VÀI NÉT VỀ PHONG TRÀO CÔNG NHÂN LAO ĐỘNG SÀI GÒN - CHỢ LỚN_1 pps

VÀI NÉT VỀ PHONG TRÀO CÔNG NHÂN
LAO ĐỘNG SÀI GÒN - CHỢ LỚN

Phong trào công nhân lao động Sài Gòn - Chợ Lớn từ cuối năm 1954
đến những năm 1959 - 1960 đã có những bước phát triển mới,
mạnh mẽ và rộng lớn hơn nhiều so với các thời kỳ trước đó. Trong
những năm đầu Sài Gòn - Chợ Lớn là Trung tâm đấu tranh chính trị ở
miền Nam, giai cấp công nhân và lao động đã làm nòng cốt trong các
phong trào đấu tranh trực diện với kẻ thù như phong trào hòa bình,
đòi Hiệp Thương Tổng Tuyển cử, đòi quan hệ Bắc Nam, thống nhất
nước nhà bằng phương pháp hòa bình, phong trào đòi tự do dân chủ,
tự do nghiệp đoàn, đòi tăng lương cải thiện sinh hoạt đời sống,
phong trào cứu tế nạn nhân hỏa hoạn, chống cướp đất đuổi nhà,
phong trào tẩy chay trưng cầu dân ý bịp bợm, bầu cử Quốc hội riêng
rẽ v.v Những phong trào đó đã tập hợp được đông đảo các tầng lớp
nhân dân, có tác dụng giáo dục Cách mạng cho quần chúng, giành
được 1 số quyền lợi thiết thực, buộc địch phải ghi vào hiến pháp
những điều khoản về quyền lợi lao động đồng thời vạch mặt độc lập
và dân chủ giả hiệu của chế độ Mỹ - Diệm, bước đầu làm cho quần
chúng thấy được tính chất bịp bợm của các nghiệp đoàn do chúng
nuôi dưỡng. Trong những năm sau hòa bình phong trào nông thôn bị
đánh phá ác liệt, nông dân bị vây hãm trong không khí đen tối nặng
nề thì phong trào đô thị và đồn điền nói chung đặc biệt là phong trào
công nhân lao động Sài Gòn - Chợ Lớn còn có tác dụng hỗ trợ động
viên nông thôn rất lớn. Những năm qua, từ 1958 trở đi dù bị đánh
phá ác liệt nhưng phong trào nông dân vẫn không ngừng phát triển,
tuy không rầm rộ rộng lớn nhưng vẫn nổ ra liên tục, sâu rộng trong
từng ngành, từng giới không kém phần quyết liệt và không bao giờ
dứt.

Chính sách khủng bố tàn bạo của địch đã gây tổn thất nghiêm trọng
đối với cơ sở cách mạng trong công nhân thành phố. Nhưng bộ mặt
độc lập dân chủ giả và phát xít thật của chính quyền Mỹ - Diệm lại
càng lộ rõ. Đó là bài học xương máu mà đội ngũ công nhân Sài Gòn
đã rút ra trong nhiều năm sống với chế độ Mỹ - Ngụy, khiến cho
phong trào đấu tranh chống lại chúng không bao giờ dứt. Phong trào
công nhân có lúc bùng lên sôi nổi quyết liệt, có lúc lẻ tẻ nhưng ngày
càng phát triển cả về số lượng cuộc đấu tranh, cả số người tham gia
đấu tranh. Con số thống kê của Bộ Lao động Sài Gòn trong 4 năm liền
từ 1960 đến 1963 cũng đã chứng minh một phần sự thật đó:

- 1961: 287 cuộc đấu tranh, 82.230 người tham gia

- 1962: 324 cuộc đấu tranh, 103.032 người tham gia

- 1963: 505 cuộc đấu tranh, 200.000 người tham gia

Năm 1961 đáng chú ý nhất là cuộc đình công chiếm xưởng ngày 4-9-
1961 của 400 công nhân hãng dầu Mỹ Stanvác trực tiếp chống chủ
Mỹ bạc đãi công nhân Việt Nam và đòi tăng lương. Cuộc đấu tranh
này lại nổ ra trong khu địch ban hành lệnh khẩn cấp, cho nên địch
rất ngoan cố, kéo dài đến 3 tháng mới giải quyết tăng lương từ 6%
đến 12% cho công nhân, nhưng vẫn thu được thắng lợi chính là nhờ
ý thức đoàn kết giai cấp của công nhân. Cuộc đấu tranh đã biết tranh
thủ một lực lượng ủng hộ đông đảo bao gồm trên 100 nghiệp đoàn
công nhân tại Sài Gòn (trong đó có nghiệp đoàn vận tải, gần 40.000
công nhân lái xe), các nghiệp đoàn công nhân cao su miền Đông bao
gồm hàng vạn công nhân, nông dân và một số giới kinh doanh. Thiệt
hại của chủ hãng lên đến từ 3 đến 5 triệu đồng miền Nam mỗi ngày,
hàng trăm cây xăng tê liệt và việc cung cấp xăng dầu cho máy bay Mỹ

bị ngưng trệ từng lúc.

Năm 1964, sau khi Diệm - Nhu đổ, nội bộ ngụy quyền lục đục, đảo
chánh xảy ra liên miên, phong trào công nhân cũng nổ ra, nhiều cuộc
bãi công lớn kéo dài, trong đó có những cuộc bãi công chiếm xưởng
bị đàn áp dã man dẫn đến tổng đình công rất quyết liệt. Đáng chú ý
là cuộc bãi công chống sa thải của 600 công nhân công quản xe buýt
ngày 22.2, cuộc bãi công 5 ngày của 7.000 công nhân bốc vác hãng
Xtíc và Sovicotra ngày 10-3, cuộc đấu tranh chống sa thải của 800
công nhân Vimytex ngày 17-4, cuộc bãi công ngày 9-6 của 1 vạn công
nhân bốc xếp cảng Sài Gòn. Trong ngày 25-8 hàng vạn công nhân và
lao động đã cùng đồng bào và sinh viên học sinh xuống đường đấu
tranh bao vây dinh Nguyễn Khánh, chiếm đài phát thanh, chiếm bót
Lê Văn Ken và buộc Nguyễn Khánh phải xé bỏ hiến chương Vũng
Tàu, quyết liệt nhất là cuộc bãi công chiếm xưởng, bị đàn áp đẫm
máu của 1.600 công nhân Vinatexco trong tháng 1, cuộc đấu tranh bị
đàn áp đẫm máu và kéo dài 3 tháng của công nhân Vimytex trong
tháng 8, cuộc biểu tình chống Mỹ của 12.000 công nhân tắcxi và xích
lô trong tháng 5 và cuộc tổng đình công biểu tình của 5 vạn công
nhân toàn thành phố ngày 21 và 22.9.1964. Đó là những cuộc đấu
tranh dù dưới khẩu hiệu chính trị hay kinh tế cũng có một ý nghĩa
chính trị sâu sắc, tấn công mạnh vào chế độ phát xít của Mỹ-ngụy và
nói lên tinh thần đoàn kết, đấu tranh kiên quyết của công nhân Sài
Gòn - Gia Định góp phần thúc đẩy thêm một bước sự suy sụp nghiêm
trọng của chế độ Mỹ-ngụy.

Trong những năm từ 1961 đến 1965, Mỹ-ngụy tiến hành chiến tranh
đặc biệt. Để giữ vững địa bàn đứng chân của chúng, Mỹ-ngụy ra sức
triển khai bộ máy kềm kẹp dày đặc và tinh vi ở đô thị. Địa bàn trọng
điểm là nhà máy và xóm lao động, đối tượng trọng điểm là công

nhân và lao động. Phong trào công nhân và lao động bị khủng bố
nặng nề, nhưng không bị dập tắt và vẫn phát triển liên tục, giành
được một số quyền lợi dân sinh, dân chủ, phá được một phần thế
kềm kẹp của địch, làm cho hậu phương của chúng không sao ổn
định, phải luôn đối phó với ta về nhiều mặt. Cuộc đấu tranh của công
nhân rất quyết liệt cả khi địch ban hành lệnh giới nghiêm và có khi
phải đổ máu. Phong trào ở xóm lao động tuy chưa mạnh, nhưng
đồng bào vẫn liên tục và kiên trì tìm mọi cách không thực hiện các
nội quy kiểm soát của địch làm cho phòng khóm chiến lược, nhiều
nơi trở thành hình thức. Có những lúc cơ sở Cách mạng bị địch đánh
phá mạnh, bị tổn thất nặng nhưng phong trào đấu tranh của quần
chúng vẫn liên tục diễn ra. Nhiều lúc, nhiều nơi, quần chúng đã tự
động đứng lên đấu tranh giành giật với địch từng quyền lợi chính
đáng của mình, có khi quyết liệt như cuộc bãi công chiếm xưởng của
công nhân Stanvac 1961, như cuộc biểu tình tẩy chay Mỹ của 12.000
công nhân tắc xi năm 1964. Từ sau hai cuộc đảo chính (1-11-1963
Minh lật Diệm và 30-1-1964 Khánh lật Minh) đặc biệt là trong năm
1964 phong trào công nhân càng trở nên rầm rộ, sôi nổi quyết liệt
mà đỉnh cao là cuộc tổng đình công biểu tình 2 ngày 21 và 22-9-
1964.

Bị thất bại trong chiến tranh đặc biệt, từ giữa năm 1965 Mỹ ồ ạt đưa
quân viễn chinh Mỹ vào miền Nam, chuyển từ chiến lược chiến tranh
đặc biệt sang chiến lược chiến tranh cục bộ. Cuối năm 1965, Mỹ mở
cuộc phản công chiến lược mùa khô lần thứ nhất vấp phải thất bại,
Mỹ có mặt ở miền Nam đã lên đến 18 vạn quân. Cuối năm 1966, mở
cuộc phả công chiến lược mùa khô lần thứ hai lớn hơn và cũng thất
bại nặng nề hơn, quân Mỹ đã lên đến 39 vạn. Cho đến đầu năm 1968,
bị một đòn khoáng váng bất ngờ của quân và dân ta trong tổng tấn
công và nổi dậy mùa xuân Mậu Thân, lúc này quân Mỹ ở miền Nam

đã lên đến nửa triệu.

Mỹ đưa quân ồ ạt vào miền Nam và mở rộng chiến tranh đã làm đảo
lộn tình hình mọi mặt kinh tế, chính trị, đời sống, tâm lý ở đô thị, đặc
biệt là ở Sài Gòn.

Những ngày 28, 29-4-1966 áp sát ngày 1-5, không khí chuẩn bị càng
sôi nổi, hàng ngày xe loa phóng thanh đi cổ động trong các xóm lao
động kêu gọi đồng bào lao động đi biểu tình ngày 1-5. Phía địch cũng
phản kích quyết liệt.