TÂM LÝ HỌC Ý THỨC docx

TÂM LÝ HỌC Ý THỨC
TÂM LÝ HỌC Ý THỨC

Muỷc tióu baỡi giaớng
Muỷc tióu baỡi giaớng
1. Trỗnh baỡy õổồỹc sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt
trióứn cuớa tỏm lyù, yù thổùc.
2. Trỗnh baỡy õổồỹc khaùi nióỷm yù thổùc vaỡ vai
troỡ cuớa yù thổùc trong chuớ thóứ tỏm lyù.
3. Trỗnh baỡy õổồỹc caùc cỏỳp õọỹ cuớa yù thổùc.

I.
I.
Sặ HầNH THAèNH VAè PHAẽT TRIỉN
Sặ HầNH THAèNH VAè PHAẽT TRIỉN
TM LYẽ,Yẽ THặẽC
TM LYẽ,Yẽ THặẽC

Xeùt vóử mỷt tióỳn hoùa chuớng loaỷi tỏm lyù, yù
thổùc nỏứy sinh vaỡ phaùt trióứn qua 3 giai õoaỷn :

Tổỡ vỏỷt chỏỳt vọ cồ thaỡnh vỏỷt chỏỳt hổợu cồ ( tổỡ
vọ sinh tồùi hổợu sinh )

Tổỡ sinh vỏỷt chổa coù caớm giaùc phaùt trióứn
thaỡnh sinh vỏỷt coù caớm giaùc vaỡ caùc hióỷn
tổồỹng tỏm lyù khaùc khọng coù yù thổùc.

Tổỡ õọỹng vỏỷt cỏỳp cao khọng coù yù thổùc phaùt
trióứn thaỡnh ngổồỡi, thaỡnh chuớ thóứ coù yù thổùc

I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
thổùc
thổùc
1.1. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù
1.1.1. Sổỷ nỏứy sinh vaỡ hỗnh thaỡnh tỏm lyù vóử
phổồng dióỷn loaỡi ngổồỡi

Tióu chuỏứn xaùc õởnh sổỷ nỏứy sinh tỏm lyù :

Tờnh chởu kờch thờch laỡ khaớ nng õaùp laỷi caùc
taùc õọỹng cuớa ngoaỷi giồùi coù aớnh hổồớng trổỷc
tióỳp tồùi sổỷ tọửn taỷi vaỡ phaùt trióứn cuớa cồ thóứ
sọỳng, laỡ cồ sồớ õỏửu tión cho tờnh caớm ổùng,
nhỏỷy caớm xuỏỳt hióỷn .

I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
thổùc
thổùc

Trón cồ sồớ tờnh chởu kờch thờch , caùc loaỡi
cọn truỡng caùc yóỳu tọỳ thỏửn kinh naỡy õaợ tỏỷp
trung thaỡnh nhổợng bọỹ phỏỷn tổồng õọỳi õọỹc
lỏỷp giuùp cồ thóứ coù khaớ nng õaùp laỷi nhổợng
kờch thờch coù aớnh hổồớng trổỷc tióỳp lỏựn caùc

kờch thờch coù aớnh hổồớng giaùn tióỳp tồùi sổỷ tọửn
taỷi cuớa cồ thóứ, tờnh caớm ổùng ( nhỏỷy caớm )
xuỏỳt hióỷn .

I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
thổùc
thổùc
1.1.2.Caùc thồỡi kyỡ phaùt trióứn tỏm lyù

Xeùt theo mổùc õọỹ phaớn aớnh coù 3 thồỡi kyỡ :
Caớm giaùc >Tri giaùc.> Tổ duy :

Thồỡi kyỡ caớm giaùc : Thồỡi kyỡ õỏửu tión trong
phaớn aớnh tỏm lyù ồớ õọỹng vỏỷt khọng xổồng
sọỳng, ồớ thồỡi kyỡ naỡy con vỏỷt mồùi chố coù khaớ
nng õaùp ổùng nhổợng kờch thờch rióng leớ.

I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
thổùc
thổùc

Thồỡi kyỡ tri giaùc : Thồỡi kyỡ naỡy bừt õỏửu xuỏỳt
hióỷn ồớ loaỡi caù (Coù hóỷ thỏửn kinh ọỳng vồùi tuớy
sọỳng vaỡ voớ naợo ) giuùp õọỹng vỏỷt coù khaớ nng
õaùp ổùng mọỹt tọứ hồỹp kờch thờch.

Thồỡi kyỡ tổ duy : Tổ duy bũng tay xuỏỳt
hióỷn caùch õỏy 10 trióỷu nm.

Tổ duy bũng ngọn ngổợ chố xuỏỳt hióỷn ồớ loaỡi
ngổồỡi

I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
thổùc
thổùc

Xeùt theo nguọửn gọỳc nỏứy sinh thỗ tỏm lyù coù
3 thồỡi kyỡ : Baớn nng> Kyợ xaớo>Trờ tuóỷ:

Thồỡi kyỡ baớn nng : Tổỡ loaỡi cọn truỡng õaợ coù
baớn nng. Baớn nng laỡ haỡnh vi bỏứm sinh
mang tờnh di truyóửn coù cồ sồớ laỡ nhổợng phaớn
xaỷ khọng õióửu kióỷn ( vởt nồớ ra õaợ bióỳt
bồi ) , Caùc baớn nng dinh dổồợng, tổỷ vóỷ,
sinh duỷc cuớa con ngổồỡi laỡ baớn nng coù yù
thổùc.

I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
thổùc
thổùc

Thồỡi kyỡ kyợ xaớo : Laỡ haỡnh vi mồùi hỗnh
thaỡnh do caù nhỏn tổỷ taỷo ra trón cồ sồớ luyóỷn
tỏỷp.
Haỡnh vi kyợ xaớo õổồỹc lỏỷp õi lỏỷp laỷi nhióửu
lỏửn trồớ thaỡnh õởnh hỗnh trong naợo. So vồùi
baớn nng haỡnh vi kyợ xaớo coù tờnh móửm deớo

vaỡ coù khaớ nng bióỳn õọứi lồùn.

I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
I. Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn tỏm lyù, yù
thổùc
thổùc

Thồỡi kyỡ haỡnh vi trờ tuóỷ : Haỡnh vi trờ tuóỷ cuớa
loaỡi vổồỹn chuớ yóỳu nhũm giaới quyóỳt caùc tỗnh
huọỳng cuỷ thóứ coù lión quan tồùi sổỷ thoớa maợn
nhu cỏửu cồ thóứ. Haỡnh vi trờ tuóỷ cuớa con
ngổồỡi sinh ra trong hoaỷt õọỹng nhũm nhỏỷn
thổùc baớn chỏỳt, caùc mọỳi quan hóỷ coù tờnh qui
luỏỷt nhũm thờch ổùng vaỡ caới taỷo hióỷn thổỷc
khaùch quan. Haỡnh vi trờ tuóỷ cuớa ngổồỡi gừn
lióửn vồùi ngọn ngổợ, laỡ haỡnh vi coù yù thổùc.

1.1.3. Caùc giai õoaỷn phaùt trióứn tỏm lyù vóử
phổồng dióỷn caù thóứ
Caùc giai õoaỷn phaùt trióứn tỏm lyù theo lổùa
tuọứi

Giai õoaỹn sồ sinh vaỡ haỡi nhi
+ 0 õóỳn 2 thaùng õỏửu : Thồỡi kyỡ sồ sinh
+ 2 õóỳn 12 thaùng : Thồỡi kyỡ haỡi nhi.

Giai õoaỷn trổồùc tuọứi õi hoỹc
+ 1 õóỳn 3 tuọứi : Thồỡi kyỡ vổồỡn treớ .
+ 3 õóỳn 6 tuọứi : Thồỡi kyỡ mỏựu giaùo

Giai õoaỷn tuọứi õi hoỹc :
+ 6 õóỳn 11 tuọứi : Thồỡi kyỡ õỏửu tuọứi hoỹc ( nhi
õọửng hoỷc tióứu hoỹc )
+ 12 õóỳn 15 tuọứi : Thồỡi kyỡ giổợa tuọứi hoỹc ( thióỳu
nión hoỷc trung hoỹc cồ sồớ )
+ 15 õóỳn 18 tuọứi : Thồỡi kyỡ cuọỳi tuọứi hoỹc
(Thanh nión hoỷc trung hoỹc phọứ thọng )
+ 18 õóỳn 23,24 tuọứi : Thồỡi kyỡ sinh vión.

Giai õoaỷn tuọứi trổồớng thaỡnh : tổỡ 24,25 tuọứi
õóỳn 55,60 tuọứi.

Giai õoaỷn ngổồỡi giaỡ : 55, 60 tuọứi trồớ lón.

II.Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn yù
II.Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn yù
thổùc
thổùc


2.1.Khaùi nióỷm chung vóử yù thổùc
2.1.1. Yẽ thổùc laỡ gỗ ?

Yẽ thổùc coù nghộa rọỹng õọửng nghộa vồùi tinh
thỏửn, tổ tổồớng, yù thổùc tọứ chổùc kyớ luỏỷt.Nghộa
heỷp yù thổùc õổồỹc duỡng õóứ chố cỏỳp õọỹ õỷc bióỷt
trong tỏm lyù ngổồỡi.

Laỡ hỗnh thổùc phaớn aớnh tỏm lyù cao nhỏỳt chố

rióng con ngổồỡi mồùi coù, phaớn aớnh bũng
ngọn ngổợ, laỡ khaớ nng con ngổồỡi hióứu õổồỹc
caùc tri thổùc maỡ con ngổồỡi õaợ tióỳp thu õổồỹc (
Laỡ tri thổùc vóử tri thổùc, phaớn aớnh cuớa phaớn
aớnh )


Yẽ thổùc laỡ tọửn taỷi õổồỹc nhỏỷn thổùc : Coù thóứ
vờ yù thổùc nhổ cỷp mừt thổù hai soi vaỡo kóỳt
quaớ (hỗnh aớnh tỏm lyù ) do cỷp mừt thổù nhỏỳt
mang laỷi ( caớm giaùc, tri giaùc, trờ nhồù, tổ
duy, caớm xuùc)
2.1.2. Caùc thuọỹc tờnh cuớa yù thổùc

Thóứ hióỷn nng lổỷc nhỏỷn thổùc cao nhỏỳt cuớa
con ngổồỡi vóử thóỳ giồùi: Nhỏỷn thổùc õổồỹc baớn
chỏỳt cuớa thóỳ giồùi, dổỷ kióỳn õổồỹc kóỳ hoaỷch vaỡ
kóỳt quaớ haỡnh vi vỗ mang tờnh coù chuớ thóứ.


Thóứ hióỷn thaùi õọỹ cuớa con ngổồỡi õọỳi vồùi thóỳ
giồùi: Yẽ thổùc tọửn taỷi õọỳi vồùi tọi laỡ tọửn taỷi
mọỹt thaùi õọỹ naỡo õoù õọỳi vồùi sổỷ vỏỷt naỡy hay
sổỷ vỏỷt khaùc ( Maùc )

Thóứ hióỷn nng lổỷc õióửu khióứn, õióửu chốnh
haỡnh vi cuớa con ngổồỡi vỗ thóỳ yù thổùc coù khaớ
nng saùng taỷo : Yẽ thổùc cuớa con ngổồỡi
khọng chố phaớn aớnh hióỷn thổỷc khaùch quan
maỡ coỡn saùng taỷo noù ( Leùnin )

Khaớ nng tổỷ yù thổùc : khaớ nng tổỷ nhỏỷn thổùc
vóử mỗnh, tổỷ hoaỡn thióỷn mỗnh .

2.1.3. Cỏỳu truùc cuớa yù thổùc
Yẽ thổùc coù cỏỳu truùc phổùc taỷp bao gọửm
nhióửu mỷt laỡ mọỹt chốnh thóứ mang laỷi cho
thóỳ giồùi tỏm họửn cuớa con ngổồỡi mọỹt chỏỳt
lổồỹng mồùi. Yẽ thổùc coù 3 mỷt thọỳng nhỏỳt
hổợu cồ vồùi nhau, õióửu khióứn hoaỷt õọỹng coù
yù thổùc cuớa con ngổồỡi. 3 mỷt nhỏỷn thổùc õoù
laỡ :

- Mỷt nhỏỷn thổùc cuớa yù thổùc
+ Quaù trỗnh nhỏỷn thổùc caớm tờnh laỡ taỡi
lióỷu õỏửu tión cuớa yù thổùc.
+ Quaù trỗnh nhỏỷn thổùc lyù tờnh laỡ bỏỷc tióỳp
theo õem laỷi cho con ngổồỡi nhổợng hióứu
bióỳt baớn chỏỳt, khaùi quaùt thóỳ giồùi khaùch
quan.
Nhỏỷn thổùc laỡ nọỹi dung cồ baớn cuớa yù thổùc
laỡ haỷt nhỏn cuớa yù thổùc

- Mỷt thaùi õọỹ cuớa yù thổùc :
Noùi lón thaùi õọỹ lổỷa choỹn, thaùi õọỹ caớm xuùc,
õaùnh giaù cuớa chuớ thóứ õọỳi vồùi thóỳ giồùi.
-
Mỷt nng õọỹng cuớa yù thổùc : Yẽ thổùc õióửu
chốnh, õióửu khióứn hoaỷt õọỹng cuớa con ngổồỡi.
2.2.Sổỷ hỗnh thaỡnh vaỡ phaùt trióứn yù thổùc

2.2.1.Hỗnh thaỡnh yù thổùc con ngổồỡi
- Lao õọỹng :
- Ngọn ngổợ vaỡ giao tióỳp :
Nhồỡ coù ngọn ngổợ vaỡ giao tióỳp maỡ con ngổồỡi
coù yù thổùc vóử baớn thỏn mỗnh, yù thổùc vóử ngổồỡi
khaùc vaỡ xaợ họỹi.

2.2.2.Hỗnh thaỡnh yù thổùc vaỡ tổỷ yù thổùc caù nhỏn

Yẽ thổùc caù nhỏn hỗnh thaỡnh trong hoaỷt õọỹng
vaỡ thóứ hióỷn trong saớn phỏứm hoaỷt õọỹng cuớa caù
nhỏn & chờnh hoaỷt õọỹng taỷo ra saớn phỏứm maỡ
caù nhỏn hỗnh thaỡnh, phaùt trióứn tỏm lyù yù thổùc.

Yẽ thổùc caù nhỏn hỗnh thaỡnh trong mọỳi quan hóỷ
giao tióỳp : Sổỷ phaùt trióứn cuớa mọỹt caù thóứ phuỷ
thuọỹc vaỡo sổỷ phaùt trióứn cuớa nhióửu caù thóứ khaùc
maỡ noù õaợ giao tióỳp trổỷc tióỳp hoỷc giaùn tióỳp.

Yẽ thổùc caù nhỏn hỗnh thaỡnh bũng con õổồỡng
tióỳp thu nóửn vn hoùa xaợ họỹi, yù thổùc xaợ họỹi.

Yẽ thổùc caù nhỏn hỗnh thaỡnh bũng con õổồỡng tổỷ
nhỏỷn thổùc, tổỷ õaùnh giaù, tổỷ phỏn tờch haỡnh vi
cuớa mỗnh Yẽ thổùc baớn ngaợ.

2.3.Caùc cỏỳp õọỹ yù thổùc
2.3.1.Cỏỳp õọỹ chổa yù thổùc
Cỏỳp õọỹ chổa yù thổùc goỹi laỡ hióỷn tổồỹng vọ thổùc .
Laỡ HTTL ồớ tỏửng bỏỷc chổa coù yù thổùc, nồi maỡ yù

thổùc khọng thổỷc hióỷn chổùc nng cuớa mỗnh
( nhổ mọỹng du, say rổồỹu, bở thọi mión, bở
õọỹng kinh )

Vọ thổùc ồớ tỏửng baớn nng : nhổ baớn nng dinh
dổồợng, tổỷ vóỷ, sinh duỷc , tióửm taỡng ồớ tỏửng sỏu,
dổồùi yù thổùc, mang tờnh bỏứm sinh, di truyóửn.

Vọ thổùc dổồùi ngổồợng yù thổùc ( tióửn yù thổùc ) :
Caớm nhỏỷn õổồỹc mọỹt caùi gỗ õoù nhổng khọng roợ
nguyón nhỏn.


Hióỷn tổồỹng tỏm thóứ : HTTL dổồùi yù thổùc ,
hổồùng tỏm lyù sụn saỡng chồỡ õoùn, tióỳp nhỏỷn
mọỹt õióửu gỗ õoù aớnh hổồớng tồùi tờnh linh hoaỷt
vaỡ ọứn õởnh cuớa hoaỷt õọỹng.
Coù khi tỏm thóỳ phaùt trióứn xỏm nhỏỷp vaỡo
tỏửng yù thổùc ( tỏm thóỳ yóu õổồng cuớa tuọứi
treớ, tỏm thóỳ nghố ngồi cuớa tuọứi giaỡ )
HTTL vọỳn laỡ coù yù thổùc do lỏỷp õi lỏỷp laỷi
nhióửu lỏửn maỡ chuyóứn thaỡnh dổồùi yù thổùc nhổ
kyợ xaớo, tióửm thổùc thuọỹc daỷng tióửm taỡng sỏu
lừng cuớa yù thổùc. ( tióửm thổùc thổồỡng trổỷc
tióỳp chố õaỷo haỡnh õọỹng, lồỡi noùi tồùi mổùc
khọng cỏửn yù thổùc tham gia ).

2.3.2. Cỏỳp õọỹ yù thổùc , tổỷ yù thổùc

cỏỳp õọỹ yù thổùc , con ngổồỡi nhỏỷn thổùc thóỳ

giồùi, bióứu lọỹ thaùi õọỹ chuớ tỏm vaỡ dổỷ kióỳn
trổồùc õổồỹc haỡnh vi cuớa mỗnh, laỡm cho
haỡnh vi coù yù thổùc. ( yù thổùc thóứ hióỷn trong
yù chờ, trong chuù yù ).

Tổỷ yù thổùc laỡ mổùc õọỹ phaùt trióứn cao cuớa yù
thổùc, tổỷ yù thổùc bừt õỏửu hỗnh thaỡnh tổỡ tuọứi
lón 3 vaỡ bióứu hióỷn :


Caù nhỏn tổỷ nhỏỷn thổùc vóử baớn thỏn mỗnh ( hỗnh
thổùc, nọỹi dung, vở thó vaỡ caùc mọỳi quan hóỷ xaợ
họỹi)

Coù thaùi õọỹ õọỳi vồùi baớn thỏn ( tổỷ nhỏỷn xeùt vaỡ
õaùnh giaù mỗnh ).

Coù khaớ nng tổỷ giaùo duỷc vaỡ hoaỡn thióỷn mỗnh.
2.3.3.Cỏỳp õọỹ yù thổùc nhoùm vaỡ yù thổùc tỏỷp thóứ phaùt
trióứn dỏửn õóỳn yù thổùc xaợ họỹi ( yù thổùc gia õỗnh,
gia tọỹc, yù thổùc dỏn tọỹc, yù thổùc cọỹng õọửng )

III. Chuù yù - õióửu kióỷn cuớa hoaỷt õọỹng coù yù thổùc
III. Chuù yù - õióửu kióỷn cuớa hoaỷt õọỹng coù yù thổùc
3.1 Khaùi nióỷm
Chuù yù mọỹt traỷng thaùi tỏm lyù, laỡ sổỷ tỏỷp
trung tổ tổồớng (yù thổùc ) vaỡo mọỹt caù thóứ
hoỷc mọỹt nhoùm õọỳi tổồỹng (sổỷ vỏỷt hióỷn
tổồỹng) nhỏỳt õởnh tổồng õọỳi thoaùt ly
khoới caùc õọỳi tổồỹng khaùc nhũm phaớn aớnh

õổồỹc tọỳt hồn õóứ giuùp caù nhỏn hoaỷt õọỹng
coù kóỳt quaớ hồn.

3.2 Vai troỡ cuớa chuù yù
Laỡ õióửu kióỷn cỏửn thióỳt cho moỹi lộnh vổỷc
hoaỷt õọỹng tỏm lyù.chuù yù laỡ caùnh cổớa, qua
õoù tỏỳt caớ nhổợng gỗ cuớa thóỳ giồùi bón
ngoaỡi õi vaỡo tỏm họửn con ngổồỡi. Chuù yù
laỡ traỷng thaùi tỏm lyù gừn lióửn vồùi caùc quaù
trỗnh tỏm lyù khaùc, laỡm nóửn cho sổỷ phaớn
aớnh cuớa caùc hióỷn tổồỹng tỏm lyù khaùc.