Bàn về việc thu thuế VAT ở khu vực kinh tế cá thể Quận Ba ĐÌnh - 3 docx

+ Đối với hoạt động vận tải, bốc xếp giá tính thuế Giá trị gia tăng là giá
cước vận tải, bốc xếp chưa có thuế Giá trị gia tăng.
+ Đối với hàng hoá, dịch vụ đặc thù được xác định như sau:
Giá tính Giá thanh toán
thuế =
giá trị gia tăng 1+ Thuế suất(%) thuế GTGT
- Thuế suất:
Luật thuế Giá trị gia tăng quy định 4 mức thuế suất: 0%,5%,10%,20%.
Mục đích của việc quy định 4 mức thuế suất này là nhằm khắc phục nhược
điểm của thuế Doanh thu, là một bước giảm bớt đáng kể sự phức tạp và kém hiệu
quả của cơ chế đa thuế suất. Đồng thời thể hiện chính sách điều tiết thu nhập và
hướng dẫn tiêu dùng đối với hàng hoá, dịch vụ của nhà nước.
+ Mức thuế suất 0% áp dụng đối với hàng hoá xuất khẩu.
+ Mức thuế suất 5% áp dụng đối với hàng hoá và dịch vụ thiết yếu, phục
vụ trực tiếp cho sản xuất và tiêu dùng.
+ Mức thuế suất 10% là thuế suất phổ thông áp dụng đối với hàng hoá
dịch vụ thông thường nhằm đảm bảo số thu cho NSNN.
+ Mức thuế suất 20% áp dụng đối với hàng hoá dịch vụ không thiết yếu
mà nhà nước cần điều tiết:
. Vàng bạc đá quý do cơ sở kinh doanh mua vào bán ra.
. Khách sạn du lịch ăn uống
. Xổ số kiến thiết.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -


. Đại lý tàu biển.
. Dịch vụ môi giới.
b. Phương pháp tính thuế:
Có 2 phương pháp tính thuế Giá trị gia tăng:

Phương pháp khấu trừ và phương pháp tính trực tiếp trên Giá trị gia tăng.
@ Phương pháp khấu trừ thuế:
- Đối tượng và điều kiện áp dụng: Phương pháp khấu trừ thuế được áp
dụng cho tất cả các cơ sở kinh doanh đã thực hiện đầy đủ các yêu cầu về mở và
ghi sổ kế toán, chấp hành đầy đủ các quy định của chế độ hoá đơn, chứng từ.
- Cách tính thuế GTGT phải nộp:
@ Phương pháp tính trực tiếp trên GTGT:
- Đối tượng và điều kiện áp dụng: Là các cá nhân, tổ chức kinh
doanh chưa thực hiện đầy đủ các điều kiện về kế toán, hoá đơn, chứng từ để làm
căn cứ tính thuế theo phương pháp khấu trừ, các cơ sở kinh doanh mua bán vàng,
bạc, đã quý, ngoại tệ. Giá bán hàng hoá, dịch vụ ghi trên hoá đơn bán hàng là giá
đã có thuế GTGT.
- Cách tính thuế :
Số thuế GTGT GTGT của hàng hoá Thuế suất GTGT
phải nộp = dịch vụ chịu thuế x của hàng hoá DV

Trong đó:
GTGT của hàng hóa Giá thanh toán của Giá TT của hàng hoá
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -


= -
dịch vụ hàng hoá DV bán ra DV mua vào tương ứng
c. Khấu trừ thuế Giá trị gia tăng đầu vào:
+ Thuế đầu vào của hàng hoá, dịch vụ dùng cho sản xuất kinh doanh hàng
hoá dịch vụ chịu thuế Giá trị gia tăng thì được khấu trừ toàn bộ .
+ Thuế đầu vào của hàng hoá dịch vụ dùng đồng thời cho sản xuất kinh
doanh hàng hoá dịch vụ chịu thuế Giá trị gia tăng và không chịu thuế giá trị gia
tăng thì chỉ được khấu trừ số thuế đầu vào của hàng hoá dịch vụ dùng cho sản
xuất kinh doanh hàng hoá dịch vụ chịu thuế Giá trị gia tăng.

+ Thuế đầu vào phát sinh trong tháng nào được kê khai khấu trừ khi xác
định số thuế phải nộp của tháng đó.
+ Thuế đã trả cho hàng hoá, vật tư, tài sản cố định, dịch vụ mua vào để
sản xuất, kinh doanh hàng hoá, dịch vụ không thuộc diện chịu thuế Giá trị gia
tăng thì không được khấu trừ.
+ Riêng với tài sản cố định, nếu có số thuế đầu vào được khấu trừ lớn
thì được phép khấu trừ dần hoặc được hoàn thuế.
d. Hoàn thuế:
Việc hoàn thuế Giá trị gia tăng chỉ áp dụng cho các đối tượng nộp thuế
theo phương pháp khấu trừ thuế trong các trường hợp sau:
+ Được xét hoàn thuế khi cơ sở kinh doanh có số thuế Giá trị gia tăng
đầu vào được khấu trừ lớn hơn số thuế Giá trị gia tăng đầu ra phát sinh 3 tháng
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -


liên tục.Việc hoàn thuế Giá trị gia tăng đầu vào được thực hiện trong đầu quý tiếp
theo.
+ Được hoàn thuế Giá trị gia tăng theo từng kỳ hoặc theo tháng khi cơ
sở kinh doanh xuất khẩu mặt hàng theo thời vụ hoặc xuất khẩu theo từng lần với
số lượng lớn phát sinh số thuế đầu vào được khấu trừ lớn.
+ Cơ sở kinh doanh thuộc đối tượng nộp thuế theo phương pháp khấu
trừ thuế có đầu tư, mua sắm tài sản cố định có số thuế Giá trị gia tăng đầu vào
được khấu trừ lớn thì được xét hoàn thuế:
. Cơ sở đầu tư mới, đã đăng ký nộp thuế Giá trị gia tăng nhưng chưa có
phát sinh doanh thu bán hàng để tính thuế Giá trị gia tăng đầu ra. Nếu thời gian
đầu tư từ một năm trở lên, thuế Giá trị gia tăng đầu vào sẽ được xét hoàn thuế
theo từng năm. Trường hợp cơ sở kinh doanh xác định số thuế phải hoàn có số
thuế Giá trị gia tăng đầu vào của tài sản đầu tư được hoàn lớn, thuế Giá trị gia
tăng đầu vào sẽ được xét hoàn thuế theo từng quý.
. Cơ sở kinh doanh đầu tư mở rộng, đầu tư theo chiều sâu, có số thuế

Giá trị gia tăng đầu vào của tài sản đầu tư đã được khấu trừ trong 3 tháng ( kể từ
tháng phát sinh thuế đầu vào của tài sản đầu tư) mà vẫn chưa được khấu trừ hết
thì số thuế Giá trị gia tăng đầu vào chưa được khấu trừ sẽ được hoàn lại.
+ Cơ sở kinh doanh quyết toán thuế khi sát nhập, chia tách, giải thể, phá
sản có số thuế giá trị gia tăng nộp thừa.
+ Cơ sở kinh doanh có quyết định xử lý hoàn thuế của cơ quan có thẩm
quyền theo quy định của pháp luật.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -


e. Miễn giảm thuế:
Đơn vị những cơ sở sản xuất, vận tải, xây dựng, thương mại, du lịch, ăn
uống trong những năm đầu áp dụng thuế Giá trị gia tăng mà bị lỗ do số thuế
GTGT phải nộp lớn hơn số thuế tính theo mức thuế doanh thu trước đây thì được
xét giảm thuế GTGT phải nộp. Mức thuế được xét giảm đối với từng cơ sở kinh
doanh tương ứng với số lỗ do nguyên nhân nêu trên nhưng tối đa không quá số
thuế GTGT mà cơ sở kinh doanh phải nộp của năm được xét giảm thuế.
Cơ sở kinh doanh hàng hoá, dịch vụ dưới đây khi tính thuế
GTGT đầu ra được giảm 50% mức thuế quy định:
- Than đá.
- Máy cày, máy kéo, máy bơm nước, máy công cụ, máy động lực.
- Một số chất hoá học được quy định rõ tại Thông tư 175/1998 TT-BTC.
- Hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt của các cơ sở kinh doanh thương mại nộp
thuế theo phương pháp khấu trừ thuế mua vào, bán ra.
- Khách sạn, du lịch, ăn uống.
- Dịch vụ, phần mềm và sản phẩm phần mềm
Cơ sở kinh doanh khi bán hàng hoá, dịch vụ phải ghi thuế GTGT của hàng
hoá, dịch vụ này trên hoá đơn GTGT theo mức thuế đã được giảm.
Thực hiện giảm ngay 50% mức thuế GTGT phải nộp khi nhập khẩu đối
với các sản phẩm nhập khẩu:

- Than đá.
- Máy kéo, máy bơm nước, máy công cụ, máy động lực.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -


- Một số chất hoá học được quy định rõ tại Thông tư số 20/1999 TT/BTC.
- Dịch vụ phần mềm và sản phẩm phần mềm.
Thuế GTGT phải nộp kê khai trên tờ khai hải quan và thông báo thuế của cơ
quan HảI quan là số thuế GTGT tính theo mức thuế đã giảm 50%.
III. ý nghĩa của công tác quản lý thu thuế Giá trị gia tăng đối với khu vực kinh
tế cá thể :
1. Vị trí, vai trò của kinh tế cá thể trong nền kinh tế thị trường:
Nền kinh tế nước ta trong thời kỳ tiến lên chủ nghĩa xã hội đã được Đại hội
lần thứ VI chỉ rõ: “ Nền kinh tế có cơ cấu nhiều thành phần, kinh tế xã hội chủ
nghĩa bao gồm khu vực quốc doanh, kinh tế tập thể, kinh tế gia đình và các thành
phần kinh tế khác gồm kinh tế tiểu sản xuất hàng hoá, kinh tế tư bản tư nhân”.
Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VII tiếp tục khẳng định “ Thành phần kinh tế chủ
yếu trong thời kỳ quá độ ở nước ta là kinh tế quốc doanh, kinh tế tập thể, kinh tế
cá thể, kinh tế tư bản tư nhân, kinh tế tư bản Nhà nước”. Trong đó, kinh tế cá thể
gồm những đơn vị kinh tế và những hoạt động sản xuất kinh doanh dựa vào vốn
và sức lao động chủ yếu.
Hộ kinh tế cá thể kinh doanh cố định là những hộ sản xuất kinh doanh dịch
vụ ( những hoạt động kinh doanh mà pháp luật cho phép ) có địa điểm kinh
doanh cố định ở một nơi nào đó, cùng với sự phát triển của nền kinh tế, kinh tế cá
thể phát triển rất nhanh trong cả nước, hoạt động trong mọi ngành nghề sản xuất,
giao thông vận tải, thương nghiệp, ăn uống, dịch vụ
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -


Đặc điểm của kinh tế cá thể là tính tư hữu về tư liệu sản xuất người chủ

kinh doanh tự quyết định từ quy trình sản xuất kinh doanh đến phân phối tiêu thụ
sản phẩm. Do đó hoạt động của kinh tế cá thể mang tính tự chủ cao, tự tìm kiếm
nguồn lực, vốn, sức lao động, tự lo về phương án sản xuất, tiêu thụ sản phẩm.
Kinh tế cá thể rất linh hoạt, nhạy bén trong kinh doanh, tuy nhiên nó cũng bộc lộ
nhiều hạn chế gây lộn xộn cho thị trường như: Kinh doanh trái phép, làm hàng
giả, buôn lậu, trốn thuế nhằm thu lợi nhuận cao.
Nếu như thành phần kinh tế quốc doanh chiếm vai trò chi phối nền kinh tế,
thì thành phần kinh tế cá thể nói riêng và thành phần kinh tế ngoài quốc doanh
nói chung, tuy chiếm tỷ trọng nhỏ hơn nhưng càng ngày càng phát triển và chiếm
một vị trí xứng đáng trong nền kinh tế quốc dân. Khu vực kinh tế này không
những chiếm một khối lượng sản phẩn tương đối trong tổng sản phẩm xã hội mà
nguồn thu từ thành phần kinh tế này cũng chiếm một tỷ trọng tương đối lớn trong
tổng thu Ngân sách Nhà nước. Đồng thời còn thu hút một lực lượng lao động lớn
mà thành phần kinh tế quốc doanh chưa đảm bảo hết. Kinh tế cá thể đã tận dụng
được lực lượng dồi dào, nhất là lao động có tay nghề cao, đồng thời giải quyết
được công ăn việc làm cho nhiều lao động dư thừa, tạo thu nhập và từng bước
góp phần nâng cao đời sống của các tầng lớp dân cư. Phương pháp kinh doanh
của hộ cá thể cũng rất phong phú và đa dạng, thu hút nhiều thành phần xã hội
tham gia, do đó trình độ chuyên môn, tay nghề của họ cũng rất đa dạng.
ở nước ta hơn 10 năm mở cửa phát triển kinh tế thị trường theo định
hướng x• hội chủ nghĩa đã khẳng định được vai trò của thành phần kinh tế ngoài
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -


quốc doanh nói chung và kinh tế cá thể nói riêng.Thành phần kinh tế ngoài quốc
doanh bổ sung hỗ trợ cho thành phần kinh tế quốc doanh, nhất là khu vực thành
phần kinh tế chưa thực sự chiếm vị trí chủ đạo trong nền kinh tế quốc dân.
Thực tế, trong những năm gần đây số thuế thu được từ kinh tế cá thể có tỷ
trọng theo xu hướng tăng lên trong tổng thu ngân sách Nhà nước. Theo số liệu
của Tổng cục Thuế thì:

+ Năm 1992 tổng thu nộp vào ngân sách Nhà nước là 21.023 tỷ thì thuế
đạt 16.074 tỷ đồng; trong đó thu từ thành phần kinh tế cá thể là 589 tỷ (chiếm
2,8% trong tổng thu Ngân sách và chiếm 3,7% so với tổng thu thuế).
+ Năm 1993 tổng thu nộp vào ngân sách Nhà nước là 31.840 tỷ thì thuế
đạt 25.572 tỷ đồng; trong đó thu từ thành phần kinh tế cá thể là 893 tỷ(chiếm
2,8% trong tổng thu Ngân sách và chiêm 3,5% so với tổng thu thuế).
Tóm lại, hoạt động kinh tế ngoài quốc doanh nói chung và hoạt động kinh
tế cá thể nói riêng là hoạt đọng tồn tại khách quan do đòi hỏi của sản xuất và đời
sống x• hội. Với quan điểm đó hoạt động của thành phần kinh tế này ngày càng
trở nên quan trọng trong nền kinh tế quốc dân cả trong hiện tại và trong tương lai.
2. ý nghĩa của việc tăng cường quản lý thuế Giá trị gia tăng đối với khu vực
kinh tế cá thể:
Thuế GTGT là một sắc thuế quan trọng trong hệ thống thuế nước ta. Việc
áp dụng thuế GTGT thay cho thuế doanh thu sẽ đảm bảo tập trung một số thu lớn
cho NSNN. Hơn nữa, trong điều kiện kinh tế nước ta hiện nay, do nhu cầu chi
tiêu phát triển kinh tế rất lớn nên đa xẩy ra tình trạng thiếu hụt ngân sách. Do vậy
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -


chúng ta phải tìm mọi biện pháp để tăng thu ngân sách Nhà nước.Với đường lối
đổi mới kinh tế tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế cùng phát triển, cùng
bình đẳng trước pháp luật thì việc quản lý khu vực kinh tế nào cũng quan trọng.
Thành phần kinh tế ngoài quốc doanh nói chung và kinh tế cá thể nói riêng lại
đang phát triển cả về qui mô và số lượng, khả năng thu nhập tăng nhanh thì việc
tăng cường quản lý thu thuế khu vực kinh tế này là rất cần thiết.
Mặt khác, đảm bảo sự công bằng xã hội là một yêu cầu đặt ra với chính
sách thuế và bản thân với chính sách thuế cũng phải đảm bảo sự công bằng x•
hội, vì có công bằng xã hội thì mới có thể động viên số thu lớn nhất trong thời
gian ngắn nhất.Tăng cường quản lý thuế Giá trị gia tăng đối với kinh tế cá thể
một cách chặt chẽ chính là biện pháp để đảm bảo tính công bằng xã hội, từ đó sẽ

giảm tối đa hiện tượng trốn lậu thuế, tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh giữa các
thành phần kinh tế.
Ngoài ra, thông qua quản lý thuế GTGT đối với hộ kinh doanh cá thể sẽ
tạo điều kiện cho Nhà nước quản lý vĩ mô nền kinh tế thông qua:
+ Kiểm tra, kiểm soát các ngành nghề, mặt hàng kinh doanh, từ đó giúp
cho các cơ quan quản lý kinh tế có định hướng phát triển ngành nghề phù hợp.
+ Nắm được mức độ tiêu dùng, cơ cấu tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ, từ đó
giúp Nhà nước có cơ sở định hướng tiêu dùng trong dân cư phù hợp với từng thời
kỳ phát triển kinh tế cá thể.
Trong những năm qua, việc quản lý thu thuế nói chung và thuế Doanh
thu nói riêng đối với khu vực kinh tế cá thể còn rất nhiều thiếu sót, dẫn đến kết
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -


quả cuối cùng là thất thu thuế, Nhà nước bị chiếm dụng vốn gây tác động xấu đối
với nền kinh tế. Việc áp dụng thuế GTGT thay thế cho thuế Doanh thu sẽ tạo ra
khả năng kiểm tra, kiểm soát tốt hơn đối với công tác quản lý. Tuy nhiên sẽ gây
khó khăn :
Do thuế GTGT đòi hỏi phải thay đổi một thói quen vốn đã ăn sâu trong
cách nghĩ và cách làm của mỗi người. Một trong những thói quen đó là: Mua bán
hàng không cần hoá đơn, linh hoạt đến mức tuỳ tiện trong ghi chép chứng từ, sổ
kế toán, tính thuế trên tổng doanh thu, không phân biệt giữa doanh nghiệp có
nhiều và doanh nghiệp có ít giá trị tăng thêm mà thay đổi một thói quen thì bao
giờ cũng hết sức khó khăn.
Do thuế GTGT chỉ tính trên phần giá trị tăng thêm nên để bảo đảm mức
động viên ngang bằng với Thuế doanh thu thì thuế suất thuế GTGT phải cao hơn
thuế suất thuế doanh thu. Điều này dễ gây tâm lý cho rằng Nhà nước tăng thuế và
dẫn đến tác động làm tăng giá, cho nên cùng với việc giải thích, cần áp dụng biện
pháp quản lý chặt chẽ và phải có các biện pháp kinh tế để kiềm chế, ngăn ngừa
lợi dụng tăng giá.

Thành phần kinh tế cá thể phần lớn là những hộ quy mô nhỏ, hoạt động
phân tán rất khó khăn cho công tác quản lý.
Cũng bởi những lý do đó mà bài viết sau đây xin đề cập đến thực trạng
quản lý công tác thu thuế Giá trị gia tăng ở khu vực kinh tế cá thể trên địa bàn
quận Ba đình. Từ đó, nghiên cứu tìm ra nguyên nhân của mặt yếu, cũng như ưu
điểm của mặt mạnh để đưa ra một số biện pháp tăng cường công tác quản lý thu
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -