Tính tất yếu khách quan và con đường hình thành công ty mẹ - con ở Việt Nam - 3 docx

Quan điểm và chính sách của chính phủ có tác động rất lớn thậm chí có tính chất quyết
định đối với sự hình thành và phát triển mô hình công ti mẹ-công ti con
- Nhật Bản
Chính phủ Nhật Bản áp dụng nhiều biện pháp nhằm phát triển mạnh công nghiệp .L•i
suất cho vay thấp của các tổ chức tài chính của chính phủ , sự hỗ trợ cho việc giới thiệu
công nghệ nước ngoài và các biện pháp khác nhằm hỗ trợ các ngành công nghiệp sản
xuất linh kiện đa tạo điều kiện cho việc giảm chi phí sản xuất linh kiện và cải tiến chất
lượng sản phẩm. Chính phủ Nhật bản kiểm soát rất chặt thị trường vốn . Do các hạn
chế khắc nghiệt đối với thị trường chứng khoán việc thu hút đầu tư qua hình thức cổ
phần rất tốn kém và các hang chủ yếu dựa vào vay vốn của ngân hàng . Nhiều h•ng
cùng vay vốn ngân hàng đa có quan hệ rất chặt chẽ với nhau và hình thành nên các tập
đoàn gọi là keiretsu . Ngân hàng tài trợ cho các công ti thành viên có vai trò rất quan
trọng . Ngân hàng thực hiện chức năng kiểm soát các công ti thành viên nhằm đảm
bảo các công ti được quản lí tốt . Các công ti thành viên trong tập đoàn vừa cạnh tranh
vừa hợp tác với nhau.
- Malaysia
Để thực hiện ké hoạch kinh tế quốc gia và tạo điều kiện phát triển các ngành công
nghiệp mới như ô tô , điện tử…chính phủ malaysia đa thành lập các công ti quốc doanh
bao gồm các công ti của chính phủ , các công ti công .Đến cuối thập kỉ 70 Malaysia
tiến hành tư nhân hoá khu vực kinh tế quốc doanh. Sau khi được tư nhân hoá một số
công ti đa phát triển trở thành các tập đoàn lớn
- Đức
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
Các doanh nghiệp lớn có tên concern hoạt đọng với nhiều chi nhánh dưới sự kiểm soát
tài chính của một cá nhân hoặc một công ti . Cơ cấu tổ chức của concern ở Đức theo
kiểu phối hợp chiều dọc .Cartels có cơ cấu theo kiểu phối hợp chức năng marketing
.Các hợp đồng cartel thường ngắn hạn và được thoả thuận lại liên tục . Cartels chủ yếu
là các hợp đồng tư nhân dựa trên quyền tự do của các hiệp hội. Bản thân trong các thoả
thuận hợp tác này vẫn có cạnh tranh khá mạnh .Người Đức coi cartels là một công cụ
phòng tránh sự tập trung của cải quá mức . Cartel giảm mức độ tập trung của cải và cho
phép các hang nhỏ hơn có thể trụ lại

- Hàn Quốc
Chiến lược phát triển của hàn Quốc là định hướng xuất khẩu . Chính phủ hàn Quốc và
giới kinh doanh đa có mối quan hệ rất chặt chẽ trong việc thực hiện chiến lược định
hướng xuất khẩu này. Tổng thống Pax Chung Hê nghĩ rằng các doanh nghiệp lớn là
không thể thiếu được cho tăng trưởng kinh tế khi khu vực doanh nghiệp lớn được định
hướng thông qua các mục tiêu quốc gia . Vào những năm 1950 viện trọ nước ngoài ,
những khoản hỗ trợ đặc biệt của chính phủ được phân bổ trên cơ sở ưu tiên cho những
công ti đặc biệt có quan hệ gần gũi với chính phủ .Vì các cơ quan thuế không nắm
được luồng vốn chu chu chuyển giữa các công ti chi nhành của công ti lớn gọi là
chaebol , một số công ti lớn đa lợi dụng được nhiều khoản ưu đai đặc biệt hơn thông
qua việc mua cổ phần của các công ti khác và phát triển thành các chaebol.Năm 1976
,10 chaebol lớn nhất chiếm 19,8%GNP nhưng đến năm 1984 tỉ trọng này đa lên tới
67,4%Một khi tổ chức theo kiểu chaebol lớn mạnh các chiến lược phát triển định
hướng xuất khẩu ngày càng trở nên phụ thuộc nhiều vào các tập đoàn này.
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
1.2.2.3.Những yếu tố chính trị , gia đình ảnh hưởng đến việc thành lập và phát triển mô
hình công ti mẹ-công ti con
- Yếu tố chính trị
Từ tình hình phát triển mô hình công ti mẹ-con ở một số nước trên thế giới chúng ta có
thể thấy rõ yếu tố chính trị có ảnh hưởng rất lớn đến xu thế phát triển các tập đoàn .
Định hướng của chính phủ thông qua các chính sách công nghiệp hinh sách công nghệ
chính sách tài chính –tiền tệ đa có tác dụng thúc đảy hoặc cản trở sự phát triển của các
tập đoàn . Định hướng xuất khẩu dựa vào các công ti lớn các chính sách nhằm kiểm
soát thị trường vốn của chính phủ Hàn Quốc và Nhật Bản đa tạo điều kiện cho các
ngân hàng có thể thâu tóm được nhiều công ti sản xuất , thương mại , tạo nên sự ràng
buộc của các công ti này đối với ngân hàng biến chúng thành các công ti thành viên
của mình và hình thành nên các tập đoàn lớn
- Yếu tố gia đình
Yếu tố gia đình có ảnh hưởng rất đa dạng tới xu thế phát triển mô hình công ti mẹ-con
.Trong một xa hội mà quan hệ gia đình không được đè cao như Mỹ thì yếu tố gia đình

không có ảnh hưởng lớn đến việc phát triển các tập đoàn . Nhưng yếu tố này đặc biệt
có ảnh hưởng mạnh ở Nhật bản , Hàn Quốc đặc biệt trong các ngành chế tạo . ở Đức
60 trong số 150 hang lớn nhất thuộc sở hữu của các thành viên trong cùng một gia
đình. ở Italia doanh nghiệp gia đình hoạt động như mô hình quốc gia. Các công ti lớn
của Italia thường do một cá nhân thống trị. ở Nhật Bản gia đình rất được đề cao .Vì vậy
phần lớn các tập đoàn lớn của Nhật là thuộc về quản lí của một gia đình.
1.2.3.Nhu cầu và điều kiện thành lập mô hình công ti mẹ-công ti con ở Việt Nam
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
1.2.3.1.Nhu cầu cần thiết thành lập Tổng công ti theo mô hình công ti mẹ-công ti
con ở nước ta
Trước hết, quá trình xây dựng và phát triển ở nước ta hơn 30 năm qua tuy gặp nhiều
khó khăn nhưng đa đạt được nhiều thành tựu quan trọng :cơ sở vật chất kĩ thuật ban
đầu đa được tạo lập. Đặc biệt từ khi thực hiện công cuộc đổi mới nền kinh tế quốc dân
đa có nhưng chuyển biến tích cực rõ rệt và đặc biệt trong cơ cấu kinh tế một số ngành
đa đạt được trình độ tích tụ tập trung hoá sản xuất khá cao như điện lực , bưu chính
viễn thông , dầu khí , cao su …Điều đáng chú ý là những ngành này đều chiếm vị trí
trọng yếu trong cơ cấu kinh tế có triển vọng phát triển thuận lợi và được ưu tiên phát
triển. Tuy nhiên các Tổng công ty trong các ngành nói trên lại đang ở tình trạng thiếu
vốn nghiêm trọng . Để thực hiện chiến lược phát triển đến năm 2000-2010 tổng công ty
bưu chính cần khoảng 28695 tỉ đồng., tổng công ty hang không ân dụng có nhu cầu đầu
tư trong 10 năm là 5690 triệu đô la .Trong điều kiện ấy nếu để từng doanh nghiệp độc
lập sẽ không thể thực hiện được yêu cầu tăng trưởng và phát triển , sẽ làm lỡ những cơ
hội kinh doanh và khả năng hội nhập vào nền kinh tế khu vực , thế giới . Tổng công ti
theo mô hình công ti mẹ-con sẽ là giải pháp hữu hiệu.
Thư hai qui mô mỗi doanh nghiệp độc lập phân tán manh mún , nhỏ bé , trình độ trang
bị công nghệ thấp kém, khả năng cạnh tranh trên thị trường nội địa và quốc tế rất hạn
chế.Trên 2/3tổng số doanh nghiệp nhà nước có số lao động dưới 200 người , chỉ có
khoảng 4% có số lao động trên 1000 người . Gần 1/2 số doanh nghiệp có vốn dưới 1 tỷ.
Với trình độ trang bị kĩ thuật lạc hậu không đồng bộ và đang xuống cấp nghiêm trọng
trong khi đó các doanh nghiệp đều ở tình trạng thiếu vốn thì hậu quả tất yếu xảy ra là

Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp trên thị trường trong nước và quốc tế rất yếu
kém
Về nguyên tắc trong cơ chế thị trường các doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong môi
trường liên kết và cạnh tranh với nhau song trong thực tế các quan hệ liên kết kinh tế
tuy có được thiết lập và trong một số trường hợp đa góp phần tháo gỡ khó khăn cho các
doanh nghiệp nhưng nhìn chung tình trạng cạnh tranh có xu hướng lấn át các quan hệ
liên kết kinh tế .Để đẩy mạnh công nghiệp hoá hiện đại hoá thì việc mở rộng các quan
hệ liên kết kinh tế dưới những hình thức khác nhau nhằm tăng cường sức mạnh chung
củ cả hệ thống trong đó việc thành lập tổng công ti theo mô hình công ti mẹ-công ti con
là một yêu cầu cấp thiết .
Thứ ba việc thí điểm thành lập các tổng công ti theo mô hình công ti mẹ-công ti con là
một trong các biện pháp nhằm nâng cao hiệu lực quản lí của nhà nước về kinh tế và là
một trong những nội dung của cải cách doanh nghiệp nhà nước trong điều kiện cơ chế
quản lí mới .Hiện nay vẫn tồn tại tình trạng phân tán trong quản lí các doanh nghiệp
nhà nước . Trong số các doanh nghiệp nhà nước mới đăng kí thành lập lai có tơi 4573
doanh nghiệp do các địa phương quản lí và 1971 doanh nghiệp do các bộ và cơ quan
trung ương quản lí . Sự phân tán và chồng chéo đó không thể là điều kiện tốt để nâng
cao hiệu lực quản lí nhà nước về kinh tế cũng không thể bảo đảm phát huy hiệu quả
sức mạnh của toàn bộ nền kinh tế . Hiện nay chúng ta đang trong qua trình chuyển từ
cơ chế kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị trường có sự quản lí của nhà nước thì
yêu cầu phân định rõ chức năng quản lí của nhà nước về kinh tế và chức năng sản xuất
kinh doanh đa được đặt ra nhưng chưa thực hiện tốt . Có thể coi việc thí điểm thành lập
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
tổng công ti theo mô hình công ti mẹ-công ti con là một trong những công việc của quá
trình này
Thứ tư thành lập tổng công ti theo mô hình công ti mẹ-công ti con ở nước ta còn là một
trong những yếu tố quan trọng bảo đảm hiệu quả trong việc hợp tác kinh tế với nước
ngoài . Quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hoá , hiện đại hoá
ở nước ta gắn liền với quá tình xây dựng nền kinh tế mở hội nhập bình đẳng và có hiệu

quả vào các quan hệ kinh tế quốc tế trong khu vực và trên thế giới . Việc thu hút đầu tư
trực tiếp của nước ngoài nhằm mục đích tăng thêm vốn tranh thủ công nghệ tiên tiến
thâm nhập vào thi trường quốc tế . Từng doanh nghiệp của ta với nguồn lực hạn chế sẽ
gặp những khó khăn và thua thiệt trong hợp tác kinh doanh vơí nước ngoài . Thông
thường tỉ lệ góp vốn của Việt nam chỉ khoảng 25-30%. Việc mở rộng các quan hệ liên
kết kinh tế giữa các doanh nghiệp trong nước , đưa chúng vào một tổ chức kinh doanh
thích hợp chính là giải pháp tăng góp vốn của bên việt nam. Mặt khác việc đưa doanh
nghiệp vào tổng công ti theo mô hình công ti mẹ –công ti con còn góp phần tăng khả
năng cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước . Thực tế là nhiều doanh nghiệp
biệt lập với qui mô nhỏ bé trình độ trang bị kĩ thuật thấp kém không đủ sức cạnh tranh
với các doanh nghiệp nước ngoài ngay trên thị trường Việt Nam
Tóm lại từ những vấn đè cụ thể của nền kinh tế nước ta và từ xu hướng phát triển của
nhiều nước trên thế giới có thể khẳng định rằng việc thành lập các tổng công ti theo mô
hình công ti mẹ-công ti con ở nước ta trong giai đoạn hiện nay là có nhu cầu thực sự và
là cần thiết khách quan
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
1.2.3.2.Một số điều kiện cơ bản để thành lập Tổng công ti theo mô hình công ti
mẹ-công ti con ở Việt Nam
Tổng công ti theo mô hình công ti mẹ –công ti con là một loại hình tổ chức kinh doanh
hoàn toàn mới mẻ ở nước ta .Để cho tổng công ti theo mô hình công ti mẹ-công ti con
ra đời và bảo đảm hiệu quả hoạt động của nó cần có những điều kiện cơ bản và khả
năng thực tế thoả man những điều kiện ấy .
Sự phát triển và trình độ phát triển của quan hệ sản xuất là yếu tố đóng vai trò quyết
định . Chúng ta sẽ xem xét những điều kiện của quan hệ sản xuất ở nước ta đ• là tất
yếu khách quan cho việc hình thành và phát triển mô hình công ti mẹ-công ti con hay
chưa?
Trước hết xem xét sự phát triển các mối quan hệ liên kết kinh tế giữa các chủ thể kinh
tế trong nền kinh tế thị trường có sự quản lí vĩ mô của Nhà nước .Sự phát triển của các
quan hệ liên kết kinh tế được coi là một trong những điều kiện quan trọng để hình
thành mô hình công ti mẹ-công ti con , trong đó các đơn vị thành viên gắn bó chặt chẽ

với nhau về lợi ích và có trách nhiệm với nhau .ở nước ta trong quá trình chuyển đổi cơ
chế quản lí mới , các doanh nghiệp thuộc cấc thành phần kinh tế phải đối mặt với tình
trạng cạnh tranh ngày càng gay gắt trên thị trường .Bên cạnh xu hướng tiêu cực là các
doanh nghiệp muốn độc lập tự chủ theo kiểu tách riêng thì hiện nay đa và đang diễn ra
mạnh mẽ xu hướng tích cực là quá trình liên kết nhau chặt chẽ để tồn tại .Những quan
hệ liên kết tích cực ấy phát triển khá đa dạng và mang lại những kết quả tích cực. Đó là
các quan hệ liên kết giữa sản xuất nguyên liệu và chế biến nguyên liệu trong ngành chế
biến mía đường và trong công nghiệp chế biến nông thuỷ sản , quan hệ liên kết kinh tế
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -
giữa hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp với hoạt động nghiên cứu khoa học của
các cơ quan nghiên cứu . Các quan hệ liên kết này không chỉ diễn ra trong các doanh
nghiệp cùng ngành mà còn được mở rộng lôi kéo nhiều chủ thể ở các lĩnh vực hoạt
động khác .Kết quả dẫn đến việc thành lập các tổ chức mới các liên hiệp xí nghiệp , các
hiệp hội …Trong hệ thống tổ chức các ngành kinh tế quốc dân chúng ta có đủ cơ sở để
cho rằng các loại hình tổ chức trên là điều kiện tiền đề về mặt tổ chức để tiến tới thành
lập mô hình tổng công ti theo mô hình công ti mẹ-công ti con . Sự phát triển của các
quan hệ liên kết kinh tế với các tổ chức khác nhau dung nạp nó tạo nên điều kiện tiền
đề thành lập tổng công ti theo mô hình công ti mẹ-công ti con . Nhà nước với tư cách là
chủ sở hữu các doanh nghiệp nhà nước có quyền sử dụng các biện pháp hành-chính tổ
chức thích hợp để cho ra đời loại hình tổ chức này .
Mặt khác sự phát triển của thị trường và các quan hệ kinh tế trên thị trường , sự phát
triển của các quan hệ cạnh tranh và liên kết kinh tế giữa các chủ thể , sự khẳng định các
quan hệ sở hữu tồn tại hợp pháp , sự phát triển các quan hệ phân công . hợp tác cũng là
tiền đề thuận lợi cho việc hình thành mô hình công ti mẹ –công ti con . Quá trình xây
dựng và thực hiện cơ chế thị trường có sự quản lí của nhà nước theo định hướng
XHCN đa và đang được thực hiện bằng một loạt việc làm cụ thể trong điều chỉnh cơ
cấu kinh tế và đổi mới cơ chế quản lí . Xác định rõ vai trò của nhà nước về kinh tế , mở
rộng quyền tự chủ kinh doanh của doanh nghiệp , nâng cao tính tự chịu trách nhiệm .
Nền kinh tế quốc dân có sự tăng trưởng với nhịp độ cao , liên tục trong nhiều ngành
kinh tế . Những ngành , lĩnh vực hoạt động và vùng lanh thổ trọng điểm xác định ngày

càng rõ ràng hơn và được ưu tiên phát triển mạnh , tạo sức mạnh lôi kéo các ngành ,
Simpo PDF Merge and Split Unregistered Version -