Thổ tinh - Phần 7 ppsx

Thổ tinh -Phần 7
Chuyển động quay
Mỗihành tinh trong hệ mặttrời đều quay tròn xungquanh trục củanó. Tuy
nhiên,chuyển độngquay củasao Thổ lại không bìnhthường.Hành tinh này quay
tròn rất nhanh, nhanh hơn bất kì hành tinh nào khác, ngoại trừ Mộctinh ra.trái
đất chúng ta mất 24 giờ, haymột ngày trái đất, để quay một vòng xungquanh trục
của nó. Mặc dùThổ tinh lớnhơn nhiều, nhưng chuyển động quay của nóchỉ mất
10 giờ 32 phút (đo theogiờ Trái đất) tại xíchđạo,và lâu hơn khoảng30 phút tại
hai cực. Sự khác biệt này về tốc độ quay là cái gâyra một đặc điểm nổi bật nữa của
Thổ tinh: hìnhdạng “thondẹt” của nó. Thổ tinh khônghoàntoàn códạngcầu, mà
hơi phình ra tại xích đạo.Mọi vật thể đangquay, kể cả Trái đất, đều có hình dạng
như thế này, nhưngsự méomó hìnhdạng của Thổ tinh nổirõ hơnbất kì hành tinh
nào khác trong hệ mặt trời.
Còn cónhững đặc điểmkháchết sứckhácthường về Thổ tinh. Bấtchấp kích
cỡ khổnglồ của nó,nó lại cókhốilượng và tỉ trọng nhỏ bất ngờ. Nó thậtsự là hành
tinh kém đậm đặc nhất, khiến nó cực kì nhẹ - thật sự nhẹ hơn cả nước. Toànbộ
Thổ tinhcóthể trôi nổi trên một xô nước, nếu như người ta có thể tìm thấy một cái
xô đủ lớn như thế.
So sánh Thổ tinh và Trái đất
Thổ tinh Trái đất
Khoảng cách
đến Mặt trời
1,3tỉ km 150 triệu km
Đường kính 121 000km 12 756 km
Nhiệt độ trung
bình bề mặt
- 185
o
C 15
o
C

Độ dài năm 29,5 năm Trái
đất
365 ngày
Độ dài ngày 10 giờ 32 phút 24 giờ
Số vệ tinh 61 hoặc nhiều
hơn
1
Thành phần của
hành tinh
Chủ yếu là
hydrogen (khívà lỏng)
cùng với mộtlõi đá
Chủ yếu là các
kim loại và đá
Khí quyển Chủ yếu là
hydrogen
Chủ yếu là
nitrogenvà oxygen
Tìm hiểu các vành
Tronghàng thế kỉ, người ta đã tin rằng Thổ tinh là hành tinh duy nhất có
vành. Nhưng vào năm 1979, phithuyền Voyager 1 phát hiện racác vành xung
quanh Mộc tinh.Kể từ đó, các hệ thống vànhcòn đượctìm thấy xung quanhThiên
vươngtinh và Hải vươngtinh. Một số nhà khoahọc tin rằng Hỏa tinhcũng có khả
năng cóvành. Nhưng có một điều chắc chắn đúng – không có hành tinh nào có
vành đẹptráng lệ như vànhcủa Thổ tinh.
Hệ thống vànhphức tạp của Thổ tinh chỉ bắt đầu ở cự li khoảng 67000 km
phía trênbề mặt hànhtinh.Đó là một khoảng cách rất nhỏ, khi xét đến kíchcỡ của
Thổ tinh.Nhiều câu hỏimà các nhà khoahọcđã đặtra về các vành của Thổ tinh
trong hàng thế kỉ qua nay đã có câu trả lời. Chẳnghạn, chúng ta biết rằng các vành
chủ yếu cấu tạo từ hàng nghìn tỉ hạt băng,cùng với một số mảnh đá và vật chất

khác trộn lẫnvào. Phần lớn các hạt bên trong vành có kich cỡ nhỏ - nhiều hạt nhỏ
như hạt bụi vậy – trong khi một số hạt khác thìlớnbằng một chiếc xetải hoặc cả
một tòa nhà.
Những hạt này tạo thànhmột hệ thống vành khổng lồ rộng đến 362 000km.
Nhưng nó không dày cho lắm. Các nhà khoahọccóquan điểm rất khác nhau về câu
hỏi này, nhưngrõ ràngở đa số nơi, các vànhkhôngdày hơn 100 m, tính từ trên
xuống dưới. Chính sự mỏng của các vành làcái khiếncho người ta thỉnhthoảng
khóquan sátthấy chúng.
Các vành cũng chẳng phải là nhữngdãy rắnchắc như thoạttrôngchúng như
thế. Mỗi một trong số bảy vànhchínhcấu tạo gồm hàng nghìn, thậmchí hàng chục
nghìn, cái vànhnhỏ hơn. Nhữngcái vành kép này khôngphải lúc nàocũngtuân
theo hình dạng hoàn hảo của vành. Một số có dạng elipchứ không tròn, và một số
thì không tạo thành cái vànhhoàn chỉnh xungquanh hành tinh.Đồng thời,cũng có
sự khácbiệt giữa cácvành. Dochúng cấu tạogồm hàng nghìn tỉ hạt hình dạng khác
nhau, cho nên chúngphản xạ ánh sángMặt trời một cách khác nhau,nghĩa là có
những sự khác biệtnhỏ về màu sắc vàđộ sáng của chúng.
Một số vành saoThổ, đặc biệtlà vành B, cómột đặcđiểm lạ mà chođến nay
các nhà khoa học chưa giải thích nổi. Đâylà những cái trôngtựa như “nan hoa”
trong các vành. Nhữngdải tối này thay đổi vị trí và diện mạo rất nhanh.Vành F thì
có cáitrông tựa như dải viềnbên trongnó.Các nhàkhoahọc tinrằng cả hai hiện
tượng này có thể là do các hạtbị tích điệnbị từ trường mạnh của Thổ tinh,nhưng
khôngai biếtchắc chắn cáigì đã gây ra chúng.
Vẫn còn nhiềuđiều chúng ta không hiểu về các vànhsao Thổ,nhưng chúng
ta thật sự hiểu rõ vìsao chúng quay tròn xungquanhxích đạo của hànhtinh. Đó là
nơi khối lượng của Thổ tinh là lớn nhất (Mộtsố nhà khoahọc cho rằng từ trường
mạnhcủa hànhtinhcòn có khả nănggiữ một vai trò nào đó). Nhưngcó mộtyếutố
quan trọng khác, và có chút bất ngờ, đang giúp giữ các vànhở tại nơi của chúng –
đó là nhiều vệ tinh của hành tinhxinhđẹp này.