Giáo trình hướng dẫn phân tích công nghệ sử dụng hệ trượt vận dụng trong một số loại vật liệu cấu trúc p8 docx

3.5.SỈÛ THOẠI HOẠ CA VÁÛT LIÃÛU POLYME (LO HOẠ) :
Trong quạ trçnh sỉí dủng cạc váût liãûu polyme bë thoại hoạ theo thåìi gian : tênh nàng
im v cúi cng bë hỉ hng. Sỉû thoại hoạ ca váût liãûu
hoạ do
b-Tạc dủng ca dung mäi : cạc pháưn tỉí dung mäi cọ kêch thỉåïc nh cọ thãø thám
háûp vo cạc màõt xêch phán tỉí lm cho cạc poly me bë trỉång lãn, do váûy bãn trong
chụng xút hiãûn ỉïng sút dỉ lm cho chụng cọ thãø bë nỉït, gáùy.
3.5.2.Sỉû ïi hoạ v lo hoạ hoạ hc :
Sỉû l ïa v thoại hoạ hoạ hc xy ra båíi tạc âäüng mảnh lm biãún dảng mảnh
mảch cao phán tỉí. Vç váûy cå tênh v âiãû
n tênh ca polyme gim âạng kãø. Cạc polyme
nhỉ polypropylen, polybutâien, polystyren v polyamit nhảy cm våïi sỉû äxy hoạ. Ozän
xy hoạ mảnh hån äxy. Cạc polyme clo hoạ khäng nhảy cm våïi äxy hoạ. Cháút chäúng
xy hoạ thäng dủng l müi than, cạc amin v phãnon.
.5.3.Sỉû thoại hoạ quang hc :
Dỉåïi tạc dủng ca tia cỉûc têm âäü bãưn âỉït v mu sàõc ca polyme cng bë gim. Bỉïc
ả cỉûc têm cọ khi cn tàng cỉåìng tạc dủng ca äxy. Cạc trỉåìng håüp ny gi l sỉû lo
oạ khê háûu. Chäúng thoại hoạ quang hc bàòng cạc cháút mu tảo thnh mng chäúng sỉû
ám nháûp ca bỉïc xả (müi than, äxyt titan).
3.5. :
hiãût âäü tàng lm biãún dảng cáúu trục mả
ch cao phán tỉí. Sỉû thoại hoạ nhiãût cọ
thãø
cå, l, họa ca chụng bë suy g
polyme l do cạc quạ trçnh lo hoạ váût l, lo hoạ v thoại hoạ hoạ hc.
3.5.1.Sỉû lo hoạ váût l :
Sỉû lo hoạ váût l gáy ra do cạc úu täú sau :
a-Sỉû di chuøn, sỉû máút mạt do bay håi, sỉû trêch ly båíi dung mäi ca cháút
lm biãún âäøi tênh cháút ca polyme.
n
thoa

o ho
ä
ä
3
x
h
th
4.Sỉû thoại hoạ do nhiãût
Khi n
gáy âỉït mảch (polyetylen) hồûc sỉû khỉí äxy hoạ (metyl polymetacrylat) hay gim
phn ỉïng gäúc ngoải vi (sỉû tảo thnh axit HCl khi nhiãût phán polyvinyl clorua). Trỉåìng
håüp giåïi hản sỉû thoại hoạ nhiãû
t cọ thãø gáy ra sỉû chạy, phn ỉïng to nhiãût mảnh.
86
CHỈÅNG 4 : NHIÃÛT LUÛN THẸP
Trong chỉång ny chụng ta s nghiãn cỉïu sỉû thay âäøi täø chỉïc v cå tênh ca thẹp
å
ron ïp
tạc gäưm cọ nung nọng kim loải hay håüpü kim âãún
hy lng bäü pháûn, trong quạ trçnh nhiãût
ãø).
y âäøi täø chỉïc tãú vi bãn trong, do âọ dáùn âãún thay âäøi cå
ü nung nọng (t ) :
khi nung nọng v lm ngüi tiãúp theo, âọ chênh l quạ trçnh nhiãût luûn. Thẹp l váût liãûu
thäng dủng nháút v cng âỉ üc nhiãût luûn nhiãưu nháút. Cäng nghãû nhiãût luûn ráút phäø
biãún trong ngnh cå khê. T g chỉång ny chụng ta chè nghiãn cỉïu cạc phỉång pha
nhiãût luûn thãø têch.
4.1.KHẠI NIÃÛM VÃƯ NHIÃÛT LUÛN THẸP :
4.1.1.Khại niãûm vãư nhiãût luûn :
1-Âënh nghéa :

Nhiãût luûn l táûp håüp cạc thao
âãún nhiãût âäü xạc âënh, giỉỵ tải âọ mäüt thåìi gian thêch håüp (giỉỵ nhiãût) räưi lm ngüi våïi
täúc âäü nháút âënh âãø lm thay âäøi täø chỉïc do âọ nháûn âỉåüc cå tênh v cạc tênh cháút khạc
theo mún.
Âàûc âiãøm ca nhiãût luûn :
-Khäng nung nọng âãún chy lng hay c
luûn kim loải váùn åí trảng thại ràõn.
-Trong quạ trçnh nhiãût luûn hçnh dạng v kêch thỉåïc chi tiãút khäng thay âäøi
(chênh xạc l cọ thay âäøi nhỉng khäng âạng k
-Nhiãût luûn chè lmtha
tênh cho chi tiãút.
2-Cạc thäng säú âàûc trỉng cho nhiãût luûn :
Báút k mäüt qụa trçnh nhiãût luûn no cng âỉåüc âàû
c trỉng båíi cạc thäng säú sau âáy
a-Nhiãûtâä
o
n
l nhiãût âäü cao nháút m quạ trçnh nhiãût luûn phi âảt
ïi, tênh bàòng
o
C.
b-Thåìi gian giỉỵ nhiãût (
tå
g
n
W
) : l thåìi gian duy trç chi tiãút tải nhiãût âäü nung nọng.
c-Täúc âäü ngüi (V
ngüi
) : l täúc âäü gim nhiãût âäü theo thåìi gian sau khi giỉỵ nhiãût.

Ngoi ba thäng säú trãn täúc âäü nung nọng cng cọ nh hỉåíng âãún kãút qu nhiãût
ûn nhỉng khäng âạng kãø nãn ta b qua nọ. Kãút qu ca mäüt quạ trçnh nhiãût luûn
ỉåüc âạnh giạ bàòng cạc chè tiãu sau :
-Âäü cỉïng : l u cáưu quan trng nháút v dãù dng xạc âënh âỉåüc, nọ liãn quan âãún
ạc chè tiãu khạc nhỉ âäü bãưn, âäü do, âäü dai Chi tiãút khi nhiãût luûn âãưu cọ u cáưu âảt
iạ trë nháút âënh vãư âäü cỉïng v phi âỉåüc kiãøm tra theo t lãû quy âënh.
-Täø chỉïc tãú vi : cáúu tảo pha, kêch thỉåïc hảt, chiãưu sáu låïp họa bãưn Chè tiãu ny
ỉåìng âỉåüc kiãø
m tra theo tỉìng m nhiãût luûn.
-Âäü biãún dảng, cong vãnh : nọi chung âäü biãún dảng, cong vãnh khi nhiãût luûn
ỉåìng ráút nh v nàòm trong giåïi hản cho phẹp. Tuy nhiãn trong mäüt säú trỉåìng håüp u
lu
â
c
g
th
th
cáưu ráút khàõt khe, cáưn phi kiãøm tra chụng.
3-Så lỉåüc vãư nhiãût luûn thẹp :
Trong thỉûc tãú cọ nhỉïng phỉång phạp nhiãût luûn ch úu sau âáy :
87
a- : l phỉång phạp nung nọng âãún nhiãût âäü xạc âënh, giỉỵ nhiãût v lm ngüi
cháûm âãø nháûn âỉåüc täø chỉïc gáưn våïi trảng thại cán bàòng cọ âäü cỉïng, âäü bãưn tháúp nháút, âäü
do cao nháút.
o
C
t
n
V
ngüi

W
gn
T
W (thåìi gian)
H
çnh 4.1 - Cạc thäng säú âàûc trỉng ca quạ trçnh nhiãût luûn
b-Thỉåìng họa : l phỉång phạp nung nọng âãún täø chỉïc hon ton austenit, giỉỵ nhiãût
v lm ngüi ngoi khäng khê ténh âãø nháûn âỉåüc täø chỉïc gáưn våïi trảng thại cán bàòng.
c-Täi : l phỉång phạp nung nọng âãún cao hån nhiãûtâäü tåïi hản, lm xút hiãûn täø
äø chỉïc khäng cán bàòng cọ âäü
gthẹp â täi âãún tháúp hån nhiãût âäü tåïi hản, giỉỵ
ü bãưn, âäü cỉïng ) âảt u cáưu
ûn thẹp :
g phạp nhiãût luûn ch úu ca thẹp ra lm hai nhọm låïn :
l thnh pháøm. Sau khi nhiãût luûn xong khäng cn gia cäng
ca nhiãût luûn âäúi våïi ngh
nh cå khê :
út cå
khê do nọ cọ tạc dủng ch úu sau âáy.
chỉïc austenit giỉỵ nhiãût v lm ngüi nhanh âãø nháûn âỉåüct
cỉïng cao nháút.
d-Ram : l phỉång phạp nung nọn
nhiãût v lm ngüi âãø âiãưu chènh cạc chè tiãu cå tênh (âä
lm viãûc.
e-Họa nhiãût luûn : l phỉång phạp bo ha vo bãư màût chi tiãút cạc ngun täú â
cho åí nhiãût âäü xạc âënh âãø lm biãún âäøi thnh pháưn họa hoc, täøc chỉïc v cå tênh.
f-Cå nhiãût luûn : l phỉång phạp kãút håüp quạ trçnh họa bãưn bàòng nhiãût luûn v
biãún dảng do âäưng thåìi trong mäüt ngun cäng. Do âọ nháûn âỉåüc họa bãư mảnh hån ráút
nhiãưu khi nhiãût luûn âån thư
n.

4-Phán loải nhiãût lu
Ngỉåìi ta phán cạc phỉån
nhiãût luûn så bäü v nhiãût luûn kãút thục.
a-Nhiãût luûn så bäü : l cạc phỉång phạp nhiãût luûn tiãún hnh trỉåïc khi gia cäng
cå khê, khi chi tiãút l bạn thnh pháøm. Thüc nhọm ny cọ v thỉåìng họa.
b-Nhiãût luûn kãút thục : l cạc phỉång phạp nhiãût luûn âỉåüc thỉûc hiãûn sau khi gia
cäng cå khê, khi chi tiãútâ
cå khê tiãúp theo nỉỵa. (nãúu cọ chè l mi tinh). Thüc nhọm ny cọ : täi v ram. Âäúi våïi
thẹp cạc bon tháúp thç v thỉåìng họa l nhiãût luûn kãút thục.
4.1.2.Tạc dủng
Nhiãût luûn l ngun cäng quan trng v khäng thãø thiãúu âỉåüc trong sn x
88
1-Tàng âäü cỉïng, tênh chäúng mi mn v âäü bãưn ca thẹp :
Mủc tiãu ca ngnh cå khê l sn xút ra cạc cå cáúu v mạy mọc bãưn hån, cäng sút
låïn hån v cọ nhiãưu tênh nàng täút hån. Do âọ khi nhiãût luûn thêch håüp náng cao âäü
cỉïng, âäü bãưn v tênh chäúng mi mn s kẹo di tøi th, tàng sỉïc chëu ti, gim kêch
thỉåïc cho chi tiãút v kãút cáúu mạy. Âáy l tạc dủng ch úu nháút v quan trng nháút ca
nhiãût luûn, âãún mỉïc cọ lục phi âỉa vo chè tiãu âạnh giạ trçnh âäü ca ngnh cå khê.
vo phỉång phạp sỉí dủng váût liãûu
hêch håüp âãø
tàng âäü do dai giụp cho cạc quạ trçnh gia cäng tiãúp theo dãù
dng
ng âäü do. Do âọ cạc quạ trçnh gia cäng tiãúp sau
ÏP
uûn ta phi nung nọng v lm ngüi thẹp cọ thnh pháưn họa
c ü
hạc ïc
biãút âỉåüc sỉû thay âäøi cå
xem xẹt tỉìng quạ trçnh mäüt v kho sạt cho loải thẹp âån gin
háút

ạc âënh chuøn biãún khi nung nọng :
ư pha Fe - C. Ty
cn cọ phe rit v xãmentit thỉï hai.
hån Ac
1
(< 727
o
C) trong thẹp chỉa cọ chøn biãưn gç.
täø chỉïc austenit âäưng nháút.
Cháút lỉåüng ca mạy mọc, thiãút bë phủ thüc ráút nhiãưu
v nhiãût luûn chụng.
2-Ci thiãûn tênh cäng nghãû :
Âãø tảo thnh chi tiãút mạy, phäi thẹp phi qua cạc dảng gia cäng nhỉ : rn, dáûp
cạn Sau cạc dảng gia cäng ny thẹp thỉåìng bë biãún cỉïng khọ gia cäng cå khê hay biãún
dảng do tiãúp theo lm gim nàng sút. Vç váûy phi tiãún hnh nhiãût luûnt
lm gim âäü cỉïng,
hån nàng sút cao hån.
Vê dủ : sau khi rn, dáûp phäi thẹp bë cỉïng khäng thãø càõt gt âỉåüc. Ta phi tiãún hnh
hay thỉåìng họa âãø gim âäü cỉïng, tà
dãù dng hån.
4.2.CẠC TÄØ CHỈÏ
C ÂẢT ÂỈÅÜCKHI NUNG NỌNG V LM NGÜI THE
Khi tiãún hnh nhiãûtl
hxạc âënh. Trong pháưn ny ta s kho sạt xem sau khi nung nọng lãn cạc nhiãûtâä
k nhau s xy ra cạc chuøn biãún pha no v lm ngüi tiãúp theo våïi täúc âäü kha
nhau täø chỉïc måïi nháûn âỉåüc s biãún thnh täø chỉïc gç tỉì âọ s
tênh tỉång ỉïng. Ta s
nl thẹp cạc bon cng têch, chỉïa 0,80%C.
4.2.1.Cạc chuøn biãún xy ra khi nung nọng thẹp :
1-Cå såí x

Cå såí âãø xạc âënh chuøn biãún xy ra khi nung nọng l ginâä
theo thnh pháưn cạc bon v nhiãût âäü nung nọng, trong thẹp s xy ra cạc chuøn biãún
khạc nhau. Trong táút c cạc loải thẹp åí
nhiãût âäü thỉåìng âãưu cọ täø chỉïc pẹc lêt. Thẹp
trỉåcï v sau cng têch thç ngoi pẹc lit ra
a-Thẹp cng têch :
-Khi nung nọng tháúp
-Khi nhiãût âäü nung nọng âảt âãún Ac
1
(> 727
o
C) s cọ chuøn biãún ca täø chỉïc pẹc
lit thnh austenit theo phn ỉïng sau :
[Fe
D
+ Fe
3
C]
0,80%C
o Fe
J
(C)
0,80%C
Khi nung nọng cao hån Ac
1
mäüt êt ta âỉåüc
b-Thẹp trỉåïc cng têch :
-Khi nung nọng âãún Ac
1
s cọ chuøn biãún pẹc lit thnh austenit giäúng nhỉ trãn.

-Khi nung tỉì nhiãût âäü Ac
1
âãún Ac
3
s cọ quạ trçnh ha tan ca phe rêt vo austenit.
-Khi nung cao hån Ac
3
ta âỉåüc täø chỉïc austenit âäưng nháút.
c-Thẹp sau cng têch :
-Khi nung nọng âãún Ac
1
cọ chuøn biãún pẹc lêt thnh austenit.
89
-Khi nung tỉì nhiãût âäü Ac
1
âãún Ac
cm
s cọ qụa trçnh ha tan ca xãmentit hai vo
austenit.
ỉåìng GSE ca gin âäư pha Fe - C trong
dëch ràõn austenit, tuy nhiãn thnh pháưn cạc bon ca nọ phủ
hẹp ta thỉåìng dng cạch nung nọng liãn tủc, khi nung
våïi täúc
ta phi nung nọng cao hån nhiãût âäü tåïi hản tỉång
b-Kêch thỉåïc hảt austenit :
Trong thỉûc tãú khäng sỉí dủng thẹp åí trảng thại täø chỉïc austenit, nhỉng kêch thỉåïc
ca nọ quút âënh ráút låïn kêch thỉåïc hảt thẹp åí nhiãût âäü thỉåìng.
Chuøn biãún peclit thnh austenit l mäüt quạ trçnh kãút tinh v khúch tạn. Máưm
austenit âỉåüc tảo ra giỉỵa biãn giåïi hảt phe rit v xãmentit ca täø chỉïc peclit. Biãn giåïi
hảt ca hai pha ny ráút låïn nãn säú máưm kãút tinh sinh ra ráút nhiãư

u. Vç váûy hảt austenit
måïi sinh bao gåìi cng ráút nh mën. Do âọ chuøn biãún peclit thnh austenit bao giåì
cng lm nh hảt thẹp. Hảt austenit s cng nh mën nãúu kêch thỉåïc ca pha xãmentit
cng nh v täúc âäü nung cng låïn. Sau khi tảo thnh xong s cọ quạ trçnh khúch tạn
ca ngun tỉí cạc bon tỉì nåi giu (vë trê xãmentit) sang nåi ngho (vë trê phe rit) âãø lm
âäưng âãưu thnh pháưn austenit.
Nhỉ váûy ta tháúy ràòng hảt austenit måïi sinh ra ráút nh mën nhỉng nãúu tiãúp tủc
nung nọng hay giỉỵ nhiãût chụng s låïn lãn ngay. Ty theo âàûc tênh phạt triãøn ca hảt
austenit khi nung nọng, thẹp âỉåüc chia ra lm hai loải : thẹp bn cháút (cn gi l di
truy ût nh v bn cháút hảt låïn.
The
ï ín cháút hảt låïn l loải thẹp cọ hảt austenit phạt triãøn nhanh v âãưu âàûn åí mi
nhiã âäü, tỉïc l sau khi hçnh thnh xong nãúu tiãúp tủc nung nọng hảt s phạt triãøn lãn
ngay. Do váûy lm cho khi lm ngüi hảt thẹp to v cọ tênh dn cao.
-Nhiãût âäü nung cao hån Ac
cm
ta âỉåüc täø chỉïc austenit âäưng nháút.
Tỉì âọ ta tháúy ràòng khi nung nọng cao hån â
cạc thẹp âãưu nháûn âỉåücdung
thüc vo thnh pháưn cạc bon ca thẹp.
2.Âàûc âiãøm ca chuøn biãún pẹc lit thnh austenit :
a-Nhiãût âäü chuøn biãún :
Trãn gin âäư pha Fe - C nhiãût âäü chuøn biãún pẹc lit thnh austenit l 727
o
C, âiãưu
ny chè âụng khi nung nọng vä cng cháûm. Trong thỉûc tãú khi nhiãût luûn täúc âäü nung
nọng tỉång âäúi låïn, do âọ nhiãût âäü chuøn biãún s ln cao hån 727
o
C. Täúc âäü nung
cng cao thç nhiãût âäü chuøn biãún s cng cao.

Kho sạt gin âäư chuøn biãún âàóng nhiãût pẹc lit thnh austenit ca thẹp cng têch
ta tháúy khi nhiãût âäü nung cng cao thåìi gian ca chuøn biãún cng ngàõn.
Trong thỉûc tãú nhiãût luûnt
âäü V
1
nhiãût âäü bàõt âáưu chuøn biãún l a
1
v kãút thục chuøn biãún l b
1
. Nãúu nung
nọng våïi täúc âäü V
2
> V
1
thç nhiãût âäüc bàõt âáưu v kãút thục chøn biãún s l a
2
v b
2
, cạc
nhiãût âäü ny cao hån a, b
1
, thåìi gian chuøn biãún cng ngàõn âi. Trong thỉûc tãú âãø hon
thnh chuøn biãún khi theo quy âënh
ỉïng tỉì 20-30
o
C, cọ khi hng tràm âäü C.
Kãút lûn : Täúc âäü nung nọng cng cao chuøn biãún pẹc lit thnh austenit xy ra åí
nhiãût âäü cng cao v trong thåìi gian cng ngàõn.
ãưn) ha
p ba

ût
90