Lợi ích cơ cấu kinh tế nhiều thành phần đến sự phát triển kinh tế xã hội - 2 ppsx

- 9 -
phẩm hoặc dịch vụ do kinh tế quốc doanh đảm nhận thường là đầu vào của quá trình
sản xuất kinh doanh của các thành phần kinh tế khác. Trách nhiệm xã hội của kinh tế
quốc doanh còn thể hiện ở các mặt khác nữa như tạo việc làm, phân phối lại thu nhập
quốc dân, đào tạo cán bộ quản lí và công nhân lành nghề, giảm bớt sự mất cân đối giữa
các dân tộc, giữa các vung kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế.
Bên cạnh đó kinh tế quốc doanh của ta trong thời gian qua đã bộc lọ một số điểm yếu ,
cần khắc phục . Đó là :
Do chủ quan , duy ý chí và nóng vội đi lên CNXH nên chúng ta đã mở rộng kinh tế
quốc doanh quá mức chịu đựng của nền vật tư , tài lực hiện có và quá khả năng quản lí
ở các cấp các ngành .
Việc thành lậpcác cơ sở kinh tế quốc doanh lại không được chuẩn bị kĩ về cơ cấu
ngành , điều kiện kinh tế kĩ thuật , thiếu các căn cứ càn thiết .
Những cơ sỡ kinh tế quốc doanh nhỏ là bộ phận chịu thua lỗ lớn nhất .
4.2.Thành phần kinh tế tập thể (TPKTTT).
a.Khái niệm :
TPKTTT dựa trên sở hữu tập thể về tư liệu sản xuất , do những người lao động tự
nguyện góp vốn vào để làm ăn tập thể dưới nhiều hình thức mà điển hình là các hợp tác
xã.
b. Hình thức tồn tại :
Hình thức quan trọng của kinh tế hợp tác là hợp tcs xã. Kinh tế hợp tác xã là những
hình thức liên kết kinh tế có pháp nhan , tuân thủ những nguyên tắc , có tổ chức chặt
chẽ và điều lệ hoịat động rõ ràng Kinh tế HTX được phát triển dưới nhiều hình thức đa
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
- 10 -
dạng từ thấp đến cao , từ nhóm tổ đến HTX theo nguyen tắc tự nguyện , bình đẳng
cùng có lợi.
Trong những năm đổi mới kinh tễHT có những biến đổi căn bản:
Hộ nông dân được coi là đơn vị kinh tế tự chủ , ruộng đất được giao sử dụng lâu dài.
Thực tế xuất hiện những hình thức hợp tác xã giản đơn, từng khâu như hợp tác xã cổ
phần, hợp tác xã dịch vụ đầu vào, đầu ra phục vụ cho kinh tế hộ và kinh tế trang trại

phát triển.
c. Thực trạng và xu thế phát triển.
Các hợp tác xã kiểu cũ bước sang cơ chế mới đã ngày càng bộc lộ tính không phù hợp.
Trong thời gian từ năm 1986 đến 1996 đã giải thể 3623 HTX và 37787 tập đoàn sản
xuất nông nghiệp, trên 42 nghìn HTX tín dụng. Số hợp tác xã còn lại tuy không giải thể
nhưng phần lớn tồn tại trên danh nghĩa. Năm 1996 là thời điểm kết thúc mô hình HTX
kiểu cũ chuyển sang thời kì xây dựng và phát triển HTX theo mô hình mới, đánh dấu
bằng việc ban hành luật HTX tháng 3 năm1996.
d. Vai trò và tác dụng:
*TPKTTT là trợ thủ đắc lực cho thành phần kinh tế nhà nước ở nông nghiệp và nông
thôn. Kinh tế tập thể đã có vai trò không nhỏ trong nền kinh tế quốc dân. Các HTX và
tập đoánản xuất trong trong nông nghiệp đóng vai trò chủ yếu trong sản xuất lương
thực , thực phẩm nguyên liệu nông nghiệp và cho công nghiệp chế biến và nông sản
xuất khẩu. Kinh tế tập thể trong công nghiệp có những năm đã tạo ra trên 40% giá trị
tổng sản lượng của toàn ngành công nghiệp. Khối lượng hàng hóa và hành khách do
kinh tế tập thể thực hiện hàng năm thường bằng trên dưới 30% khối lượng vận chuyển
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
- 11 -
của vận tải quốc doanh. Thương nghiệp tập thể trong nhiều năm trước đây đảm nhận
khoảng 15% tổng mức bản lẻ trên thị trường ( số liệu từ năm 90 trở về trước)
*Hạn chế:
Kinh tế tập thể cũng có những bước phát triển do cải tạo nóng vội, gượng ép và vi
phạm nguyên tắc cơ bản của hợp tác hóa là tự nguyện.
Khi đổi mới cơ chế quản lí , bao cấp bị cắt giảm , kinh tế quốc doanh trì trệ thì kinh tế
tập thể lâm vào tình trạng sa sút là không thể tránh khỏi.
Quá trình hình thành chưa được chuẩn bị kĩ , khi hoạt động lại dựa vào kinh tế quốc
doanh , trang bị đơn giản , trình độ tổ chức sản xuất kinh doanh yếu kém. Sản xuất chất
lượng kém , dịch vụ đơn giản và chất lượng phục vụ thấp .
Tuy vậy do xây dựng mô hình HTX kiểu mới nên kinh tế tập thể cùng với kinh tế nhà
nước ngày càng trở thành nền tảng cho kinh tế quốc dân của nước ta.

4.3 Thành phần kinh tế cá thể và tiểu chủ (TPKTCT & TC)
a. Khái niệm.
TPKTCT & TC dựa trên tư hữu nhỏ về tư liệu sản xuất và lao động của chính người
chủ sở hữu nó.
b. Hình thức tồn tại.
Kinh tế hộ gia đình trong nông nghiệp thủ công nghiệp, buôn bán và dịch vụ nhỏ.
c. Thực trạng và xu thế phát triển.
Từ khi bước vào thời kì đổi mới thành phần kinh tế này đã không ngưng phát triển cả
về mặt số lượng cũng như quy mô hoạt động. Theo luật hợp tác xã việc thực hiện từ
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
- 12 -
tháng 1/1987 các hộ nông dân không tham gia HTX nông nghiệp thì tồn tại dưới hình
thức kinh tế cá thể tiểu chủ.
Số hộ kinh doanh cá thể hoạt động từ 1.498.611 hộ năm 1992 lên 2.026.259 hộ năm
1996, tốc độ tăng bình qụân 7,68% /năm, mỗi năm tăng 129.412 hộ. Từ năm 1996-
2000 số lượng hộ kinh doanh cá thể hoạt động tăng từ 2.016.259 hộ lên 2.137.731 hộ,
tăng bình quân 1,47 % năm, mỗi năm tăng 30.364 hộ.
Trong cơ cấu ngành nghề, thời điểm 31/2/2000, các hộ kinh doanh thương mại dịch vụ
chiếm tỉ trọng 51,9% tiếp đếnlà các hộ sản xuất công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp
chiếm tỉ trọng 30,2%.
Vốn đầu tư phát triển của hộ kinh doanh cá thể năm 2000 là 29.267 tỉ đồng tăng
12,93% so với năm 1999. Năm 2000, vốn đầu tư của hộ kinh doanh cá thể chiếm
19,83% trong vốn đầu tư toàn xã hội. Nói chung các hộ kinh doanh cá thể có nhiều khó
khăn về vốn hoạt động, phải vay ở thị trường không chính thức với lãi xuất cao và thời
hạn ngắn, rất khó tiếp cận với các nguồn vốn tín dụng của các ngân hàng thương mại,
nhất là nguồn vốn tín dụng ưu đãi của nhà nước.
Về số lượng lao động từ năm 1996 –2000 tốc độ tăng bình quân là 2,01%/năm.
d. Vai trò và tác dụng.
Đóng góp quan trọng vào GDP năm 2000, đóng góp vào GDP là 154.561 tỉ đồng.
Giải quyết công ăn việc làm, xóa đói giảm nghèo, nâng cao đời sống nhân dân.

Đóng góp đáng kể vào ngân sách nhà nước.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
- 13 -
Lưu thông hàng hóa, vật tư thông thoáng, việc đi lại mua sắm của dân cư thuận tiện dễ
dàng hơn, không còn cảnh người và hàng chờ phương tiện như trước đây, chất lượng
phục vụ cũng được tăng lên do có sự cạnh tranh giữa các thành phần kinh tế
*Tuy nhiên trong quá trình phát triển của thành phần kinh tế này đã bộc lộ nhiều hạn
chế như buôn lậu, làm hàng giả, đầu cơ, trốn tránh đăng kí, kinh doanh và trốn lậu
thuế.
4.4 Thành phần kinh tế tư bản tư nhân(TPKTTBTN)
a. Khái niệm:
TPKTTBTN dựa trên sở hữu tư nhân tư bản về tư liệu sản xuất và bóc lột lao động làm
thuê, đầu tư vào những ngành vốn ít, lãi cao. Nó là những đơn vị kinh tế mà vốn do
một hoặc một số nhà tư bản trong và ngoài nước đầu tư để sản xuất kinh doanh và dịch
vụ.

b. Hình thức tồn tại.
Tổ chức dưới hình thức doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn , công ty
cổ phần .
c. Thực trạng và xu thế phát triển:
Năm 1991, ở Việt Nam có 122 doanh nghiệp tư nhân, công ty cổ phần, công ty trách
nhiệm hữu hạn được thành lập theo luật doanh nghiệp tư nhân 1990, luật công ty 1990.
Năm 1993 , sau khi ban hành nghị định 66HĐBT đã có khoảng 900.000cá nhân , nhóm
kinh doanh được cấp đăng kí theo loại hình đơn vị có vốn dưới mức pháp định . Đến
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
- 14 -
cuối năm 2001 , đã có trên 30.000 doanh nghiệp tư nhân được thành lập theo luật
doanh nghiệp .
Tổng vốn đăng kí của các loại hình doanh nghiệp của tư nhan từ năm 1991 đến hết
tháng 9/2001 đạt 50.795,142 tỉ đồng . Trong đó doanh nghiệp tư nhân 11.470,173 công

ty cổ phàn 10.260,770 tỉ chiếm 20,20%.
Năm 2000 , tổng vốn thực té sử dụng của doanh nghiệp là 110.071,8 tỉ , tăng 38,4% so
với năm 1999 , trong đó của công ty trách nhiệm hữu hạn tăng 40,07% , doanh nghiệp
tư nhân tăng 37,64% , công ty cổ phần tăng 36,79%.
Về số lượng lao động từ năm 1996 – 2000 : tốc độ tăng lao động ở doanh nghiệp bình
quân 24,15% 1 năm . Số lao động làm viẹc trong doanh nghiệp tăng thêm được
487.459 người ( tăng 137,57%)
d. Vai trò và tác dụng :
Đóng góp quan trọng vào GDP : Năm 2000, sđóng góp vào GDP là 33.154 tỉ đồng
Đóng góp và huy dộng ngày càng nhiều các nguồn vốn trong xã hội cho đàu tư sản
xuất , kinh doanh : vốn đầu tư phát triẻn , vốn sử dụng và vốn đăng kí kinh doanh đều
tăng nhanh , chiếm tỉ trọng đáng kể trong tổng vốn đầu tư toàn xã hội
Đóng góp tích cực cho tạo việc làm , xóa đói giảm nghèo , nâng cao đời sống người lao
động .
Đóng góp đáng kể vào ngân sách nhà nước .
Góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế , tăng kim ngạch xuất khẩu, thúc đẩy
cạnh tranh.
* Hạn chế :
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
- 15 -
Nhiều doanh nghiệp tư nhân chưa đảm bảo tính công khai , minh bạch trong kinh
doanh , chưa thực hiện đúng các qui định của pháp luật về lao động , hợp đồng lao
động, chế độ bảo hiểm, tiền lương, tiền công, chế độ bảo hộ lao động đối với người lao
động.
Còn tồn tại nhiều doanh nghiệp với trình độ công nghệ thấp, năng lực quản lý của
người lao động và tay nghề của người lao động còn yếu, hiệu quả kinh doanh thấp và
kém bền vững, sức cạnh tranh yếu.
4.5 Thành phần kinh tế tư bản nhà nước (TPKTTBNN)
a.Khỏi niệm
Là sản phẩm của sự can thiệp của nhà nước và hoạt động của cỏc TPKTTBNN

Tổ chức, đơn vị kinh tế tư bản trong và ngoài nước ,.
b.Hỡnh thức tồn tại:
Bao gồm tất cả cỏc hỡnh thức hợp tỏc ,liờn doanh sản xuất giữa kinh tế nhà nước và
kinh tế TB trong và ngoài nước nhằm sử dụng , khai thỏc , phỏt huy thế mạnh của
mỗI bờn tham gia , đặt dướI sự kiểm soỏt của nhà nước .
c.Thực trạng và xu thế phỏt triển :
Năm 1988,sau khi nhà nước ban hành luật đầu tư nước ngoài , Việt Nam đó cú 37 dự
ỏn đầu tư dược cấp phộp dướI hỡnh thức doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài , doanh
nghiệp liờn doanh giữa VN vớI nước ngoài vớI tổng số vốn đăng kớ 360 triệu
USD.Chỉ riờng năm 1995 đó cú 404 dụ ỏn vốI 6,6 tỉ USD vốn đăng kớ , và đến thỏng
12 năm 2000 số dự ỏn được cấp giấy phộp lờn tớI 3112 dự ỏn vớI vốn đăng kớ 43,16 tỉ
USD . Trong đú cú 27 dự ỏn (156 triệu USD) đó kết thỳc đỳng thờI hạn hoạt động ,
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
- 16 -
452 dự ỏn (3,24 tỉ USD) đó bị giảI thể trước thờI hạn , 668 dự ỏn xin tăng vốn (4,25 tỉ
USD) .
Hiện nay ở nước ta , sử dụng kinh tế TB nhà nước phảI đặt trong bốI cảnh đặc thự của
thờI đạI và dõn tộc: sự tỏc động cửa xu hướng toàn cầu hoỏ , thương mạI hoỏ cỏc mặt
đờI sống kinh tế-chớnh trị-XH làm cho cạnh tranh quốc tế ngày càng quyết liệt giữa
cỏc quốc gia trong giả quyết cỏc vấn đề về: vốn , cụng nghệ , nguyờn liệu , lao động …
mốI quan hệ kinh tế giữa cỏc nước ,TB dõn tộc ngày càng quan hệ mật thiết vớI TB
quốc tế . Điều đú cho ta thấy , việc thực hiện kinh tế TBNN ở nước ta hiện nay vừa cú
thuận lợI , vừa cú nhiều thỏch thức , khú khăn.
d.Vai trũ và tỏc dụng:
KTTBNN kết hơp tối ưu sức mạnh của nhà TB với vai trũ sức mạnh của nhà nước
trong việc huy động ,sử dụng vốn , kĩ thuật , cụng nghệ , kinh nghiệm tổ chức quản lớ ,
để giành lợI thế cạnh tranh trờn thương trường.
KTTBNN khụng chỉ là “chiếc cầu nốI” giữa nhà nước vớI TB tư nhõn trong nước mà
cũn mở rộng “bàn tay nhà nước” với TB nước ngoài hướng chỳng vào thực hiện mục
tiờu xõy dựng cơ sở vật chất kĩ thuật của CNXH đồng thờI chuyển dần nền sản xuất

tiểu nụng lờn sản xuất lớn XHCN.
Thụng qua KTTBNN để cảI tạo tư sản dõn tộc , củng cố địa vị thống trị của giai cấp
cụng nhõn.
4.6.Thành phần kinh tế cú vốn đầu tư nước ngoài:
a.Khỏi niệm:
Nú bao gồm phần vốn của nước ngoài vào cỏc cơ sở sản xuất kinh doanh của nước ta.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -