Giáo trình phân tích khả năng tổ chức phát triển tài nguyên thiên nhiên kinh tế xã hội vùng tây nam bộ p6 pdf

nhiên; đất phù sa chiếm gần 10% diện tích tự nhiên, phân bố dọc theo các lu vực
sông, phần lớn sử dụng vào các mục đích nông nghiệp.
* Tài nguyên rừng
Trữ lợng rừng tự nhiên có khoảng 94,6 triệu m
3
gỗ, 325 triệu cây tre, nứa. Diện
tích rừng của cả vùng năm 2001 là 1168 nghìn ha. Ngoài khai thác gỗ, rừng còn có
một số đặc sản quí nh quế, trầm hơng, sâm qui, kỳ nam.
Hệ động vật rừng mang đặc trng của khu hệ động vật ấn Độ, Mã Lai với các
loài đặc trng là voi, bò rừng, bò tót, cheo cheo, sóc chân vàng, rất phong phú và
có dạng đặc hữu.
* Tài nguyên biển
Chiều dài bờ biển khoảng 900 km kéo dài từ Hải Vân đến Khánh Hoà, biển
vùng này khá sâu ở sát bờ, nhiều eo biển, cửa sông, vũng, vịnh thuận lợi cho phát
triển kinh tế biển: du lịch, giao thông biển, đánh bắt cá, phát triển các hải cảng
lớn.
Ven biển có nhiều đồng muối chất lợng tốt, khả năng khai thác lớn nh đồng
muối Sa Huỳnh - Quảng Ngãi.
Biển có nhiều đảo và quần đảo ; ngoài khơi có quần đảo Hoàng Sa và Trờng Sa
có ý nghĩa chiến lợc về an ninh quốc phòng và là nơi c ngụ của tàu thuyền, là bình
phong chắn gió, cát biển cho ven bờ.
Vùng biển có nhiều loài cá có giá trị nh cá trích, mòi, nhồng (tầng nổi) cá thu
(tầng trung), cá mập, mối (tầng đáy), tạo điều thuận lợi cho phát triển khai thác
đánh bắt hải sản.
* Tài nguyên nớc
Có trên 15 con sông, phần lớn là ngắn và dốc. Tổng lợng dòng chảy khoảng
5.000 km
3
, về mùa khô mực nớc sông rất thấp, dòng chảy nhỏ. Nguồn nớc ngầm
trữ lợng thấp. Tài nguyên nớc lợ là thế mạnh của vùng, diện tích khoảng 60.990
ha thuận lợi cho nuôi trồng thuỷ sản.

* Tài nguyên khoáng sản
Chủ yếu là cao lanh, sét, cát xây dựng, cát thuỷ tinh và đá làm vật liệu xây
dựng. Ngoài ra còn có một số khoáng sản nh vàng (Bồng Miêu), than đá (Nông
Sơn), Các mỏ khoáng sản quy mô nhỏ và phần lớn cha đợc khai thác.

141
c) Tài nguyên nhân văn:
Dân c của vùng tha hơn so với các vùng ven biển khác. mật độ trung bình là
196 ngời/km
2
, phần lớn tập trung ở đồng bằng, đô thị và bến cảng. Tốc độ tăng dân
số là 2,45%; dân c nông thôn chiếm 72%, c dân đô thị là 28% (năm 2001).
Cơ cấu dân tộc chủ yếu là ngời Kinh, ngời dân tộc ít ngời (Chăm, Xơđăng,
Cơtu, Êđê, Bana, Gié Triêng, Raglai) chỉ chiếm 5% trong tổng dân số.
Trình độ học vấn của dân c trong vùng tơng đối khá, tỷ lệ biết chữ là 89% cao
hơn mức trung bình của cả nớc. Tuy nhiên, số đồng bào các dân tộc ít ngời sống ở
các vùng sâu, xa (khó khăn về giao thông, tài nguyên hạn chế) thì đa phần còn
nghèo đói và tỷ lệ mù chữ lên tới 40%.
Vùng này là nơi hội nhập của hai nền văn hoá Việt và Chăm. Những phong tục
tập quán của văn hoá Chăm thể hiện khá rõ nét ở vùng này. Ngoài ra văn hoá vùng
này còn ảnh hởng của hai nền văn hoá Trung Hoa và ấn Độ.
- Trong vùng còn bảo tồn đợc các kiến trúc cổ nh các di tích Chăm, đô thị cổ
Hội An, thánh địa Mỹ Sơn. Trong vùng cũng có hai khu bảo tồn thiên nhiên là Cù
lao Chàm và Krông Trai.
* Lực lợng lao động
- Khoảng 50% lao động tập trung trong khu vực sản xuất nông lâm ng và
diêm nghiệp. Lao động trong ngành công nghiệp, xây dựng khoảng 7%; lao động
ngành dịch vụ khoảng 35,4%; 10,5% trong các ngành sản xuất phi vật chất.
- Trình độ tay nghề của lao động trong vùng khá cao do sớm tiếp cận với nền
kinh tế thị trờng. Đội ngũ lao động đợc đào tạo từ công nhân kỹ thuật trở lên

chiếm tới 9,4 % trong tổng số lao động của cùng, tơng đơng với mức trung bình
của cả nớc.
5.2. Hiện trạng phát triển kinh tế xã hội
a) Các ngành kinh tế:
- Ngành công nghiệp:
+ Các ngành nghề công nghiệp chủ yếu của vùng là chế biến lơng thực, thực
phẩm; khai thác và chế biến lâm sản; dịch vụ vận chuyển và bốc dỡ hàng hoá; sản
xuất hàng tiêu dùng: dệt, đờng, giấy và các ngành công nghiệp nhẹ khác. Công
nghiệp cơ khí, công nghiệp năng lợng và các ngành công nghiệp nặng khác cha
phát triển mạnh mẽ.

142
+ Trong vùng hình thành các khu công nghiệp trọng điểm bao gồm: Khu công
nghiệp Liên Chiểu (Đà Nẵng); khu công nghiệp Hoà Khánh (Đà Nẵng) diện tích
250 ha; khu công nghiệp Chu Lai, Kỳ Hà (Quảng Nam); khu công nghiệp Điện
Ngọc - Điện Nam nằm tuyến phía đông tuyến Đà Nẵng - Hội An; khu công nghiệp
An Hoà- Nông Sơn; khu công nghiệp Dung Quất (khu lọc và hoá dầu đầu tiên của
nớc ta); khu công nghiệp Nam Tuy Hoà (Phú Yên) và khu công nghiệp Suối Dầu
(Khánh Hoà).
- .Ngành nông nghiệp, lâm, ng nghiệp:
* Ngành nông nghiệp
Phát triển theo hớng tăng tỷ trọng cây công nghiệp và chăn nuôi. Cây công
nghiệp chiếm 15% diện tích cây trồng. Trong vùng đã hình thành vùng sản xuất tập
trung cây công nghiệp: mía 28 nghìn ha, dứa 18 nghìn ha, lạc 20 nghìn ha, gần đây
là phát triển chè, cao su, cà phê, ca cao
Chăn nuôi chiếm 27% giá trị sản lợng nông nghiệp, lớn nhất là đàn bò 1,1
triệu con chiếm gần 20% đàn bò của cả nớc. Chơng trình sin hoá đàn bò và nuôi
lợn hớng nạc phát triển tốt.
* Ngành lâm nghiệp
Phát triển vốn rừng và bảo vệ rừng đợc chú trọng. Toàn vùng trồng đợc 157.600

ha rừng bằng 15% diện tích rừng trồng của cả nớc. Tuy nhiên diện tích này còn rất
nhỏ so với diện tích đất trống đồi trọc; rừng đầu nguồn cha đợc chú trọng quản lý;
rừng đặc sản, nguyên liệu cha đợc khai thác để phát triển kinh tế của vùng.
* Ngành ng nghiệp
+ Khai thác hải sản là nghề chính của vùng, đạt 19% sản lợng đánh bắt hải sản
của cả nớc.
+ Diện tích nuôi trồng thuỷ sản mới đạt 12.447 ha trong tổng số 20.000 ha
nớc mặt có khả năng nuôi trồng thuỷ sản bao gồm cả nớc ngọt và nớc lợ. Các
sản phẩm nuôi chủ yếu là tôm, ngoài ra là các đặc sản rau câu, cua, hải sâm Vùng
cũng đặc biệt chú ý nuôi các đặc sản xuất khẩu nh tôm hùm, cua,
- Ngành dịch vụ:
Dịch vụ là ngành có thế mạnh của vùng, chủ yếu phát triển ở Nha Trang và Đà
Nẵng. Các khu vực khác cơ sở hạ tầng kém phát triển nên dịch vụ còn ở dạng tiềm
năng.

143
b) Bộ khung lnh thổ của vùng:
- Hệ thống đô thị:
Vùng có 3 thành phố, 4 thị xã, và 41 thị trấn, tỷ lệ dân số thành thị là 28%. Các
thành phố, thị xã phân bố chủ yếu trên trục đờng 1A gắn với cảng biển. Trong đó,
Đà Nẵng và Khánh Hoà có mức đô thị hoá cao hơn với 31,2% và 38,15% dân số
thành thị.
- Hệ thống giao thông vận tải:
Đây là vùng bản lề nối hai vùng Nam - Bắc và có cảng biển quan trọng. Nh
vậy sự phát triển giao thông trong vùng có ý nghĩa to lớn trong phát triển kinh tế
vùng, cả nớc và giao lu quốc tế.
+ Đờng bộ: Tuyến dọc 1A; các tuyến ngang 14B, 24, 25, 26, 14C, 19 và các
tỉnh lộ, đờng liên huyện, xã tơng đối phát triển; tuyến đờng sắt Thống Nhất
xuyên qua 6 tỉnh của vùng.
+ Đờng sông: Đáng kể nhất là luồng vận tải trên sông Thu Bồn từ cửa Hội An

tầu thuyền vài trăm tấn có thể đi lại. Ngoài ra còn các tuyến trên sông Trà Khúc,
sông Vệ nối đồng bằng và trung du Quảng Ngãi; tuyến trên sông An Lão, tuyến
sông ở Bình Định. Các tuyến vận tải sông có ý nghĩa nội bộ từng lu vực.
+ Đờng biển: Tuyến Đà Nẵng- Sài Gòn quan trọng nhất, vận chuyển lơng
thực, thực phẩm và hàng hoá khác, tuyến Đà Nẵng - Hải Phòng; ngoài ra còn các
tuyến vận chuyển quốc tế: Đà Nẵng đi Hồng Kông, Tokyo, Singapo với các cảng
biển Đà Nẵng, cảng Quy Nhơn, cảng Hội An, cảng Nha Trang, cảng Cam Ranh.
+ Đờng hàng không: Các sân bay Đà Nẵng, Nha Trang, Phù Cát, Phú Yên,
trong đó sân bay Đà Nẵng là 1 trong 3 sân bay quốc tế của nớc ta.
5.3. Định hớng phát triển
a) Ngành công nghiệp:
Công nghiệp đợc coi là ngành trọng tâm trong định hớng phát triển kinh tế
của vùng. Tập trung phát triển các ngành công nghiệp mũi nhọn hoá lọc dầu, khai
thác khoáng sản; phát triển công nghiệp chế biến nông, lâm, thủy hải sản nhất là chế
biến cho xuất khẩu, phát triển ngành công nghiệp dệt, da, may; phát triển cơ khí sửa
chữa và cơ khí đóng tàu thuyền.
b) Ngành nông, lâm, ng nghiệp:
* Ngành nông nghiệp

144
- Giữ mức tăng trởng ổn định. Tăng cờng mở rộng diện tích sản xuất nông
nghiệp, phát huy thế mạnh nông sản xuất khẩu là lạc, tơ tằm, sản xuất lơng thực
đảm bảo nhu cầu của vùng.
- Phát triển chăn nuôi theo hớng sản xuất hàng hoá, đạt tỷ trọng giá trị 40-45%
giá trị sản lợng nông nghiệp vào năm 2010. Chú trọng phát triển chăn nuôi bò sữa,
bò thịt, lợn và gia cầm.

*Ngành lâm nghiệp
Bảo vệ rừng tự nhiên hiện có là 897.000 ha; quản lý và chăm sóc 71.7000 ha
rừng trồng. Trồng rừng phủ xanh đất trống đồi trọc khoảng hơn 1 triệu ha; nâng cao

độ che phủ rừng lên 62-68% năm 2010.
* Ngành ng nghiệp
Nâng cao năng lực đánh bắt xa bờ, chú trọng nuôi trồng thuỷ sản, giữ vai trò là
ngành mũi nhọn.
c) Ngành dịch vụ:
- Hình thành 3 trung tâm du lịch Đà Nẵng, Quy Nhơn, Nha Trang.
- Xây dựng trung tâm thơng mại của vùng ở Đà Nẵng, Quy Nhơn, Nha Trang;
phát triển mạnh các loại hình dịch vụ lợi thế nh cảng biển, viễn thông quốc tế, tài
chính, ngân hàng.
- Chú trọng bảo vệ môi trờng sinh thái.
d) Phát triển cơ sở hạ tầng:
- Xây dựng hệ thống giao thông đờng bộ, sông, biển, hàng không thoả mãn nhu
cầu vận chuyển hàng hoá, hành khách, tạo môi trờng thuận lợi cho đầu t, thúc đẩy
sản xuất hàng hoá; thúc đẩy công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đô thị hoá vào nông thôn.
- Tập trung có trọng điểm xây dựng một số cảng, phát huy thế mạnh vận tải
biển cho phát triển kinh tế và quốc phòng.
VI. Vùng Tây Nguyên
Tây Nguyên gồm 3 tỉnh: Gia Lai, Kon Tum, Đắc Lắc với diện tích tự nhiên là
54.476 nghìn km
2
chiếm 16,6% diện tích tự nhiên cả nớc. Dân số 4330 nghìn ngời
chiếm khoảng 5,5% dân số cả nớc (năm 2001), là vùng có dân số vào loại thấp nhất
trong cả nớc.

145
6.1. Tiềm năng phát triển kinh tế xã hội
a) Vị trí địa lý:
Tây Nguyên nằm ở phía Tây Nam của nớc ta, có vị trí chiến lợc quan trọng
về kinh tế, chính trị và quốc phòng đối với cả nớc và khu vực Đông Dơng. Phía
Tây giáp Nam Lào và Đông Bắc Campuchia; phía Nam giáp Đông Nam Bộ là vùng

kinh tế trọng điểm của cả nớc; phía Bắc giáp Bắc Trung Bộ và phía Đông giáp vùng
Duyên hải Nam Trung Bộ.
b) Tài nguyên thiên nhiên:
* Địa hình
ở về phía Tây của dãy Trờng Sơn, bề mặt địa hình dốc thoải dần từ Đông sang
Tây, đón gió Tây nhng ngăn chặn gió Đông Nam thổi vào. Địa hình chia cắt phức
tạp có tính phân bậc rõ ràng, bao gồm:
- Địa hình cao nguyên là địa hình đặc trng nhất của vùng, tạo lên bề mặt của
vùng. Dạng địa hình này thuận lợi cho phát triển nông, lâm nghiệp với quy mô lớn.
- Địa hình vùng núi
- Địa hình thung lũng chiếm diện tích không lớn; chủ yếu phát triển cây lơng
thực, thực phẩm và nuôi cá nớc ngọt.
* Khí hậu
Chịu ảnh hởng của khí hậu cận xích đạo; nhiệt độ trung bình năm khoảng 20
o
C
điều hoà quanh năm biên độ nhiệt ngày và đêm chênh lệch cao trên 5,5
o
C. Khí hậu
Tây Nguyên có hai mùa rõ rệt mùa khô và mùa ma. Mùa khô nóng hạn, thiếu nớc
trầm trọng, mùa ma nóng ẩm, tập trung 85-90% lợng ma của cả năm.
* Tài nguyên nớc
Tây Nguyên có 4 hệ thống sông chính: Thợng sông Xê Xan, thợng sông
Srêpok, thợng sông Ba và sông Đồng Nai. Tổng lu lợng nớc mặt là 50 tỷ mét
khối. Chế độ dòng chảy chịu tác động của khí hậu.
Nguồn nớc ngầm tơng đối lớn nhng nằm sâu, giếng khoan trên 100 mét.
* Đất đai
Đất đai đợc coi là tài nguyên cơ bản của vùng, thuận lợi cho phát triển nông
lâm nghiệp.

146