Chiến lược “đô thị và cảng biển song hành” ở miền Trung Việt Nam pps

Chiến lược “đô thị và cảng
biển song hành” ở miền
Trung Việt Nam



Vùng đất miền Trung Việt Nam là đồng bằng ven biển, nhỏ hẹp có nguồn gốc
chính từ sự phong hóa của sườn phía đông dãy núi Trường Sơn. Vùng đất này
cần một chiến lược “đô thị và cảng biển song hành” để phát triển.

Những viên gạch đỏ tạo nên thánh địa Mỹ Sơn hay tháp Chàm được gắn với
nhau bằng những kỹ thuật đặc biệt, đầy kiêu hãnh trong trí tuệ của loài người.
Vùng đất này xưa đã từng có những “hạm đội thủy quân lục chiến” của Chế
Bồng Nga từ cảng Kẻ Thử - nay đã bị bồi lấp thuộc khu vực cửa sông Côn trong
đầm Thị Nại của thành phố Quy Nhơn, Bình Định.


Nhưng, tất cả nền văn minh và sức mạnh xưa đã đi vào dĩ vãng. Khách lãng du
đến ngắm tháp Chàm, thánh địa Mỹ Sơn không khỏi bùi ngùi nhớ đến người
xưa, vang bóng một thời của nền văn hóa đỉnh cao và sức mạnh oai hùng của
con người trước biển cả.

Điều gì đã làm tan rã một nền văn minh lớn ở miền Trung? Đất miền Trung là
mảng sườn của dãy Trường Sơn, nên việc phá rừng là sự tự vận mang tính
cộng đồng. Rừng dù được trồng lại thì chỉ có một tầng, không đủ khả năng giữ
nước khi mưa bão.

Nhưng để tồn tại, con người cần phải ăn. Trong cái ăn của người, chất bột
chiếm tỷ lệ lớn nhất. Muốn có chất bột thì phải trồng lúa, ngô, khoai, sắn Để
có đất trồng trọt, con người phải phá rừng. Khi mưa, bão sẽ sinh ra lũ quét, lũ
ống. Con người đứng trước bão lũ là bất lực. Chính lũ là nguyên nhân xóa đi

mọi nền văn hóa và sức mạnh của quá khứ ở miền Trung. Đó là cái quy luật
khắc nghiệt của miền Trung Việt Nam.


Vì vậy, chúng ta có thể khẳng định miền Trung Việt Nam không thể sống dựa
vào nông nghiệp. Rừng là mái nhà, là sự tồn tại cả cộng đồng. Rừng càng nhiều,
mái nhà càng chắc chắn hơn, con người càng an toàn hơn. Vậy người dân miền
Trung dựa vào sản xuất hay dịch vụ nào để tồn tại?

Chúng ta biết để sản xuất phải dựa vào ba yếu tố chính: lao động giản đơn, tài
nguyên thiên nhiên và tài nguyên trí tuệ. Còn vốn giúp quy mô sản xuất lớn,
nhỏ và sức cạnh tranh ngắn hay dài. Với trình độ dân trí hiện nay, chúng ta khó
mà bán chất xám để có tiền. Để có nền kinh tế trí thức, bán chất xám thu tiền
chúng ta cần có nhiều thời gian. Hiện nay, giải pháp cơ bản là sử dụng các
nguồn tài nguyên hiện có cùng chất xám trong tầm tay để thực hiện sản xuất
và làm dịch vụ.

Vậy tài nguyên nào ở miền Trung đáng quan tâm? Tài nguyên khoáng sản trên
núi không nhiều, không tập trung tạo nên khu công nghiệp lớn. Mặt khác khai
thác khoáng sản trên sườn núi sẽ gây ra nhiều hậu quả về môi trường đưa đến
lũ quét và lũ ống, cũng như nguồn nước uống. Tài nguyên về thủy điện chủ yếu
là ở sông Ba, nhưng sự quản lý điều hành trữ nước không khoa học, không có
sự phối hợp điều tiết nước chung trong lưu vực sông sẽ là một nguy cơ lớn cho
tính mạng của con người.

Tài nguyên khoáng sản ven biển như các kim loại nặng và hiếm tập trung
trong các cồn cát ven biển. Việc khai thác chúng cần đi đôi với việc trồng rừng
và bảo vệ bờ biển. Nhìn chung khoáng sản và thủy điện ở miền Trung khi khai
thác có tác động lớn tới môi trường sống. Vì vậy khi khai thác cần đưa khoa
học và công nghệ vào để có hiệu quả cao. Nếu chỉ xuất khoáng sản thô thì

nguồn thu không xứng với chi phí khắc phục hậu quả của môi trường.

Tài nguyên hải sản ven bờ ngày càng ít, tỷ suất nhiên liệu dành cho đánh cá
ngày càng cao. Tài nguyên dầu khí đang giảm dần. Tài nguyên khoáng sản khác
ở biển Đông đang trong quá trình tìm kiếm.Nhưng, tài nguyên lớn nhất của
miền Trung là địa lý giao thông. Vì miền Trung Việt Nam nằm ngay trên tuyến
đường hàng hải thế giới: từ Đông Bắc Á đi Ấn Độ, Trung Đông, châu Âu, Úc và
từ Đông Nam Á đi châu Mỹ.
Với miền Trung Việt Nam nên có chiến lược “đô thị và cảng biển song hành”:

- Dân cư miền Trung nên sống tập trung ở các đô thị cảng biển. Việc sống tập
trung giúp an toàn cho con người khi có bão lũ; giúp thuận lợi cho giáo dục
phổ thông, dạy nghề, sản xuất và làm dịch vụ. Đất dành cho trồng rừng.
- Đô thị cảng biển cần có cảng nước sâu, kín sóng gió để giảm chi phí vận tải
nguyên liệu, nhiên liệu và thành phẩm. Việc cải tạo bờ biển thành cảng nước
sâu là chi phí rất lớn. Trước hết chúng ta nên sử dụng các bờ biển có yếu tố tự
nhiên thuận lợi để làm cảng nước sâu. Sau đó từng bước mở rộng thêm các
cảng nước sâu theo yêu cầu của thị trường. Hệ thống cảng là tiền đề hình
thành trung tâm dịch vụ hàng hải ở miền Trung.Ví dụ, nên xây dựng cảng nhân
tạo cho tàu 2 - 3 vạn tấn cho Quảng Bình để xuất xi măng Sông Gianh với giá
thành vận tải thấp nhất.

Với giao thông ở miền Trung nên quan tâm các mục tiêu như sau: Thay đường
sắt đơn khổ 1.000 mm TP.HCM - Hà Nội - Lạng Sơn thành đường đôi 1.435
mm. Nâng cấp Quốc lộ 1A: Cà Mau - TP.HCM - Hà Nội - Lạng Sơn. Phát triển các
đường nhánh từ ven biển lên phía Lào và Campuchia.

Chúng ta nên chú ý các quan điểm chưa đúng như sau : Việc xây dựng đường
Hồ Chí Minh quá sớm trong sự phát triển kinh tế miền Trung nên chưa đáp
ứng nhu cầu thị trường, vừa tốn kém trong duy tu. Việc xây dựng đường Hồ

Chí Minh chỉ nên làm sau khi đã hoàn chỉnh các đường xương cá từ đông dãy
Trường Sơn ra biển.Với tình trạng thiếu vốn như hiện nay, chỉ nên tạm duy tu
và không nâng cấp đường Hồ Chí Minh, mà nên tập trung vốn cho các dự án
khác. Việc xây dựng con đường ven biển nối các khu du lịch ven biển là cần
thiết, nhưng không nhất thiết là phải làm toàn bộ bờ biển miền Trung trong
khi điều thiết yếu nhất là giao thông trên trục 1A và trục xương cá nối với Lào
và Campuchia chưa hoàn thành.

Du lịch là một ngành công nghiệp không khói, chúng ta cần tận dụng. Nhưng
du lịch là ngành công nghiệp bị động và không thể sử dụng công nghiệp du lịch
để trở thành một cường quốc.

Một thành phố ven biển xây dựng đẹp ở miền Trung nhưng không thể phát
triển ổn định nếu không có cảng nước sâu, kín sóng gió để không chỉ đón các
tàu cá, tàu du lịch mà phải thuận lợi trong việc đón các tàu chở nguyên liệu,
nhiên liệu từ nơi khác đến và đưa thành phẩm đi với giá thành thấp nhất. Vì
vậy ở miền Trung Việt Nam, “đô thị và cảng biển song hành” là một chiến lược
có tính nguyên tắc sống còn trong quá trình xây dựng và phát triển.