Nhận biết và xử trí ngộ độc nấm ppt

Nhận biết và xử trí ngộ độc nấm

Chúng ta đều biết, nấm có hai loại là nấm lành và nấm độc. Nấm lành là nguồn
thực phẩm bổ dưỡng và con người đã biết nó một cách chắc chắn như: nấm rơm,
nấm mỡ, nấm hương, nấm linh chi
Nấm độc lại gây hại, thậm chí gây chết người vì trong nấm có những độc tố nguy
hiểm, mà người ta thường nhầm lẫn mỗi khi đi hái nấm mang về ăn, vì hình dạng
của nấm rất khó phân biệt loại nào là lành, loại nào là độc.
Nước ta cũng như nhiều nước châu Á, tuy việc sử dụng nấm không nhiều như các
nước châu Âu hay châu Mỹ nhưng vì có khí hậu ẩm nên là những vùng đất có rất
nhiều loại nấm mọc và phát triển, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trong nhiều loại
nấm có thể ăn được hàm lượng dinh dưỡng đặc biệt cao, bao gồm: chất đạm, chất
béo, chất xơ và đặc biệt là hàm lượng cao các chất khoáng. Vì thế, nấm được coi
là một thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao.
Trên thế giới hiện nay có khoảng trên 10.000 loại nấm đã được xác định danh tính,
nhưng trong số đó có hàng trăm loại nấm độc. Cho dù các nhà khoa học đã có
không ít công trình nghiên cứu về nấm nói chung và nấm độc nói riêng, nhưng có
rất nhiều loại nấm hiện vẫn không biết vì sao nó gây độc cho người.
Nhiều người cho rằng các loại nấm có màu sắc sặc sỡ hoặc có mùi thơm đặc biệt
thường là nấm độc, nhưng thực tế không phải hoàn toàn như vậy vì ngay trong
những loại nấm có hình thức rất giản dị, không có mùi, thậm chí có những loại
trông hoàn toàn “trong trắng” nhưng lại chứa các loại chất cực độc đối với cơ thể.
Ở nước ta, các vụ ngộ độc do ăn nấm thường xảy ra ở vùng núi phía Bắc (Hòa
Bình, Hà Giang, Lào Cai, Yên Bái ).
Cứ vào thời điểm mùa xuân, khi có mưa phùn, thời tiết ẩm ướt nấm mọc nhiều
cũng là lúc có bệnh nhân bị ngộ độc nấm.
Nhận biết ngộ độc nấm?
Nhóm nấm độc có triệu chứng ngộ độc xuất hiện sớm trước 6 giờ sau khi ăn, thậm
chí sau 30 phút đến 1 giờ có biểu hiện: Tăng tiết nước bọt, nôn, buồn nôn, tiêu
chảy, đồng tử co (loại nấm có độc tố muscarin).
Triệu chứng ngộ độc xuất hiện chỉ sau ăn 30 phút với nôn, đỏ mắt, đau đầu, lẫn

lộn, mệt, co giật (giống ngộ độc disulfiram), triệu chứng có thể kéo dài vài ngày,
độc tố nấm là coprine. Độc tố nấm là psilocybin thường gây ra ảo giác, giãn đồng
tử, kích thích dạ dày, ruột, đau bụng, sốt, co giật.
Các loại nấm này ít khi gây tử vong, nếu được điều trị.
Nhóm nấm độc có triệu chứng ngộ độc xuất hiện muộn (sau 6 giờ ăn) loại này rất
độc và tỷ lệ tử vong cao.
Loại nấm có độc tố là amatocxin, monomethylhydrazine các triệu chứng xuất hiện
muộn sau ăn từ 6-12 giờ, bao gồm: nôn, buồn nôn, đau thắt bụng từng cơn, tiêu
chảy, yếu cơ, co giật, viêm gan, tan huyết tỷ lệ tử vong cao 20-50%.
Loại nấm có độc tố là allenic norleucine (Amanita smithiana) và độc tố là
orellanine (nấm cortinarius rellanus ) triệu chứng xuất hiện muộn sau một ngày
tới sáu ngày sau khi ăn nấm, bao gồm: đái ít, vô niệu, suy ống thận cấp.
Xử trí thế nào?

Nấm Hebenoma Crustulinifrme
Triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện muộn sau khi ăn 6 giờ.
Cấp cứu ban đầu: Cho uống ngay than hoạt (hay antipois - B.Mai) 1g/kg và
sorbitol 1g/kg, có thể nhắc lại sau 4 giờ. Với trẻ em, tại nhà có thể gây nôn với siro
ipeca sau khi ăn vài phút, rồi đưa trẻ đến bệnh viện càng sớm càng tốt.
Tại cơ sở y tế:
Hồi sức chung:
Truyền dịch duy trì huyết áp bằng natri clorua 0,9%, glucose 5%. Cho uống than
hoạt (nếu chưa được uống).
Nếu có co giật cho pifridoxine 20-30mg/kg TM.
Nếu có methemoglobine cho xanh methylen 1mg/kg TM chậm liều cho cả người
lớn và trẻ em.
Nếu có dấu hiệu muscarin, cho atropin 0,01-0,03mg/kg TM.
Có ảo giác cho seduxen 10mgTM.
Thuốc vận mạch (dopamin, noradrenalin) dùng khi có sốc.
Điều trị nhóm nấm độc muộn:

Theo dõi bệnh nhân từ 12-24 giờ sau ăn nấm loại amatoxin và
monomethylhydrazin.
Đối với bệnh nhân nghi suy thận do nấm cortinarius, theo dõi 1-2 tuần, như sau:
* Cho than hoạt đa liều: 1g/kg uống sau mỗi 4 giờ cho cả người lớn và trẻ em.
* Sorbitol 1g/kg uống sau liều than hoạt đầu tiên (tốt nhất là uống Antipois -
B.Mail).
* Rửa ruột, đại tràng nếu có thể ở giai đoạn chưa suy gan, suy thận.
* Truyền dịch glucose 5%, 10% để tăng bài niệu > 2,5lít/ngày.
* Lọc máu hấp thu và lọc máu liên tục (có suy thận).
* Thay huyết tương và lọc gan khi có suy gan.
* Các thuốc điều trị hỗ trợ gan.
* Hồi sức hô hấp, tuần hoàn và thăng bằng kiềm toan
Phòng tránh: Không ăn nấm rừng và nấm mọc tự nhiên. Khi chưa xác định được
là nấm lành hay độc nên cho súc vật ăn trước.
(health.phanvien.com)
Trong thiên nhiên có nhiều loài nấm quí, nhưng cũng có không ít nấm độc, ăn
nhầm phải có thể chết người. Những nấm độc nguy hiểm nhất thường là những
nấm tán thuộc giống Aminita, như nấm tán độc xanh đen (Aminita phalloides),
nấm tán độc trắng (Aminita verna), nấm ruồi (Aminita muscaria), nấm độc có mũ
xám tím (Aminita pantherina), v.v
Những loài nấm này thường mọc trong rừng, ven rừng, trên các bãi cỏ, gây ra trên
90% vụ ngộ độc nấm chết người.
Để phân biệt nấm ăn với nấm độc, người ta đã có nhiều nhận xét, như nấm độc có
màu sặc sỡ, có mùi hắc, v.v nhưng thực tế không hoàn toàn đúng như thế. Có
những nấm màu trắng dịu, vị thơm ngon mà vẫn rất độc như loại nấm tán độc
trắng (Aminita verna).
Vì vậy không thể nhìn bề ngoài để phân biệt nấm độc với nấm ăn, mà cần có kinh
nghiệm và sự hiểu biết kỹ về các loài nấm, và chỉ ăn những nấm đã được xác nhận
chắc chấn là ăn được.
Có nhiều loài nấm độc, chứa nhiều chất độc khác nhau gây ra những dấu hiệu

nhiễm độc nặng nhẹ khác nhau. Xu hướng hiện nay người ta chia chúng làm hai
nhóm chính : Nhóm nấm độc phá huỷ cấu trúc các tế bào cơ quan và nhóm gây
độc lên hệ thần kinh và tiêu hoá.
Trong nhóm thứ nhất người ta phân lập được các độc tố aminitin và phaloidin có
thể phá huỷ các tế bào, nhất là tế bào gan, làm gan bị huỷ hoại nhanh chóng.
Nhóm này gồm một số lớn nấm độc thuộc giống Aminita mà đại diện là Aminita
phalloides
Trong nhóm nấm độc sau, người ta phân lập được nhiều chất độc, chủ yếu là chất
muscarin gây độc trên thần kinh. Đại diện cho nhóm nấm này là nấm ruồi Aminita
muscaria.
Nhóm thứ nhất chứa chất phaloidin rất độc đối với tế bào gan. Người ăn phải nấm
này thường có triệu chứng ngộ độc muộn sau 6 giờ với hội chứng tiêu hoá (viêm
dạ dày - ruột cấp, nôn, đau bụng, tiêu chảy), viêm gan hoại tử (gan to đau, vàng
da) và suy thận cấp. Ngộ độc loại nấm này thường rất nặng, tử vong cao.
Nhóm thứ hai chứa chất muscarin rất độc đối với thần kinh. Các triệu chứng ngộ
độc loại nấm này thường xuất hiện sớm, trong vòng 1 - 2 giờ sau khi ăn. Người
bệnh có hội chứng cường phó giao cảm, đồng tử co hẹp, buồn nôn và nôn, đau
bụng, tiêu chảy, vã mồ hôi, chảy nước mắt, nhiều dãi, khát nước, co giật, mạch
chậm, truỵ mạch
Để đề phòng ngộ độc nấm, tốt nhất ta chỉ ăn những loại nấm đã quen biết, chắc
chắn là nấm ăn được. Tuyệt đối không ăn những nấm lạ. Những người mới ở miền
xuôi lên miền núi hoặc ở những nơi khác đến, khi hái nấm phải hỏi kinh nghiệm
đồng bào địa phương thật cụ thể, chắc chắn, vì thực tế rất khó phân biệt nấm ăn
với nấm độc.
Ngoài ra chúng ta cần chú ý một số loài nấm ăn cũng có thể trở nên độc trong
những trường hợp nấm bị ôi thiu, nấu không kỹ, hoặc khi có rượu trong máu. Vì
vậy chúng ta không nên ăn nấm bị giập nát, những nấm đã ôi thiu; phải cẩn thận
khi thu hái và chế biến nấm, đồng thời không nên uống rượu khi ăn nấm vì rượu
làm tăng thẩm thấu độc tố nấm vào máu
(moh.gov.vn)

Phân biệt nấm độc và nấm ăn
Nhiều người quen ăn nấm, nhất là nấm hoang dã, đã có kinh nghiệm, cùng với các
cơ sở nghiên cứu đã đúc kết thành bài học như sau:
Không ăn nấm có màu sắc sặc sỡ, có mùi thơm hấp dẫn vì nấm này thường là nấm
độc; không ăn các loại nấm hoang dại lúc còn non, vì lúc còn non chúng rất giống
nhau (giống cúc áo), khó phân biệt; không ăn loại nấm khi cắt, vết cắt có rỉ ra chất
trắng như sữa; không ăn nấm quá già, nấm có nghi ngờ, không rõ địa chỉ
Cũng có những loại nấm độc giống nấm ăn (nấm trồng), rất khó phát hiện nhưng
nếu quan sát kỹ sẽ thấy gốc có bao và có vòng cổ.

Nấm Hebenoma Crustulinifrme - Triệu chứng ngộ độc thường xuất hiện muộn sau
khi ăn 6 giờ.


Nấm Coprinus atrameutarius thuộc nhóm nấm độc có triệu chứng xuất hiện sớm
trước 6 giờ sau khi ăn.


Nấm độc đỏ ( Amanita)
Nấm đỏ - còn gọi là nấm mặt trời, nấm diệt ruồi, có tên khoa học là Amanita
muscaria Fr. Mũ nấm tròn và dẹt, màu vàng hoặc vàng da cam, trên nắp mũ có
núm màu vàng, hoặc trắng, mặt dưới xòe ra như hình bánh xe, cuống nấm hơi to
và thô. Nấm này chứa muscarin, một loại kiềm sinh vật, độc và các chất khác kém
độc hơn.
Thời gian ủ bệnh do độc tố của nấm này là từ 1 đến 6 giờ. Triệu chứng đầu tiên là
viêm dạ dày, ruột cấp, rồi nôn mửa, tiêu chảy, chảy nước dãi, đổ mồ hôi nhiều,
đồng tử co lại, mất phản xạ ánh sáng. Trường hợp nặng, bệnh nhân trở nên nhợt
nhạt, co quắp, tử vong khi tê liệt trung khu thần kinh hô hấp.

Nấm độc Entoloma Lividum

loại nấm độc nhất thường sinh trưởng mạnh vào mùa xuân, đặc biệt khi có mưa
phùn
Nấm lục rất độc, nhưng lại có hình thức bắt mắt, màu trắng ngà, mập và có vị ngọt