiên đạo đức
Quan tâm thật nhiều đến đạo đức, nhân cách là đặc điểm nổi bật nhất của Cụ
Hồ, làm cho Cụ khác biệt hẳn với hầu hết các nhà lãnh đạo cách mạng khác ở cả ta
và Tây.
Nhiều nhà sử học phương Tây đã sớm để ý đến điều khác biệt ấy và họ cứ
đinh ninh rằng, đó là do ảnh hưởng của Khổng giáo. Đương nhiên, không thể phủ nhận
ảnh hưởng lâu đời của Khổng giáo đến văn hóa Việt Nam.

Trước hết thuộc về truyền thống dân tộc – một đất nước chỉ trong vòng 2.000 năm
– hai thiên niên kỷ đã phải hàng chục lần tiến hành kháng chiến chống lại kẻ thù xâm
lược mạnh hơn ta gấp bội; muốn tồn tại không thể trông cậy vào số kiếp, mà phải dựa vào
chất con người chiến đấu, lâu ngày thành nếp tư tưởng, quý trọng bậc nhất đạo đức, nhân
cách, tính kiên trì bất khuất, đức quên mình vì nước, vì dân.
Bởi vậy, khi Lênin từ trần vào năm 1924, Nguyễn Ái Quốc đã khẳng định rằng:
Các dân tộc phương Đông sở dĩ kính mến Lênin vì vị thầy của cách mạng giải phóng sinh
tiền là một “người khinh thường xa hoa, yêu lao động, đời tư trong sáng, nếp sống giản
dị”.
Khi mở lớp huấn luyện cán bộ đầu tiên vào năm 1925 (Cụ Hồ lúc này lấy tên là
Vương) đã đặt ra 23 điều thuộc về tư cách người cách mạng lên trang đầu của cuốn sách
“Đường Kách mệnh”.
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 18
Cho nên, khi bàn về các tiêu chuẩn bầu chọn anh hùng quân đội trong kháng
chiến, thì tiêu chuẩn đạo đức, nhân cách được Cụ đặt lên hàng đầu, trên cả những thành
tích xuất sắc.
Tựa như trong “Luận ngữ”, sách tổ của đạo Nho, chữ “nhân” được nói đi
nói lại nhiều nhất. Người đời sau quả có lý để nhận xét, đánh giá: đạo của Khổng phu tử
là đạo nhân. Còn trong các bài viết của Cụ Hồ, chữ đạo đức cách mạng được sử dụng
nhiều nhất. Con dân Việt Nam xem Cụ Hồ như bậc tái tạo lương tri, xây dựng phẩm chất,
nhân cách cho các thế hệ cách mạng, cho kháng chiến và xây dựng hòa bình.

3.2. Tận tụy quên mình:
Đạo đức của Cụ Hồ được cấu thành từ ba mệnh đề, trong đó, mệnh đề thứ
nhất là: Trung với nước, Hiếu với dân. Nếu như ngày xưa “trung quân vương và hiếu phụ
mẫu” (trung thành với vua, hiếu thảo với cha mẹ), đòi hỏi những gì thì ngày nay nội dung
trung với nước, hiếu với dân cũng đòi hỏi như vậy; thậm chí còn cao hơn nữa.
Bởi thế, nếu đã trung với nước, hiếu với dân thì suốt đời phải tận tụy, quên
mình phục vụ nước nhà, phục vụ nhân dân. Đây là cái đức lớn nhất, cái gốc của nhân

cách Cụ Hồ, là điều mà đồng bào ta và nhân dân thế giới ngợi ca.
Cụ viết: “Bài học chính trong đời tôi là tuyệt đối và hoàn toàn cống hiến đời
mình cho sự nghiệp giải phóng và thống nhất Tổ quốc, giải phóng giai cấp công nhân và
dân tộc bị áp bức, cho sự thắng lợi của chủ nghĩa xã hội, cho sự hợp tác anh em và hòa
bình giữa các dân tộc”. Và Cụ đã làm đúng như vậy.
Quên mình vì nước, vì dân đã hiếm; mà tận tụy quên mình suốt đời phục vụ
thì vô cùng hiếm hoi, chỉ có bậc thánh nhân và tông đồ của dân mới làm được trọn vẹn.
Học trò, vừa là bạn chiến đấu của Cụ – Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã viết:
“Cụ Hồ không có cái gì riêng; cái gì của nước, của dân là của Người; quyền lợi tối cao
của nước, lợi ích hàng ngày của dân là sự lo lắng hàng ngày của Người; gia đình của
Người là đại gia đình Việt Nam”.
Nhà báo Úc nổi tiếng thế giới là Búc-sét có dịp tiếp xúc với Người, đã nhận
xét: “Nói tới một người mà cả cuộc đời mình để lại ân tình sâu nặng cho nhân dân thì
không có một ai khác ngoài Chủ tịch Hồ Chí Minh”.

3.3. Kiên trì bất khuất:
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 19
Có lẽ đoạn văn sau đây của nhà báo La-cót-tơ là tiêu biểu cho công luận
quốc tế nhận xét một cách khách quan rằng:
“Trong ngót nửa thế kỷ, ông Hồ Chí Minh lãnh đạo một cuộc chiến đấu
chưa từng có, về biến chuyển của chiến thuật và tình huống, về tính đa dạng của cách xử
trí, về những hy sinh phải chấp nhận, về sức mạnh yếu khác nhau một trời một vực ở mặt
vũ khí.
Bị tòa án thực dân xử tử hình, mươi lần thoát khỏi lưu đày và máy chém,
khi thì mặc áo vàng nhà sư Thái Lan, khi thì mặc quân phục đệ bát lộ quân Trung Quốc.
Và giành được chính quyền rồi, ông Hồ phải liên tiếp đương đầu với hai đế quốc phương
Tây.
Thời nay có nhà cách mạng nào đủ gan lớn mật đầy để chống đối trật tự của
các liệt cường với một quyết tâm bền bỉ đến thế? Ông Hồ đã hồi sinh một dân tộc, tái tạo

một quốc gia, lãnh đạo hai cuộc chiến tranh, về cơ bản là chiến tranh của những người bị
áp bức.
Cuộc chiến đấu của ông chống Mỹ tỏ rõ các giới hạn của sức mạnh kỹ thuật
khi đương đầu với con người”.
Dũng cảm, quyết tâm, bền bỉ, bất khuất - Cụ Hồ là như vậy. Tờ Thế giới
của Pháp đã có lần viết: “Người Mỹ có thể tàn phá hết đất nước này, nhưng đất nước này
thậm chí sau khi bị tàn phá hết, cũng không cúi đầu khuất phục”.
Báo Quốc gia của Ấn Độ đã viết: “Đằng sau cái cốt cách dịu dàng của Cụ
Hồ là một ý chí sắt thép. Dưới cái bề ngoài giản dị là một tinh thần quật khởi anh hùng
không có gì uy hiếp nổi”.
Điều đáng chú ý là phẩm chất, nhân cách đó của Cụ Hồ cũng là nhân cách,
phẩm chất của các môn đệ của Cụ, và cũng là phẩm chất, nhân cách của đại đa số nhân
dân Việt Nam. Cho nên cái hy vọng của Mỹ, hễ Cụ Hồ mất thì kháng chiến tất sụp đổ, hy
vọng đó trở thành tuyệt vọng.

3.4. Khiêm tốn, giản dị:
Cuộc đời hoạt động cách mạng của Cụ Hồ rất sôi nổi, long trời, lở đất đến
như vậy, tiếng thơm lan khắp năm châu bốn bể, trong Đảng và Chính phủ (Nhà nước và
đoàn thể) Việt Nam; Cụ Hồ là người lãnh đạo tối cao được kính mến như vậy; nhưng đời
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 20
sống của Cụ rất bình thường, vô cùng giản dị, khiêm tốn. Tính giản dị, khiêm tốn của Cụ
được ca tụng hết lời, cũng như đức quên mình vì mọi người.
Chủ tịch An-len-dơ của Chilê nhận xét: “Không bao giờ chúng ta thấy sự
giản dị và sự vĩ đại đi liền với nhau như vậy”.
Ông M.Kha Li của Cộng hòa Arập thống nhất khẳng định: “Thiên thần
thoại của Chủ tịch Hồ Chí Minh là cuộc sống giản dị, khiêm tốn”.
Cả Việt Nam, toàn thế giới đều biết đến bộ quần áo kaki sờn, đôi dép cao su
mòn, ngôi nhà sàn gỗ đơn sơ của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Chẳng phải từ những ngày đầu đào tạo cán bộ cách mạng (1925), Cụ Hồ

với danh xưng là đồng chí Vương đã khuyên cán bộ phải “ít lòng ham muốn vật chất”,
“không háo danh kiêu ngạo”. Và Cụ đã sống như những gì Cụ dạy cán bộ. Tính khiêm
tốn, giản dị còn thể hiện rõ trong Di chúc năm 1969: “Sau khi tôi qua đời, chớ nên tổ
chức đám đình, lãng phí ngày giờ và tiền bạc của nhân dân.
Tôi yêu cầu thi hài tôi được đốt đi, nói chữ là “hỏa táng”
Tro xương thì tìm một quả đồi mà chôn. Gần Tam Đảo và Ba Vì Trên mộ
nên xây một cái nhà giản đơn, rộng rãi, chắc chắn, mát mẻ để những người đến thăm
viếng có chỗ nghỉ ngơi” (Hồ Chí Minh - Toàn tập - Tập 12, Nxb Chính trị Quốc gia,
H,2002. tr.499).
Khó kiếm thay một người công lao đã đạt đến đỉnh cao nhất của vinh
quang mà vẫn giữ tính khiêm tốn, giản dị y như thuở hàn vi hoạt động trong vòng vây
dày đặc của kẻ thù. Gương sáng chói ấy không một hạt bụi nào có thể bám được.
Xin mượn ý của một nhà báo ở châu Đại Dương để tạm kết chủ đề luận về
nhân cách Hồ Chủ tịch: Người ta không thể trở thành một Cụ Hồ Chí Minh, nhưng ở Cụ
Hồ, mỗi người có thể học một số điều làm cho mình trở thành tốt hơn.
3.5. Hài hòa, kết hợp:
Có một đức tính lớn của Cụ Hồ mà mãi đến khi Cụ qua đời và phải đọc thật
nhiều bài viết của nhân loại ngợi ca Người, ta mới nhận ra được tầm quan trọng. Giống
như khi đứng ở chân núi, làm sao thấy được núi cao. Đó là tính hài hòa, sự nhất quán
trong suy nghĩ và việc làm, giữa những cái khác nhau, giữa những cái thường bị xem là
trái nhau.
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 21
Một học trò của Cụ là Lê Duẩn có viết đại ý: Ở Cụ Hồ, tinh hoa của dân tộc
kết hợp với Chủ nghĩa Mác - Lênin là đỉnh cao của tư tưởng loài người ở thời đại mới.
Cách mạng Việt Nam phát triển theo con đường của Chủ nghĩa Mác - Lênin,
nhưng không tách rời tinh hoa của dân tộc. Bởi ở đó là nơi kết hợp hài hòa giữa chủ
nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế vô sản. Và Cụ Hồ là người Lêninnít đóng góp lớn
nhất, nhiều nhất, hài hòa nhất vào kho tàng lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin.
Báo Asahi của Nhật Bản cắt nghĩa rất rõ ràng: “Điều làm cho Cụ Hồ trở

thành một lãnh tụ quần chúng tuyệt vời là sự kết hợp chủ nghĩa dân tộc với chủ nghĩa xã
hội, kết hợp phong trào giải phóng dân tộc và cách mạng xã hội chủ nghĩa”.
Ta có thể thêm vào một ý: cái này vừa là cứu cánh, vừa làm động lực cho cái
kia một cách nhịp nhàng hết sức, như hai dây đồng của một dây đàn.
Đẹp thay, đúng thay lời Jin Rou-sơ viết cho báo Chiến đấu của Pháp: “Từ 30
năm nay, trong số các nhân vật mà tôi được gặp, chắc chắn Cụ Hồ là đáng khâm phục
nhất. Cụ là người hoàn toàn đáng được mọi người ca ngợi, bởi vì Cụ đã kết hợp đến mức
nhuần nhuyễn, phi thường chủ nghĩa anh hùng với đầu óc sáng suốt, lòng yêu nước tuyệt
vời, tinh thần cách mạng trong sáng, thái độ cứng rắn trước cuộc sống với lòng nhân đạo
đối với con người.
Sự hài hòa giữa những tính tình đôi khi trái ngược nhau đó, giải thích tại Cụ
Hồ cùng một lúc là nhà thơ, là đảng viên, là nhà lãnh đạo quốc gia, nhà ngoại giao, lại
vừa là một chiến sĩ”.
Bên cạnh các tư tưởng lớn và những phẩm chất có tính tư tưởng cao, người
ta còn chú ý ở Cụ Hồ sự kết hợp hài hòa của những điều dường như ở mức thấp hơn mà
cũng thường gặp hơn trong đời sống hằng ngày.
Báo Ảnh diện của Ấn Độ đặc tả: "Cụ Hồ đã kết hợp nhuần nhuyễn sự tao
nhã cao quý với tác phong gần gũi, giữa dân chủ, giữa tự do không nghi thức với sự
nghiêm chỉnh thận trọng, vì vậy Cụ Hồ có một sự hấp dẫn đặc biệt, không gì so sánh
được”.
Còn báo Chiến sĩ của An-giê-ri lại chú trọng đến một mặt rất dung dị, nhưng
rất quan trọng của một sự kết hợp hài hòa ở Cụ Hồ: “Nhà văn, nhà báo, dù ai có ác ý nhất
cũng không tìm thấy một chút thiếu sót nhỏ nhặt trong cuộc đời gần 80 năm.
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 22
Đây cũng là một trong những bài học mà chúng ta có thể rút ra từ cuộc đời
của Chủ tịch Hồ Chí Minh: Người ta không thể là nhà cách mạng trong những việc lớn
mà lại thiếu sót trong những việc nhỏ”.
Tôi có thể đem hàng chục, hàng trăm dẫn chứng cụ thể để chứng minh sự
kết hợp hài hòa mà các báo trên vừa nói. Cụ Hồ đúng là hiện thân của sự hài hòa.

3.6. Thương, quý người, nâng đỡ con người, thấu tình đạt lí:
Như phần lớn các nhà hiền triết cổ kim, đông tây, thương người là một trong
những đức lớn của Cụ Hồ - được thể hiện qua từng lời nói, từng việc làm của Cụ suốt cả
cuộc đời hoạt động cách mạng không mệt mỏi.
Trong tiềm thức của Cụ Hồ – thương người đồng nghĩa với nhân ái. Vậy
nhân ái của Cụ Hồ khác gì với nhân ái của Khổng Mặc, hay chỉ là một mà thôi? Đương
nhiên là khác không nhỏ. Nguyễn Tất Thành – Anh Ba bồi bếp rồi thủy thủ con tàu buôn
ấy có một tâm hồn nhạy cảm, xót xa từng thân phận của những người cùng khổ mới có
những nét bút làm xúc động lương tâm con người đến thế khi anh mô tả một cuộc hành
hình theo kiểu Lunch ở đất Mỹ.
Nếu không có trái tim đập cùng nhịp với những người thất thế cô đơn, làm
sao viết chuyện một cụ già ở Epinettơ, Pari, đã mất hết nhà cửa, vợ con trong cuộc đại
chiến, đang ngày ngày chờ từng bát cháo từ thiện?
Lòng thương người của Nguyễn Ái Quốc đồng nghĩa với tình thương dành
cho các dân tộc bị xích xiềng thực dân. Tình thương của Người không chỉ là cảm thông
mà là chỉ dẫn cho người lao động và các dân tộc bị áp bức biết tự mình cởi ách nô lệ, chớ
không phải mòn móng ngựa, bánh xe để du thuyết cho vương hầu.
Đi tìm và khai phá con đường cách mạng, Nguyễn Ái Quốc luôn đặt vấn đề
tự do song song với hạnh phúc của dân tộc. Có người Mỹ nói: Cụ Hồ vừa là Oasinhtơn,
vừa là Lin-con. Đúng mà chưa đủ vì Cụ Hồ còn đi xa hơn nữa với tấm lòng nhân ái thiết
thực.
Cuộc Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945 thắng lợi, nước Việt Nam Dân
chủ Cộng hòa non trẻ phải trải qua nạn đói khủng khiếp do Pháp – Nhật gây ra. Trong
tình cảnh vô cùng khó khăn ấy, Cụ Hồ chủ trương phát động nhân dân tăng gia sản xuất
và thực hành tiết kiệm. Bản thân Người gương mẫu mỗi tháng nhịn ăn ba bữa để góp gạo
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 23
cứu đói, và Cụ Hồ đã đổ lon gạo dành dụm của mình vào hũ gạo tiết kiệm của muôn dân
như mọi người dân bình dị.

Những việc làm vì thương người, thương dân của Cụ Hồ sao có thể kể xiết.
Ngay cả khi đi Chiến dịch Biên giới, Người không chịu cưỡi ngựa mà cùng đi bộ với 7
cán bộ, chiến sĩ, để ngựa thồ hành lý đỡ cho anh em.
Đoàn được chia chiến lợi phẩm một chai rượu Tây, Cụ bảo mọi người uống
xong đừng vứt bỏ chai mà súc sạch rồi đem cho dân đựng hạt giống. Khi đi thăm trại tù
binh về, Cụ không còn áo khoác vì đã cho tên quan ba thầy thuốc bị rét cóng.
Hiếm có một lãnh tụ như vậy. Cụ Hồ đích thực có một tình thương mênh
mông dành cho bao kiếp người, bao số phận con người.
Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã viết: “Những tư tưởng lớn của Hồ Chủ tịch
là những tình cảm lớn. Trong đời hoạt động cách mạng của Hồ Chủ tịch, cũng như trong
đời sống hàng ngày của mình, Hồ Chủ tịch đối xử với người luôn có lý, có tình. Bác Hồ
muôn vàn yêu thương đối với đồng chí, đồng bào.
Trong tình yêu đó, có chỗ cho mọi người, không quên sót một ai và sắp xếp
cho mỗi người vị trí chiến đấu, cũng như lo lắng chu đáo cho mỗi người việc làm, đời
sống và học tập, vừa nghiêm khắc đòi hỏi, vừa thương yêu dìu dắt Đối với kẻ lầm
đường, lạc lối, lòng Hồ Chủ tịch còn rộng hơn biển cả, Người dạy phải khoan hồng, vui
mừng đón rước những đứa con vì cảnh ngộ mà lạc bầy”.
Cảm động, đẹp đẽ thay lời của Montaron viết trên báo Bằng chứng Thiên
Chúa giáo của Pháp, rằng: “Cụ Hồ Chí Minh là một trong những chiến sĩ đầu tiên của thế
giới thứ ba, của các dân tộc nghèo đói thèm khát cuộc sống cho người. Cụ đã dạy cho họ
rằng muốn được giải phóng, phải dựa vào sức mình là chính, và một dân tộc chỉ có thể
sống còn khi dân tộc ấy không chịu sống nô lệ.
Nhất là Cụ đã dạy rằng, cuộc chiến đấu vì nhân phẩm, tự do phải được đặt
trên mọi cuộc chiến đấu khác. Cụ đã đem hết sức mình để đem lại cơm ăn, nước uống
cho những ai đói khát. Cụ đã bênh vực cho những người yếu hèn và mang lại nhân phẩm
cho những người nghèo khổ ”.

3.7. Yêu thiên nhiên, hòa hợp với thiên nhiên:
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 24

Không chỉ có tâm hồn cách mạng, thi nhân, thương yêu con người, Cụ Hồ
còn yêu thiên nhiên, hòa hợp với thiên nhiên. Tình yêu thiên nhiên của Cụ Hồ khác xa
tình yêu thiên nhiên của Lão Trang, bởi Cụ Hồ yêu thiên nhiên đâu phải để tiêu dao, xa
trần tục, thế sự.
Tình yêu ấy gắn liền với cuộc chiến đấu giải phóng dân tộc, giải phóng con
người. Cụ tìm thấy trong thiên nhiên một nguồn cổ vũ, chia sẻ buồn vui. Ở thiên nhiên,
Cụ Hồ tìm thấy một sự quân bình trong tâm hồn sau, hoặc trong những giờ phút căng
thẳng. Với Cụ Hồ, thiên nhiên như bạn tâm tình; thiên nhiên được nhân hóa, thiên nhiên
như người bạn tri ân, bạn chiến đấu.
Ngay cả khi phải ngồi trong nhà tù Quốc dân đảng, Cụ Hồ vẫn có trăng sao
làm bầu bạn:
“Trong tù không rượu cũng không hoaCảnh đẹp đêm nay khó hững
hờNgười ngắm trăng soi ngoài cửa sổTrăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ”.
Thơ tả thiên nhiên đấy mà thực ra là lời nhắn gửi tới đồng chí rằng Cụ vẫn
sống, vẫn giữ vững tinh thần, vẫn nhớ anh em mà không quên nhiệm vụ cách mạng:
“Núi ấp ôm mây, mây ấp núiLòng sông gương sáng bụi không mờBồi hồi
dạo bước Tây phong lĩnhTrông lại trời Nam nhớ bạn xưa”.
Đặc biệt, thơ Cụ Hồ thấm đượm triết lý chính trị cách mạng khi tả buổi bình
minh thức dậy trên đường đi công tác:
“Phương đông màu trắng chuyển sang hồngBóng tối đêm tàn quét sạch
khôngHơi ấm bao la trùm vũ trụNgười đi thi hứng bỗng thêm nồng”.
Thiên nhiên dường như chứng kiến sự tận tụy với công việc của một nhà
lãnh đạo kháng chiến ở giữa làng chiến khu Việt Bắc:
“Xem sách, chim rừng vào cửa đậuPhê văn, hoa núi ghé nghiên soiTin vui
thắng trận dồn chân ngựaNhớ cụ, thơ xuân tặng một bài”.
Diệp Minh Châu – một nhà điêu khắc quê ở miền Nam, bồi hồi kể lại câu
chuyện cảm động ở chiến khu Việt Bắc: “Tôi đang nghe đài phát thanh, bỗng có tiếng
Bác gọi: Chú Châu qua đây! Tôi ngồi bên Bác. Bác kéo đầu tôi ghé vai Bác, trỏ ra cửa sổ.
Một mảnh trăng lưỡi liềm nhô ra khỏi núi, tỏa sắc xanh huyền ảo xuống những dãy rừng
xa. Bác nói: Của chú đấy!”.

Đó là thiên nhiên Việt Bắc. Còn cảnh đẹp Thủ đô Hà Nội trong Người được
nhà văn Cuba là Rôđighét mô tả: “Tôi được biết có hai điều Bác Hồ yêu thích, đó là hoa
ĐỀ TÀI : HỒ CHÍ MINH CON NGƯỜI VÀ NHÂN CÁCH
Trang 25