Tay trắng làm nên phần 2 pot

Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 12

CHÛÚNG III
COI CHÛÂNG CẤC THÂNH KIÏËN !
Trong thïë giúái hiïån àẩi, mën thânh cưng lêu bïìn thò phẫi
biïët sưëng àiïìu àưå. Cấc nhâ hoẩt àưång àïìu biïët rùçng hi sinh sûác
khoễ tûác lâ hi sinh tíi thổ ca mònh, mâ mưỵi nùm cố mưåt giấ trõ
lúán trong àúâi sưëng ca ta. Cho nïn hổ biïët tûå vïå, khưng àïí kễ th
têën cưng.
Sûå can àẫm vïì tinh thêìn mưåt phêìn do trđ ốc mâ mưåt phêìn
cng do bao tûã. Thiïëu sûå can àẫm àố, nhâ kinh doanh chó lâ hẩng
rêët têìm thûúâng. Cho nïn sûå àiïìu àưå lâ mưåt trong nhûäng bđ quët
àïí thânh cưng.
Trûúác hïët, tưi nhiïåt liïåt khun nhûäng thanh niïn cố cao
vổng nïn đt ëng rûúåu. Tưi khưng mën rùç
ng låt phấp quy àõnh
phong tc, nhûng àiïìu tưi nối àêy khưng phẫi vư cùn cûá àêu;
khưng mưåt ngûúâi nâo cố thïí thânh cưng lúán àûúåc nïëu mang cấi têåt
rûúåu chê be bết; nhûng mưåt nhâ kinh doanh mâ gia nhêåp hưåi
chưëng ëng rûúåu thò cng khố thânh cưng àûúåc.
Xậ hưåi hiïån àẩi phûác tẩp båc chng ta phẫi biïët àiïìu àưå.
Khoa hổc tiïn tiïën àem lẩi nhûäng àiïìu kiïån sưëng vúái nhiïìu phûúng
tiïån dânh cho con ngûúâi. Chng ta khưng thïí tûâ chưëi nhûäng tiïån
nghi àố.
Con ngûúâi vûâa lâm ch vûâa lâ nư lïå nhûäng mấy mốc mònh
dng nhû àiïån tđn, àiïån thoẩi, mấ
y ghi êm. Trong cẫnh ưìn âo bêët
têån úã núi lâm viïåc, mën giûä cho sûå phấn àoấn àûúåc sấng sët,
thêìn kinh àûúåc thùng bùçng, tinh thêìn àûúåc thẫnh thúi thò phẫi
biïët tûå ch, nghơa lâ tûå kiïím soất àûúåc mònh vâ sưëng cố àiïìu àưå.
Àố lâ cấi giấ mâ ta phẫi trẫ cho khoa hổc.

Tưi cng tha thiïët xin thanh niïn phẫi kiïím soất vâ àiïìu tiïët
thấi àưå, cûã chó, ngưn ngûä vâ cưng viïåc ca mònh nûäa. Nhêët lâ phẫi
trấnh thấi àưå ngẩo mẩn vïnh vấo.
Thấi àưå àố phất sinh ra sao? Ban àêìu, mưåt thanh niïn nhúâ
hoẩt àưång mâ bùỉt àêìu cố àõa võ trong xậ hưå
i rưìi cố vễ coi thûúâng
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 13

nhûäng ngûúâi khấc. Thïë lâ àậ khúãi sûå xëng mưåt cấi dưëc nguy hiïím
rưìi àêëy.
Thấi àưå àố khưng phẫi lâ thối tûå àùỉc, vò tûå àùỉc lâ tûå àấnh giấ
mưåt cấch àng hay sai quìn hânh cng trấch nhiïåm ca mònh;
cng khưng phẫi lâ thối tûå àẩi, tûå ph vò tûå àẩi tûå ph lâ tûå cho
mònh nhûäng àûác mâ mònh khưng cố.
Thấi àưå ngẩo mẩn, vïnh vấo côn nguy hiïím hún nhûäng têåt àố
nhiïìu. Nố lâ cẫm giấc cho rùçng chó mònh múái cố tâi nùng, côn
chung quanh toân lâ nhûäng kễ ngu ngưëc, vêåy thò chó cêìn lâm theo
mònh, bêët têët phẫ
i quan têm túái quìn lúåi, cẫm xc ca kễ khấc:
hổ bìn, giêån, mi lông cng mùåc hổ.
Hưìi trễ ta thânh cưng mâ chó lâm thûúng tưín lông tûå ấi ca
mưåt ngûúâi thưi, thò túái tíi xïë bống ta sệ cố cẫ trùm kễ th bêët
àưång àấi thiïn vúái ta àêëy.
Hổ sệ àem nhûäng lưỵi nhỗ lưỵi lúán ca ta, tûâ nhûäng lưỵi thiïëu tïë
nhõ, giấm thûác, lưỵi quen ấp chïë, túái lưỵi diïåt thêìn tûúång c àïí dûång
thêìn tûúång múái, mâ têën cưng ta.
Trong lc hùng hấi tranh àêëu cho cưng viïåc lâm ùn, ta khưng
àïí
túái nhûäng cấi àố, cng nhû trïn chiïën trûúâng, hùng tiïët chếm
giïët nhau, ngûúâi ta khưng àïí túái vïët thûúng ca àõch. Nhûng rưìi

kễ bẩi trêån nhúá lẩi hïët vâ ët hêån ngêëm ngêìm vïì thấi àưå ngẩo
mẩn ca kễ àậ thùỉng mònh.
Nhiïìu nùm trưi qua, khi mâ cố vễ nhû mổi sûå àïìu àậ rúi vâo
lậng qụn, chđnh kễ thùỉng cng chó côn lúâ múâ nhúá nhûäng chuån
trûúác kia, thò thònh lònh bõ mưåt kễ mònh tûúãng lâ thên thiïån vúái
mònh, àêåp mònh mưåt cấch bêët ngúâ.
Nhû bõ kễ nếm àấ sau lûng, ngûúâi àố lẫo àẫo, la lïn: “Tẩi sao
hùỉn bưỵng xët hiïån tûâ bống tưëi àïí
àấnh tưi? Tưi cố lâm gò hùỉn
àêu?” Rưìi cưë tòm trong dơ vậng, múái sûåc nhúá ra rùçng, àậ tûâ lêu lùỉm
mònh cố lêìn tỗ ra ngẩo mẩn - lc trễ mònh tûå cho lâ cố quìn nhû
vêåy - vâ bêy giúâ, vïì giâ, phẫi trẫ giấ cho nhûäng lưỵi lêỵm ca mònh
hưìi trễ.
Mưåt sưë thânh kiïën cng lâ dêëu hiïåu ca tinh thêìn thiïëu àiïìu
àưå.
Thối cố thânh kiïën côn tai hẩi hún thối ngẩo mẩn, vò thối
ngẩo mẩn chó xët hiïån sau khi mònh àậ thânh cưng đt nhiïìu rưìi,
vâ nhû vêåy côn cố cht lđ do, chûá thối cố thânh kiïën thò chùè
ng àúåi
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 14

khi àậ thânh cưng rưìi múái cố. Thối quen thânh kiïën cú hưì nhû do
di truìn, do lêy nhûäng ngûúâi chung quanh mâ ta mùỉc cấi têåt àố
nùång tûâ hưìi nhỗ; mën diïåt àûúåc nố phẫi trẫi àúâi vâ nhêån àõnh cho
àng rưìi cûúng quët tûå cẫi.
Vò vêåy ốc thânh kiïën lâ mưåt têåt rêët lúán. ẫnh hûúãng ca nố
côn tai hẩi hún têët cẫ nhûäng têåt khấc nûäa.
Nố cố tđnh cấch phấ hoẩi ốc phấn àoấn ca ta, lâm cho ốc ta
hốa hểp hôi. Diïåt àûúåc nố thò cng nhû gúä àûúåc mưåt cấi gưng cm
ghï gúám cho têm hưìn ta.

Khưng diïå
t àûúåc nố thò nố cố thïí mưỵi ngây mưỵi cûáng mẩnh
lïn vâ biïën thânh têåt bûúáng bónh mâ khưng cố gò nguy hiïím bùçng
àõnh kiïën. Khưng cố gò ngưëc bùçng tun bưë: “Ưng mën nối gò cûá
nối, tưi àậ àõnh, khưng bao giúâ tưi àưíi àêu”. Thûúâng thûúâng
ngûúâi ta àûa lđ lệ àố ra àïí che àêåy mưåt sûå thêët bẩi rộ rïåt ca mònh.
Con ngûúâi bûúáng bónh àêu cố nhòn thêëy àûúåc sûå thûåc. Hổ
khưng àïí túái biïën cưë, lõch sûã, thúâi àẩi, khưng àïí túái ngûúâi ngoâi
àûúâng. Con ngûúâi cố àõnh kiïën ln ln chó dng mưỵi mưåt tiïu
chín àïí xết têët cẫ nhûäng biïën chuín trïn thïë
giúái, hoân cẫnh
trong v tr.
Ngûúâi nâo thânh cưng thò khưng cố àõnh kiïën, mâ biïët tu
theo cẫnh, sûãa àưíi kiïën ca mònh, nhúâ cố mưåt lûúng thûác ln
ln tónh tấo.

TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 15

CHÛÚNG IV
LÂM SAO TRÛÂ ÀÛÚÅC TĐNH SÚÅ SÏÅT
Khưng cố àûác can àẫm, thò khưng ai cố thïí ài xa trïn con
àûúâng thânh cưng àûúåc.
úã àêy tưi khưng mën nối túái sûå can àẫm vïì thïí chêët ca cấc
dng sơ trïn chiïën trûúâng, mâ tưi mën nối vïì mưåt àûác hiïëm cố
hún, àûác can àẫm vïì tinh thêìn.
Àûác nây khấc hùèn tđnh bûúáng bónh, cưë chêëp vò bûúáng bónh, cưë
chêëp nhiïìu khi chó lâ hònh thûác ca thối hên nhất. Biïët bao sûå nhu
nhûúåc do thối bûúáng bónh mâ ra.
Cố nhûäng kễ cưë bấm mưåt cấch tuåt vổng vâo mưåt cưng viïåc
lâm ùn nâo àố vúái hi vổng àiïn cìng rùçng, nhúâ Trúâi Phêåt ph hưå

,
thêët bẩi sệ àưåt nhiïn chuín thânh thùỉng lúåi. Hổ hi vổng hậo
huìn sệ cố nhûäng ngây tûúi àểp hún, mâ chđnh trđ ốc hổ bẫo hổ
rùçng nhûäng ngây àố khưng khi nâo túái àêu.
Thấi àưå àố khưng phẫi lâ can àẫm, cng khưng phẫi lâ bûúáng
bónh; nối thùèng ra, nố lâ thấi àưå ngu xín. Khi lđ trđ ra lïånh cho ta
bỗ mưåt trêån tuën nâo ài àïí bùỉt àêìu lẩi mưåt võ trđ khấc, mâ ta cûá
ûúng ngẩnh khưng chõu nghe thò khưng phẫi lâ ta cố tinh thêìn can
àẫm mâ chđnh lâ ta nht nhất vïì trđ tụå àố.
Khưng thïí tấch rúâi sûå can àẫm vâ lûúng thûác àûúåc.
Nhûng mưåt mùå
t khấc, quấ mau mùỉn chõu dung hôa, cng cố
thïí lâ nht nhất àêëy. Mưåt ngûúâi cố tinh thêìn àố cho rùçng cố đt mâ
chùỉc chùỉn côn hún lâ mẩo hiïím àïí cố nhiïìu.
Mën thânh cưng trong sûå thûúng lûúång cấc viïåc lâm ùn lúán
thò phẫi biïët theo dội cho húåp lc sûå biïën chuín ca mổi viïåc, sûå
thay àưíi ca tònh hònh cng quan àiïím mưỵi ngûúâi, bẩn cng nhû
th. Mën lâm ùn lúán, phẫi trấnh xa nhûäng quan àiïím cûáng ngùỉc
ca hẩng ngûúâi giûä àng ch nghơa, ngun tùỉc. ốc ta phẫi khoấng
àẩt, uín chuí
n, dïỵ tiïëp thu nhûäng quan àiïím múái, nhûäng kiïën
khấc ta.
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 16

Nhûng àûác àố ca nhâ kinh doanh, mưåt àûác húåp vúái tđnh tònh
ca nghïå sơ, cố thïí biïën tûúáng mâ thânh nhu thån, ai bẫo sao
nghe vêåy.
Lc àố ta sệ hốa ra nhu nhûúåc, khưng bao giúâ dấm chiïën àêëu
nûäa, ln ln tòm cấch thỗa thån vúái àưëi phûúng àïí lûúåm nhûäng
miïëng vn, àưì thûâa ngûúâi ta thđ cho.

Mưỵi khi qua mưåt giai àoẩn múái trong cưng viïåc lâm ùn thò
thêëy con àûúâng môn dïỵ ài vêỵn thđch th hún, mâ con àûúâng leo
sûúân àưìi gưì ghïì hún, khố ài hún. Nïëu ta cûá theo thối quen, lûåa con
àûúâng dïỵ ài thò ốc ta khưng tiïën mâ tinh thêìn ta suy dêìn.
Cố mưåt lêìn tưi phẫi khố khùn lûåa chổn: mưåt la
â giûä vûäng cấi
thïë ca tưi, hai lâ dung hôa. Hưìi àố tưi côn trễ vâ phẫi thânh lêåp
cưng ty ximùng Canầa. Ngûúâi mën bấn lẩi mưåt cú súã cho cưng ty
àôi mưåt giấ quấ cao. Rộ râng lâ ưng ta ra giấ quấ cao nhû vêåy chó
àïí cố à tiïìn trẫ núå thưi.
Viïn ch tõch giấm àưëc cú súã giao thiïåp vúái cấc nhốm tâi
chđnh cố thïë lûåc nhêët úã Canầa. Mưåt thanh niïn nhû tưi hưìi àố mâ
àûúåc lông cấc ưng bûå êëy thò mau phất lùỉm, trấi lẩi nïëu bõ cấc ưng
àố ghết, thò sûå nghiïåp nhỗ nhoi ca tưi sệ sp àưí liïìn. Mua theo cấi
giấ cao àố, khưng cố hẩi lúán gò cho tưi ca
ã, nhûng cố hẩi cho ngûúâi cố
phêìn hn trong cưng ty.
Nhêån bao giúâ cng dïỵ dâng hún tûâ chưëi. Nhêët lâ ngûúâi ta
dng mổi ấp lûåc àïí båc tưi phẫi mua lẩi cú súã vúái giấ ngûúâi ta àûa
ra.
Tưi tûâ chưëi. Tûác thò kễ th ca tưi dng mổi phûúng tiïån
mẩnh mệ vư cng àïí gêy ẫnh hûúãng xêëu túái dû lån mâ têën cưng
tưi. Hổ àiïìu khiïín chiïën dõch rêët khếo lếo. Trûúác kia hổ cưë thuët
phc tưi àïí tưi lûâa gẩt nhûäng ngûúâi cố phêìn hn thò bêy giúâ lẩi
chđnh hổ xi gic nhûäng ngûúâi cố
phêìn hn àố tưë cấo, mẩt sất tưi
lâ àậ thânh lêåp mưåt cưng ty tưí húåp.
Bêy giúâ tưi giâ rưìi, cố thïí th thûåc rùçng hưìi trễ bõ têën cưng
mưåt cấch bêët cưng nhû vêåy tưi àau xốt lùỉm. Nhûng tưi khưng ên
hêån gò cẫ. Tẩi sao? Tẩi nhúâ nhûäng lúâi chó trđch àêìu tiïn tân nhêỵn

àố mâ tưi hiïíu àúâi hún vâ vïì sau, giûä àûúåc mưåt thấi àưå hoân toân
thẫn nhiïn trûúác mổi sûå têën cưng àưåc àõa.
Lẩi thïm, cht tia sấng le lối úã trong ốc tưi cho tưi hiïíu rùçng
nïëu lêìn àố tưi àậ chõu nhûúâng trûúác ấp lûåc ca hổ thò tưi sệ cố cẫm
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 17

giấc lâ chõu àêìu hâng vïì tinh thêìn mâ sûác mẩnh hoẩt àưång ca tưi
trong viïåc kinh doanh chùỉc chùỉn thïë nâo cng giẫm st. Tưi sệ do
thối quen mâ thânh thưng thẩo chûá khưng dng lđ trđ nûäa vâ sệ
mêët hïët nghõ lûåc tinh thêìn, vò chó cố chiïën àêëu múái cố àûúåc nghõ
lûåc.
Ngûúâi thanh niïn nâo bûúác vâo lơnh vûåc kinh doanh cng sệ
cố lc gùåp cåc khng hoẫng nhû vêåy, nố lâm cho nghïì ca mònh
nghiïng vïì phđa nây hay phđa khấc, lâm cho thåt thûúng thuët
tûâ trûúác ca mònh àưíi múái hùèn.
Bẩn sệ hỗi tưi: “Nhûng tưi khưng hiïíu ưng mën khun tưi
àiïìu gò. Ưng bẫ
o tưi phẫi cố chûâng, àûâng quấ cûúng quët, cưë chêëp
rưìi àưìng thúâi ưng lẩi nhùỉc tưi àûâng cố thấi àưå thỗa hiïåp, thïë lâ
nghơa lâm sao?”
Àố lâ cêu hỗi tûâ xûa ngûúâi ta vêỵn thûúâng àùåt ra: lâm sao cố
thïí dung hôa thấi àưå cûúng quët vâ thấi àưå thđch ûáng vúái hoân
cẫnh. Chó cố mưỵi mưåt cấch trẫ lúâi lâ phẫi luån cẫ hai àûác àố. Phẫi
hânh àưång tu theo hoân cẫnh chung quanh mâ vêỵn trung thûåc
vúái chđnh mònh, cưë giûä àûúâng lưëi ca mònh.
Cố gùåp mưåt cåc khng hoẫng nghiïm trổng àùåc biïåt múái
pha
ãi àûúng àêìu vúái sûå thûã thấch ch ëu àố. Lc àố phẫi xết kơ
vêën àïì tu theo sûå quan trổng ca nố, vâ quët àõnh ca ta sệ ẫnh
hûúãng túái tûúng lai trong nghïì ca ta.

Nhûng tưi nghơ cêìn khun bẩn úã àêy mưåt lúâi thûåc tïë. Àûâng
nống nẫy, àûâng doẩ dêỵm; trong viïåc kinh doanh, àûâng bao giúâ cố
thấi àưå êëy.
Ngûúâi nâo lâm ùn lúán thò thïë nâo cng cố lc gùåp mưåt tònh
trẩng bưëi rưëi. Lc àố cêìn nhêët lâ phẫi can àẫm vïì tinh thêìn. Hïỵ
àẩi àúãm thò sệ cố cấi àâ àïí tùng nùng lûåc c
a mònh lïn vâ lâm
giẫm nùng lûåc ca nhûäng kễ cẩnh tranh vúái mònh.
Bẩn cố thïí chùỉc chùỉn rùçng trong àúâi lâm ùn, bẩn sệ nhiïìu lêìn
gùåp cẫnh bưëi rưëi vïì tâi chđnh. Chng ta úã trong mưåt thúâi kinh tïë àậ
thõnh vûúång vâ phất triïín tûâ lêu, thïë nâo rưìi cng thay àưíi, sệ túái
hưìi kinh tïë suy sp lâm àiïn àẫo giúái kinh doanh.
Mën àûúng àêìu vúái mưåt cåc khng hoẫng nhû vêåy, trûúác
hïët phẫi xết kơ mổi sûå kiïån rưìi àïí túái nhûäng sûå thêím àõnh sai
lêìm ca ngûúâi khấc. Trong cấc trûúâng húåp àùåc biïå
t, ngûúâi nâo cố
trđ ốc uín chuín, lanh lúåi sệ khưng lng tng vò biïët tẩo ra
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 18

nhûäng khđ giúái vâ phûúng tiïån àïí thđch ûáng vúái mổi giai àoẩn ca
tònh thïë.
Ngûúâi khưn, biïët quìn biïën, gùåp mưåt tònh thïë bêët thûúâng thò
hânh àưång mưåt cấch bêët thûúâng.
Nhûng xết cho kơ thò nhûäng thúâi khng hoẫng đt khi xẫy ra
lùỉm. Cấi nguy cú thûúâng xun chđnh lâ nhûäng cåc khng hoẫng
tinh thêìn ca chđnh ta.
Nïëu ta khưng biïët nhòn vâo phđa sau cấi vễ mùåt bïì ngoâi ca
ngûúâi khấc trong khi hổ lâm viïåc thò khưng lâm sao ta hiïíu àûúåc
tẩi sao cố nhiïìu ngûúâi thao thûác sët àïm, lo súå nhûäng tai nẩn
tûúãng tûúång cố lệ khưng bao giúâ xẫy ra.

Nhûäng ngûúâi àố khưng biïë
t giûä sûå bònh tơnh, hổ thiïëu mưåt
thûá can àẫm nâo àố thânh thûã bõ ốc tûúãng tûúång ca chđnh mònh
qëy phấ.
Chđnh hẩng ngûúâi àố vưåi vâng bấn thấo nhûäng mốn rêët tưët vò
hổ khưng à can àẫm àïí giûä giấ, thânh thûã lâm lúåi cho ngûúâi mua.
Ngûúâi mua khưng àấng trấch mâ ngûúâi bấn thò àấng thûúng.
Ngûúâi nâo àố can àẫm hânh àưång theo ốc lđ lån ca mònh thò nhêët
àõnh sệ thùỉng.
Lâm sao trûâ àûúåc trong ốc ta cấi súå sïåt khưng cố àưëi tûúång -
cấi súå sïåt mưåt phêìn úã tiïìm thûác, mưåt phêìn úã thûác - day dûát ta àố
?
Chó cố cấch cưë gùỉng sûác dng nghõ lûåc vâ trđ tụå múái diïåt
àûúåc nố.
Tưi chó cố thïí mấch bẩn àûúåc mưåt phûúng thëc. Khi hiïån tẩi
lâm cho bẩn lo êu, thò bẩn nhúá lẩi nhûäng lc lo lùỉng nhêët àậ qua.
Nhû vêåy, ốc bẩn khưng phẫi chó bõ mưåt nưỵi súå sïåt mâ bõ túái hai nưỵi
súå sïåt xêm chiïëm, mâ nưỵi súå sïåt hưìi trûúác mẩnh hún sệ lêën nưỵi súå
sïåt hiïån nay.
Bẩn sệ tûå ph: “Khưng cố gò ghï gúám hún cåc khng hoẫng
thúâi àố mâ mònh cng àậ thùỉng nưíi vâ chùèng lâm sao cẫ
. Vêåy thò
cố lđ gò mònh khưng vûúåt nưíi tònh thïë hiïån nay, kếm gay go, kếm
nguy hiïím hún xûa nhiïìu”.
Nhúâ cấch àố mâ ta rên àûúåc mưåt nghõ lûåc thùỉng nưíi mổi trúã
ngẩi.
Ngûúâi nâo chưëng àûúåc nhûäng cåc khng hoẫng nưåi têm àố
sệ khưng côn ngẩi gò dưng tưë úã ngoâi àúâi.
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 19

Ngûúâi can àẫm khưng bỗ lúä mưåt cú hưåi nâo cẫ. Àûác can àẫm
cng nhû tâi trđ, cố thïí phất triïín túái cûåc àưå nïëu cú thïí ta khoễ
mẩnh.
Tưi àậ nối rùçng sûå can àẫm vïì tinh thêìn hiïëm hún sûå can
àẫm vïì thïí chêët. Nố quấ hiïëm, cûåc k hiïëm nûäa. Ngûúâi cố can àẫm
giûä vûäng kiïën ca mònh lâ mưåt biïåt lïå chûá khưng phẫi lâ mưåt
thưng lïå.
Ngûúâi ta thûúâng cho rùçng tđnh tấo bẩo, dấm àûa ra mưåt lúâi
phấn àoấn dûát khoất, thûúâng lâm hẩi cho ta, ta nïn nõnh hốt, a
dua, chiïìu àúâi, nïëu thêë
y kiïën ca mònh khưng àûúåc ngûúâi khấc
tha thûá, chêëp nhêån thò, àûâng tun bưë ra, nhû vêåy cố lúåi hún.
Lúâi àố cố àng khưng?
Tưi sệ trẫ lúâi dûát khoất rùçng thâ chõu nghêo côn hún lâ thânh
cưng mâ mêët tû cấch con ngûúâi.
Tưi khưng chêëp nhêån rùçng tinh thêìn nư lïå, ti tiïån cêìn thiïët
trong cưng viïåc kinh doanh. Khưng bao giúâ nố àûa túái mưåt sûå
thânh cưng thûåc sûå cẫ.
Cûúng quët nhûng khưng ûúng ngẩnh, vui tđnh nhûng
khưng k khưi, mïìm mỗng nhûng khưng nhu nhûúåc, cố tinh thêìn
kinh doanh nhûng khưng hêëp têëp, lưån xưån, àố lâ nhûäng àûác nố cûáu
ta khi gùåp vêån ri.

Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 20

CHÛÚNG V
ÀỔC SẤCH
Tưi mën nhùỉc nhûäng bẩn trễ phân nân hưìi nhỗ hổc hânh dúã
dang rùçng sûå hổc ta àậ hêëp th àûúåc, d nố thư sú túái àêu nûäa,
cng khưng thïí lâm trúã ngẩi cho sûå thânh cưng ca ta àûúåc.

Thïë k mûúâi chđn àậ quấ àïì cao kiïën thûác, tưn sng kiïën
thûác. Nhûäng nhâ trđ thûác siïu qìn thúâi àố cho rùçng kiïën thûác cố
ẫnh hûúãng lúán nhêët trong àúâi sưëng. Mâ thûåc ra, mưåt nïìn giấo dc
tiïëp thu àûúåc ca ngûúâi khấc cố thïí bêët tiïån cho ta hún lâ cố lúåi.
Mưåt thanh niïn xưng vâo àúâ
i àûâng nïn mùỉc cúä rùçng khưng cố bùçng
cêëp àẩi hổc trong tay.
Àânh rùçng sûå àâo tẩo thanh niïn trong cấc ngưi trûúâng khẫ
kđnh àố, cng cố giấ trõ chûá khưng phẫi khưng, nhûng phẫi lâ
ngûúâi cố ốc tòm tôi múái trấnh àûúåc nguy hẩi lúán lao ca nïìn giấo
dc àẩi hổc: nguy hẩi àố lâm cho thanh niïn àang úã tíi mâ àêìu ốc
rêët dïỵ bõ ẫnh hûúãng, chó tưn trổng, mï say mưỵi mưåt phûúng diïån
ca tri thûác mâ khinh bó têët cẫ nhûäng phûúng diïån khấc.
Thûåc ra, cố kiïën thûác lâ nhúâ cố tû cấch, mâ thânh cưng khưng
phẫi lâ nhúâ cố kiïë
n thûác. Àiïìu quan trổng lâ mưåt ngûúâi phẫi tûå
mën hổc hỗi thïm vò nhû vêåy sûå hiïíu biïët múái thûåc lâ ca mònh.
Àânh rùçng mưåt em bế hóåc mưåt thiïëu niïn phẫi nhúâ thêìy chó
bẫo cho têët cẫ nhûäng àiïìu mònh cố thïí hổc àûúåc. Tưi nhòn nhêån giấ
trõ ca nïìn giấo dc àẩi hổc theo lưëi cưí vâ tưi côn khun cấc bẩn
trễ nïn tiïëp thu nố nûäa. Hưìi côn ài hổc nhûäng bẩn nâo cố tinh
thêìn, cố cao vổng, cố ốc mẩo hiïím cố thïí nùỉm lêëy têët cẫ cấc cú hưåi
hổc hỗi thïm. Nhûng nïë
u bẩn nâo khố ghi nhúá àûúåc nhûäng lúâi giấo
sû ngưìi tûâ trïn bc cao truìn xëng nhû truìn mưåt giấo àiïìu thò
bẩn àố cng àûâng nïn vưåi thêët vổng. Trấi lẩi, cố thïí côn lêëy lâm
vinh hẩnh rùçng cố nhiïìu danh nhên cng nhû mònh, chùèng hẩn
ưng Churchill, mưåt vơ nhên ca Anh, hưìi nhỗ chùèng àậ lâm cho
thêìy giấo thêët vổng àêëy û?
TAY TRÙỈNG LÂM NÏN 21

Sûå giấo dc ca tưi thư thiïín lùỉm. Mưåt ngûúâi thúâi nay khố mâ
tûúãng tûúång àûúåc àúâi sưëng trong lâng Newcastle vâo khoẫng 1880.
Chó cố vâi khoẫnh nhỗ lâ trưìng trổt àûúåc, bưën bïì lâ rûâng hoang,
mưåt con sưng rưång mïnh mưng chẫy qua. Sët nûãa nùm, mùåt àêët
ph bùng vâ tuët, vâ con sưng Miramichi cën nhûäng tẫng bùng
ra túái têån ngoâi vâm. “úã àêy mûa chó nhû bi trùỉng mâ biïín thò
khưng khấc gò àấ xanh”. Vâo cấi ma àố vâ trong nhûäng àiïìu kiïån
nhû vêåy, têët nhiïn sûå hổc khưng àûúåc àïìu àùån, bíi hổc bíi nghó.
Cho nïn, đt khi tưi àûúåc thêìy dẩy, nhúâ àổc sấch vâ tiïëp xc
vúái ngûúâ
i khấc mâ tưi cố àûúåc cht kiïën thûác. Chđnh sûå àổc sấch
múái lâ cấi ngìn ca kiïën thûác. Àiïìu quan trổng lâ àổc nhûäng sấch
mònh thđch àổc chûá khưng phẫi lâ àổc nhûäng sấch ngûúâi khấc
khun mònh nïn àổc. Àổc sấch chó cố lúåi khi nâo nhûäng àiïìu
trong sấch thêm nhêåp vâo trđ ốc ta àûúåc.
Phẫi àổc nhiïìu, àổc à loẩi, nhû mưåt ngûúâi cố bao tûã bùçng
thếp, nët cấi gò vâo cng tiïu hốa àûúåc hïët.
Bêët k ngûúâi nâo, d trđ ốc bònh thûúâng, cng cố thïí tûå luån
cho mònh mưåt khẫ nùng lûåa chổn sấch, nghơa lâ luå
n cấi giấm
thûác. Cố nhûäng cën phẫi liïång vâo sổt rấc, cố nhûäng cën nïn giûä
kơ àïí àổc lẩi, sûå lûåa chổn loẩi sấch tu mưỵi ngûúâi.
Khi mưåt ngûúâi àậ thđch mưåt loẩi sấch nâo húåp vúái mònh thò lâ
ngûúâi àố àậ cố giấm thûác rưìi mâ tûå mònh khưng hay, vâ têët nhiïn
chùèng cêìn ai bùỉt båc, ngûúâi àố sệ tòm têët cẫ loẩi sấch êëy àïí àổc.
Cố vâi mưn hổc vâ nhiïìu thanh niïn cho lâ cêìn thiïët àïí
thânh cưng trong cưng viïåc kinh doanh. Trûúác hïët lâ mưn toấn rưìi
túái mưn ngoẩi ngûä
. Mưn toấn cao hổc khưng thûåc lâ cêìn thiïët cho

sûå thânh cưng, nhûng cố àiïìu nhûäng ngûúâi nùỉm vûäng mưn toấn
cng chđnh lâ nhûäng thânh cưng trong lơnh vûåc kơ nghïå vâ tâi
chđnh.
Tưi tiïëc rùçng tưi àậ àûúåc àâo tẩo trong nghïì kinh doanh tẩi
mưåt lc àõa mâ trong sûå giao thiïåp trïn thûúng trûúâng, ngûúâi ta
chó dng mưỵi mưåt ngưn ngûä tûâ Bùỉc cûåc túái võnh Mexico. Thânh thûã
tưi m tõt vïì nhûäng sinh ngûä khấc.
Tưi cho rùçng sinh ngûä lâ mưn quan trổng nhêët cêìn phẫi biïët
àïí thânh cưng trong viïåc kinh doanh, nhûng kiïën ca tưi cố thïí
sai vò tưi khưng biïët cht gò vïì sinh ngûä, nhû tưi àậ
nối.
Nguỵn Hiïën Lï (dõch) 22

Nhûng suy ài tđnh lẩi thò thõ trûúâng múái thûåc lâ trûúâng àâo
tẩo nhâ kinh doanh. úã àố, mưåt thanh niïn cố lûúng thûác cố thïí tòm
hiïíu cấ tđnh ca cấc hẩng ngûúâi vâ nhúâ vêåy tûå lêåp àûúåc mưåt cấi
thang giấ trõ trong giúái kinh doanh.
Kinh nghiïåm sệ cho thanh niïn àố thêëy rùçng khưng phẫi vò
thiïëu nhûäng tri thûác vïì lđ thuët mâ ngûúâi ta thêët bẩi trong cåc
mẩo hiïím lâ àúâi sưëng àêu.
Cấch àêy àậ lêu, Hn tûúác Bickenhead hỗi tưi àõnh cho cấc
con trai tưi hổc trûúâng nâo. Tưi àấp rùçng chûa hïì nghơ mâ cng
khưng quan têm túái vêën àïì àố. Ưng tỗ vễ ngẩc nhiïn vư cng.
Ngun nhên chđnh ca sûå thúâ ú àố lâ tưi thêìm tđnh rùçng trễ

phẫi lâm ch vêån mïånh ca nố vâ chó cố nố múái lâm ch vêån mïånh
ca nố thưi. Nïëu nố mën thânh cưng trong ngânh vùn hổc hóåc
trong mưåt ngânh nâo khấc thò nố cûá àổc sấch, àổc cho thêåt nhiïìu,
cho túái khi ốc múã mang à phên biïåt àûúåc cấi xêëu vâ tưët, cng nhû
mưåt ngûúâi sânh rûúåu chó nhòn qua mưåt thûá rûúåu nâo àố cng nhêån

àûúåc lâ rûúåu ngon hay khưng.
Cố thïí rùçng ngûúâi àổc sấch vâ ngûúâi ëng rûúåu chó dng trûåc
giấc mâ nhêån àõnh àûúåc sấch nây hay, rûúåu nây ngon chûá khưng
àûa ra àûúå
c mưåt lđ lệ khấch quan nâo. Nhûng khưng phẫi vò vêåy
mâ sûå phấn àoấn ca hổ sai. Khi hổ bẫo “Cën sấch àố viïët hay”,
“Thûá rûúåu nây dúã” thò ta cố thïí tin hổ àûúåc.
Cho nïn tưi mën khuën khđch nhûäng thanh niïn khưng cố
bùçng cêëp trung hổc hay àẩi hổc quët chđ thânh cưng trong viïåc
kinh doanh. Theo tưi nghơ, cố mưåt cấi nguy hẩi lâ hổc àûúâng
thûúâng àâo tẩo mưåt hẩng thanh niïn “tiïu chín”. Mưåt ngûúâi cố cấ
tđnh mẩnh mệ phẫi biïët tûå àâo tẩo lêëy chûá khưng trưng mong
nhiïìu úã hổc àûúâng.
Rêët cố thïí rùçng túái lc hânh àưång, hẩng ngûúâi cố cấ tđnh
mẩnh mệ thùỉ
ng hẩng ngûúâi “tiïu chín”.
Mën cố mưåt bt phấp thò chó cố cấch àổc sấch cho nhiïìu, àổc
nhûäng sấch mònh thđch. Mën sânh rûúåu thò khưng cố gò bùçng nïëm
thêåt nhiïìu thûá. Khưng cố gò têåp cho ta quen cưng viïåc kinh doanh
bùçng cấch thûåc hânh nố, thûåc hânh ngay tûâ hưìi trễ, nûãa vò thđch,
nûãa vò mën cố kinh nghiïåm.