Chương 4: DI TRUYỀN CÁC TÍNH TRẠNG SỐ LƯỢNG pdf

DI TRUYỀN CÁC TÍNH TRẠNG
SỐ LƯỢNG

Định nghĩa
Là những đặc điểm có thể đo lường được, nhưng
không thể mô tả và tách các cá thể vào từng nhóm
kiểu hình riêng biệt được.

Đặc điểm
-
Phân bố liên tục trong quần thể (phân phối
chuẩn).
-
Được biểu khiển bởi nhiều gen
-
Chịu ảnh hưởng lớn bởi các yếu tố môi trường

Đường phân phối chuẩn của khối lượng tôm sú trong một ao
X = 33,3 g
ĐLC= STDEV=5,66

Các đại lượng đặc trưng của
phân phối chuẩn
- 1s- 2s- 3s +1s +2s +3s
68%
95%
99,7%
X
X = ∑ x
i

/n
S
2
= ∑(x
i
-x)
2
/n-1
Cv = s/x

Các hợp phần của biến động
di truyền các TT số lượng
V
P
= V
G
+ V
E
+ V
GE
Với: V
P
: Sự biến động/biến dị kiểu hình
V
G
: Sự biến động do kiểu gen
V
E
: Sự biến động do môi trường
V

GE
: Sự biến động do tương tác giữa
kiểu gen- môi trường

Các hợp phần của biến động
di truyền các TT số lượng
V
G
= V
A
+ V
D
+ V
I
V
A
: Sự biến động của di truyền cộng hợp (additive
genetic variance)
V
D
: Sự biến động di truyền tính trội (dominance
genetic variance)
V
I
: Sự biến động di truyền át chế (epistatic
genetic variance)

Các hợp phần của biến động
di truyền các TT số lượng
V

A
•
Là tổng của các ảnh hưởng chéo của tất cả
các allele tại tất cả locus và xảy ra độc lập.
•
Không phụ thuộc vào sự tương tác giữa các
allele tại cùng một locus hay giữa các locus
⇒ có thể di truyền
•
Được khai thác bằng phương pháp chọn lọc
V
P
= V
A
+ V
D
+ V
I
+ V
E
+ V
GE

Các hợp phần của biến động
di truyền các TT số lượng
V
P
= V
A
+ V

D
+ V
I
+ V
E
+ V
GE
V
D

Là do sự tương tác của 2 allele tại mỗi
locus .

Không di truyền cho thế hệ con nhưng
lại được tạo mới qua mỗi thế hệ

Được khai thác bằng PP lai tạo

Các hợp phần của biến động
di truyền các TT số lượng
⇒ V
P
= V
A
+ V
D
+ V
I
+ V
E

+ V
GE
V
I

Là do sự tương tác của các allele giữa 2 hay
nhiều locus (giữa các locus).

Không di truyền cho thế hệ con nhưng lại được
tạo mới qua mỗi thế hệ.

Rất khó xác định

V
A
và sự chọn lọc

Chọn lọc nhằm thay đổi giá trị trung
bình của quần thể.

Chọn lọc các TT số lượng khó hơn
nhiều so với TT chất lượng. Vì sao?

Chọn lọc chỉ khai thác được VA.

VA được di truyền cho thế hệ sau ⇒
dự đoán được giá trị trung bình của
thế hệ tiếp theo.

V

A
và sự chọn lọc
* Hệ số di truyền
h
2
= V
A
/V
P

h
2
có giá trị từ 0-1.
+ h
2
cao (> 0,25) ⇒ sự biến động kiểu hình
chủ yếu do VA ⇒ chọn lọc mới có hiệu quả.
+ h
2
thấp (< 0,15) ⇒ sự biến động kiểu hình
do các yếu tố khác VA ⇒ chọn lọc rất ít
hoặc không làm thay đổi kiểu hình.

h
2
không biến mất ở thế hệ sau nhưng có thể
thay đổi theo môi trường.

V
A

và sự chọn lọc
* Mức độ đáp ứng với chọn lọc (response to
selection, R)
R = Sh
2
với S: sự khác biệt của chọn lọc (sự khác biệt giữa
GT trung bình của đàn bố mẹ được chọn so với
GTTB của quần thể).
VD: Đàn cá nheo có Wi = 454 g, chọn 50 cá cái
(604g) và 40 cá đực (692 g) làm bố mẹ. Dự đoán
khối lượng TB của đàn con biết h
2
= 0,5?

V
A
và sự chọn lọc
* Các phương pháp xác định hệ số di
truyền
1. Phân tích quan hệ họ hàng: full-sib,
half-sib
2. Phân tích tương quan hồi qui giữa thế
hệ bố mẹ và đàn con.
3. Tính hệ số di truyền thực tế
h
2
= R/S

V
A

và sự chọn lọc
* Các chương trình chọn lọc
1. Không chọn lọc (no selection)
2. Chọn lọc trực tiếp (directional
selection)
3. Chọn lọc nối tiếp (tandem selection)

* Các chương trình chọn lọc
1. Không chọn lọc (no selection)
Là tránh sự chọn lọc không định hướng
•
Chọn lọc không định hướng có thể làm thay đổi
nguồn gen, mất những gen tốt ⇒ giảm năng suất nuôi,
sinh sản kém…
•
Thường xảy ra trong các trại giống ⇒ biến dị di
truyền nhỏ.
•
Chọn lọc không định hướng không phải luôn luôn
gây ảnh hưởng xấu mà đôi khi cần thiết vì đây là
những khía cạnh của quá trình thuần hóa.

* Các chương trình chọn lọc
1. Không chọn lọc (no selection)
Để hạn chế những bất lợi của sự chọn lọc không định
hướng, cần phải:
•
Sinh sản cá trong suốt mùa sinh sản
•
Cho sinh sản tất cả các kích cỡ cá có thể sinh sản

được
•
Cho sinh sản nhiều cá thể trong mỗi lần sinh sản
•
Không loại bỏ những cá thể có tăng trưởng chậm
hoặc những cá thể biểu hiện các đặc điểm sinh dục
phụ kém.

* Các chương trình chọn lọc
2. Chọn lọc trực tiếp (directional selection)
Là chương trình chọn lọc có mục tiêu rỏ ràng dựa trên
một hay nhiều tính trạng (TT).
•
TT được chọn phải thực tế và tùy thuộc vào điều kiện
vật chất, thời gian của trại.
•
TT không hoặc ít chịu ảnh hưởng bởi môi trường
(Tăng trưởng ở giai đoạn cá nhỏ?).
•
Chọn TT do đặc điểm sinh học không phải do tác
động của con người.
•
Xác định TT phương pháp, thời gian đo đạt TT.

* Các chương trình chọn lọc
2. Chọn lọc trực tiếp (directional selection)
•
Xác định những TT có thể chịu ảnh hưởng
kéo theo.
•

Phải có thông tin về TT được chọn của quần
thể: X, S, CV, h
2
….
•
Quần thể có S và CV càng lớn sẽ có sự khác
biệt lớn giữa các cá thể ⇒ chọn lọc càng hiệu
quả

* Các chương trình chọn lọc
3. Chọn lọc nối tiếp (tandem selection)
•
Là chọn lọc 2 hay nhiều TT không cùng một
lúc, khi TT này đạt yêu cầu thì mới chọn đến
TT tiếp theo.
•
Chương trình chọn lọc này đơn giản nhưng
không hiệu quả:
+ Thời gian
+ Các TT thường có liên quan (ảnh hưởng
kéo theo).

V
D
và sự lai tạo
•
Khi V
A
nhỏ chọn lọc sẽ không hiệu quả
⇒

chọn phương pháp khác để cải thiện
Vp
⇒
khai thác V
D
bằng các PP lai.
•
Không thể đóan trước được kết quả lai.

Biến động do sự tương tác kiểu gen và
môi trường (V
G-E
)
•
V
G-E
có thể áp dụng trong chọn giống nhằm cải
thiện sức sản suất, năng suất.
•
h
2
sẽ khác nhau trong những điều kiện môi trường
khác nhau.
•
V
G-E
không di truyền nhưng có thể ứng dụng để
tạo ra các dòng cá tốt.
•
Một tính trạng chỉ biểu hiện tốt nhất ở một điều

kiện môi trường nhất định.
⇒ Cần lưu ý khi chọn một đối tượng nuôi mới.

Biến động do môi trường (V
E
)
•
V
E
có thể cải thiện kiểu hình.
•
V
E
có thể phá vỡ chương trình chọn giống nếu
không được kiểm soát.
•
Ảnh hưởng của V
E
phải tách khỏi ảnh hưởng của
V
G
Một số biểu hiện của VE:
+ Tăng trưởng đột ngột
+ Tuổi và kích cỡ cá bố mẹ
+ Kích cỡ trứng….