Giáo án vật liệu xây dựng - Chương 3 pdf

Giạo ạn Váût liãûu xáy dỉûng
Trang 28
CHỈÅNG III
────────────────────

VÁÛT LIÃÛU GÄÚM XÁY DỈÛNG
§1. KHẠI NIÃÛM V PHÁN LOẢI
I. KHẠI NIÃÛM:
- Váût liãûu gäúm xáy dỉûng nhỉ gảch, ngọi l nhỉỵng váût liãûu âạ nhán tảo, âỉåüc sn
xút tỉì âáút sẹt bàòng cạch tảo hçnh v nung åí nhiãût âäü cao (qua quạ trçnh gia cäng cå hc
v gia cäng nhiãût). Do quạ trçnh thay âäøi l, hoạ trong khi nung nãn váût liãûu nung cọ tênh
cháút khạc hàón våïi ngun liãûu ban âáưu.
- Trong xáy dỉûng, váût liãûu gäúm âỉåüc dng trong nhiãưu chi tiãút kãút cáúu ca cäng
trçnh tỉì khäúi xáy, lạt nãưn, äúp tỉåìng nh âãún cäút liãûu räùng (keramzit) cho loải bãtäng nhẻ.
Ngoi ra, cạc sn pháøm sỉï vãû sinh l nhỉỵng váût liãûu khäng thãø thiãúu âỉåüc trong xáy dỉûng.
Cạc sn pháøm gäúm bãưn axit, bãưn nhiãût âỉåüc dng nhiãưu trong cäng nghiãûp hoạ
hc, luûn
h ckim v cạc ngn äng nghiãûp khạc.
nh tháúp. Song váût liãûu gäúm váùn cn nhỉỵng hản
dãù våỵ, khäng ph håüp våïi thi cäng hiãûn
âải: kh ún diãûn têch thi cäng, täún thåìi
gian. V ûn têch canh tạc näng nghiãûp, gáy ä
nhiãùm
II. PHÁ
oải v tênh cháút. Âãø phán loải
chụng,
- Gäúm räùng: cọ âäü hụt nỉåïc H
p
> 5% nhỉ gảch xáy cạc loải, ngọi, gảch lạ nem.
äü nung cao, thỉåìng cọ cáúu trục hảt mën, sn xút phỉïc tảp nhỉ
gảch trang trê, sỉï vãû sinh.

- Ỉu âiãøm chênh ca váût liãûu gäúm l cọ cỉåìng âäü tỉång âäúi cao, bãưn trong mäi
trỉåìng, dãù tảo ra nhiãưu hçnh dạng khạc nhau v nhiãưu sn pháøm khạc nhau, cäng nghãû sn
ọ, giạ thxút âån gin, ngun liãûu sàơn c
chãú l tỉång âäúi nàûng (γ
ο
låïn), dãù hụt nỉåïc, gin,
ïa quạ trçnh thi cäng, täọ cå giåïi họa v tỉû âäüng ho
iãûc xáy dỉûng cạc l nung th cäng lm máút diã
mäi trỉåìng.
N LOẢI :
Sn pháøm gäúm xáy dỉûng ráút âa dảng vãư chng l
ngỉåìi ta càn cỉï vo cạc cå såí sau :
dỉûng: 1. Dỉûa vo tênh nàng xáy
- Váût liãûu xáy: cạc loải gảch âàûc, gảch läù.
- Váût liãûu låüp: cạc loải ngọi.
ưn, lạt âỉåìng, lạt vèa h. - Váût liãûu lạt: táúm lạt nã
- Váût liãûu äúp: äúp tỉåìng nh, äúp cáưu thang, äúp trang trê.
- Sn pháøm k thût vãû sinh: cháûu rỉía, bäưn tàõm.
- Sn pháøm cạch nhiãût, cạch ám: cạc loải gäúm xäúp.
- Sn pháøm chëu lỉía: gảch samäút, gảch âinat.
2. Dỉûa vo âäü hụt nỉåïc:
- Gäúm âàûc: cọ âäü hụt nỉåïc H
p
≤ 5% nhỉ gảch lạt nãưn, lạt âỉåìng, lạt kãnh mạng.
3. Dỉûa vo nhiãût âäü nung:
- Gäúm thä: nhiãût âäü nung tháúp, thỉåìng cọ cáúu trục hảt låïn, sn xút âån gin nhỉ
gảch ngọi, táúm lạt, äúng nỉåïc.
- Gäúm tin: nhiãût â

Giạo ạn Váût liãûu xáy dỉûng

Trang 29
§2. N
1. Thn
i, sáúy v nung. Khi hm lỉåüng SiO
quạ nhiãưu thç
âáút sẹt
üng
l
O
pháưn thỉï úu trong âáút sẹt cọ tạc dủng hả nhiãût âäü nung. Khi hm
lỉåüng
út sẹt cn cọ mäüt säú tảp cháút khạc, nãúu l MgO, CaO thç cáưn phi
hản ch .
2. Thn
ït l cạc khoạng do do penspat
phong

phủ gi
háút vä cå v hỉỵu cå khạc nhỉ: mica, thảch
anh, håüp cháút c
ảp cháút hỉỵu cå
ìn, bitum. Cạc tảp cháút nọi trãn âãưu nh hỉåíng âãún tênh cháút ca âáút sẹt.
GUN LIÃÛU CH ÚU ÂÃØ SN XÚT VÁÛT LIÃÛU GÄÚM - ÂÁÚT SẸT

I. THNH PHÁƯN KHOẠNG HỌA:
- Ngun liãûu chênh âãø chãú tảo váût liãûu gäúm l âáút sẹt nhỉng cọ thãø pha thãm phủ
gia âãø ci tiãún cäng nghãû sn xút v âiãưu chènh mäüt säú tênh cháút.
h pháưn hoạ hc:
- SiO
2

: âáy l thnh pháưn quan trng ca âáút sẹt, ch úu nàòm trong cạc khoạng
do v mäüt bäü pháûn l SiO
2
tỉû do nàòm åí dảng sa thảch thảch anh, opan, canxedoan. SiO
2

l thnh pháưn qut âënh tênh cháút sn pháøm, nháút l cỉåìng âäü v quút âënh kh nàng
chäúng co ca âáút sẹt trong quạ trçnh phå
2
s kẹm do, khi SiO
2
quạ êt thç cỉåìng âäü sn pháøm tháúp.
- Al
2
O
3
: l thnh pháưn quan trng, ch úu l nàòm trong khoạng do. Al
2
O
3
quút
âënh

tênh do cho âáút sẹt v tênh chëu lỉía cho sn pháøm. Khi hm lỉåüng Al
2
O
3
tàng thç tênh
do ca âáút st tàng, tênh chëu lỉía tàng nhỉng nhiãût âäü nung cao hån. Khi hm lỉå
A

2 3
quạ êt thç âáút sẹt kẹm do khäng tảo hçnh âỉåüc, khi Al
2
O
3
quạ nhiãưu thç âáút sẹt tråí
nãn quạ do, sn pháøm s bë biãún dảng.
- Fe
O : l thnh
2 3
Fe
2
O
3
nhiãưu thç nhiãût âäü nung tháúp nhỉng cháút lỉåüng sn pháøm khäng cao. Âäúi våïi
âáút sẹt sn xút thỉåìng (gảch, ngọi), u cáưu hm lỉåüng Fe
2
O
3
nh hån 7%, âäúi våïi âáút sẹt
sn xút gäúm, sỉï hm lỉåüng Fe
2
O
3
phi bàòng 0 (âãø sn pháøm âm bo cọ mu tràõng).
Ngoi ra trong âá
ãú vç nọ gáy nåí thãø têch lm nỉït sn pháøm
h pháưn khoạng:
* Cạc khoạng do: Thnh pháưn ch úu ca âáút se
họa tảo thnh. Âọ l cạc alumäsilicat ngáûm nỉåïc cọ cäng thỉïc :

mAl
2
O
3
.nSiO
2
.pH
2
O. Tu theo âiãưu kiãûn ca tỉìng mäi trỉåìng m cạc khoạng tảo ra cọ
thnh pháưn khạc nhau :
+ Khoạng caolinit: Al
2
O
3
.2SiO
2
.2H
2
O
+ Khoạng halosit: Al
O .2SiO .4H O
2 3 2 2
+ Khoạng montmorilonit : Al
O .4SiO .2H O
2 3 2 2
- Khoạng caolinit cọ kh nàng chëu lỉía täút. Khoạng montmorilonit cọ âäü phán tạn
cao, kh nàng háúp phủ v trỉång phäưng låïn, cọ âäü do, âäü co khi sáúy v nung cao. Vç váûy
âáút sẹt chỉïa nhiãưu khoạng mäntmorilonit thỉåìng dng lm phủ gia cho âáút sẹt kẹm do,
a chäúng tháúm nỉåïc. Âáút sẹt chè chỉïa khoạng caolinit gi l âáút cao lanh (mu
tràõng). Khoạng halosit cọ tênh cháút trung bçnh giỉỵa hai loải khoạng trãn.

* Cạc khoạng SiO
2
tỉû do: nhỉ sa thảch thảch anh, opan, canxedoan
Ngoi ra, trong âáút sẹt cn chỉïa cạc tảp c
acbonat (CaCO
3
, MgCO
3
), cạc håüp cháút sàõt Fe(OH)
3
, FeS
2
, t
thç åí dảng than bu

Giạo ạn Váût liãûu xáy dỉûng
Trang 30
- Âáút sẹt cọ mu sàõc ráút khạc nhau: tỉì mu tràõng, náu, xanh, xạm âãún mu âen.
M út se ïc ta út vä cå va ỵu cå quút âënh. Khi nung ca ûp chá ỵu
c do u sàõc n p hủ th tảp c õt; ty g
oxi ì sn pháøm cọ nhi ìu kha u.

Fe
2
O
3
(%
10
u sàõc ca âá
å chạy hãút,

t sàõt ma
ït do ca
âọ m
ûp chá
ca s
ãưu ma
ì hỉ
háøm p
ïc nha
ïc ta
háút sà
út hỉ
lỉåünüc ch úu vo
Mu sàõc sn pháøm gäúm theo hm lỉåüng oxit sàõt (Fe
2
O
3
)
Hm lỉåüng
)
0,8 1,3 2,7 4,2 5,5 8,5
Mu ca
sa øm
vng häưng äưng náu
ín phá
nung
tràõng tràõng
âủc
vng
nhảt nhảt

h
häưng

Thnh pháưn hoạ hc ca âáút sẹt dng âãø sn xút gảch ngọi thỉåìng dao âäüng trong
MgO Múi kiãưm
phảm vi nhỉ åí bng sau:
Thnh pháưn hoạ hc ca âáút sẹt sn xút gảch ngọi bçnh thỉåìng

SiO
aO
2
Al
2
O
3
Fe
2
O
3
SiO
2
tỉû do C
40 ÷ 0,5 ÷ 3% 1 ÷ 3% 60% 8 ÷ 22% 1 ÷ 7% 15 ÷ 30% 0,5 ÷ 4,5%

II. PHÁ
mm l hảt bủi ; tỉì 0,14 ÷ 5mm
l hảt c
÷
út sẹt âỉåüc chia thnh 3 loải:
ü nung låïn hån 1580

o
C v thnh pháưn dãù chy nhỉ
3
nh hån 10%.
y cọ nhiãût âäü nung tỉì 1350 ÷ 1580
o
C v thnh pháưn dãù chy nhỉ
CO
3
1. Tênh
ïi tạc dủng ca ngoải lỉûc v giỉỵ
N LOẢI:
1. Dỉûa vo lỉåüng ngáûm sẹt:
- Hảt cọ d < 0,005mm l hảt sẹt ; tỉì 0,005 ÷ 0,14
ạt. Theo lỉåüng ngáûm sẹt, ngỉåìi ta chia âáút sẹt thnh 4 loải :
- Âáút sẹt nàûng: cọ lỉåüng ngáûm sẹt låïn hån 60 %
- Âáút sẹt do trung bçnh: cọ lỉåüng ngáûm sẹt tỉì 30 ÷ 60%
- Âáút sẹt pha cạt: cọ lỉåüng ngáûm sẹt tỉì 10 30%
- Cạt: cọ lỉåüng ngáûm sẹt tỉì 0 ÷ 5%
2. Dỉûa vo nhiãût âäü nung:
Theo nhiãût âäü nung, âá
- Âáút sẹt chëu lỉía cọ nhiãût âä
CaCO
3
, Fe
2
O
- Âáút sẹt khọ ch
Ca
, Fe

2
O
3
tỉì 10 ÷15%
- Âáút sẹt dãù chy cọ nhiãût âäü nung nh hån 1350
C v thnh pháưn dãù chy nhỉ
CaCO
o
3
, Fe
2
O
3
låïn hån 15%.

III. CẠC ÁÚT SẸT: TÊNH CHÁÚT CA Â
do:

a. Khại niãûm:
-Tênh do ca âáút sẹt l tênh cháút dãù tảo hçnh ca häùn håüp âáút sẹt khä nho träün âãưu
våïi nỉåïc, häùn håüp ny cọ kh nàng tảo ra hçnh dạng dỉå

Giạo ạn Váût liãûu xáy dỉûng
Trang 31
ngun ì tênh do, ta cọ thãø tảo hçnh cho sn pháøm
v cn
cọ tênh do, tênh do chè xút hiãûn khi âáút sẹt khä tỉång tạc våïi
nỉåïc. N
ưn hoạ hc (lỉåüng khoạng do tàng thç tênh do
ût sẹt thç do, nhiãưu cạt thç kẹm do).

- Hãû säú do K % nỉåïc räưi viãn thnh
cạc viãn bi cọ âỉåìn
våïi ti trng P tàng dáưn tỉì 5kN,
ỉït.


ưn mën träün våïi
lỉåüng h máùu cọ hçnh dảng hçnh hc. Sau âọ phåi khä ngoi
khäng khê räưi xạc âënh âäü c ìng do thç nỉåïc u cáưu c
ng cao v âäü
co cn
- Âáút sẹt nàûng
u trong khong 20÷28 %, âäü co 7÷10%
hại do, %
äü do ca âáút sẹt cọ thãø cho thãm âáút sẹt do cao (âáút sẹt
montra
ỉåïc cọ chỉïa máût âỉåìng, thi pháøm cäng nghiãûp giáúy).
2. Sỉû c ẹt trong quạ trçnh phåi, sáúy v nung:
hiãûu cong, vãnh, nỉït n.
hçnh dạng âọ khi loải b ngoải lỉûc. Nhå
g nhåì âọ m sn pháøm giỉỵ âỉåüc hçnh dạng trong sút quạ trçnh sn
xút.
b. Ngun nhán:
Âáút sẹt khä khäng
hỉỵng ngun nhán ch úu tảo ra tênh do cho âáút sẹt l bn thán âáút sẹt cọ cáúu
tảo dảng låïp , cọ kh nàng trao âäøi ion v háúp phủ nỉåïc.
c. Cạc úu täú nh hỉåíng âãún tênh do:
Tênh do phủ thüc vo thnh phá
tàng) v phủ thüc vo thnh pháưn hảt (nhiãưu ha
d. Cạch xạc âënh:

: láúy âáút sẹt khä nghiãưn mën träün våïi 17 - 30
g kênh tỉì 4 ÷
6 cm räưi âem vo ẹp
7,5kN, 10kN cho âãún viãn bi âáưu tiãn xút hiãûn vãút n
- Hãû säú do K tênh nhỉ sau :
K = Pa ; kN.cm
trong âọ : K - hãû säú do ca âáút sẹt, kN.cm
P - ti trng tỉång ỉïng våïi lục cọ vãút nỉït, kN
a - âäü biãún dảng dỉ ca viãn bi, cm
Thỉåìng âáút sẹt cọ hãû säú do K = 30 ÷ 35kN.cm
- Càn cỉï vo âäü co khä trong khäng khê: âem âáút sẹt khä nghiã
nỉåïc u cáưu räưi tảo thn
o tỉång âäúi. Âáút sẹt ca
g låïn. Dỉûa theo phỉång phạp ny, âáút sẹt âỉåüc chia thnh 3 loải:
(do cao): nỉåïc u cáưu > 28

%, âäü co 10 ÷ 15%
- Âáút sẹt do trung bçnh: nỉåïc u cáư
- Âáút sẹt kẹm do: nỉåïc u cáưu < 20 % , âäü co 5 ÷ 7%
- Xạc âënh chè säú do D :
D = W
ch
- W
lv
; %
trong âọ : W
ch
- âäü áøm giåïi hản giỉỵa trảng thại do v trảng thại chy nho, %
W
lv

- âäü áøm giåïi hản giỉỵa trảng thại dn v trảng t
e. Cạc biãûn phạp thay âäøi tênh do:
- Mún tàng â
onilomit), tàng cỉåìng gia cäng cå hc (âáûp, nghiãưn, träün, ngám, ) hồûc cọ thãø
dng phủ gia tàng do (n
- Ngỉåüc lải, mún gim âäü do cọ thãø cho thãm cạc phủ gia trå nhỉ bäüt âạ, cạt,
samäút; phủ gia chạy nhỉ bäüt than, mn cỉa hồûc tàng täúc âäü gia nhiãût.
o nåí thãø têch ca âáút s
a. Hiãûn tỉåüng:
- Trong quạ trçnh phåi, sáúy v nung, thãø têch ca âáút sẹt bë gim km theo cạc dáúu

Giạo ạn Váût liãûu xáy dỉûng
Trang 32
- Âäü co l âäü gim kêch thỉåïc v thãø têch ca âáút sẹt khi sáúy khä (co khäng khê) v
khi nung (co lỉía). Âäü co âỉåüc tênh bàòng % so våïi kêch thỉåïc ban âáưu.

loải âáút sẹt, âäü co khi sáúy dao âäüng trong khong tỉì 2 ÷ 3% âãún
10 ÷ 1

ung, thỉåìng dao âäüng
mại låüp hồûc âáûy bàòng råm, rả, sáúy bàòng âỉåìng háưm.
3. Cạc
áút sẹt bay håi, âáút sẹt bë co.
- Khi t
o
= 20 y, âáút sẹt tiãúp tủc co
v cọ thãø gáy nh hỉåíng âãún chá
ình FeO tảo ra mäi
trỉåìng
- Khi t

o
= 450 họa hc tạch ra v âáút sẹt máút
tênh do do caolinit c init:
Al
2
O
3
.2SiO
2
+ 2 H
2
O
cạc phn ỉïng phán gii bàõt âáưu xy ra:
Al
2
O
3
.SiO
2
Ỉ 3Al
2
O
3
.2SiO
2
(mulit)
úi lỉåüng thãø têch ca sn pháøm tàng do
xút hi
c åí nhiãût âäü 1370 ÷ 1420
o

C. Khoạng mulic l khoạng chênh ráút quan
trng v
1000
o
C: mäüt pháưn bàõt âáưu chy láúp âáưy cạc chäù träúng lm cho sn
pháøm âàûc, chàõc .
b. Cạc giai âoản co:
- Âäü co khi sáúy l sỉû gim kêch thỉåïc do quạ trçnh máút nỉåïc trong cạc äúng mao
qun, lm gim ạp lỉûc mao dáùn khiãún cạc pháưn tỉí âáút xêch lải gáưn nhau. Kãút qu âáút sẹt bë
co. Tu thüc vo tỉìng
2 %.
- Âäü co khi nung ch úu l do cạc thnh pháưn dãù chy ca âáút sẹt chy ra, cạc hảt
âáút sẹt tải chäù
âọ cọ xu hỉåïng xêch lải gáưn nhau. Âäü co tỉì 2 ÷ 3% tu thüc vo loải âáút.
- Âäü co täøng cäüng ca âáút sẹt l täøng âäü co khi sáúy v khi n
trong khong 5 ÷ 18%.
c. Khàõc phủc:
- Âãø gim co khi sáúy thäng thỉåìng ngỉåìi ta träün thãm phủ gia gáưy nhỉ bäüt âáút sẹt
nung non, bäüt cạt hồûc phủ gia chạy. Ngoi ra cho nỉåïc bay håi tỉì tỉì bàòng cạch phåi
trong nh cọ
phn ỉïng họa l xy ra trong quạ trçnh nung:
- Khi t
o
= 100 ÷130
o
C: nỉåïc tỉû do trong â
0 ÷ 450
o
C: nỉåïc háúp thủ bay håi, cháút hỉỵu cå chạ
út lỉåüng sn pháøm; Fe

2
O
3
chuøn tha
khỉí.
÷ 550
o
C: cháút hỉỵu cå chạy hãút, nỉåïc
huøn thnh mãtacaol
Al
2
O
3
.2SiO
2
.2H
2
O Ỉ γ
meta caolimit dảng th hçnh γ
- Khi t
o
= 550 ÷ 880 ÷ 980
ο
C thç
γ Al
2
O
3
.2SiO
2

Ỉ γ Al
2
O
3
+ 2 SiO
2

γ Al
2
O
3
Ỉ α Al
2
O
3
CaCO
3
Ỉ CaO + CO
2
- Khi t
o
= 1000 ÷ 1200 ÷ 1420
o
C thç cạc phn ỉïng kãút håüp bàõt âáưu hçnh thnh tảo
ra cạc khoạng váût chênh cho sn pháøm.
α Al
2
O
3
+ SiO

2
Ỉ Al
2
O
3
.SiO
2
(silimanit)
- Quạ trçnh kãút khäúi xy ra, thãø têch bë co, khä
ãûn pha lng. Nhiãût âäü cng cao sỉû chuøn hoạ silimanit thnh mulit cng mảnh v
phn ỉïng kãút thụ
ç nọ hçnh thnh nãn bäü khung chëu lỉûc ca sn pháøm v lm cho sn pháøm cọ tênh
bãưn nhiãût.
Trong giai âoản âáưu ca vng dung kãút ny :
+ Nhiãût âäü >

Giạo ạn Váût liãûu xáy dỉûng
Trang 33
+ Khi t
o
= 1050 ÷ 1450
o
C: âáút sẹt âảt trảng thại chy tåïi hản, nghéa l táút c cạc bäü
pháûn dãù chy â chy hãút ra láúp âáưy táút c cạc läù räùng, lục âọ sn pháøm s âàûc chàõc nháút
nhỉng ún d ny gi l hiãûn tỉåüng dung kãút v nhiãût âäü âọ gi l
nhiãût â
+ Nhiãût âäü lå bäü khäúi âáút sẹt s chy lng ra. Hiãûn
üng chy v nhiãût âäü âọ gi l nhiãût âäü chy.
ï :
∆t = t

0
chy
- t
0
dk
= 70 ÷ 100
0
C
út khạc:
ng l : váût liãûu
hảt (cåỵ hảt 0,14 ÷ 2mm), âỉåüc chãú tảo bàòng cạch
nghiãưn
ín xút cạc sn pháøm cọ cháút lỉåü
ng cao
ü 700 ÷ 750
o
C âãø
hỉí nỉåïc hoạ hc. Nọ âỉåüc dng våïi hm lỉåüng 30 ÷ 50% nhàòm ci thiãûn tênh cháút ca
25%. Nãúu hm lỉåüng ca
ü bãưn nỉåïc ca sn pháøm gäúm.
ì phủ gia chạy.
ỉ mn cỉa, phoi bo, thi pháøm ca cạc xê nghiãûp lm giu than
ạ, tro nhiãût âiãûn, b giáúy, khäng nhỉỵng cọ tạc dủng lm tàng âäü räùng ca gảch m cn
iãût âäưng âãưu hån.

chỉa bë biã ảng. Hiãûn tỉåüng
äü dung kãút.
ïn hån nhiãût âäüü dung kãút: ton
tỉåüng âọ gi l hiãûn tỉå
Nhỉ váûy : t

o
nung
= t
o
dk
÷ t
o
ch
Âáút sẹt thûn låüi cho quạ trçnh nung co
4. Cạc tênh chá
- Tênh chëu lỉía: do hm lỉåüng Al
2
O
3
qui âënh
- Mu: do hm lỉåüng Fe
2
O
3
qui âënh.

IV. PHỦ GIA:

-Ngoi ngun liãûu chênh l âáút sẹt, ngỉåìi ta cn pha thãm vo âáút sẹt cạc váût liãûu
phủ nhàòm ci thiãûn mäüt säú tênh cháút ca âáút sẹt. Cạc váût liãûu phủ thỉåìng d
gáưy, phủ gia chạy v phủ gia tàng do, phủ gia hả nhiãût âäü nung v men.
1. Váût liãûu gáưy:
- Pha träün vo âáút sẹt nhàòm gim âäü do, gim âäü co khi phåi sáúy v nung. Váût liãûu
gáưy thỉåìng dng l samät, âáút sẹt máút nỉåïc, cạt, tro nhiãût âiãûn, xè hoảt họa.
- Samät l váût liãûu gäúm dảng

âáút sẹt khọ chy, chëu lỉía, âỉåüc nung trỉåïc åí nhiãût âäü nung sn pháøm. Nọ cng cọ
thãø âỉåüc chãú tảo tỉì thi pháøm gảch nung non lỉía. Samät cọ tạc dủng ci thiãûn tênh cháút
khi sáúy v nung âáút sẹt. Vç váûy, nọ âỉåüc dng âãø sa
nhỉ gảch äúp, váût liãûu bãưn nhiãût, v.v
-Âáút sẹt nung non âỉåüc chãú tảo bàòng cạch nung âáút sẹt åí nhiãût âä
k
phäúi liãûu khi sáúy v hçnh dảng bãn ngoi ca gảch.
-Cạt våïi cåỵ hảt 0,5 ÷ 2mm âỉåüc dng våïi hm lỉåüng 10 ÷
cạt låïn hån s lm gim cỉåìng âäü v âä

- Xè hoảt hoạ (våïi cåỵ hảt âãún 2mm) l phủ gia gáưy cọ hiãûu qu cao.
- Tro nhiãût âiãûn vỉìa l phủ gia gáưy, vỉìa la
2. Phủ gia chạy v phủ gia tàng do:
-Phủ gia chạy nh
â
lm cho quạ trçnh gia cäng nh
- Phủ gia tàng do l âáút sẹt cọ âäü do cao, âáút bentonit, cng nhỉ cạc loải phủ gia
hoảt âäüng bãư màût khạc.


Giạo ạn Váût liãûu xáy dỉûng
Trang 34
3. Phủ gia hả nhiãût âäü nung:
- Cn âỉåüc gi l cháút tråü dung cọ tạc dủng ci thiãûn quạ trçnh gia cäng nhiãût ca
hiãût âäü nọng chy tháúp
t, pecmatic, sienit, v.v

n
pháøm
cao lanh, fenspat,

boric, borat (Na
2
B
2
O.10H
2
O), v.v
- Men dng âãø sn hãø l men mu hồûc men
ûc men âủc, men bọng hồûc men khäng bọng, men sỉï hồûc men
snh v
§3. GẢCH ÂÁÚT SẸT NUNG
I. QUẠ
í láùn läün, âáút thët pha si
ìm gảch âỉåüc.
häúi âäưng nháút. Khi nho träün phi âiãưu
sn pháøm. Nọ cọ tạc dủng hả nhiãût âäü kãút khäúi, lm tàng cỉåìng âäü v âäü âàûc ca sn
pháøm. Phủ gia hả nhiãût âäü nung cọ hai nhọm :
- Nhọm thỉï nháút bao gäưm nhỉỵng cháút bn thán chụng cọ n
nhỉ fenspa
- Nhọm thỉï hai gäưm nhỉỵng cháút bn thán nọ cọ nhiãût âäü nọng chy cao, nhỉng
trong quạ trçnh nung cọ kh nàng kãút håüp våïi cạcthnh pháưn phäúi liãûu khạc âãø tảo ra
nhỉỵng sn pháøm cọ nhiãût âäü nọng chy tháú
p (canxit, âälämit, ).
4. Men:
- L låïp thu tinh lng mng (chiãưu dy 0,1 ÷ 0,3mm) ph lãn bãư màût sn pháøm
gäúm, khi nung cọ kh nàng bạm dênh täút våïi sn pháøm. Låïp men cọ tạc dủng bo vãû s
chäúng lải tạc âäüng ca mäi trỉåìng, tàng tênh chäúng tháúm v nhiãưu tênh cháút khạc,
âäưng thåìi tàng v mé quan cho váût liãûu gäúm.
-Nhỉỵng thnh pháưn ngun liãûu chênh ca men l cạt thảch anh,
múi ca kim loải kiãưm v kiãưm thäø, oxit chç, oxit

xút váût liãûu gäúm ráút âa dảng: cọ t
khäng mu, men trong hồ
cọ loải men trang trê Vç váûy viãûc chãú tảo men l ráút phỉïc tảp.

TRÇNH SN XÚT:

Quạ trçnh sn xút gảch âáút sẹt nung bao gäưm cạc bỉåïc sau: khai thạc ngun liãûu
Ỉ nho träün Ỉ tảo hçnh Ỉ phåi sáúy Ỉ nung Ỉ kiãøm tra.
1. Khai thạc ngun liãûu:
- Ngỉåìi ta khai thạc âáút bàòng mạy âo hay th cäng. Cáưn chụ loải b 30 ÷ 40cm
âáút träưng trt åí phêa trãn âãø loải b c rạc, rãù cáy, si âạ, v.v Thỉåìng sn xút 1 triãûu
viãn gảch cáưn khai thạc 2000m
3
âáút. Âáút cọ mu gan g, vng âo
con kiãún âãưu la
- Sau khi khai thạc, âáút sẹt âỉåüc trong bãø cọ mại låüp hồûc âạnh thnh âäúng ngoi
tråìi. Mủc âêch l âãø cho âäü áøm ca âáút âỉåüc âäưng âãưu, do âọ âäü do v co ngọt âäưng
âãưu, quạ trçnh tảo hçnh dãù dng v cháút lỉåüng sn pháøm cao.
2. Nho träün:
Mủc âêch lì tảo âỉåüc mäüt häư âáút sẹt âäưng âãưu vãư mu sàõc, âäü áøm, tênh cháút cå l,
thnh pháưn khoạng họa, cåỵ hảt âãø dãù tảo hçnh. Nãúu nho träün täút thç kháu gia cäng dãù
dng, cháút lỉåüng gảch âãưu. Ty phỉång phạp sn xút gảch l khä hay do m cọ thiãút bë
nho luûn khạc nhau.
* Phỉång phạp do: âáút âỉåüc nhai trong mạy nhai v sau âọ träün trong mạy träün
våïi âäü áøm tỉì 18 ÷ 25% cho âãún khi thnh mäüt k

Giạo ạn Váût liãûu xáy dỉûng
Trang 35
chènh
ío hay quạ do.

i nho träün cọ âäü áøm W = 18 ÷ 25%,
dng m
ång phạp tảo hçnh khä: âáút sẹt sau khi nho träün cọ âäü áøm W = 8 ÷ 12 %,
dng m
4. Phå
ng. Cọ thãø phåi gảch mäüc ngoi tråìi v máút 8 ÷ 15 ngy. Phåi nhỉ váûy
ãn liãûu, thiãút bë nhỉng täún thåìi gian v phủ thüc vo thåìi tiãút.
ìy. Sáúy gảch theo
phỉång
ưn cọ âäü áøm tháúp v cạc viãn cọ âäü áøm bàòng
nhau. Q ản : nung trỉåïc Ỉ nung Ỉ lm ngüi.
Í giai âoản lm ngüi, gảch âỉåüc ngüi tỉì tỉì âãø trạnh biãún dảng nhiãût; khi ra
khi lo
khọi thäng ra äúng khọi chung åí giỉỵa l. Loải l
ny co
âäü do cho thêch håüp bàòng cạch thãm âáút sẹt bẹo hồûc bäüt gảch, hồûc cạt tu theo
âáút kẹm de
* Phỉång phạp khä: Âáút âỉåüc nghiãưn mën sau âọ träün trong mạy träün våïi âäü áøm tỉì
8 ÷ 12% cho âãún khi thnh mäüt khäúi âäưng nháút.
3. Tảo hçnh:
Viãûc tảo hçnh thnh gảch mäüc thỉåìng âỉåüc cå giåïi hoạ våïi cạc phỉång
phạp sau:
* Phỉång phạp tảo hçnh do: âáút sẹt sau kh
ạy ẹp Lento cọ lỉûc ẹp 30 daN/cm
2
. Phỉång phạp ny cọ ỉu âiãøm l dãù tảo hçnh,
nàng xút cao nhỉng täún nhiãn liãûu âãø phåi, sáúy, nung.
* Phỉ
ạy ẹp thy lỉûc cọ lỉûc ẹp tỉì 200 ÷ 300 daN/cm
2

. Kêch thỉåïc sn pháøm chênh xạc, âäü
âàûc chàõc cao, êt täún nhiãn liãûu nhỉng khọ tảo hçnh.
* Phỉång phạp bn nho: âáút âỉåüc träün våïi âäü áøm ráút låïn thnh bn nho. Phỉång
phạp ny âãø sn xút nhỉỵng loải sn pháøm hçnh dạng phỉïc tảp.
i sáúy:
- Gảch âục xong cọ âäü áøm cao quạ, nãúu âem nung ngay s bë cong vãnh, nỉït tạch.
Do âọ cáưn sáúy hồûc phåi âãø nỉåïc bay håi tỉì tỉì, âãún khi âäü áøm ca gảch cn 5 ÷ 8% måïi
âỉåüc âỉa vo l nu
âåỵ täún nhi
- Âäúi våïi xê nghiãûp låïn, ngỉåìi ta sáúy bàòng âỉåìng háưm, bưng sáúy hồûc phng sáúy.
Thỉåìng nhiãût âäü sáúy tỉì 40 ÷ 90
o
C v thåìi gian sáúy khong 2 ÷ 3 nga
phạp ny täún nhiãn liãûu v thiãút bë mạy mọc nhỉng êt täúưn thåìi gian v khäng phủ
thüc v thåìi tiãút.
5. Nung:
- Gảch mäüc trỉåïc khi vo l nung cá
uạ trçnh nung cọ 3 giai âo
- ÅÍ giai âoản nung trỉåïc, gảch mäüc máút nỉåïc dáưn dáưn, cạc cháút hỉỵu cå bë chạy hãút.
ÅÍ giai âoản nung, cạc hảt sẹt cỉïng lải, cạc oxit kim loải bàõt âáưu âäøi mu v gảch co rụt
kêch thỉåïc. Å
ì, nhiãût âäü gảch tỉì 50 ÷ 60
o
C.
- Cọ 2 loải l nung gảch:
* L nung giạn âoản: nung tỉìng m mäüt, xong m ny lải dåỵ ra v xãúp m måïi.
Loải ny cäng sút nh, thỉåìng dng cho cạc l th cäng âëa phỉång.Cháút lỉåüng gảch
khäng âãưu .
* L nung liãn tủc: gäưm cọ l Hopman v tuynel.
L vng Hopman: cọ hçnh báưu dủc, nhiãưu bưng ngàn, mäùi bưng cọ cỉía riãng âãø

ra vo l, cọ cỉía thäng nhau v cọ cỉía dáùn
ï ỉu âiãøm l hiãûu sút sỉí dủng nhiãût cao: khäng khê lảnh vo lm ngüi khu vỉìa
nung xong, âäưng thåìi khäng khê âỉåüc âäút nọng trỉåïc khi vo khu nung; qua kh
i khu

Giạo ạn Váût liãûu xáy dỉûng
Trang 36
nung, khäng khê nọng lải nung trỉåïc gảch v tiãúp tủc sáúy gảch måïi vo. Nhỉåüc âiãøm ca
loải l ny l lỉía khọ âãưu, khọ cå khê hoạ kháu ra vo l. ÅÍ Viãût Nam thỉåìng dng l
ì di tỉì 60 ÷ 150m, diãûn têch sỉí dủng
ỉåïc 220x105x60mm, gảch äúng cọ kêch thỉåïc
hẹp sai säú ∆l
di
= ± 5mm, ∆l
räüng
= ± 3mm, ∆l
cao
= ± 2mm.
àòng phàóng, khäng âỉåüc cong, vãnh, sỉït m, mu pha ûp v
âãưu, ti ng quạ 5 vãút nỉït, mäùi
g quạ 3 vãút n di
2. Cỉå
ưu räüng viãn
ûch gàõn âä
ạng bã
( chiãưu dy > 2/3 chiãưu räüng ) thç máùu thỉí
l müät
g âäü nẹn ca gảch tênh theo cäng thỉïc :
Hopma , chiãưu di vng l thỉåìng 200m.
g cå khê hoạ ráút cao, lo

n
L tuynel: kh nàn
thỉåìng
2
l 3,5 ÷ 5,5m
. L gäưm 3 khu: nung trỉåïc, nung, lm ngüi. Thåìi gian nung nhanh
hån l Hopman, âiãưu kiãûn lm viãûc âỉåüc ci thiãûn, l dãù dng tỉû âäüng hoạ v cọ thãø dng
nhiãn liãûu ràõn hồûc lng.

II. CẠC TÊNH CHÁÚT V U CÁƯU K THÛT:

1. Hçnh dạng, kêch thỉåïc : TCVN 1451-1998
- Gảch âàûc nẹn do cọ kêch th
220x105x105mm, cho p
- Viãn gảch phi b íi âe
ãúng g trong, âäü läưi lm khäng quạ ± 3mm. Trãn bãư màût khä
âỉåìng di khäng quạ 15mm v sáu khäng quạ 1mm, màût bãn khän ỉït,
khäng quạ 10mm, sáu khäng quạ 1mm.
ìng âäü:
P
5mm
3mm
a. Cỉåììng âäü nẹn:
- Âäúi våïi gảch âàûc nẹn do (chiãưu dy <2/3 chiã
gảch): càõt âäi viãn ga úi âáưu lãn nhau, dng vỉỵa mạc 50 gàõn
2 nỉỵa viãn lải v lạt l ư màût, âãø khä trong 3 ngy räưi mang âi nẹn .
- Âäúi våïi gảch räùng
nỉỵa viãn gảch âỉåüc lạng màût bàòng vỉỵa mac 50 v âãø 3 ngy.
- Cỉåìn

F
P

R

b. Cỉåìng âä
Âàût viãn gảc
P âàût åí giỉỵa
Cỉåìng âäü ún c ch t g


P
l
n
=
ü ún:
h lãn 2 âáưu gäúi tỉûa chiãưu di l, lỉûc táûp trung

.
a gả ênh theo cän thỉïc:
2
2
3
bh
Pl
R
=

Ba án loa h âàûc ne o theo cỉåìng âäü

ïi hản bãưn khäng nh hån (daN/cm
2
W
u
M
=

íng ph ûi gảc ïn d
Giå )
L Mac
ẹ nháút
oải
gảch
TB 5 máùu Bẹ nháút TB 5 máùu B
Âàûc biãût
II
III
IV
150
75
50
150
75
50
125
50
35
28
18

16
14
9
8
I
125
100
125
100
25
12
100
75
22
11

Giạo ạn Váût liãûu xáy dỉûng
Trang 37
Bng phán loải räùng n o theo cỉåìng âäü

ïi hản bãưn khäng nh hån (daN/cm
2
gảch ẹn d
Giå
)
L Mac
g
TB 5 máùu Be út TB áùu Be áút
oải
ảch

ï nhá 5 m ï nh
I
125
100
125
100
100
75
18
16

9
8
7
II
III
75
75
50
14
IV
50
50
35
12
6

3. Âäü h
nỉåïc ca gảch:
sau âọ ngám máùu trong

giåì cho bo ho nỉå
* Phỉång phạp âun trong nỉåïc säi: sáúy khä máùu räưi cán, sau âọ cho máùu vo
thng â
- Âäü hụt nỉåïc cäng thỉïc sau :
ụt nỉåïc:
- Cọ 2 phỉång phạp âãø xạc âënh âäü hụt
* Phỉång phạp ngám máùu tỉì tỉì: sáúy khä máùu räưi cán,
thng ngám våïi thåìi gian 48 ïc, våït máùu ra cán lải.
un säi trong 4 giåì, våït máùu ra cán lải.
(theo khäúi lỉåüng) tênh theo

%100
1
×
−
=
o
GG

o
p
G
H
trong âọ : G
1
- khäúi lỉåüng máùu sau khi bo ha nỉåïc
G
o
- khäúi lỉåüng máùu khä
ü hụt nỉåïc theo khäúi lỉåüng tỉì 8 - 18%

4. Khä
í trng
äưi xạc âënh thãø têch
phỉång phạp bc parafin

3
Khäúi lỉåüng thãø têch ca gảch rä g: 1,1 ÷ 1,4 g/cm
3
5. Cạc tênh cháút khạc :
÷ 0,8 Kcal/m. C.h


ÚT BË:

- Gảch âàûc thỉåìng cọ âä
úi lỉåüng riãng, khäúi lỉåüng thãø têch :
- Khäúi lỉåüng riãng : dng phỉång phạp váût liãûu chiãúm chäù cháút lng
+ Dủng củ: bçnh ty
+ Cháút lng: dáưu ha
- Khäúi lỉåüng thãø têch: sáúy khä máùu gảch thê nghiãûm âem cán r
ca máùu âọ bàòng phỉång phạp cán âo bçnh thỉåìng hồûc bàòng
hay ngám bo ho nỉåïc.
Khäúi lỉåüng riãng ca gảch: 2,5 ÷ 2,7 g/cm
3
Khäúi lỉåüng thãø têch ca gảch âàûc: 1,7 ÷ 1,9 g/cm
ùn
- Hãû säú truưn nhiãût ca gảch âàûc : 0,5
0
- Hãû säú truưn nhiãût ca gảch räùng : 0,4 KCal/m.
0

C.h
§4. NGỌI ÂÁÚT SẸT NUNG
I. U CÁƯU V NGUN LIÃÛU, THIÃ
- Ngọi l loải váût liãûu låüp phäø biãún v r tiãưn, vãư cäng nghãû sn xút tỉång tỉû nhỉ
gảch, chè khạc åí kháu tảo hçnh.

Giạo ạn Váût liãûu xáy dỉûng
Trang 38
- Vãư u cáưu k thût cọ khạc hån so våïi gảch: cỉåìng âäü ún cao hån, âäü hụt nỉåïc
nh hån, bãư màût nhàơn mën hån
Ngun liãûu: âáút sẹt sn xút ngọi phi do hån, êt cạt v cạc tảp cháút nhỉ CaCO
3
,
o hån nhiãût âäü dung kãút âãø ngọi âỉåüc âàûc chàõc hån.
ÅÌNG DNG:
ưng lãn nhau nhiãưu nãn diãûn
têch sỉ ủng chè cn 50 % nhỉ ngọi vy cạ, ngọi ám dỉång.
häưng lãn viãn kia êt, khäng cáưn gàõn ximàng, tiãút
g âãø låüp nọc v tỉåìng âáưu häưi.

III. TÊNH CHÁÚT
1. Kêch thỉåïc,
6 viãn/1m
2
låüp : kêch thỉåïc 420 x 205 x 16mm
thỉåïc 340 x 205 x 15mm
- Sai lãûch vãư chiãưu di v chiãưu räüng khäng quạ ± 5mm v ± 3mm.
ngọi khäng âỉåüc cong, vãnh, nỉït n, sỉït m, bãư màût trån ìu sàõc
âãưu, ám
ngọi lãn hai gäúi tỉûa, khong cạch giỉỵa hai

gäúi l
âàût chênh giỉỵa 2
3. Âäü h
: âàût äúng nghiãûm vo giỉỵa viãn gảch ngọi (äúng
nghiãûm
i âäø nỉåïc cho âãún khi xút hiãûn vãút tháúm åí màût bãn kia gi l thåìi gian
áưu:
5. Khäúi lỉåüng riãng, kh
-Xạc âënh tỉång tỉ γ
a
= 2,5 ÷ 2,7g/cm
3
.
-
MgCO
3
Khi nung, nhiãût âäü phi ca
-Thiãút bë âãø tảo hçnh: tảo hçnh 2 láưn bàòng mạy ẹp Len to v mạy ẹp thy lỉûc cọ ạp
lỉûc låïn hån.

II. CẠC LOẢI NGỌI THỈ
- Ngọi bàòng: bãư màût bàòng phàóng, khi låüp diãûn têch chä
í d
- Ngọi cọ gåì: khi låüp viãn n c
kiãûm âỉåüc ngọi.
- Ngọi b: dn
V U CÁƯU K THÛT:
hçnh dạng:
- Kêch thỉåïc:
+ Loải 13 viãn/1m

2
låüp : kêch thỉåïc 420 x 260 x 16mm
+ Loải 1
+ Loải 22 viãn/1m
2
låüp : kêch
- Viãn ,nhàơn, ma
thanh trong.
- Âäü cong bãư màût khäng quạ 3mm

2. Cỉåìng âäü:
Âàût viãn
330 (13v/m
2
) hay 240 (22v/m
2
), nọ phi chëu âỉåüc ti
trng táûp trung låïn hån hồûc bàòng 700 daN
gäúi tỉûa theo chiãưu di.

P=700da
ụt nỉåïc:
-Cạch xạc âënh: tỉång tỉû nhỉ âäúi våïi gảch. u cáưu:
âäü hụt nỉåïc theo khäúi lỉåüng nh hån 10%.


4. Thåìi gian xun nỉåïc :
N
330 (13v/m
2

)
240 (22v/m
2
)
- Xạc âënh thåìi gian xun nỉåïc
: d = 25mm, h = 150mm), dng parafin âãø gàõn âãú. Âäø âáưy nỉåïc vo äúng nghiãûm.
Thåìi gian kãø tỉì kh
xun nỉåïc. u c thåìi gian xun nỉåïc låïn hån 3 giåì.
äúi lỉåüng thãø têch :
û gảch. Thäng thỉåìng, γ
o
= 1,8 ÷ 2,0g/cm
3
,