Luận văn : KHẢO SÁT MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM SINH HỌC, SINH THÁI CỦA HAI LOÀI RẦY PHẤN TRẮNG Aleurodicus dispersus Russell VÀ Bemisia tabaci Gennadius part 5 ppsx

Theo kết quả quan sát của bảng 2 thì cơ thể của ấu trùng tuổi 4 dài
1,74 mm (dao động từ 1,00 - 2,45 mm), rộng 1,12 mm (dao động từ 0,78 -
1,39 mm), theo Huỳnh Thanh Lộc (2003) thì cơ thể tuổi 4 dài 1,20 mm, rộng
0,90 mm.

Hình 8: Ấu trùng tuổi 4 (nhộng) loài Aleurodicus dispersus Russell
sắp vũ hóa
 Thành trùng
Thành trùng khi mới vũ hóa có cặp cánh trong suốt, cơ thể màu vàng
ánh (hình 9). Một vài giờ sau khi vũ hóa, cánh sẽ được phủ lên một lớp bụi
phấn trắng. Kết quả này phù hợp với ghi nhận của Waterhouse và Norris
(1989) cho rằng cánh của chúng thì trong suốt khi mới vũ hóa và sau khi vũ
hóa một vài giờ thì phủ lên một lớp phấn trắng.
Bảng 3: Kích thước các bộ phận của cơ thể thành trùng rầy phấn trắng
Aleurodicus dispersus Russell
(T
0
TB
= 31,5
0
C, H
TB
= 70%; đơn vị: mm; n = 40)
Đặc điểm cơ thể Dao động chiều dài Trung bình
Râu đầu 0,79 - 0,92 0,85
Vòi chích 0,40 - 0,55 0,46
Thân 2,00 – 3,00 2,49
Cánh* 2,96 - 4,36 3,62
Ghi chú: * Chiều dài sải cánh.
n: là số cá thể quan sát.
Cánh của thành trùng Aleurodicus dispersus Russell có chiều dài sải

cánh là 3,62 mm, dao động từ 2,96 - 4,36 mm (bảng 3). Gân cánh là gân phân
1 nhánh (hình 9).
Thân của thành trùng khi mới vũ hóa có màu vàng ánh, chưa phủ lớp
bụi phấn trắng. Một vài giờ sau khi vũ hóa thân được phủ lên một lớp bụi
phấn trắng, nhưng ít hơn so với cánh.
Thành trùng có thân dài 2,49 mm, dao động từ 2 - 3 mm (bảng 3), kết
quả này tương đối phù hợp với ghi nhận của Waterhouse và Norris (1989)
cho rằng thành trùng có màu trắng và có kích thước nhỏ, chiều dài khoảng 2
– 3 mm và có phủ một lớp sáp mịn trên cơ thể.
Mắt của thành trùng màu nâu đen, theo ghi nhận của Waterhouse và
Norris (1989) thì mắt của thành trùng màu đỏ nâu hơi sậm.
Râu đầu có 7 đốt, dài 0,85 mm, dao động 0,79 - 0,92 mm (bảng 3). Kết
quả này phù hợp với ghi nhận của Wen và ctv. (1994, do Nguyễn Thị Thu
Cúc, trích dẫn 2000) cho rằng râu đầu có 7 đốt.
Vòi chích hình ống, có chiều dài khoảng 0,46 mm, dao động 0,40 –
0,55 mm (bảng 3).
Hình 9: Thành trùng rầy phấn trắng Aleurodicus dispersus Russell mới vũ
hóa
Ngoài ra, trong quá trình khảo sát còn ghi nhận được hình thái của bộ
phận sinh dục của loài Aleurodicus dispersus Russell (hình 10).
Hình 10: Bộ phận sinh dục của rầy phấn trắng Aleurodicus dispersus Russell
0,50 mm
0,20 mm
0,20 mm
0,30 - 0,35 mm
4.2 Một số đặc điểm liên quan đến sự đẻ trứng của loài Aleurodicus
dispersus Russell
4.2.1 Xác định số vòng, kích thước ổ trứng, số lượng trứng đẻ
trên ổ và đặc điểm hình thái của ổ trứng loài Aleurodicus
dispersus Russell

Thí nghiệm được thực hiện ở phòng thí nghiệm, khoa Nông Nghiệp -
Tài Nguyên Thiên Nhiên, trường Đại Học An Giang, trong điều kiện nhiệt độ
trung bình là 31,5
0
C, ẩm độ không khí trung bình là 70%. Quan sát, đo kích
thước và đếm số vòng trên 40 ổ trứng và ghi nhận được kết quả như sau:
Thành trùng đẻ trứng ở mặt dưới của lá cây ký chủ, ở mật số cao thành
trùng đẻ trứng cả mặt trên của lá. Trứng được đẻ theo hình xoắn ốc trên biểu
bì của lá và phủ lên đó một lớp sáp trắng mịn (hình 11), mỗi ổ trứng có nhiều
trứng nhỏ. Kết quả này phù hợp với ghi nhận của Wen và ctv. (1994, do
Nguyễn Thị Thu Cúc, trích dẫn 2000) cho rằng, thành trùng đẻ trứng theo
một vòng xoắn ốc ở mặt dưới lá và được che phủ bởi những lông sáp trắng
mịn và cũng phù hợp với ghi nhận của Waterhouse và Norris (1989) cho rằng
ổ trứng gồm một hay nhiều trứng nhỏ.
Ổ trứng có kích thước khác nhau, dài 13,2 mm (dao động từ 6 - 22
mm), rộng 7,73 mm (dao động từ 4 - 13 mm) (bảng 4), chúng gồm nhiều
vòng, trung bình khoảng 3,64 vòng (dao động từ 2 - 6 vòng), mỗi vòng có
nhiều trứng riêng lẻ khác nhau.
Số trứng thành trùng đẻ trung bình trên ổ là 21 trứng, dao động từ 5 -
54 trứng/ổ (bảng 4), theo nghiên cứu của Huỳnh Thanh Lộc (2003), quan sát
trên 40 ổ trứng, ghi nhận mật số trứng thành trùng đẻ trung bình là 16,2
trứng/ổ, dao động khoảng 5 - 39 trứng/ổ.
Hình 11: Ổ trứng của rầy phấn trắng Aleurodicus dispersus Rusell
Bảng 4: Số lượng trứng trên ổ, kích thước ổ trứng và tỷ lệ trứng nở của rầy
phấn trắng Aleurodicus dispersus Rusell
(T
0
TB
= 31,5
0

C, H
TB
= 70%; n = 40

)
Đặc điểm ổ trứng Dao động Trung bình
Dài (mm) 6 - 22 13,20
Rộng (mm) 4 - 13 7,73
Số vòng (vòng/ổ) 2 - 6 3,64
Số trứng trên ổ (trứng)
5 - 54 21
Tỷ lệ nở (%) 69 - 100 94
Ghi chú: n là số cá thể quan sát.
Thông thường vòng ngoài cùng của mỗi ổ trứng chúng ta không thấy
trứng hiện diện ở đó, (đôi khi chỉ có 1 – 2 trứng). Vòng này đóng vai trò như
một hàng rào bảo vệ ổ trứng của chúng.
Ổ trứng mới đẻ chúng ta rất dễ nhận dạng, nhưng sau 2 – 5 ngày thì
lớp sáp phủ trên ổ trứng bị mờ dần đi, đôi khi chúng ta không còn thấy lớp
sáp mịn đó nữa.
4.2.2 Xác định tỷ lệ trứng nở
Thí nghiệm được thực hiện ở khoa Nông Nghiệp - Tài Nguyên Thiên
Nhiên, trường Đại Học An Giang, trong điều kiện nhiệt độ trung bình là
31,5
0
C, ẩm độ không khí trung bình là 70%. Quan sát trên 40 ổ trứng và ghi
nhận tỷ lệ trứng nở trung bình là 94%, dao động từ 69 - 100% (bảng 4). Tỷ lệ
nở trứng trung bình của loài Aleurodicus dispersus Russell khá cao.
4.3 Một số đặc điểm sinh học, hình thái của rầy phấn trắng Bemisia tabaci
Gennadius
Thí nghiệm được thực hiện ở khoa Nông Nghiệp - Tài Nguyên Thiên

Nhiên, trường Đại Học An Giang, trong điều kiện nhiệt độ trung bình là
31,5
0
C, ẩm độ không khí trung bình là 70%. Theo kết quả khảo sát ghi nhận
được kết quả như sau:
4.3.1 Đặc điểm sinh học
Vòng đời của rầy phấn trắng Bemisia tabaci Gennadius có 6 giai đoạn
như sau: giai đoạn trứng, 4 giai đoạn ấu trùng và giai đoạn thành trùng. Kết
quả này phù hợp với ghi nhận của Ronald và Martin (1992) cho rằng rầy phấn
trắng có 6 giai đoạn sống gồm trứng, 4 giai đoạn ấu trùng và giai đoạn trưởng
thành.
 Trứng
Thành trùng đẻ trứng thành từng ổ từ 4 - 6 trứng hay đẻ rải rác từng
trứng ở mặt dưới của lá non. Kết quả này phù hợp với ghi nhận của Ronald
và Martin (1992) cho rằng trứng thường được đẻ ở mặt dưới của lá non, tầng
trên của cây và cũng phù hợp với kết quả nghiên cứu của Phạm Thị Nhất
(2002) cho rằng rầy phấn trắng trưởng thành đẻ trứng thành từng ổ từ 4 – 6
trứng hoặc rải rác ở mặt lá.
Theo kết quả ghi nhận được ở bảng 5 thì thời gian ủ trứng trung bình
của 91 cá thể là 6,52 ngày, dao động từ 5 - 8 ngày. Kết quả này tương đối
phù hợp với ghi nhận của Heather (2000) cho rằng, ở 25
0
C trứng sẽ nở sau 6 -
7 ngày, theo Salas và Mendoza (1995, do Nguyễn Thị Mỹ Phụng, trích dẫn
2004) thì thời gian ủ trứng của Bemisia tabaci trên cà chua trong điều kiện
phòng thí nghiệm, ở nhiệt độ 25
0
C và ẩm độ không khí 65% là 7,5 ± 0,5
ngày.
Hình 12: Vòng đời của rầy phấn trắng Bemisia tabaci Gennadius

 Ấu trùmg
* Tuổi 1
Ấu trùng tuổi 1 là giai đoạn duy nhất của ấu trùng có khả năng di
chuyển được và tìm nơi thích hợp để chích hút. Kết quả này phù hợp với
nghiên cứu của Phạm Thị Nhất (2002) cho rằng bọ phấn non tuổi 1 bò chậm
chạp trên mặt lá và cũng phù hợp với kết quả nghiên cứu của Ronald và
Martin (1992) di chuyển với khoảng cách ngắn và định cư để ăn.
Theo kết quả bảng 5, quan sát trên 82 cá thể thì thời gian tuổi 1 là 3,94
ngày, dao động từ 3 - 5 ngày. Kết quả này tương đối phù hợp với nghiên cứu
của Salas và Mendoza (1995 do Nguyễn Thị Mỹ Phụng, trích dẫn 2004) cho
rằng rầy phấn trắng Bemisia tabaci trên cà chua trong điều kiện phòng thí
nghiệm ở nhiệt độ 25
0
C và ẩm độ không khí 65% thì thời gian tuổi 1 là 4 ± 1
ngày.
1 - 2 ngày
6 - 7 ngày
3 - 4 ngày
2 - 3 ngày
3 - 4 ngày
5 - 6 ngày
Thành trùng
Trứng
Tuổi 1
Tuổi 2
Tuổi 3
Tuổi 4
* Tuổi 2
Trong suốt quá trình thí nghiệm, quan sát thấy ấu trùng tuổi 2 sống cố
định, kết quả này phù hợp với ghi nhận của Phạm Thị Nhất (2002) cho rằng

từ cuối tuổi 1 sang tuổi 2 cho tới lúc trưởng thành, chúng sống cố định một
chỗ.
Theo kết quả ở bảng 5, quan sát trên 70 cá thể thì thời gian của ấu
trùng tuổi 2 là 2,66 ngày dao động từ 2 - 4 ngày. Kết quả này tương đối phù
hợp với nghiên cứu của Salas và Mendoza (1995, do Nguyễn Thị Mỹ Phụng,
trích dẫn 2004) cho rằng thời gian tuổi 2 trên cây cà chua là 2,7 ± 1,1 ngày,
trong điều kiện phòng thí nghiệm, ở nhiệt độ 25
0
C và ẩm độ không khí 65%.
Bảng 5: Thời gian phát triển của loài Bemisia tabaci Gennadius qua các giai
đoạn
(T
0
TB
= 31,5
0
C, H
TB
= 70%; đơn vị: ngày)
Giai đoạn Số cá thể Biến động thời gian Thời gian trung bình
Trứng 91 5 - 8 6,52
Tuổi 1 82 3 - 5 3,94
Tuổi 2 70 2 - 4 2,66
Tuổi 3 67 2 - 5 3,25
Tuổi 4 61 4 - 7 5,92
Thành trùng 55 2 - 3 1,50
Tổng 16 - 29 23,8
* Tuổi 3
Trong suốt quá trình thí nghiệm quan sát thấy ấu trùng tuổi 3 sống cố
định, kết quả này phù hợp với ghi nhận của Phạm Thị Nhất (2002) cho rằng

từ cuối tuổi 1 sang tuổi 2 cho tới lúc trưởng thành, chúng sống cố định.
Theo kết quả ở bảng 5, quan sát trên 67 cá thể thì thời gian của ấu
trùng tuổi 3 là 3,25 ngày, dao động từ 2 - 5 ngày, theo Salas và Mendoza
(1995 do, Nguyễn Thị Mỹ Phụng, trích dẫn 2004) thì thời gian tuổi 3 của
Bemisia tabaci trên cà chua là 2,5 ± 0,7 ngày trong điều kiện phòng thí
nghiệm, ở nhiệt độ 25
0
C và ẩm độ không khí 65%.
* Tuổi 4
Ấu trùng tuổi 4 sống cố định và giai đoạn này được xem như giai đoạn
"nhộng" của loài này. Kết quả này phù hợp với ghi nhận của Hussain (1931,
Gill, 1990; Bethke và ctv., 1991; Byrne và Bellows, 1991 do Nguyễn Thị Mỹ
Phụng, trích dẫn 2004) cho rằng tuổi 4 hay còn gọi là nhộng.
Theo kết quả ghi nhận ở bảng 5, quan sát trên 61 cá thể thì thời gian
của ấu trùng tuổi 5 là 5,92 ngày, dao động trong khoảng 4 - 7 ngày. Kết quả
này tương đối phù hợp với nghiên cứu của Salas và Mendoza (1995, do
Nguyễn Thị Mỹ Phụng, trích dẫn 2004) cho rằng thời gian tuổi 4 (nhộng) của
Bemisia tabaci trên cà chua là 5,8 ± 0,3 ngày trong điều kiện phòng thí
nghiệm, ở nhiệt độ 25
0
C và ẩm độ không khí 65%.
 Thành trùng
Thành trùng cư trú ở mặt dưới của lá cây, chúng thích nhất là lá còn
non, chúng hoạt động rất linh hoạt, động nhẹ chúng bay ra khỏi lá cây nơi cư
trú. Kết quả này tương đối phù hợp với ghi nhận của Phạm Thị Nhất (2002)
cho rằng thành trùng hoạt động rất linh hoạt, ban ngày đậu ở dưới mặt lá, có
động nhẹ chúng bay lên cao chừng 2 – 3 m.
Theo kết quả ghi nhận ở bảng 5 thì thành trùng sau khi vũ hóa 1,5
ngày, dao động từ 1 - 2 ngày thì bắt đầu đẻ trứng trở lại. Kết quả này phù hợp
với ghi nhận của Phạm Thị Nhất (2002) cho rằng trong vòng 1 – 2 ngày sau

khi vũ hóa con cái bắt đầu đẻ trứng.
Tổng vòng đời của rầy phấn trắng Bemsia tabaci là 23,8 ngày, dao
động từ 16 - 29 ngày. Trong đó thời gian từ trứng đến vũ hóa là 22,3 ngày.
Kết quả này phù hợp với nghiên cứu của Salas và Mendoza (1995 do Nguyễn
Thị Mỹ Phụng, trích dẫn 2004) cho rằng từ trứng đến vũ hóa là 22,3 ngày,
trong điều kiện phòng thí nghiệm, ở nhiệt độ 25
0
C và ẩm độ không khí 65%.
4.3.2 Đặc điểm hình thái
 Trứng
Trứng hình quả lê, vỏ nhẵn và mỏng, một đầu của trứng dính chặt vào
lá cây ký chủ. Trứng mới đẻ có màu trong suốt, sau một ngày đêm chuyển