Tay trắng làm nên phần 6 potx

Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 56

Rt lui khưng phẫi lâ mưåt cấch tûå phẩt mònh àêu, khưng
phẫi lâ nht nhất khưng dấm chiïën àêëu, nhû con àâ àiïíu rc àêìu
vâo cấnh àïí khỗi nhòn thêëy tai nẩn, mâ lâ mưåt hânh àưång khưn
ngoan vò mònh biïët nhêån rùçng phẫi nhûúâng bûúác cho bổn trễ.
Nhûng khưng phẫi chó vò nghơ túái cấi lúåi ca bẩn trễ mâ tưi
khun cấc nhâ kinh doanh àậ thânh cưng nïn rt lui. Chđnh côn
vò cấi lúåi ca cấc nhâ kinh doanh àố nûäa. Khưng nïn mong mỗi
thânh cưng hoâi trong mưåt lơnh vûåc, vò hïỵ thânh cưng hoâi, khưng
phẫi chiïën àêëu nûäa thò chng ta khưng côn hùng hấi nhû bíi àêìu
nûäa.
Thêå
t lâ khố mâ thuët phc àûúåc mưåt con ngûúâi àậ thânh
cưng chõu nghe lúâi àố. Hổ câng thânh cưng nhiïìu thò lẩi câng khố
thuët phc. Hổ tûå nh: “Khưng cố lđ gò mâ àûúng thânh cưng lẩi
rt lui, khưng cố lđ gò mâ sau nây khưng thânh cưng nhû hưìi
trûúác”.
Ai cng mën bấm lêëy nhûäng cấch lâm viïåc c; xu hûúáng àố
lâ tûå nhiïn, rêët dïỵ hiïíu. Cố gò àêu, trûúác lâm ra sao thò lẩi cûá tiïëp
tc nhû vêåy, lâm lẩi hoâi nhû vêåy. Ca cẫi, quìn thïë trïn àúâi, cûá
tha hưì mâ chiïëm, vâ mën chiïëm thïm mưỵi ngây mưåt đt thò chó cêìn
dng nhûäng tâ
i àûác trûúác kia mònh àậ khố nhổc têåp àûúåc nhûng
bêy giúâ àậ thânh mưåt thối quen, chùèng khố nhổc gò cẫ mâ côn vui
nûäa! Nïëu bỗ viïåc kiïëm tiïìn àố ài, thò àúâi sệ bìn biïët mêëy! Bổn
thanh niïn côn thânh cưng thò cố lđ gò ngûúâi giâ kinh nghiïåm nhû
mònh lẩi thêët bẩi àûúåc.
Lđ lån nhû vêåy lâ sai.
Trong mưåt lơnh vûåc, sûå thânh cưng hoâi lâ àiïìu rêët hiïëm.
Ngûúâi chó huy cưng viïåc cố thïí khưng côn tinh thêìn uín chuín

nhû trûúác nûäa, khưng nhêån àõnh àûúåc àng àùỉn giấ trõ ca cấc ëu
tưë trong nhûäng àiïìu kiïån múái nûäa. Sûå thùỉng lúåi àậ thâ
nh mưåt thối
quen, khưng cêìn phẫi thûåc sûå chiïën àêëu nûäa, do àố trđ ốc nht ài.
Nhûng xin bẩn àûâng hiïíu lêìm tưi. Khi tưi ên cêìn khun bẩn
nïn rt khỗi cưng viïåc kinh doanh, tưi khưng cố bẫo phẫi bỗ àúâi
sưëng hoẩt àưång ài àêu. Trấi lẩi, tưi mën nối rùçng bẩn nïn àưíi
cưng viïåc. Bẩn nïn lûåa mưåt lơnh vûåc hoẩt àưång khấc trong àố bẩn
cố thïí tỗ rùçng bẩn côn àêìy à khẫ nùng. Vò sûå thay àưíi hoẩt àưång
lâm ta trễ lẩi.
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 57

Tưi àậ sưëng bưën àúâi sưëng khấc nhau. Trûúác hïët tưi úã trong
ngânh ngên hâng vâ gêy dûång àûúåc nhiïìu cưng viïåc kinh doanh
lúán vïì Koyd tâi chđnh. Rưìi tưi bûúác vâo chđnh trûúâng, gip viïåc ưng
Loyd George. Ra khỗi chđnh trûúâng, tưi sấng lêåp nhiïìu túâ bấo. Sau
cng ngânh hoẩt àưång thûá tû ca tưi, thúâi gian tuy ngùỉn ngi,
nhûng cố liïn quan túái lõch sûã hiïån àẩi: tưi lâm Bưå trûúãng trong
Nưåi cấc Churchil, giûä viïåc sẫn xët phi cú.
Lêìn cëi cng àố, tưi lâm cho chđnh ph khưng phẫi vúái tû
cấch mưåt chđnh khấch. Trấi lẩi, hưìi àố tưi tuåt nhiïn khưng quan
têm gò túái chđnh trõ cẫ. Nhûäng ngûúâi cưång sûå vúá
i tưi àïìu lâ nhûäng
nhâ kơ nghïå; hổ húåp tấc vúái tưi chó àïí sẫn xët phi cú.
Thúâi àố cố nhiïìu phi cưng nhûng thiïëu phi cú. Sûå sưëng côn
ca qëc gia ty thåc tâi nùng ca chng tưi cố chïë tẩo àûúåc à
phi cú cho hổ khưng.
Chng tưi khưng thïí àïí cho cấc chđnh khấch - d hổ quan
trổng túái àêu - ngùn cẫn con àûúâng ca chng tưi àûúåc. Chng tưi
xư hổ ra. Chng tưi phẫi nhẫy àẩi xëng nûúác, cûá bùỉt tay vâo viïåc.

Nhúâ vêåy mâ chng tưi àưång viïn àûúåc tûác thò mưåt sưë thúå cêìn thiïët
vâ tòm àûúåc à ngun liïåu, dng c mùåc dêìu bõ kể
t, bõ cẫn trúã.
Àùåc biïåt lâ chng tưi phẫi tranh àêëu vúái vâi ưng lúán trong
qn àưåi chûa hïì dûå mưåt trêån àấnh nâo, chùèng biïët gò vïì thûåc
trẩng trïn chiïën trûúâng cẫ mâ àiïn khng chưëng àưëi chng tưi,
lâm cho cưng viïåc ca chng tưi thïm khố khùn. Chng tưi bêët
chêëp hổ, nïëu cố thïí àûúåc. Nïëu hổ chưëng cûå thò chng tưi têën cưng
lẩi mưåt cấch àđch àấng.
Mc àđch duy nhêët ca chng tưi lâ lâm thỗa mận nhûäng
nhu cêìu trïn chiïën trûúâng, mâ lc àố trong xûúãng chó côn cố đt
chiïëc phi cú. Thïë mâ chùèng bao lêu, sưë phi cú ch
ng tưi sẫn xët
nhiïìu hún sưë phi cưng àûúåc hën luån cố thïí hóåc mën lấi phi cú
ra mùåt trêån.
Tốm lẩi chng tưi cố nhiïìu phi cú hún phi cưng.
Tưi cố vui khưng trong thúâi gian sưëng mậnh liïåt vúái nghïì thûá
tû ca tưi àố? Nhêët àõnh lâ vui rưìi. Nhûng vâi kễ cưång tấc bêët lûåc
trong bưå vâ nhûäng kễ mưìm mếp biïån hưå cho hổ thò chùèng vui cht
nâo cẫ.
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 58

Trong mưỵi nghïì ca tưi, tưi àïìu àûúåc thỗa mận vâ sung
sûúáng thêëy mònh trễ lẩi. Vâ hiïån nay tưi àûúng kiïëm mưåt lơnh vûåc
hoẩt àưång múái khấc.
Khi thay àưíi hoẩt àưång, khẫ nùng ca mònh tùng tiïën lïn chûá
khưng suy giẫm àêu. Chng ta lẩi bùỉt àêìu mưåt cåc àua khấc vâ
dng tâi nùng ca mònh vâo nhûäng cưng viïåc khấc àïí giẫi quët
nhûäng vêën àïì múái.
Tưi khun bẩn dng sûác vâo mưåt cưng viïåc hoân toân múái,

cêìn chiïën àêëu chûá khưng phẫi mưåt cưng viïåc an nhân.
Vêåy cưng viïåc bẩn sệ lûåa phẫi lâ mưåt cưng viïåc ch ëu, kđch
thđch thûác trấ
ch nhiïåm bùỉt bẩn nghi ngúâ, suy nghơ, tđnh toấn.
Tốm lẩi nố cố thïí àem lẩi cho bẩn thùỉng lúåi mâ cng cố thïí gêy tai
hẩi, lâm cho bẩn suy sp, nố bùỉt bẩn phẫi àïí hïët thò giúâ, têm trđ
vâo nố.
Chó nhúâ cấch àố mâ ta cố thïí trấnh àûúåc lúâi chï bai nghiïm
khùỉc ca Bacon khi ưng nhêån xết ngûúâi giâ. Chùỉc chùỉn lâ nhúâ cấch
àố mâ ta khỗi bìn chấn.
Mưåt sûå thay àưíi nhû vêåy lâm cho ta khoan khoấi lùỉm; nhûng
phẫi cố trẫi qua rưìi múái nhêån thûác àng àûúåc cấi lúåi ca nố.
Ngûúâi nâo cố nhiïì
u tâi nùng, khi rt lui khỗi mưåt ngânh hoẩt
àưång rưìi cng cố thïí kiïëm àûúåc mưåt cưng viïåc khấc húåp vúái cấ tđnh
ca mònh. Cố ngûúâi - trûúâng húåp nây húi hiïëm - nghiïn cûáu mưåt
mưn khoa hổc hay nghïå thåt vâ thêëy thđch th trong cưng viïåc àố.
Nhûng àưëi vúái phêìn àưng thò mưåt nhiïåm v cưng đch cố lúåi hún cẫ.
Àiïìu àố cng rêët tûå nhiïn. Lâm chđnh trõ, lấm bấo, lậnh àẩo mưåt
cú quan tûâ thiïån àïìu lâ nhûäng hoẩt àưång cêìn mưåt thûá kinh nghiïåm
nhû nhau mâ thûá kinh nghiïåm nây lâ thûá nhâ doanh nghiïåp àậ
hổc àûúåc.
Nhûäng ngûúâi cố àûúåc thûá
kinh nghiïåm vâ khẫ nùng àố mâ ra
gip nûúác thò thûåc cố lúåi cho qëc dên. Àúâi sưëng cưng cưång cêìn sûå
húåp tấc ca nhûäng ngûúâi biïët rộ cåc sưëng sinh àưång.
Tưi khưng cố àïì cao ngûúâi giâ àêu. Mâ giẫ sûã tưi cố àố thò
bêët kò ai cng cố thïí dêỵn lúâi nây ca Tiïën sơ Johnson àïí bùỉt tưi
phẫi im lùång: “Khưng cêìn ai chûáng thûåc cho tưi rùçng hưìi mûúâi chđn
tíi tưi thêåt sung sûúáng”. Ngûúâi nâo cho tíi giâ lâ sung sûúáng

tuåt trêìn nïn nhúá lẩi lúâi àố.
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 59

Nhûng mùåc dêìu tíi giâ cố nhiïìu cấi bêët lúåi thò ta vêỵn cố thïí
lâm cho nố nïëu chùèng hốa vui thò cng chõu àûúåc. Têët cẫ àïìu ty
cấch ta bûúác vâo cấi tíi àố ra sao.
Khưng lđ gò mâ ngûúâi giâ lẩi khưng tòm cấch gip đch ngûúâi
àưìng thúâi ca mònh. Nhiïìu ngûúâi giâ vêỵn côn lâm àûúåc nhûäng viïåc
rêët cố lúåi cho xậ hưåi. đt nhêët hổ cố ûu àiïím lâ àậ cố đt nhiïìu kinh
nghiïåm vïì àúâi.
Tưi khưng bẫo rùçng kinh nghiïåm cố thïí thay àûúåc mổi cấi
khấc trong àúâi sưëng. Cố kinh nghiïåm lẩi cêìn phẫi cố
mën tiïën
cho kõp thúâi nûäa. Mưåt ngûúâi àậ thânh cưng cấch àêy ba bưën chc
nùm khưng nhêët àõnh lâ côn thânh cưng nûäa. Nhûäng ngûúâi àûúng
tiïëp tc kinh doanh hóåc mën bỗ ngânh c mâ hûúáng qua mưåt
ngânh hoẩt àưång múái phẫi nhúá kơ cêu tưi vûâa nối.
Chng ta àïìu tiïëc nhúá thúâi àậ qua. Nhûng nïëu khưng nhêån
ra àûúåc rùçng vâi phûúng phấp nâo àố àậ lưỵi thúâi, hóåc hoân cẫnh
xậ hưåi àậ thay àưíi, thò lâ h hốa rưìi. Nhûäng kễ thêëy cấi gò múái
cng chï bai thò tuy côn sưëng mâ cng nhû chui vâo quan tâi rưìi
vêåy.
Giâ mâ
vêỵn giûä àûúåc tinh thêìn niïn thiïëu thò tíi giâ côn cố
àûúåc nhiïìu cấi vui, mâ chđnh mònh cng cố thïí gip đch àûúåc nhiïìu
cho àúâi. Nhûng mën vêåy phẫi biïët súám bỗ nhûäng hoẩt àưång c
quen thåc ca mònh ài mâ tòm nhûäng hoẩt àưång múái.
Mưåt sưë ngûúâi chùèng nhûäng rt lui khỗi cưng viïåc lâm ùn, mâ
côn mën bỗ hïët cẫ mổi hoẩt àưång. Hổ bêët bònh hỗi tưi: “Àõnh bùỉt
ngûúâi ta lâm viïåc mậi sao? Chûa túái tíi nghó ngúi û?”.

Tưi àấp: “Phẫi lâm múái àûúåc phếp nghó chûá. Phẫi lâm viïåc túái
ngây nhùỉm mùỉt. Vâ
lc nhùỉm mùỉt múái lâ lc nghó. Mưåt ngûúâi àậ
dng têët cẫ khẫ nùng ca mònh àïí gip àúâi thò khưng khi nâo tûå
hỗi chïët rưìi sệ ra sao?”
“Sau cng khi nâo túái lc con àûúåc nghó ngúi thò con àûâng súå
gò cẫ: phẫi, con cûá nùçm xëng rưìi giêëc ng sệ ïm àïìm túái”.
Àố lâ niïìm ai i ca tíi giâ.
Nhûng khi côn trễ, cố ai húi àêu mâ nghơ túái àiïìu àố. Tưi viïët
cën nây àïí gip bẩn trễ; tưi nhùỉc lẩi, tưi nối chuån riïng vúái hổ
àêëy.
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 60

Tưi khêín khoẫn nùn nó hổ lao àêìu vâo cåc chiïën àêëu lúán lao
ca àúâi sưëng, vâ àûâng bêån têm vïì nhûäng vêën àïì tưi àem ra bân
trong chûúng trònh nây; nïëu cố mën suy nghơ vïì nố thò đt nhêët
phẫi àúåi túái lc thânh cưng rưìi àậ.
Ngây nay khưng cố mưåt trúã ngẩi nâo trïn con àûúâng thânh
cưng mâ mưåt chđ cûúng quët khưng thùỉng nưíi.
Thanh niïn nâo can àẫm vâ cố khẫ nùng lâ àậ cố sùén trong
ti chòa khốa àïí thânh cưng rưìi.
Thïë giúái kinh doanh vâ tâi chđnh, mưåt thïë giúái mïnh mưng
àang chúâ àúåi hổ àêëy.
D tưi chó àem lẩi cho mưåt ngûúâi thanh niïn cấi mën xưng
pha vâo con àûúâng àûa túái thânh cưng thò tưi cng àu
ã mận nguån
rưìi, vâ viïët cën sấch nây tưi àậ khưng àïën nưỵi lâm mưåt viïåc vư đch.
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 61

CHÛÚNG XIV

LN LN CỐ MƯÅT CHƯỴ ÀÛÁNG
CHO NGÛÚÂI CÛÚNG NGHÕ VÂ NGÛÚÂI
CÛÚNG NGHÕ TẨO ÀÛÚÅC CHƯỴ ÀÛÁNG CHO
NHIÏÌU NGÛÚÂI KHẤC
Hổc kơ nghïì ca bẩn ài thò bẩn sệ cố kiïën thûác. Cố tâi trđ vâ
sưëng àẩm bẩc thò bẩn sệ giâu. Biïët àiïìu àưå vâ thiïët thûåc thò bẩn sệ
mẩnh khoễ. Thûúâng cố àẩo àûác thò bẩn sệ sung sûúáng. Sưëng nhû
vêåy, bẩn sệ cố nhiïìu hi vổng nhêët àïí àẩt àûúåc mc àđch ca bẩn.
Benjamin Franklin
Sau khi suy nghơ vâ vò àậ cố nhiïìu kinh nghiïåm trong nhûäng
viïåc liïn quan túái tiïìn bẩc, nïn tưi quët àõnh viïët thïm chûúng
nây nûäa mâ tûâ hònh thûác túái nưåi dung àïìu húi khấc nhûäng chûúng
trïn. Hêìu hïët lâ nhûäng tû tûúãng ca mưåt ngûúâi giâ, nhûng tưi
mong rùçng tí
i thanh niïn vâ trung niïn àổc cng cố lúåi.
Kiïëm àûúåc nhiïìu tiïìn lâ giêëc mưång ca nhiïìu ngûúâi. mën
àố rêët tûå nhiïn, cng nhû mën ùn hay mën tiïu khiïín.
Chng ta khưng nïn lâm nẫn lông nhûäng ngûúâi cố mën
thânh cưng chđnh àấng àố. Trấi lẩi nïn gip àúä tham vổng àố múái
phẫi.
Cën giấo lđ àẩi cûúng ca Giấo àûúâng Ecosse khun ta nïn
khuën khđch “cấi mën chđnh àấng kiïëm tiïìn vâ sinh lúåi úã trong
lông chng ta vâ ngûúâi khấc”. Cng cën giấo lđ àố cêëm ta “khưng
àûúåc lâm cấi gò ngùn cẫn mưå
t cấch bêët cưng sûå gia tùng ca cẫi ca
ta hóåc ca ngûúâi khấc”. Nối cấch khấc lâ mën lâm trổn bưín phêån
cưng dên chng ta phẫi lâ nhûäng y sơ giỗi, kơ sû giỗi, låt sû giỗi,
vâ nhûäng ngûúâi kiïëm tiïìn giỗi, nïëu chng ta thđch ngânh kinh
doanh.
Vâi võ giấo trûúãng tun bưë rùçng nïëu chó nghơ túái tû lúåi ca

mònh thưi thò sệ phẫi chõu mưåt cẫnh cư àưåc ghï gúám. Chđnh nhûäng
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 62

võ àố côn chó trđch ch nghơa cấ nhên, tun truìn cho mưåt nïìn
kinh tïë kïë hoẩch hốa vâ bïnh vûåc mưåt sûå bònh àùèng vúái nghơa lâ
mổi ngûúâi àïìu nghêo khưí nhû nhau(1).
Trong cën sấch mỗng nây tưi khưng cố tham vổng chûáng
minh rùçng kiïëm tiïìn lâ hònh thûác cao àểp nhêët ca phêím hẩnh
con ngûúâi, nhûng tưi àậ rấng chó cho bẩn thêëy rùçng kiïëm tiïìn lâ
mưåt mc àđch àấng cho ta lûåa chổn.
Nïëu ta gêy dûång àûúåc mưåt tâi sẫn lúán lao thò ta cố thïí gip
đch àûúåc cho ngûúâi khấc, miïỵn ta cố à khẫ nùng, vâ nhû vêåy chó
cố lúåi vïì vêåt chêët vâ
tinh thêìn cho ta thưi.
Mưåt ngûúâi cố đch cho qëc gia, hi sinh cho cấi lúåi ca xậ hưåi,
àấng àûúåc khen ngúåi, àố lâ mưåt àiïìu tûå nhiïn vâ cưng bùçng.Vò
ngoâi cấi vui thêëy lûúng têm mònh àûúåc thỗa mận, ngûúâi àố chó
côn àûúåc nhêån cấi phêìn thûúãng àố ca qëc dên thưi.
Hiïín nhiïn rùçng dấm àẫm àûúng trấch nhiïåm trong thûúng
mẩi vâ kơ nghïå múái cố thïí gấnh vấc viïåc nûúác àûúåc(1). Vò vêåy mâ
têët cẫ nhûäng låt thụë khốa trïn thïë giúái àïìu nhùỉm vâo nhûäng
phêìn tûã kiïëm àûúåc tiïìn, giâu cng nhû nghêo. Nghêo cng phẫ
i
chõu nhûäng sùỉc thụë trûåc thu vâ giấn thu.
Vẫ lẩi khi ngûúâi ta bùỉt àêìu kiïëm àûúåc tiïìn, àẩt àûúåc nhûäng
mc tiïu, ngûúâi ta àậ nhùỉm thò ngûúâi ta thêëy thỗa mận, àûúåc
hûúãng cấi vui leo lïn mưåt bûåc thang cao hún, thânh mưåt nhên vêåt
quan trổng đt nhiïìu trong xậ hưåi.
Côn nhû nïëu khưng thânh cưng, mùåc dêìu lâ lưỵi tẩi mònh, thò
đt nhêët ngûúâi ta cng àûúåc lúåi vïì phûúng diïån tinh thêìn vò àậ chõu

khố têåp trung tû tûúãng, quët àõnh rưìi hânh àưång.
Tưi biïët rộ rùçng thúâi nay ngûúâi ta hay chó trđch hẩng giâu cố.
Chó vò hẩng àố chõu mưåt mònh gấnh cấi nguy hiïím àiïìu khiïín mưåt
xđ nghiïå
p lúán hóåc mưåt cưng v rêët quan trổng mâ ngûúâi ta khưng
coi lâ ên nhên ca xậ hưåi nûäa. Nhûng tưi cho rùçng tûâ hưìi loâi ngûúâi
cố tin sûã túái nay, hẩng ngûúâi àố thúâi nâo cng bõ chó trđch vâ xun
tẩc.
Ngûúâi ta cố thïí tha hưì chó trđch cấc ưng vua kinh doanh:
Ford, Andrew Carnegie, JohnD. Rockefeller
1
. Vâ ngûúâi ta àậ nối


1

TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 63

nhiïìu vïì hổ rưìi. Nhûng sûå chó trđch khưng àûúåc cưng bùçng: hóåc lâ
do khưng biïët rộ ba ưng àố, hóåc lâ do ghen ghết, cố khi chó do lông
th hêån sûå giâu cố vâ thïë lûåc.
Riïng tưi, tưi ngûúäng mưå ba nhên vêåt quan trổng nhêët ca
lõch sûã kơ nghïå M àố vâ tưi cho rùçng hổ cố cưng lúán vò àậ gip
nûúác hổ cố mưåt sûác mẩnh à àïí àûúng àêìu vúái nghõch cẫnh khi
qn Nhêåt têën cưng Trên Chêu Cẫng.
*
* *
Nhûng ngûúâi ta sệ hỗi tưi, thúâi nây thanh niïn côn cố thïí noi
gûúng Ford hóåc Carnegie àûúåc khưng?
“Nhûäng nhâ àẩi tû bẫn àố àậ lâm giâu vâo cấi thúâi mâ côn cố

nhûä
ng biïn giúái múái àïí vûúåt, nhûäng àêët àai àïí khai phấ. Bêy giúâ
núi nâo ngûúâi ta cng àậ túái lêåp nghiïåp, khai phấ hïët rưìi. Mâ thụë
mấ thò cao, lâm sao cố thïí lâm giâu nhû hưìi xûa àûúåc nûäa?”.
Nhûäng lúâi àố lâ nhûäng lúâi thêët vổng. Sûå thêåt khấc hùèn. Vêỵn
côn nhiïìu biïn giúái chûa ai vûúåt, vêỵn côn nhiïìu lơnh vûåc múái chûa
khai phấ.
Hn tûúác Birkenhead diïỵn thuët úã trûúâng Àẩi hổc
Glasgow, tun bưë: “Thïë giúái ln ln tùång nhiïìu cú hưåi thânh
cưng rûåc rúä cho nhûäng ngûúâi gan dẩ cố àûúâng gûúm tuåt xẫo”(1).
Nhûäng nhâ ln lđ đt kinh nghiïåm mâ lẩi tûå
cao tûå àẩi cố thïí
viïån ra nhiïìu lđ lệ àïí chó trđch quan niïåm duy vêåt àố. Nhûng khưng
thiïëu gò ngûúâi khen quan niïåm àố, mâ khen lâ phẫi.
Ta thûã xết sûå biïën àưíi trong cấc àiïìu kiïån sinh hoẩt, nhûäng
cåc cấch mẩng mâ tưi cho lâ kinh àưång nhêët tûâ mưåt thïë kó nay,
mưåt thïë kó àêìy biïën chuín vâ tiïën bưå.
Tòm cấch dng nùng lûúång ca mùåt trúâi, nùng lûúång ca thy
triïìu vâ giố; àố lâ cẫ mưåt lơnh vûåc múã rưång cho cấc thanh niïn cố
tinh thêìn chinh phc thiïn nhiïn vâ thïë giúái ca thïë hïå chng ta
vâ cố lệ cẫ nhûäng thïë hïå sau nûäa. Nhûäng cấ
i pin chẩy bùçng sûác
nống mùåt trúâi sệ àûúåc dng trong cấc nhâ mấy àiïån. Rưìi ngânh
àiïån tûã, ngânh àưång cú vâ rêët nhiïìu ngânh khấc àûúng phất triïín,
tưi khưng sao kïí tó mó hïët àûúåc, vêỵn àúåi cấc thanh niïn gan dẩ àêëy.
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 64

Khi mưåt ngûúâi àậ hoân thânh mưåt phất minh rưìi thò phẫi dûå
bõ àïí tiïën trïn con àûúâng hi sinh mâ cấc nhâ phất minh trûúác hổ
àậ trẫi qua. Trûúác hïët phẫi sùén sâng àïí lâm viïåc gùỉt gao. Kipling

bẫo: “Phẫi lâm viïåc mưåt cấch vui vễ nhûng phẫi lâm viïåc khưng
ngûâng”.
Lúâi khun àố cố giấ trõ, nhûng àûâng quấ theo àng nhûäng
tiïëng “mưåt cấch vui vễ”.
Lâm viïåc lâ mưåt thối quen cng nhû ht thëc, vâ ta dïỵ dâng
luån àûúåc têåp quấn tưët àố.
Tưi nghơ cêìn nhùỉc lẩi rùçng sûác khỗe lâ àiïìu kiïå
n cêìn thiïët vâ
chó tu thåc úã ta thưi. Cng cố nhûäng lïå ngoẩi nhûng hiïëm lùỉm.
Xết quanh ta, khi múái sinh ra, ai cng mẩnh khoễ vâ lúán lïn,
ai cng cố thïí giûä gòn sûác khoễ àûúåc nïëu biïët àiïìu àưå. Phẫi têåp thïí
dc, phẫi vêån àưång; nhû vêåy khưng nhêët àõnh lâ bẩn phẫi chúi
nhûäng trô thïí thao, nhûng đt nhêët trong àúâi sưëng hùçng ngây cng
phẫi vêån àưång cấc bùỉp thõt.
Sûác khoễ trûúác hïët lâ mưåt têm trẩng. Chên lđ cùn bẫn ca
phấi Christian Science, tûác chên lđ: giûä sûác khoễ bùçng àûác tin, cố
phêìn àng àêëy.
Nhûäng phế
p mâu úã Lourdes lâ do àûác tin chúá khưng phẫi lâ
mưåt hiïån tûúång cưång àưìng ẫo giấc àêu.
Sau cng tưi phẫi nối vïì giấ trõ cùn bẫn ca ốc phấn àoấn,
mâ ta cố thïí luån têåp àûúåc. Mën phấn àoấn đt nhêët ta phẫi cùn
cûá mưåt phêìn vâo sûå thûåc. ốc phấn àoấn nhû mưåt dêëu hiïåu úã phi
trûúâng mâ phi cưng phẫi bùỉt bùçng vư tuën àiïån d gùåp mûa, bậo
hay tuët. Phẫi têåp tânh lêu vâ têåp trung tû tûúãng múái cố àûúåc ốc
phấn àoấn.
Chó nhúâ thûã nghiïåm vâ loẩi dêìn nhûäng lêìm lêỵ
n ài mâ ta àẩt
àûúåc hiïåu quẫ.
Chùỉc cố nhiïìu bẩn trễ nghe tưi nhùỉc hoâi nhûäng lúâi khun

phẫi giûä sûác khỗe, phẫi cùåm ci lâm viïåc, thêëy chấn tai vâ bûåc
mònh hỗi tưi: “Thïë thò phẫi lâm gò àïí thûåc hiïån àûúåc nhûäng viïåc
lúán?”
Cố mưåt viïåc mâ ai cng cố thïí lâm àûúåc lâ tòm hiïíu àúâi sưëng
nhûäng ngûúâi àưìng thúâi vúái mònh. Ta nïn suy nghơ vïì cấch thûác
hânh àưång ca nhûäng ngûúâi àậ múã àûúâng úã chung quanh ta.
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 65

Nhûäng gûúng sấng mâ tưi sệ kïí dûúái àêy lâ do kinh nghiïåm vâ
nhûäng cåc tiïëp xc ca tưi, hïët thẫy àïìu rt trong àúâi sưëng, chûá
khưng phẫi trong sấch vúã.
Tưi àậ nối vïì nhûäng danh nhên nhû Carnegie, Rockefeller,
Ford. Bêy giúâ tưi mën kïí tïn hai ngûúâi, mưåt ngûúâi rêët thên vúái
tưi, mưåt ngûúâi nûäa tưi àûúåc biïët khấ nhiïìu. Vâ tưi cố thïí nối thùèng
rùçng hai ngûúâi àố àậ àống mưåt vai trô quët àõnh trong àúâi lâm ùn
ca tưi.
Trûúác hïët lâ ưng Arthur Vining Davis, mưåt ngûúâi mâ tưi àậ
àûúåc tiïëp xc hai lêìn àïí thûúng lûúång vïì cưng viïåc kinh doanh.
Hiïån nay ưng Davis àậ tấm mûúi tấ
m tíi vâ vêỵn côn giûä
chûác Tưíng Giấm àưëc Cưng ty Nhưm ca M: múái àêìu cưng ty rêët
nhỗ, vâ ưng àậ gùỉng sûác sët àúâi àïí phất triïín nố thânh cưng ty vơ
àẩi.
Àânh rùçng ưng gêy dûång àûúåc sûå nghiïåp nhúâ sẫn xët nhưm,
nhûng ưng cng àậ thânh cưng trong nhiïìu lơnh vûåc khấc nûäa.
Ưng hn vưën trong ngânh canh nưng, trưìng hoa, sẫn xët sûäa
Tưi khưng biïët rộ ưng àậ bỗ vưën vâo bao nhiïu hậng nhûng tưi biïët
rộ rùçng tấm mûúi tấm tíi mâ ưng côn kiïím soất mưåt ngên hâng.
Ưng cố mưåt cưng ty úã qìn àẫo Bahamas (cấch bấn àẫo Florida àưå
ngân cêy sưë).

Ưng cố nhiïìu àûác tưë
t, nhûng àûác lúán nhêët lâ lâm viïåc khưng
nghó; khưng rt ra khỗi mưåt cưng viïåc kinh doanh nâo cẫ, khưng bỗ
dúã bao giúâ, mâ câng giâ hoẩt àưång ca ưng câng múã rưång ra. Chđnh
sấch ca ưng lâ khưng bao giúâ thu hểp cưng viïåc lẩi, cûá khụëch
trûúng mậi.
Lêìn àêìu tiïn tưi gùåp ưng cấch àêy khoẫng nùm chc nùm,
hưìi àố ưng lâ mưåt thanh niïn múái ba mûúi tấm tíi. Mâ tưi cng
côn trễ, lâm Ch tõch Cưng ty Montreal Trust Company. Khi
thânh lêåp xđ nghiïåp nhưm trïn sưng Saguenay úã Canầa, ưng u
cêìu cưng ti tưi gip àúä vïì phûúng diïån àêët àai vâ thy àiïån.
Tûâ àố tưi thûúâng gùåp lẩi ưng; vâ nùm 1931 giûäa thúâi kinh tïë
khng hoẫng, tưi thuët phc ưng h
n vưën mua mưåt xđ nghiïåp sẫn
xët giêëy bấo. Bưën chng tưi cng bỗ vưën, trong sưë àố cố Ngên
hâng Hoâng gia Canầa.
Gùåp ưng tûâ hưìi ưng múái bùỉt àêìu thânh cưng, tưi àậ cố lông
qu tinh thêìn ca ưng mâ truìn thưëng kinh doanh úã M àậ tẩo