Thực trạng thu chi quỹ Bảo hiểm Xã hội huyện Giao thủy tỉnh Nam Định - 1 pps

Lời nói đầu
Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những loại hình bảo hiểm ra đời sớm ở
nước ta. Đây là một loại hình bảo hiểm đặc biệt, nó ít mang tính chất kinh doanh
thương mại mà chủ yếu là tính nhân dạo và nhân văn cao cả.
Kể từ khi ra đời đến nay, nó đã góp phần làm ổn định đời sống cho cán bộ công
nhân viên chức Nhà nước, quân nhân, những người lao động làm việc trong các
thành phần kinh tế của đất nước; ổn định chính trị – xã hội, thúc đẩy quá trình
xây dựng, phát triển và bảo vệ tổ quốc.
Hiện nay, được sự quan tâm của Nhà nước mà chính sách BHXH ngày càng
được thực hiện tốt và hiệu quả hơn với các đối tượng tham gia nói trên. Để việc
thực hiện BHXH tồn tại và phát huy được tác dụng của nó cần phải có một quỹ
BHXH và quỹ đó phải hoạt động đúng mục đích tức là cơ quan BHXH phải thực
hiện tốt công tác thu – chi quỹ BHXH.
Qua thời gian thực tập tại phòng BHXH huyện Giao Thuỷ em thấy BHXH huyện
Giao Thuỷ đã đạt được những kết quả thiết thực về hoạt động thu – chi quỹ
BHXH như: Chi đúng người, đúng đối tượng, kịp thời; thu quỹ BHXH ngày càng
tăng v.v…Tuy nhiên bên cạnh dó vẫn còn một số tồn tại nhất định như: Thu
BHXH chưa dứt điểm, số nợ đọng vẫn còn, một vài cơ sở còn trốn nộp BHXH
làm cho hoạt động quỹ BHXH tại phòng BHXH huyện Giao Thuỷ chưa đạt được
kết quả cao, tăng gánh nặng cho ngân sách nhà nước. Nhận thức được tầm quan
trọng của công tác quản lý thu – chi quỹ BHXH như vậy, em đã chọn đề tài :
“Thực trạng thu - chi quỹ BHXH tại phòng BHXH huyện Giao Thuỷ (Nam
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Định)” với mong muốn được góp phần nhỏ bé của mình nhằm hoàn thiện công
tác quản lý thu – chi quỹ BHXH tại phòng BHXH huyện Giao Thuỷ nói riêng và
trong hệ thống BHXH Việt Nam nói chung.
Trong quá trình hoàn thành chuyên đề, do thời gian và nhận thức còn nhiều hạn
chế nên không thể tránh khỏi những thiếu sót. Em rất mong được sự chỉ bảo của
các thầy cô giáo. Qua đây em xin gửi lời cảm ơn tới thầy giáo PGS.TS Hồ Sĩ Sà
đã tận tình giúp đỡ em hoàn thành chuyên đề này.
Hà Nội ngày 15 tháng 4 năm 2004

Sinh viên: Trần Văn Phác
Chương I tổng quan về bhxh và quỹ BHXH
I. Sự cần thiết phải có BHXH
1 – Sự ra đời của BHXH
Nền sản xuất hàng hoá càng phát triển thì vấn đề thuê mướn nhân công diễn ra
càng phổ biến, mâu thuẫn giữa chủ và thợ ngày càng gia tăng. Đặc biệt khi người
lao động không may gặp rủi ro, sự cố như: ốm đau, bệnh tật, tai nạn lao động,
mất việc làm…phải nghỉ việc. Khi rơi vào những trường hợp này, các nhu cầu
cần thiết không những không mất đi mà còn tăng lên, thậm chí còn phát sinh ra
nhiều nhu cầu mới như: cần được khám chữa bệnh, điều trị khi ốm đau; cần
người nuôi dưỡng, chăm sóc khi gặp tai nạn, thương tật… Tổng thời gian nghỉ
việc người chủ không trả lương, làm cho người lao động càng gặp nhiều khó
khăn hơn và không yên tâm làm việc. Vì vậy, lúc đầu người chủ chỉ cam kết trả
công lao động nhưng sau đó đã phải cam kết cả việc bảo đảm cho người lao động
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
có một số thu nhập nhất định để họ trang trải khi không may gặp những khó khăn
đó.
Trong thực tế, nhiều khi các rủi ro trên không xẩy ra và người chủ không phải chi
ra đồng nào nhưng cũng có khi xảy ra dồn dập, buộc họ phải bỏ ra một khoản
tiền rất lớn mà họ không muốn. Do đó mâu thuẫn chủ thợ càng trở nên vô cùng
gay gắt. Khi những mâu thuẫn này kéo dài Nhà nước phải đứng ra can thiệp bằng
cách: buộc giới chủ phải có trách nhiệm hơn đối với người lao động mà mình sử
dụng, thể hiện ở việc phải trích ra một phần thu nhập của mình để hình thành
quỹ. Sau đó dùng nguồn quỹ này để trợ cấp cho người lao động và gia đình họ,
khi người lao động không may gặp những rủi ro và sự cố bất ngờ. Đồng thời Nhà
nước đứng ra bảo trợ cho quỹ. Bằng cách đó cả chủ và thợ đều thấy mình có lợi
và tự giác thực hiện, cuộc sống của người lao động được đảm bảo.Người chủ
được bảo vệ việc sản xuất kinh doanh diễn ra bình thường, tránh được những xáo
trộn không cần thiết.
Mối quan hệ ba bên nêu trên được thế giới quan niệm là BHXH cho người lao

động. Như vậy BHXH là một chế độ pháp định bảo vệ người lao động, bằng cách
thông qua việc tập trung nguồn tài chính được huy động từ sự đóng góp của
người lao động, người sử dụng lao động (nếu có), sự tài trợ của Nhà nước nhằm
trợ cấp vật chất cho người được bảo hiểm và gia đình họ trong trường hợp bị
giảm hoặc mất thu nhập do gặp các rủi ro ốm đau, thai sản, tai nạn lao động,
bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động theo quy định của pháp luật hoặc tử vong…
2 - Sự cần thiết phải có hệ thống BHXH
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Trong cuộc sống cũng như trong các hoạt động sản xuất hàng ngày, mặc dù
không muốn nhưng người lao động không thể tránh khỏi hết những rủi ro bất ngờ
xảy ra như: ốm đau; bệnh tật, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp…Tất cả những
nguyên nhân đó xảy ra đều ít nhiều làm ảnh hưởng đến đời sống vật chất và tinh
thần cho bản thân cũng như gia đình; người thân của họ.
Muốn khắc phục được khó khăn do các rủi ro nêu trên gây ra, người lao động cần
phải được sự bảo trợ của tập thể số đông. Đặc biệt để người lao động yên tâm
tham gia sản xuất tạo điều kiện phát triển kinh tế đất nước thì nhà nước cần phải
can thiệp vào nhằm làm giảm bớt những khó khăn cho người lao động trong các
trường hợp: ốm đau, thai sản, tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp, chết, mất việc
làm khi về già…Từ đó BHXH được ra đời như một tất yếu khách quan khi mà
mọi thành viên trong xã hội đều cảm thấy cần phải tham gia hệ thống BHXH
này.
II . Vai trò và những nguyên tắc của BHXH
1 – Vai trò của BHXH
1.1) Đối với người lao động
Trong giai đoạn hiện nay khi đất nước đang ngày càng hoàn thiện quá trình công
nghiệp hoá- hiện đại hoá thì những "rủi ro" như ốm đau, tai nạn lao động- bệnh
nghề nghiệp, thai sản, mất việc làm…lại diễn ra một cách thường xuyên và ngày
càng phổ biến hơn, phức tạp hơn. Khi những rủi ro này xảy ra sẽ gây khó khăn
cho người lao động vế cả vật chất lẫn tinh thần, ảnh hưởng không tốt cho cả cộng
đồng.

Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Với tư cách là một trong những chính sách kinh tế xã hội của Nhà nước, BHXH
sẽ góp phần trợ giúp cho cá nhân những người lao động gặp phải rủi ro, bất hạnh
bằng cách tạo ra cho họ những thu nhập thay thế, những điều kiện lao động thuận
lợi…giúp họ ổn định cuộc sống, yên tâm công tác, tạo cho họ một niềm tin vào
tương lai. Từ đó góp phần quan trọng vào việc tăng năng suất lao động cũng như
chất lượng công việc cho xí nghiệp nói riêng và cho toàn xã hội nó chung.
1.2) Đối với người sử dụng lao động
Để có được sản phẩm phục vụ cho cuộc sống của con người và sự phát triển của
xã hội thì cần phải có người tạo ra sản phẩm và nhờ vào quá trình lao động sản
xuất để tạo ra sản phẩm cần thiết cho con người, cho xã hội. Những người biết
vận dụng sức lao động để sản xuất ra sản phẩm, đó chính là những người chủ sử
dụng lao động. Muốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh được đảm bảo thì người
chủ phải tạo được mối quan hệ tốt với người lao động, giải quyết những vấn đề
thuộc phạm vi trách nhiệm của mình đối với người lao động thật tốt để họ yên
tâm lao động sản xuất và có niềm tin vào cuộc sống từ đó họ lao động sản xuất
hăng hái hơn, tạo ra nhiều sản phẩm tốt hơn làm cho quá trình sản xuát kinh
doanh của người chủ sử dụng lao động hoạt động đạt kết quả cao. Muốn vậy
người chủ sử dụng lao động phải tham gia đóng BHXH cho những người lao
động của mình để có thể đảm bảo những khoản chi trả cần thiết, kịp thời đến
người lao động khi họ gặp những rủi ro bất chắc. Việc tham gia đóng góp BHXH
cho người lao động của người chủ sử dụng lao động là góp vào quá trình hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp ngày càng phát triển hơn, nâng cao
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
năng suất, hiệu quả lao động sản xuất của doanh nghiệp cũng như nâng cao thu
nhập cho người lao động và góp vào việc phát triển nền kinh tế của đất nước.
1.3) Đối với xã hội
Thứ nhất, cần phải khẳng định rằng hoạt động BHXH là một hoạt động dịch vụ,
cơ quan BHXH là một “doanh nghiệp” sản xuất ra những dịch vụ “ bảo hiểm”
cho người lao động, một loại dịch vụ mà bất cứ ai cũng cần đến (không phải chỉ

cán bộ, công nhân viên chức mới cần). Nếu các doanh nghiệp này càng sản xuất
ra nhiều loại bảo hiểm (đáp ứng đa dạng các nhu cầu) thì giá trị của những sản
phẩm dịch vụ này cũng được tính trực tiếp vào tổng sản phẩm xã hội.
Thứ hai, với tư cách là một trong những chính sách kinh tế xã hội của Nhà nước,
BHXH sẽ “ bảo hiểm” cho người lao động, hoạt động BHXH sẽ giải quyết
những “ trục trặc”, “ rủi ro” xảy ra đối với những người lao động, góp phần tích
cực của mình vào việc phục hồi năng lực làm việc, khả năng sáng tạo của sức lao
động. Sự góp phần này tác động trực tiếp đến việc nâng cao năng suất lao động
cá nhân, đồng thời góp phần tích cực của mình vào việc nâng cao năng suất lao
động xã hội. Với sự trợ giúp của người lao động khi gặp phải rủi ro bằng cách
tạo ra thu nhập thay thế thì BHXH đã gián tiếp tác động đến chính sách tiêu dùng
quốc gia làm tăng sự tiêu dùng cho xã hội.
Thứ ba, với tư cách là một quỹ tiền tệ tập trung, BHXH tác động mạnh mẽ tới hệ
thống tài chính ngân sách Nhà nước, tới hệ thống tín dụng tiền tệ ngân hàng.
Chính vì vậy, đặt ra một yêu cầu cho quỹ BHXH phải tự bảo tồn và phát triển
quỹ bằng nhiều hình thức khác nhau, trong đó có hình thức đầu tư phát triển phần
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
“ nhàn rỗi” của quỹ. Phần này có tác động không nhỏ tới sự phát triển đất nước,
góp phần tạo ra những cơ sở sản xuất kinh doanh mới, việc làm mới góp phần
quan trọng trong việc tạo ra việc làm cho người lao đông. Từ đó góp phần giải
quyết tình trạng thất nghiệp của đất nước, góp phần tăng thu nhập cá nhân cho
người lao động nói riêng và tăng tổng sản phẩm quốc nội cũng như tổng sản
phẩm quốc dân nói chung.
Thứ tư, BHXH góp phần vào việc thực hiện công bằng xã hội, là công cụ phân
phối lại thu nhập giữa những nguời tham gia BHXH. Sự phân phối lại thu nhập
này được tiến hành thông qua hai cách: Phân phối lại theo chiều ngang giữa
người khoẻ và người già, người đang làm việc với người đã nghỉ hưu, người trẻ
tuổi với người lớn tuổi, giữa nam với nữ, người đang hưởng trợ cấp với người
chưa hưởng trợ cấp; phân phối lại theo chiều ngang là mục tiêu quan trọng của
chính sách kinh tế xã hội, giữa những người có thu nhập cao và người có thu

nhập thấp. BHXH không bao hàm ý phân phối bình quân, cũng không hàm ý lấy
của người giàu chia cho người nghèo một cách võ đoán. ý tưởng của BHXH
nhiễu điều phủ lấy giá gương, là đoàn kết tương trợ, phát huy tính tự thân, sống
hoà nhập có tình có nghĩa giữa các nhóm, các giới bạn trong cùng cộng đồng với
nhau mà vốn là tiềm lực của dân tộc ta đã được lịch sử chứng minh.
2 – Những nguyên tắc của BHXH
2.1) Mọi ngưòi lao động trong mọi trường hợp bị giảm hoặc mất khả năng lao
động hoặc mất việc làm đều có quyền được BHXH .
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Quyền đựơc BHXH của người lao động là một trong những biểu hiện cụ thể của
quyền con người. Nhưng khi muốn xây dựng hệ thống BHXH thì đầu tiên Nhà
nước phải tạo điều kiện và môi trường kinh tế xã hội, về chính sách và luật pháp,
về tổ chức và cơ chế quản lý cần thiết. Đồng thời, những người sử dụng lao động
và người lao động phải thực hiện trách nhiệm đóng góp tài chính của mình.
Không phải là cái có sẵn nên trước hết phải tìm cách tạo ra nó. ở mỗi nước không
có sự đóng góp này thì chính sách BHXH có hay đến mấy cũng không bao giờ có
BHXH trong thực tiễn. Vì vậy, thực hiện trách nhiệm đóng góp tài chính BHXH
là điều kiện cơ bản nhất để người lao động được hưởng quyền BHXH.
2.2) Nhà nước và người sử dụng lao động có trách nhiệm phải BHXH đối với
người lao động, người lao động cũng phải tự bảo hiểm cho mình.
Đây là mối quan hệ ba bên trong nền kinh tế thị trường, trong đó Nhà nước có
vai trò quản lý vĩ mô mọi hoạt động kinh tế xã hội trên phạm vi cả nước. Với vai
trò này Nhà nước có trong tay mọi điều kiện vật chất của toàn xã hội, đồng thời
cũng có mọi công cụ cần thiết để thực hiện vai trò của mình. Cùng với sự tăng
trưởng sự phát triển kinh tế xã hội, cũng có những kết quả bất lợi không mong
muốn. Những kết quả bất lợi này trực tiếp hoặc gián tiếp sẽ dẫn đến những rủi ro
cho người lao động. Khi xảy ra tình trạng như vậy nếu không có BHXH thì Nhà
nước vẫn phải chi Ngân sách để giúp đỡ người lao động dưới một dạng khác. Sự
giúp đỡ đó chẳng những làm cho đời sống người lao động ổn định mà còn làm
cho sản xuất kinh tế xã hội của đất nước ổn định. Vì vậy, khi trong xã hội loài

người xuất hiện BHXH – một dạng đảm bảo đời sống tiến bộ hơn đối với người
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
lao động- so với các dạng giúp đỡ truyền thống thì Nhà nước càng có điều kiện
và càng có trách nhiệm tổ chức và tham gia dạng hoạt động đó.
Đối với người sử dụng lao động, mọi khía cạnh đặt ra cũng tương tự như trên
nhưng chỉ trong phạm vi một số doanh nghiệp. ở đó giữa người lao động và
người sử dụng lao động có mối quan hệ rất chặt chẽ. Người sử dụng lao động
muốn ổn định và sản xuất kinh doanh thì ngoài việc chăm lo đầu tư để có máy
móc thiết bị hịên đại, công nghệ tiên tiến còn phải chăm lo tay nghề và đời sống
của người lao động mà mình sử dụng. Khi người lao động làm việc bình thường
thì phải trả lương (trả công) thoả đáng cho người lao động. Khi họ gặp rủi ro, ốm
đau, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp trong đó có rất nhiều trường hợp gắn
với quá trình lao động, với những điều kiện lao động cụ thể của doanh nghiệp thì
phải có trách nhiệm BHXH cho họ. Chỉ có như vậy người lao động mới yên tâm
tích cực lao động sản xuất góp phần tăng năng suất lao động, tăng hiệu quả kinh
tế cho doanh nghiệp.
Đối với người lao động khi gặp những rủi ro không muốn và không phải hoàn
toàn hay trực tiếp do lỗi của người khác thì trước hết đó là rủi ro của bản thân. Vì
thế, nếu muốn được BHXH tức là muốn nhiều người khác hỗ trợ cho mình, là
dàn trải rủi ro của mình cho nhiều người khác thì tự mình phải gánh chịu trực
tiếp và trước hết đ• Điều đó có nghĩa là bản thân người lao động phải có trách
nhiệm tham gia BHXH để tự bảo hiểm cho mình.
2.3) BHXH phải dựa trên sự đóng góp của các bên tham gia để hình thành lên
quỹ BHXH
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -