Tay trắng làm nên phần 7 docx

Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 66

nïn; vâ tưi cẫm thêëy rùçng con ngûúâi dïỵ thûúng àố sau nây thïë nâo
cng nưíi danh trong giúái kơ nghïå.
Nhûng lc àố tưi khưng ngúâ rùçng sau nây khu cấc hoẩt àưång
ca ưng lẩi mïnh mưng vâ àa dẩng nhû vêåy. Mùåc dêìu nhûäng hoẩt
àưång àố chûáng tỗ rùçng cêu tc ngûä nây àng; “Àûâng àùåt chung têët
cẫ sưë trûáng ca mònh vâo mưåt cấi rưí”; tưi do kinh nghiïåm bẫn thên
cho rùçng trấi lẩi nïn: “Cûá àùåt hïët sưë trûáng ca mònh vâo chung
mưåt cấi rưí - rưìi coi chûâng kơ cấi rưí” nhû Mark Twain àậ nối.
Nhûäng ngûúâi mën thânh cưng cng cố thïí rt àûúåc mưåt bâi
hổc hay khi nghiïn cûá
u àúâi sưëng ca Tông Nam tûúác James Dunn.
Ưng sinh tẩi chêu thânh nhỗ Bathurst, trïn sưng Nipisiguit úã phđa
bùỉc Tên Brunswick, mêët hưìi tấm mûúi hai tíi.
Mêỵu thên ưng, gốa ba, cho ưng theo hổc låt tẩi mưåt trûúâng
àẩi hổc danh tiïëng. Kiïën thûác ca ưng khưng rưång lùỉm, vò hưìi trễ
ưng khưng àûúåc hổc ban cưí àiïín; ưng chó àûúåc hổc ba nùm úã trûúâng
låt, nghó hê lẩi phẫi lâm viïåc àïí sinh nhai.
Vêåy ưng bùỉt àêìu vâo àúâi, trong tay chó cố mưỵi bùçng cêëp låt
hổc. Ưng àêìy à sûác khoễ, cố mưåt sûác lâm viïåc dõ thûúâng vâ phất
triïín ốc phấn àoấn ca ưng trong khi nghiïn cûáu cấc hoẩt àưång,
biïën chuín ca cấ
c thõ trûúâng chûáng khoấn.
Tưi khưng mën chếp lẩi àêìy à tiïíu sûã ưng, chó rấng trònh
bây bđ quët trong àúâi ưng thưi.
Ưng hiïíu rùçng phẫi tẩo lêåp mưåt nïìn kơ nghïå luån kim úã
miïìn Têy Canầa, vâ ưng cẫm thêëy mën vêåy phẫi cêìn nhiïìu
ngun liïåu kïí cẫ than vâ qúång sùỉt. Vâ àêy lâ àiïìu ta cố thïí hổc
àûúåc úã ưng. Ưng gùåp nhiïìu trúã ngẩi lúán lao, nhûäng nưỵi lo lùỉng, bûåc
mònh vư têån, nhûäng khố khùn tûúãng nhû khưng vûúåt nưíi sûå thúâ ú

ca cấc ngên hâng vò hổ khưng hiïíu nưíi cưng viïåc ca ưng quan
trổng àưëi vúái sûå thõnh vûúång ca qëc gia nhû thïë
nâo. Ưng kiïn
nhêỵn chõu àûång vâ khưng tûâ bỗ con àûúâng mâ ưng àậ tûå vẩch cho
mònh.
Can àẫm, àậ tin àiïìu gò thò hiïën thên sët àúâi cho àiïìu àố -
cấc bẩn trễ tòm hiïíu àúâi ưng nïn ch vâ suy ngêỵm vïì àiïím êëy -
vâ rưët cåc ưng thùỉng àûúåc mổi trúã ngẩi, dûång àûúåc nhûäng lô àc
thếp mâ gêìn nhû lâ mưåt mònh ưng àiïìu khiïín lêëy, trûúâng húåp àố cố
lệ lâ àưåc nhêët trïn thïë giúái.
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 67

Túái khi ưng quấ cấi tíi chó huy lêëy mổi viïåc rưìi, ưng vêỵn
thđch àẫm àûúng trấch nhiïåm.
Ngây ưng lâm lïỵ sinh nhêåt lêìn thûá bẫy mûúi mưët lâ ngây ưng
xưng vâo mưåt ngânh hoẩt àưång múái: ngânh xêy dûång. Sut nûäa thò
viïåc thêët bẩi vò bïånh àau nhối úã ngûåc lâm cho ưng nùçm liïåt giûúâng,
hêëp hưëi trong nhiïìu tìn lïỵ. Nhûng mưåt ngûúâi nhû ưng àêu cố chõu
vò vêåy mâ rt lui vïì dûúäng giâ.
*
* *
Têët nhiïn ưng James Dunn lẩc quan vâ rêët tin úã mònh. Sûác
hoẩt àưång ca ưng mẩnh mệ lâ nhúâ ưng can àẫm vâ tûå tin. Vò vêåy
mâ ưng àống mưåt vai trô tđch cûåc trong sûå
trõ bïånh ca ưng.
Ưng àôi kiïëm mưåt cưë vêën vïì y khoa cố tâi vâ ưng àïí nhêån
xết mổi chi tiïët trong sûå phc hưìi sûác khỗe ca ưng.
Ưng mën rùçng viïn y sơ vâ ưng cng tòm phûúng hûúáng,
kiïën ca ưng vâ ca y sơ phẫi àûúåc coi trổng ngang nhau, chûá
khưng chõu giûä thấi àưå tiïu cûåc, àïí mùåc y sơ quët àoấn.

Ưng khưng khi nâo chõu àïí cấc y sơ bẫo sao nghe vêåy; cấc
bïånh nhên giâu cố thûúâng cố thối quấ tin úã cấc nhâ chun mưn,
thânh thûã cố hẩi cho cẫ hai bïn.
Ưng bẫo trúâi sinh ra ưng àïí sưëng trùm tíi vâ ưng dng lông
tin vâ gia sẫn ca ưng àïí thû
åc hiïån cêu chêm ngưn cưí nây: “Cûá
hânh àưång nhû thïí mònh sệ sưëng hoâi, àûâng bao giúâ nghơ mònh
phẫi chïët cẫ”.
Àúâi ca ưng James Dunn lâ bùçng chûáng mẩnh nhêët àïí bấc bỗ
kiïën ca nhûäng kễ cho rùçng tinh thêìn kinh doanh lâ tinh thêìn
riïng ca bổn trễ. Vò túái tíi giâ ưng côn thûåc hiïån àûúåc phêìn lúán
lao nhêët trong sûå nghiïåp ca ưng.
Sau ngây lïỵ sinh nhêåt lêìn thûá bẫy mûúi mưët àố, ưng dûång lïn
nhiïìu cưng trònh hún têët cẫ thúâi trûúác ca ưng.
Chùèng nhûäng ưng kiïëm àûúåc nhiïìu tiïìn mâ côn biïët hûúãng
nố; àúâi ưng thûåc cố đch cho qëc gia.
*
* *
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 68

Tưi biïët rộ giúái chđnh khấch Anh, cẫ giúái chđnh khấch M vâ
Canầa nûäa. Nhûng chó úã Anh ngûúâi ta múái thêëy nhûäng têëm
gûúng nưíi bêåt nhêët, lđ th nhêët trong giúái àẩi doanh nghiïåp, thêëy
nhûäng ngûúâi hïỵ lâm ùn lâ thânh cưng vâ àem têët cẫ thò giúâ àïí mûu
viïåc cưng đch.
Súã dơ úã Anh cố nhiïìu nhâ kinh doanh gip viïåc nûúác trong
chđnh quìn, ngun do chđnh cố lệ tẩi xûá àố nhûäng ngûúâi giâu cố
dïỵ àûúåc tham gia cấc cú cêëu chđnh trõ.
Thấnh Kinh bẫo ta rùçng mưåt ngûúâi giâu cố lïn Thiïn àûúâng
cng khố nhû mưåt con lẩc àâ chui qua mưåt lưỵ kim. Àoẩn àố àậ àûúåc

nhiïìu ngûúâi giẫi thđch, mưỵ
i ngûúâi theo mưåt cấch, nhûng àa sưë àïìu
chưëng lẩi sûå lâm giâu. Tưi thò tûâ trûúác túái nay vêỵn giẫi thđch nố
theo cấch mâ tưi cho lâ rưång rậi. Mưåt ph ưng hay mưåt tïn lang
thang, vư gia cû, mưåt ch thúå thiïëc, mưåt thúå may àïìu cố thïí vâo
Qëc hưåi mưåt cấch dïỵ dâng nhû nhau.
Chùèng hẩn trûúâng húåp Hn tûúác Halifax, àẩi sûá Anh úã M
trong thïë chiïën vûâa rưìi. Àânh rùçng ưng àûúåc hûúãng gia tâi ca tưí
tiïn, nhûng ưng àậ biïët lúåi dng cấc cú hưåi tưët. Ưng ngưìi úã Qëc hưåi
khấ lêu rưìi lâm Phố vûúng êën Àưå, rưìi trúã vïì
chđnh trûúâng, lâm Bưå
trûúãng Ngoẩi giao trong nhiïìu nùm. Ưng cố thïí sưëng an nhân,
khưng lo lùỉng gò cẫ, vêåy mâ ưng vêỵn quët têm lo tđnh viïåc nûúác.
Cố nhiïìu nhâ kinh doanh mën àûúåc tham gia chđnh quìn
àïí gip nûúác, nhûng đt ngûúâi cố cú hưåi. D khưng cố cú hưåi thò nhâ
doanh nghiïåp cng phẫi thiïët tha lûu têm túái bưå mấy chđnh quìn.
Àố lâ bưín phêån ca hổ.
Mưåt nhâ doanh nghiïåp mën thânh cưng vïì chđnh trõ phẫi
hổc nghïå thåt thuët phc, vò nghïå thåt àố lâ lấ bâi quan trổng
nhêët ca chđnh khấch trong mưåt chđnh thïí dên ch. Ln ln
ngûúâi àố phẫi nhúá rùçng: trong chđnh thïí hoân hẫ
o nhêët àố, giẫi
phấp dung hôa lc nâo cng cố thïí thûåc hiïån àûúåc. Ngûúâi àố phẫi
tòm cấch cẫi thiïån nhûäng nhûúåc àiïím trong bưå mấy chđnh quìn.
Ngûúâi àố phẫi suy ngêỵm vïì cåc àúâi chđnh trõ ca Franklin
Roosevelt, mưåt võ tưíng thưëng cố mưåt chđnh sấch sấng sët mâ vêỵn
giûä àûúåc sûå tấn thânh ca mổi ngûúâi. Ưng biïët lâm cho cấc cåc
tranh lån vïì ngun tùỉc dõu búát ài àïí cho kiïën ca chđnh quìn
àûúåc phêìn ûu thùỉng.
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 69

Àúâi Roosevelt sệ lâ àïì tâi cho cẫ ngân cën sấch, hiïån nhiïìu
cën àậ in rưìi vâ nhiïìu cën khấc àûúng soẩn. Tưi mën gốp mưåt
phêìn khiïm tưën vâo viïåc soẩn tiïíu sûã ca ưng.
Viïåc xẫy ra thấng Nùm nùm 1943 úã Shangrila, núi nghó mất
ca Tưíng thưëng úã giûäa rûâng trïn àưìi Maryland, mưåt núi hễo lấnh
rêët xa cấc àûúâng qëc lưå vâ nhûäng núi àưng àc thõ dên. Ngưi nhâ
rêët giẫn dõ, cêët theo kiïíu boonggalư, cố mưåt phông tiïëp khấch rưång
trûng bây sú sâi vâ mưåt phông tùỉm nhỗ, lẩnh lệo, cûãa khưng cố
chưët, cho khấch khûáa.
Phđa trûúác lâ mưåt cấi cưíng xêy theo kiïíu mâ
ngûúâi ta thêëy úã
Tên Brunswick, qụ hûúng ca tưi. Roosevelt ngưìi úã mưåt gốc trong
ngưi nhâ giẫn dõ àố, giûäa hai cûãa sưí, mưåt cấi úã bïn trấi mưåt cấi úã
bïn phẫi, trong cùn phông sấng sa vâ giố lưång. Vò ưng cố têåt, nïn
ưng bấm chùåt vâo chiïëc ghïë dûåa ca ưng.
Churchill nùỉm àûúåc mưåt cú hưåi, u cêìu ưng gûãi thïm qn
àưåi vâ qn nhu qua mùåt trêån chêu Êu. Thûåc khố nghơ cho
Roosevelt. Mưỵi lêìn Churchill u cêìu nhû vêåy, Tưíng thưëng àïìu trẫ
lúâi rùçng phẫi àïí cho ưng mưåt thúâi gian rưìi múái quët àõnh rùçng
phẫi àïí cho àûúåc vò ưng côn phẫi hỗi kiïën cấc nhên viïn trong Bưå
Tưíng tham mûu Hoa K àậ.
Ưng khưng ngúát tòm cấch lẫng qua chuån khấ
c, bân vïì
nhûäng vêën àïì quan trổng hay khưng quan trổng, nhûng Churchill
cng khưng vûâa, ln ln trúã lẩi chuån xin thïm qn àưåi vâ
qn nhu. Sau cng, àïí tûå vïå, Tưíng thưëng lêëy têåp tem ca ưng ra
lâm bưå coi. Churchill hỗi kiïën ca ưng vïì vâi àïì nghõ, tưíng thưëng
khưng àấp mâ nối chuån tem.
Sau cng, Churchill thêët vổng lẩi ngưìi trong mưåt gốc tưëi úã

phông bïn.
Tưíng thưëng thêëy nhể hùèn ngûúâi, àùåt cën album tem xëng
vâ nối chuån vui vễ thên mêåt vïì mổi vêën àïì.
Ưng kïí lẩi thúâi kò ưng úã Ln Àưn, nối vïì chiïën tranh 1914-
1918, vïì viïn ch bt quấ cưë Edward Bok ca túâ bấo ph nûä
Ladies's Home journal, vïì
nhûäng dûå àõnh ca ưng khi vïì hûu. Ưng
mën lâm Viïån trûúãng mưåt viïån àẩi hổc. Ưng cng cố thïí lâm vua
qìn àẫo Acores vò dên Bưì Àâo Nha úã àố mën dêng ngai vâng cho
ưng. Ưng kïí têët cẫ nhûäng chuån àố bùçng mưåt giổng rêët hốm hónh.
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 70

Ưng chuån trô vui vễ, bùåt thiïåp, vâ ưng rêët siïng nùng lo
viïåc nûúác. Khưng khi nâo ưng trưën trấnh trấch nhiïåm vâ ưng cố
nhiïìu múái lẩ khi àûa ra cấc giẫi phấp.
Àúâi ưng Roosevelt khưng cố vễ truìn thuët nhû kiïíu: mưåt
ch bấn bấo mâ leo lïn àûúåc ghïë tưíng thưëng. Ưng sinh ra trong
nhung la àïí sưëng trong cẫnh ph qu.
Chùỉc chùỉn rùçng mưåt phêìn nhûäng sûå chưëng àưëi ưng àậ gùåp,
mưåt phêìn nhûäng nưỵi oấn hêån ưng àậ gêy ra do lệ ngûúâi ta khưng
coi ưng lâ mưåt chđnh khấch cố tinh thêìn dên ch mâ cho rùçng ưng
mõ dên. Nïëu võ Tưíng thưëng thûá ba mûúi hai ca Hoa K àố sinh
trong mưåt cấi chôi c
a hẩng bêỵy th úã Bùỉc M thò ngûúâi ta àậ
khưng chó trđch ưng nhiïìu nhû vêåy àêu.
Chuån mưåt võ Tưíng thưëng khấc cho tưi hiïíu tònh àúâi hún.
Tưi khưng thêëy thđ d nâo thđch húåp hún lâ trûúâng húåp Andrew
Jackson, mưåt võ trong sưë cẫ chc võ Tưíng thưëng Hoa K hưìi nhỗ
bêìn hân.
Mưåt hưm ưng ngỗ lúâi trong mưåt cåc hổp quan trổng úã

Washington, ưng kïí lẩi àúâi chđnh trõ ca ưng trong cưng viïåc lêåp
phấp. Trong àấm àưng cố tiïëng la lïn: “Tûâ tïn phố may lïn ghïë
tưíng thưëng!”
Ưng bònh tơnh àấp lẩi:
“Cố vâi ngûúâi chï tưi trûúác àậ lâm thúå may. Àiïìu àố àêu cố
lâm cho tưi xêëu hưí vò khi tưi lâm thúå may, tưi nưíi tiïë
ng lâ mưåt thúå
may giỗi, bấn nhûäng y phc cùỉt khếo; tưi khưng khi nâo sai hển vúái
khấch hâng vâ ln ln lâm vûâa lông hổ”.
Cấc nhâ kinh doanh trong lúán xđ nghiïåp hiïíu rộ bưín phêån
ca mưỵi ngûúâi àưëi vúái àưìng bâo, hiïíu rộ trấch nhiïåm ca cấ nhên
àưëi vúái àoân thïí. Trong giúái thûúng mẩi vâ kơ nghïå, phẫi cố nhûäng
ngûúâi cûúng quët lâm cho cấc chđnh khấch cố mưåt thûác cao àểp
vïì nhiïåm v gip nûúác, phẫi cố nhûäng ngûúâi àôi cho àûúåc mưåt nïìn
hânh chđnh liïm khiïët vâ
mẩnh mệ, phẫi cố nhûäng ngûúâi biïët che
chúã, ng hưå têët cẫ nhûäng dên biïíu nâo trong Qëc hưåi cố nhûäng dûå
thẫo vâ nhûäng hânh àưång sấng sët, hûäu đch, vâ lâm cho låt phấp
àûúåc dên chng thûâa nhêån.
Tưi àậ lâm trung gian giûäa cấc nhâ doanh nghiïåp lúán vâ cấc
chđnh khấch, cấc nhâ cêìm quìn, àậ tiïëp xc rêët thûúâng xun vúái
cẫ hai giúái àố.
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 71

Bêy giúâ tưi mën kïí chuån mưåt nhâ doanh nghiïåp kiïm bấc
hổc nưíi danh, Hn tûúác Avebury. Ưng lâ mưåt giấm àưëc ngên
hâng, mưåt chđnh khấch, mưåt nhâ vẩn vêåt hổc.
Lâm Viïån trûúãng viïån Àẩi hổc Saint Andrế, úã Ecosse, lâm
mưåt dên biïíu hoẩt àưång úã Qëc hưåi, ưng vûâa nhiïåt tònh quan têm
túái viïåc nûúác, vûâa say mï nghiïn cûáu khoa hổc tûå nhiïn. Ưng àậ

viïët nhiïìu cën vïì thiïn nhiïn: vïì cấc loâi ong, vïì hoa lấ, tuy vùn
khưng chđnh xấc lùỉm nhûng dïỵ àổc vâ bưí đch.
Cën: Lẩc th úã àúâi ca ưng lâ thy tưí cấc cën hiïån nay rêët
nưíi danh nhû cën Àùỉc nhên têm c
a Dale Garnegie, cën The
power of positive living ca Douglas Luton(1). Cën àố úã M
khưng ai biïët túái mâ úã Anh cng đt ngûúâi àổc. Nố àấng àûúåc hoan
nghïnh hún. Nhiïìu tấc giẫ viïët vïì bđ quët thânh cưng trong àúâi vâ
trong cưng viïåc kinh doanh àậ trđch dêỵn rêët nhiïìu àoẩn trong cën
àố. Cố thïí tin rùçng Hn tûúác Avebury àậ gúåi hûáng cho nhiïìu tấc
giẫ viïët vïì nhûäng vêën àïì ưng bân vâ àûúåc hoan nghïnh hún ưng.
Mưåt thưng àiïåp nûäa àûúåc nhiïìu tấc giẫ hiïån nay côn nhùỉc túái
lâ thưng àiïåp ca Samuel Smile trong cën Tûå mònh gip mònh
xët bẫn úã Ln Àưn cấch àêy mưåt thïë k.
Cng nïn kïí thïm vâ
i bâi thú ca Josephs Addisson cố tđnh
chêët kđch thđch, khuën khđch nhûäng thanh niïn siïng nùng vâ cố
cao vổng. Nhûäng bẩn nâo mën chín bõ cho cåc hânh trònh lúán
lao lâ àúâi sưëng cố thïí tòm trong tấc phêím ca ưng nhiïìu àiïìu bưí
đch(1).
Nối túái Addisson, tưi nhúá nhûäng cêu thú ca ưng vïì mùåt
trùng:
Àïm àïm, nâng kïí chuån ngìn gưëc
Ca mònh cho trấi àêët lùèng lùång nghe.
Cêu chuån th võ quấ, tưi khưng thïí khưng cùỉt ngang
nhûäng suy tû nghiïm trang ca tưi vïì viïåc gip nûúác àïí kïí lẩi hêìu
àưåc giẫ. Ch àưång trong chuån lâ ưng Harcourt, võ bưå trûúãng
danh tiïëng ca Àẫng Tûå do trong Nưåi cấc Galadstone(2). Mưå
t dên
biïíu tïn lâ Knightly ài àêu cng khoe tưí tiïn mònh lâ nhûäng ngûúâi

Normand túái Anh vúái Guillaume, nhâ chinh phc. Ln ln ưng
ta nhùỉc túái dông dội qu phấi ca mònh trong cấc phông khấch,
ngay cẫ trong hânh lang Qëc hưåi nûäa. Mưåt hưm ưng ta cưng kđch
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 72

Harcourt trong mưåt cåc thẫo lån mâ cng àïì cêåp túái huët thưëng
cao qu ca mònh.
Harcourt mûúån hai cêu thú trïn, sûãa mưåt chûä mâ àấp lẩi:
Knightly kïí chuån ngìn gưëc
Ca mònh cho trấi àêët lùèng lùång nghe
Thïë lâ à cho Knightly mùỉc cúä mâ hïët khoe khoang.
Tưi khưng mën dêỵn hai cêu thú àố ca Addisson àïí kïët thc
cën sấch nhỗ nây, mâ mën mûúån nhûäng cêu dûúái àêy trong bâi
Chiïën tranh.
Lông can àẫm bêët khët
vâ tònh thûúng ngûúâi vư biïn,
Àiïìu tiïët lêỵn nhau trong tinh thêìn kễ thùỉng,
Lc thò nhên tûâ, lc thò uy nghiïm,
Nhúâ vêåy mâ tònh nhên àẩo
vâ lông anh hng bưí tc lêỵn nhau.