Các vương quốc Ấn đầu tiên trên đất Việt và vùng ĐNÁ từ thời cổ đến giữa TK thứ tư_3 docx

Các vương quốc Ấn đầu tiên trên đất
Việt và vùng ĐNÁ từ thời cổ đến giữa
TK thứ tư


George Coedes

Liệu cũng chính ông đã là tác giả của bia ký bằng tiếng Phạn đã trích
dẫn ở trên, và là người mà văn bản này đã chỉ danh như là một thành
viên của gia đình Sri Mara hay không? Điều này không phải là không
thể xảy ra, bởi Fan Chan, con trai của người em (hay chị) gái của Sri
Mara, rất có thể đã tuyên nhận là có quan hệ với vị vua tiền nhiệm.

Kẻ tiếm ngôi Fan Hsun, người kế ngôi Fan Chan sau khi đã hạ sát một
người con trai của Fan Shih-man, đã tiếp kiến ở thời điểm nào đó trong
khỏang giữa năm 245 đến năm 250 phái bộ Trung Hoa gồm K’ang T’ai
và Chu Ying, là những người đã gặp một sứ gỉa của Murundas tại triều
đình của vua Fan Hsun. (49)

Phái bộ Trung Hoa này đã thiết lập quan hệ với Phù Nam đưa đến sự sai
phái từ vua Fan Hsun một lọat các sứ đòan sang Trung Hoa trong thời
khỏang từ năm 268 đến năm 287. Những sứ đòan này đã được đề cập
đến trong Sử Ký nhà Tần (History of the Chin) (50) Ba sứ đòan sau
cùng, từ năm 285 đến năm 287, có lẽ là kết quả của sự phục sinh thương
mại hàng hải sau khi có sự thống nhất Trung Hoa bởi nhà Tần vào năm
280, một sự thống nhất đã kích thích một ước muốn gia tăng về phía
triều đình đối với những sản phẩm và xa xỉ phẩm nhập cảng từ những xứ
sở ở phương nam.

Rõ rệt là nhờ ở K’ang T’ai mà chúng ta đã có được các thông tin đầu
tiên về xứ sở này: “Có những ngôi làng có tường bao quanh, các dinh

thự, và các nhà ở. Đàn ông đều xấu xí và đen đủi, tóc quăn; họ gần như
trần truồng và đi chân không. Bản chất của họ thì đơn giản và họ hòan
tòan không có khuynh hướng ăn trộm gì cả. Họ dồn năng lực vào việc
canh nông . Họ gieo hạt giống một năm và gặt hái cho ba năm [? nguyên
văn không rõ nghĩa, chú của người dịch] Ngòai ra, họ thích chạm trỗ đồ
trang trí và đục đẽo. Nhiều vật dụng ăn uống của họ làm bằng bạc. Thuế
khóa được nạp bằng vàng, bạc, ngọc trai, dầu thơm (nước hoa). Có sách
vở và các kho ký thác văn khố và các vật dụng khác. Chữ viết của họ
giống như thứ chữ của người dân Hồ (Hu) [một sắc dân ở Trung Á Châu
xử dụng chữ viết có nguồn gốc Ấn Độ].” (51)

4. CÁC BƯỚC KHỞI ĐẦU CỦA VƯƠNG QUỐC CHÀM
(CHAMPA): LÂM ẤP (LIN-YI) (TỪ CUỐI THẾ KỶ THỨ NHÌ ĐẾN
GIỮA THẾ KỶ THỨ TƯ}

Sử Ký nhà Tần có bao gộp một báo cáo vào trong tiểu sử của T’ao
Huang, thái thú Trung Hoa tại Đông Kinh [tức bắc Việt Nam ngày nay,
chú của người dịch] trong đó ông ta có phàn nàn, vào khỏang năm 280,
về các cuộc đột kích của Lâm Ấp. Vương quốc này, ông cho biết, “phía
nam tiếp giáp với Phù Nam. Họ có nhiều bộ lạc, các nhóm thân hữu
tương trợ lẫn nhau; lợi dụng địa hình trắc trở trong vùng của mình, họ
không thần phục [Trung Hoa].” (52)

Lâm Ấp là trung tâm đầu tiên của xứ Chàm, đã tiến vào lịch sử vào cuối
thế kỷ thứ nhì. Thực sự, các văn bản Trung Hoa xác định sự thành lập
của xứ này vào khỏang năm 192. (53). Một quan chức bản xứ, tên Ch’u-
lien (Khu Liên ?, chú của người dịch], lợi dụng sự suy kém quyền lực
của nhà hậu Hán, đã cắt một lãnh địa riêng cho mình khỏi chỉ huy sứ của
Trung Hoa tại quận Jih-nam (Nhật Nam) (nằm giữa Hòanh Sơn và đèo
Hải Vân, và tự xưng làm vua tại tiểu trấn cực nam, tức xứ mang tên

Hsiang-lin, tương ứng khỏang đất phía nam tỉnh Thừa Thiên ngày nay
của Việt Nam. Thọat đầu tên Lâm Ấp (Lin-yi) “thủ đô xứ Lâm” được
nghĩ là tên gọi tắt của chữ Hsiang-lin-yi, tức “thủ đô của xứ Hsiang-Lin”
(54) nhưng một học gỉa có nêu ý kiến hồi gần đây rằng đó là một danh
hiệu có tính cách chủng tộc (55). Sự tạo lập vương quốc Lâm Ấp năm
192 đã diễn ra nửa thế kỷ trước đó, vào năm 137, bởi một mưu toan đầu
tiên muốn xăm lăng vùng Hsiang-lin của một nhóm khỏang gần một
ngàn dân mọi rợ bên ngòai các biên cương của quận Nhật Nam (56); tên
của sắc dân này là Ch’u-lien, mặc dù được viết với mặt chữ khác, khó có
thể tách biệt ra khỏi tên của kẻ tạo lập ra xứ Lâm Ấp.” (57)

Trong bất kỳ trường hợp nào, gần như chắc chắn rằng “những kẻ mọi rợ
này bên ngòai các biên giới của quận Nhật Nam” đã là, nếu không hòan
tòan là người Chàm, ít ra cũng là những người Nam Dương
(Indonesians) là những kẻ, nếu họ chưa bị ảnh hưởng của Ấn Độ, thì
chẳng bao lâu sau cũng sẽ trở thành như thế.

Chúng ta sẽ thấy, trên dòng lịch sử, rằng xứ Chàm bị chia cắt thành một
số các địa phương tự nhiên tương ứng với các đồng bằng ven biển. Tỉnh
Quảng Nam ngày nay, với các địa điểm khảo cổ tại Trà Kiệu, Mĩ Sơn,
Đông Dương, trong một ý nghĩa nào đó là thánh địa của nước Chàm
(58). Pho tượng đức Phật bằng đồng đẹp đẽ tìm thấy ở Đông Dương là
bằng chứng cho tính chất cổ xưa của sự xâm nhập của Ấn Độ trong vùng
mang tên liệu có phải hòan tòan tình cờ hay không (?) – Amaravati.
Phía nam của Amaravati, các trung tâm chính yếu được đề cập trong văn
bia là Vijaya (Phật Thệ?) tại tỉnh Bình Định ngày nay, Kauthara tại đồng
bằng Nha Trang, và Panduranga trong vùng Phan Rang. Những bia ký
cho thấy rằng trong thế kỷ thứ tám tiếng Chàm được nói tại các tỉnh phía
nam. Nhưng nguyên thủy các tỉnh phía nam này là một phần của vương
quốc Phù Nam. Điều này đã được chứng minh bởi sự hiện diện, trong

vùng Nha Trang, văn bia thuộc thế kỷ thứ ba phát sinh từ một vị vua của
Phù Nam một hậu duệ của Sri Mara (tức Fan Shih-man) có lẽ không ai
khác hơn Fan Chan.

Chúng ta không có bằng chứng cổ xưa, tương tự như các bằng chứng về
Phù Nam, về sự Ấn Độ hóa của người Chàm và truyền thống xây dựng
triều đại của các vị vua của họ; các văn bản Trung Hoa không nói gì về
hai điểm này, và im tiếng cho mãi đến khi có một văn bia thuộc thế kỷ
thứ chín mới thấy xuất hiện lần đầu tiên tên của Maharshi Bhrigu, nhân
vật của dòng tộc Mahabharata, danh tính tổ tiên của triều đại Bhargavas,
triều đại mà các vua Chàm tuyên nhận mình là các hậu duệ. Về chính
danh xưng Champa, từ đó rút ra danh từ Chàm, mặc dù không xuất hiện
trong văn bia cho mãi đến lúc khởi đầu thế kỷ thứ bẩy, có thể nó đã có từ
rất lâu.

Những hậu duệ của Ch’u-lien lợi dụng sự tan rã của Trung Hoa vào lúc
có sự sụp đổ của nhà Hán để bành trướng về phương bắc. Từ năm 220
đến năm 230, một nhà vua trong họ đã gửi một sứ đòan sang gặp Lu Tai,
tổng đốc Quảng Đông và Chiao-chih [Giao Chỉ ?, chú của người dịch]
(Đông Kinh) [tức bắc Việt Nam, chú của người dịch], với danh nghĩa
thuộc xứ Lâm Ấp, cùng với sứ đòan của Phù Nam, đã xuất hiện lần đầu
tiên trong một văn bản Trung Hoa. Lu Tai, theo Sử Ký Thời Tam Quốc
(History of the Three Kingdoms), đã gửi những sứ giả để truyền bá văn
minh Trung Hoa vượt qúa các biên giới phía nam. Các vua xứ Phù Nam,
Lâm Ấp, và T’ang-ming (?) mỗi vua đều gửi một sứ đòan để dâng đồ
tiến cống. (59). Việc này chỉ hòan tòan có tính cách hình thức bởi trong
năm 248 các đòan quân của Lâm Ấp nổi lên cướp bóc các làng xã và
chiếm giữ luôn sau cuộc đột kích, tiếp theo sau một cuộc giao chiến lớn
tại vùng vịnh phía nam mũi Ròn, lãnh thổ của Ch’u-su, tức vùng Ba Đồn
[(?), chú của người dịch] trên sông Gianh (60) . Sau hết nhà vua Fan

Hsiung, cháu trai của Ch’u-lien bên phía họ ngọai (61), đã tái diễn các
cuộc tấn công này vào khỏang năm 270, được nói có được trợ giúp bởi
vua nước Phù Nam, Fan Hsun. Thái thú tại Đông Kinh [bắc Việt Nam
ngày nay, chú của người dịch], tên T’ao Huang, đã mất mười năm để
đẩy lui dân Lâm Ấp trở về lại bên trong biên cương của họ. Từ lúc khởi
đầu, các nỗ lực của họ để bành trướng về phía bắc đã đụng độ với lực
đẩy xuống của người Việt Nam để nam tiến. Các trận chiến đánh nhau
bởi hai sắc dân đại biểu cho hai nền văn minh cạnh tranh nhau giữa
người Chàm chịu ảnh hưởng Ấn Độ và người Việt chịu ảnh hưởng
Trung Hoa được phát động tại vùng từ Hòanh Sơn đến đèo Hải Vân;
đưa đến sự triệt thóai chung cuộc của người Chàm trong thế kỷ thứ mười
bốn.

Trong năm 284, Fan Yi đã phái một sứ đòan chính thức đầu tiên sang
Trung Hoa nếu chúng ta không kể đến một sứ đòan đã được gửi đến
thái thú Giao Chỉ giữa khỏang từ năm 220 đến năm 230. Trong hậu bán
của thời khoảng trị vì kéo dài hơn 50 năm, Fan Yi có tuyển dụng một
nhân vật tên Wen nào đó làm cố vấn. Nhân vật Wen được xác định trong
nhiều văn bản là một người Trung Hoa, quê quán tại Yang-chou,
Chiang-su [Dương Châu, tỉnh Giang Tô (?), chú của người dịch], đã đến
định cư tại Lâm Ấp, nhưng ông ta có thể là một người dân bản xứ đã
Hán hóa (62) . Ông ta đã đi sang Trung Hoa trong các năm 313 và 316,
và học hỏi tại đó nhiều kỹ thuật khác nhau; kiến thức về nền văn minh
vật chất của Trung Hoa của ông ta đã có một gía trị vĩ đại đối với quốc
vưong chủ nhân ông. Nhờ dành được sự tin cậy của vị vua già, ông đã
vận động để được bổ nhiệm là viên đại tướng tư lệnh và sau đó đã gạt bỏ
các người thừa kế ngai vàng sang một bên. Khi có sự từ trần của Fan Yi,
xảy ra một cách bất ngờ trong năm 336, ông ta lên ngôi kế vị Fan Yi.

Fan Wen, đặt thủ đô tại vùng thuộc Huế, đã bình định các bộ lạc man rợ

và trong năm 340 đã gửi một sứ đòan sang yết kiến vua Tần để thỉnh cầu
rằng biên cương phía bắc của vương quốc ông ta được ấn định tại núi
Hòanh Sơn. Khi hòang đế [nhà Tần, chú của người dịch] ngần ngại từ bỏ
những phần đất phì nhiêu của Nhật Nam cho ông ta, Fan Wen đã chiếm
giữ các phần đất này vào năm 347, bởi thế đã đem lại cho vương quốc
của mình biên cương mà ông ta mong muốn. Fan Wen đã mất năm 349
trong một cuộc viễn chinh khác hướng về phía bắc ngòai biên cương
mới của ông ta./-