Giáo trình thủy nông - Chương 5 docx

C
C
H
H
Ỉ
Ỉ
Å
Å
N
N
G
G


5
5


CHỈÅNG 5: BÄÚ TRÊ HÃÛ THÄÚNG KÃNH V CÄNG TRÇNH TRÃN KÃNH
5-1: KHẠI QUẠT HÃÛ THÄÚNG THU NÄNG
Hãû thäúng thu näng l mäüt hãû thäúng bao gäưm táûp håüp cạc cäng trçnh âãø âỉa nỉåïc âãún màût
rüng tỉåïi cho cáy träưng, âäưng thåìi tiãu lỉåüng nỉåïc dỉ thỉìa ra khi rüng. Mäüt hãû thäúng thu
näng bao gäưm:
-Hãû thäúng kãnh mỉång tỉåïi v kãnh tiãu
-Hãû thäúng cäng trçnh âáưu mäúi v cäng trçnh trãn kãnh
-Hãû thäúng âỉåìng giao thäng v rỉìng cáy chàõn giọ
Viãûc bäú trê hãû thäúng thu näng phủ thüc vo nhiãưu úu täú nhỉ: Âëa hçnh, âëa cháút, tçnh hçnh
dán sinh kinh tãú v cạc ngnh nghãư kinh tãú khạc. Trong âọ quan trng nháút l tçnh hçnh dán sinh
kinh tãú, trong qui hoảch nãn bäú trê hãû thäúng thu näng âäüc láûp cho tỉìng vng.
5-1-1: Hãû thäúng kãnh trong hãû thäúng thu näng

a.Qui ỉåïc k hiãûu kãnh:
Theo tiãu chø
n thiãút kãú TCVN 4118-85, nhỉỵng k hiãûu kãnh thüc mảng lỉåïi kãnh tỉåïi,
tiãu phi tn theo nhỉỵng qui âënh chung sau âáy:
Cáúp kãnh Kãnh tỉåïi Kãnh tiãu
Kªnh ChÝnh
KC KT
Cáúp 1 N
1
, N
2
, N
3
, T
1
, T
2
, T
3
,
Cáúp 2 N
1-1
, N
1-2
, N
2-1
, T
1-1
, T
1-2

, T
2-1
,
Cáúp 3 N
1-1-1
, N
1-1-2
, T
1-1-1
, T
1-1-2
,
Cáúp 4 N
1-1-1-1
, N
1-1-2-1
, T
1-1-1-1
, T
1-1-2-1
,
Vỉåüt cáúp VC
Chụ :
-Trong trỉåìng håüp hãû thäúng tỉåïi cọ nhiãưu kãnh chênh thç k hiãûu nhỉ sau: KC
1
, KC
2
Chè
säú 1,2,3 âỉåüc âạnh theo chiãưu kim âäưng häư hồûc gi theo vë trê hỉåïng (Kãnh chênh Bàõc, kãnh
chênh Nam)

-Nhỉỵng k hiãûu 1 chè säú (N
1
, N
2
, ) ca kãnh nhạnh l kãnh cáúp 1, hai chè säú (N
1-1
,N
2-1
, ) l
kãnh nhạnh cáúp 2
-Cạch âạnh chè säú ca kãnh nhỉ sau: Nãúu âi theo chiãưu dng nỉåïc chy trãn kãnh chênh thç
dng chè säú chàơn cho kãnh nhạnh bãn phi, chè säú l cho kãnh nhạnh bãn trại. Âäúi våïi kãnh cáúp 2,
cáúp 3, cáúp 4 v cáúp 5 thç chè säú âỉåüc âạnh theo thỉï tỉû 1, 2, 3 kãø tỉì âáưu kãnh cáúp trãn ca chụng,
khäng phán biãût bãn phi hay bãn trại.
N
2-1-2-2
N
2-1-2-1
N
2-1-2
N
2-1-1
N
2-1-1-2
N
2-1-1-1
N
2-2
N
2-1

N
2
N
1
KC




58

C
C
H
H
ặ
ặ


N
N
G
G


5
5


b.Cấp của hệ thống kênh tới: (TCVN 4118-85)

Diện tích tới (10
3
ha) Cấp công trình kênh
> 50 II
10ữ 50
III
2ữ 10
IV
<2 V

5-1-2: Hóỷ thọỳng cọng trỗnh
a.Hóỷ thọỳng cọng trỗnh õỏửu mọỳi:
Cọng trỗnh õỏửu mọỳi cuớa hóỷ thọỳng thuyớ nọng thọng thổồỡng gọửm caùc loaỷi sau õỏy:
-Họử chổùa nổồùc: Muỷc õờch õióửu tióỳt lổu lổồỹng nổồùc trong lổu lổỷc nhũm phuỷc vuỷ tổồùi vaỡ lồỹi
duỷng tọứng hồỹp, thaỡnh phỏửn cọng trỗnh cuớa họử chổùa bao gọửm: ỏỷp, cọỳng lỏỳy nổồùc, traỡn xaợ luợ, ỏu
thuyóửn.

-ỏỷp dỏng: Muỷc õờch dỏng cao mổỷc nổồùc trón sọng ồớ phờa thổồỹng lổu, nhũm lỏỳy nổồùc tổỷ
chaớy vaỡo cọỳng, thaỡnh phỏửn cọng trỗnh gọửm coù: ỏỷp dỏng nổồùc, cọỳng lỏỳy nổồùc , cọỳng xaợ caùt.












-Cọng lỏỳy nổồùc tổỷ chaớy:Lấy nớc trực tiếp từ sông vào để cung cấp cho khu t
ới, đóng
mở bằng hệ thống cửa van, áp dụng ở những nơi có mực nớc sông cao hơn cao trình cần tới tự
chảy.

59

C
C
H
H
ặ
ặ


N

N
G
G


5
5


-Traỷm bồm: áp dụng những nơi không thể cấp nớc tự chảy cho khu tới, khi mực nớc
sông quá thấp so với cao trình cần tới tự chảy. Do đó cần có thiết bị động lực để đa nớc từ
thấp lên cao.

b.Hóỷ thọỳng cọng trỗnh trón kónh:
-Cọỳng õỏửu kónh: laỡ cọng trỗnh khọỳng chóỳ lổu lổồỹng õỏửu kónh
-Cọỳng õióửu tióỳt: laỡ cọng trỗnh coù nhióỷm vuỷ dỏng cao mổỷc nổồùc trón kónh õóứ õaớm baớo yóu
cỏửu tổồùi tổỷ chaớy.
-Cỏửu maùng: coù nhióỷn vuỷ chuyóựn nổồùc tổỡ bồỡ naỡy sang bồỡ kia vaỡ õổồỹc aùp duỷng khi mổỷc nổồùc
sọng thỏỳp hồn õaùy cỏửu maùng mọỹt khoaớng caùch an toaỡn khi coù luợ.
-Xi phong: coù nhióỷm vuỷ chuyóựn tióỳp nổồùc khi kónh cỏửn vổồỹt chổồùng ngaỷi vỏỷt nhổ: sọng,
suọỳi, õổồỡng giao thọng.
-Cọỳng luọửn: coù nhióỷm vuỷ chuyóựn nổồùc khi kónh cừt qua õổồỡng giao thọng
-Cỏửu qua kónh: thổồỡng gỷp ồớ
kónh cỏỳp dổồùi, khi õổồỡng giao thọng cừt ngang qua kónh.
-Bỏỷc nổồùc, dọỳc nổồùc: thổồỡng duỡng khi kónh õi qua õởa hỗnh phổùc taỷp vaỡ coù õọỹ dọỳc lồùn
-Traỡn vaỡo, traỡn ra: thổồỡng bọỳ trờ gỏửn caùc cọỳng õióửu tióỳt vaỡ cọỳng lỏỳy nổồùc, coù taùc duỷng tổỷ
õióửu tióỳt mổỷc nổồùc trong kónh khi coù sổỷ cọỳ.
- Cống tiêu: Bố trí những nơi đờng kênh đi qua khe suối hoặc lu vực nhỏ, nhằm tiêu lợng
nớc đó và bảo vệ đờng kênh.

Cỏửu qua kónh Bỏỷc nổồùc, dọỳc nổồùc Traỡn vaỡo, Traỡn ra Cống tiêu
Cọỳng õỏửu kónh Cọỳng õióửu tióỳt Cỏửu maùng Xi phong Cọỳng luọửn
5-2: NGUYN TếC B TRấ H THNG KNH TặẽI- TIÊU
5.2.1- Bố trí kênh tới:
Bọỳ trờ hóỷ thọỳng kónh tổồùi phuỷ thuọỹc vaỡo õởa hỗnh cuớa tổỡng nồi, khọng theo mọỹt õởnh hỗnh cuỷ
thóứ. Tuy nhión khi bọỳ trờ hóỷ thọỳng kónh tổồùi cỏửn tuỏn thuớ caùc nguyón từc bọỳ trờ sau õỏy:



60

C
C
H
H
Ỉ
Ỉ
Å
Å
N
N
G
G

5
5


-Kãnh tỉåïi phi âỉåüc bäú trê nåi cao âãø khäúng chãú ton bäü diãûn têch tỉåïi m kãnh âọ âm
nhiãûm, âàûc biãût l kãnh tỉåïi chênh.
-Kãnh tỉåïi phi âỉåüc bäú trê trãn âỉåìng sọng tráu âãø khäúng chãú tỉåïi tỉû chy 2 bãn.
-Tảo âiãưu kiãûn thûn låüi cho viãûc bäú trê kãnh tiãu nhàòm âảt hiãûu qu täút nháút viãûc tỉåïi tiãu
trong hãû thäúng v tảo thnh hãû thäúng tỉåïi tiãu hon chènh.
-Trạnh phi vỉåüt chỉåïng ngải váût âãø gim khäúi lỉåüng âo âàõp, cäng trçnh trãn kãnh v âãưn
b.
-Chụ âãún kh nàng låüi dủng täøng håüp âỉåìng kãnh nhỉ: phạt âiãûn, cung cáúp nỉåïc sënh
hoảt v giao thäng thu.
-Bäú trê kãnh âi qua vng cọ âëa cháút täú
t, nhàòm äøn âënh kãnh v chäúng tháøm láûu
-ViƯc bè trÝ hƯ thèng kªnh cÇn chó ý ®Õn quy ho¹ch khu hµnh chÝnh, mçi th«n, mçi xãm nªn
cã cưa lÊy n−íc ®éc lËp.
-Víi khu cã ®Þa h×nh cao cơc bé trong ph¹m vi khu t−íi tù ch¶y, qua ln chøng cã thĨ t−íi
b»ng b¬m.

5.2.2- Bè trÝ kªnh tiªu:

Trong mäüt hãû thäúng thu näng viãûc bäú trê hãû thäúng kãnh tỉåïi v hãû thäúng kãnh tiãu l khäng
thãø tạch råìi nhau, chụng phi âỉåüc bäú trê cọ tênh liãn hon v tảo thnh mäüt hãû thäúng tỉåïi tiãu
hon chènh âãø cng âiãưu tiãút nỉåïc rüng. Do âọ khi bäú trê kãnh tiãu cng cáưn phi tn theo cạc
ngun tàõc cå bn sau âáy:
-Bäú trê nåi tháúp nháút âãø tiãu âỉåüc lỉåüng nỉåïc dỉ thỉìa trãn rüng khi cáưn thiãút, âàûc biãût l
kãnh tiãu chênh.
-Tuún kãnh tiãu ngàõn âãø tiãu nhanh v gim khäúi lỉåüng âo.

-Chụ xẹt âãún kh nàng låüi dủng täøng håüp ca kãnh tiãu nhỉ: giao thäng thu, lm khu trỉỵ
nỉåïc khi cáưn thiãút.
-Âäúi våïi kãnh tiãu cạc gọc cong trãn tuún kãnh phi âm bo: 45
0
< α < 60
0
. Mủc âêch âãø
dng chy trong kãnh âỉåüc thûn låüi, nhanh v âạp ỉïng âỉåüc u cáúu tiãu
Bạn kênh cong ca cạc gọc cong: r≥ 100R
1.5
hồûc r≥ 100B
R: bạn kênh thu lỉûc màût càõt ỉåït
B: chiãưu räüng màût thoạng kãnh
Chụ : Âãø phán biãût kãnh tỉåïi v kãnh tiãu trãn mäüt hãû thäúng tỉåïi tiãu, ta qui âënh cạch tä
mu k hiãûu nhỉ sau:
-Kãnh tỉåïi tä mu â, nẹt liãưn. Kãnh tiãu tä mu xanh, nẹt âỉït
-Khu tỉåïi tä mu vng
-Säng, súi tä mu xanh, nẹt liãưn.





61