ĐÔNG Y ĐIỀU TRỊ ĐAU VAI LƯNG docx

ĐÔNG Y ĐIỀU TRỊ ĐAU VAI LƯNG

Định nghĩa : là chứng có biểu hiện lâm sàng đau nhức khớp vai và xương, gân cơ
quanh khớp vai, hạn chế vận động khớp vai, đau vùng bả vai, chi trên không co
duỗi cất nhắc được.
Nguyên nhân : chủ yếu là tà khí phong hàn thấp từ ngoài xâm nhập, kinh khí bị uất
nghẽn; hoặc là thấp nhiệt uất kết, vít lấp đường mạch; hoặc là đàm ẩm lưu trú làm
khí huyết ngưng đọng; hoặc là ngoại thương bị vấp ngã đòn thương, khí trệ huyết
ứ; hoặc là khí huyết bất túc, kinh mạch mất sự nuôi dưỡng.
Yếu điểm biện chứng (phân biệt hư thực hàn nhiệt) :
+Vai lưng lạnh đau, ưa nóng sợ lạnh, gặp ấm thì đỡ, phần nhiều thuộc hàn;
+Vùng lưng nóng đau, ưa mát sợ nóng, gặp ấm không giảm đau, phần nhiều thuộc
nhiệt;
+Cơn đau khá nặng, phần nhiều là đau căng, đau nhói, đau lạnh, đau nặng trĩu,
kèm theo công năng trở ngại, do kinh lạc không thông gây nên, đặc trưng phù hợp
với tà thực, thuộc thực chứng;
+Đau không nặng lắm, đau âm ỉ, ê mỏi, bệnh phát từ từ, bệnh trình kéo dài, dằng
dai lâu khỏi, tạng phủ hư yếu, phần nhiều do khí huyết bất túc, kinh mạch không
nhu nhuận gây
nên, thuộc hư chứng.
Nguyên tắc điều trị : Tuyên thông; thông lợi huyết mạch với tà thực; phù chính
nhu dưỡng huyết mạch với chính hư.
Phân loại : Phong hàn từ bên ngoài xâm phạm; Hàn thấp ngưng trệ; Thấp nhiệt uất
kết; Khí trệ huyết ứ; Khí huyết bất túc.
ĐIỀU TRỊ :
1)TC : Vùng vai lưng đau lạnh hoặc đau nhói, điểm đau không rõ, phát bệnh
nhanh, bệnh trình ngắn, cục bộ sợ lạnh ưa ấm, vai gáy hoặc cánh tay trên cảm giác
căng cứng hoặc kiêm các chứng phát sốt sợ rét, mũi tắc chảy nước trong, ho, rêu
lưỡi trắng, mạch phù khẩn.
CĐ : Phong hàn từ bên ngoài xâm phạm.
PC : Khu phong thắng thấp, sơ kinh hoà lạc.

P : Quyên tý thang ().
D : Khương hoạt, Độc hoạt, Quế tâm, Tần giao, Đương quy, Xuyên khung, Cam
thảo, Hải phong đằng, Tang chi, Nhũ hương, Mộc hương.
GG :
-lưng gáy co cứng, thêm Cát căn để giải cơ thư cân;
-kiêm phong hàn biểu chứng, thêm : Kinh giới, Phòng phong để giải biểu tán hàn;
-thể trạng vốn hư, vệ dương không bền, đau vai lưng do ngoại cảm phong hàn,
_ing Hoàng kỳ quế chi ngũ vật thang gia vị, gồm : Hoàng kỳ, Thược dược, Quế
chi, Sinh khương, Đại táo; + Đương quy, Khương hoàng, Tang chi để ích khí ôn
kinh, hoà lạc thông tý.
2)TC : Gân thịt vùng vai lưng đau kịch liệt, bệnh trình kéo dài, cánh tay đau không
cất nhắc được, cử động đau tăng, cục bộ sợ lạnh, gặp ấm giảm đau, hoặc kiêm
chứng mệt mỏi yếu sức, _ing trướng kém ăn, miệng không khát hoặc khát mà
không muốn uống, rêu lưỡi trắng trơn, mạch huyền.
CĐ : Hàn thấp ngưng trệ.
PC : Tán hàn trừ thấp, ôn kinh thông mạch.
P : Ô đầu thang () gia vị.
D : Ô đầu, Ma hoàng, Cam thảo, Thược dược; + Xương truật, Bạch truật, Phục
linh, Phòng kỷ.
GG :
-đau kịch liệt, thêm Khương hoàng 12g, Nhũ hương, Một dược đều 8g để tán ứ
thông trệ;
-cánh tay co duỗi hạn chế, thêm Thân cân thảo 12g để thư cân hoạt lạc.
3)TC : Vai lưng nóng đau, mình nặng nề mà nóng khó chịu, miệng đắng kém ăn,
tiểu tiện vàng đỏ, đại tiện khó đi, lưỡi _ing, rêu lưỡi vàng nhớt, mạch nhu sác.
CĐ : Thấp nhiệt uất kết.
PC : Thanh nhiệt lợi thấp, tuyên thông kinh lạc.
P : Tuyên tý thang ().
D : Phòng kỷ, Hạnh nhân, Hoạt thạch, Liên kiều, Chi tử, ý dĩ, Bán hạ, Tàm sa,
Xích đậu bì.

GG :
-vai lưng đau nhiều, thêm : Tang chi, Lạc thạch đằng, Địa long để khư phong hoạt
huyết thông lạc giảm đau;
-tiểu tiện sẻn đỏ, thêm : Tỳ giải, Thổ phục linh, Xa tiền tử để thanh nhiệt lợi thấp
hoá trọc;
-đại tiện khó khăn, thêm : Chỉ xác, Hởu phác để hành khí đạo trệ.
4)TC : Vai lưng đau có cảm giác tê dại hoặc đau nhói, cục bộ sưng trướng _ing chí
đau kịch liệt hoặc công năng vận động bị trở ngại, lưỡi đỏ tối hoặc ven và đầu lưỡi
có điểm ứ huyết, ban ứ, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch trầm tế hoặc tế sác.
CĐ : Khí trệ huyết ứ.
PC : Hành khí hoạt huyết thông lạc chỉ thống.
P : Đào _ing tứ vật thang () gia giảm.
D : Đào nhân, Hồng hoa, Đương quy, Xuyên khung, Xích thược, Thục địa; +
Khương hoàng, Nhũ hương, Một dược, Thổ miết trùng.
GG :
-đau kịch liệt, thêm Ô tiêu sà 12g, Ngô công 6g để tiêu ứ hoạt huyết khơi thông
kinh lạc;
-tê dại co duỗi khó, thêm : Thân cân thảo, Thấu cốt thảo đều 12g để thư cân hoạt
huyết thông lạc.
5)TC : Vai lưng đau mỏi, hoặc cơ gân ở lưng vai chùng lỏng không cất nhắc được,
kiêm chứng mệt mỏi yếu sức, sắc mặt vàng bủng, lưỡi đỏ nhợt, rêu lưỡi trắng
mỏng, mạch trầm tế vô lực.
CĐ : Khí huyết bất túc.
PC : ích khí dưỡng huyết, sơ thông kinh lạc.
P : Bát trân thang ( ) gia vị.
D : Đảng sâm 24g, Bạch linh, Bạch truật, Đương quy, Bạch thược, Thục địa đều
12g, Xuyên khung, Cam thảo đều 8g; + Kê huyết đằng, Quế chi, Khương hoàng
đều 12g.
GG :
-khí hư nặng, thêm : Hoàng kỳ, Sài hồ, Thăng ma đều 12g để ích khí thăng thanh;

-huyết hư nặng, bội Kê huyết đằng, thêm Thủ ô đằng, Kỷ tử để dưỡng huyết ích
tinh, thư cân hoạt lạc.
6)Đau vai lưng cấp tính, đau dữ dội.
P 6 : Thư cân hoạt lạc thang.
D 6 : Khương hoạt, Phòng phong, Kinh giới tuệ, Ngưu tất, Đỗ trọng, Độ hoạt,
Đương quy, Thanh bì, Tục đoạn, Chỉ xác đều 9g, Hồng hoa 6g, Ngũ gia bì 12g.
Ngày 1 thang sắc chia 2 lần uống.
7)CĐ : Viêm quanh khớp vai.
P 7 : Khương hoàng tán.
D 7 : Khương hoàng 15g, Khương hoạt, Bạch truật sao đều 10g, Chích Cam thảo
5g. Ngày 1 thang sắc chia đều uống.
GG :
-bệnh trình lâu ngày, thêm : Ô tiêu sà, Ngô công đều 12g;
-hàn ngưng đau nặng, thêm : Quế chi, Bạch thược đều 12g;
-đau nhói như kim đâm, thêm Kê huyết đằng 12g, Xuyên sơn giáp nướng phồng
8g.
P 8 : Tiêu dao tán (Hòa tễ cục phương; chủ trị : can uất huyết hư dẫn đến đau liên
sườn, đầu choáng mắt hoa, miệng khô _ing ráo, mỏi mệt kém ăn, nóng rét qua lại,
kinh nguyệt không đều, bầu vú căng trướng; Viêm gan mạn thể can uất tỳ hư) gia
vị.
D 8 : Sài hồ, Đương quy, Bạch thược sao, Vân linh, Tần giao, Hoàng cầm, Phụ tử
chế, Trần bì, Bán hạ đều 9g, Cam thảo, Bạch giới tử đều 6g. Ngày 1 thang sắc chia
2 lần uống sau bữa ăn, dẫn bằng rượu càng tốt.
GG :
-hàn khí thịnh, giảm Hoàng cầm, thêm Can khương 9g;
-đau lan xuống cánh tay, ê mỏi không dứt, thêm Khương hoạt, Uy linh tiên đều 9g;
-khí hư thêm Hoàng kỳ 12g;
-thấp nặng, thêm ý dĩ, Phòng kỷ, Bạch truật đều 9g.
8)CĐ : Viêm quanh vai.
P 9 : Cát kỳ quế chi thang.

D 9 : Cát căn, Hoàng kỳ đều 30g, Quế chi, Bạch thược, Khương hoàng, Khương
hoạt, Tang chi, Đương quy, Xuyên khung đều 10g, Uy linh tiên 12g, Cam thảo 6g,
bột Tam thất uống cùng thuốc 2g. Ngày 1 thang sắc chia đều uống.
P 10 : Thân cân đan.
D 10 : Địa long sao 500g, Mã tiền chế (hạt Mã tiền rang cát phồng đến vỏ ngoài
mầu nâu vàng, bỏ vảy vụn), Hồng hoa đều 350g, Phòng kỷ, Nhũ hương sao dấm,
Một dược sao dấm, Cốt toái bổ chế (Cốt toái bổ sao cát hết lông), Ngũ gia bì đều
150g, tán, hoàn. Liều _ing mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 8g, chiêu bằng nước. Liệu trình
15 ngày, nghỉ 5 ngày, uống tiếp đợt mới.
9)Ngoại trị .
9.1.Chườm nóng chữa đau quanh vai do ngoại cảm phong hàn hoạc hàn thấp
ngưng trệ.
D 11 : Thiên Nam tinh, sinh Xuyên ô, sinh Thảo ô, Khương hoạt, Thương truật,
Khương hoàng, sinh Bán hạ đều 20g, Bạch Phụ tử, Bạch chỉ, Nhũ hương, Một
dược đều 15g, Hồng hoa, Tế tân đều 10g, tán, thêm Dấm ăn, Phong phòng, Rượu,
Thông bạch, Gừng tươi giã nát, thêm 30 hạt Hồ tiêu trắng (sọ) đã tán, sao nóng
cho vào túi vải, chườn ngày 2 lần, mỗi lần 30 phút, liệu trình 7 ngày.