Phân tích vẻ đẹp của nhân vật pê-nê-nốp trong uy-lít-
xơ trở về
Hạnh phúc chỉ thực sự bền vững khi trải qua thử thách.
Nàng Pê-nê-lốp trong sử thi Ô-đi-xê nổi tiếng của Hi Lạp
cũng vậy. Sau hai mươi năm đằng đẵng chờ chồng, chịu
sự nhịm ngó, ép buộc thường trực của 108 kẻ quyền q
cầu hơn, nàng đã tìm thấy hạnh phúc của ngay xum họp.
Hình ảnh Pê-nê-lốp chính là biểu tượng của vẻ đẹp phụ
nữ Hi Lạp - kiên trinh, thánh thiện, trí tuệ.
Hai mươi năm không gặp, hai mươi năm xa cách chờ
chồng. Thời gian là liều thuốc nhiệm màu thử thách lòng
chung thuỷ của đàn bà ; v thời gian cũng là nền tảng cho
cái đẹp hiện hình. Người phụ nữ Pê-nê-lốp qua thời gian
đã làm cho hàng triệu trái tim người đọc mến phục và trân
trọng.
Trước hết, vẻ đẹp của Pê-nê-lốp hiện lên qua thái độ trân
trọng trong cách ứng xử khi trước mặt là người tự nhận là
người chồng yêu dấu trong bộ dạng một kẻ hành khất.
Ngưòi hằng được nàng cho phép ở lại lâu đài để kể cho
nàng nghe về hai mươi năm chinh chiến và trôi dạt lênh
đênh của chồng. Nàng phải kìm nén tình cảm riêng tư cho
lí trí vạch đường chỉ lối. Có những lúc tâm trạng nàng
nhiều sự phân vân chọn lựa đầy mâu thuẫn. Khi nghe nhũ
mẫu Ơ-ri-clê lên gác báo tin chồng đã trở về nàng “mừng
rỡ cuống cuồng nhảy ra khỏi giường ôm chầm lấy bà lão
nước mắt chan hồ”. Đấy là biểu thị của lịng chung thuỷ,
niềm hạnh phúc tột độ được đền bù xứng đáng. Biết bao
ngày nàng ngồi dệt tấm thảm để đêm đêm lại tháo ra
nhằm trì hỗn sự thúc bách của bọn cầu hôn ? Biết bao
nhớ mong và yêu thương dành hết cho chồng ? Giờ đây
nghe nhũ mẫu báo tin Uy-lit-xơ đã trở về nàng không
mừng sao được ? Nhưng rồi Pê-nê-lốp có một thái độ
hồn tồn khác - thận trọng. Tại sao lại có sự thay đổi đột
ngột như vậy ? Chúng ta khơng nên trách cứ nàng đa nghi
vì nàng đã hứng chịu biết bao cay đắng khi xa chồng,
trong lúc 108 kẻ quấy nhiễu cầu hôn bắt nàng phải tái giá.
Nàng đã cương quyết bác bỏ tin của nhũ mẫu và cho rằng
người giết chết 108 kẻ cầu hôn giải cứu cho nàng không
phải là Uy-lít-xơ mà là một vị thần bất bình vì sự láo xược
bất kham và những hành động nhơ nhuốc của bọn kia.
Bởi nàng vẫn đau khổ cho rằng “chàng đã hết hy vọng trở
lại đất A-Cai, chính chàng cũng đã chết rồi”.
Tâm trạng Pê-nê-lốp phân vân nhưng rất quả quyết. Nàng
đã trấn an nhũ mẫu cũng là để trấn an mình. Tâm trạng
nàng trước lúc gặp Uy-lít-xơ “rất đổi phân vân”, điều đó
được thể hiện trong dáng điệu, cử chỉ, trong sự lúng túng
tìm cách ứng xử. Nàng không biết “nên đứng xa nên chạy
gần ôm lấy đầu, cầm lấy tay người mà hôn”. Pê-nê-lốp
ngồi đối diện với chồng chưa kịp nói điều gì thì Tê-lê-mác
con trai nàng đã lên tiếng trách mẹ gay gắt : “Mẹ ơi! Mẹ
thật tàn nhẫn và lòng mẹ độc ác quá chừng... không,
không một người đàn bà nào sắt đá đến mức chồng đi
biền biệt suốt hai mươi năm... bây giờ mới về xứ sở mà
lại ngồi cách xa chồng đến vậy ?”. Tê-lê-mác trách vì chỉ
nhìn vào biểu hiện bên ngồi, vì sự nơng nổi, chưa từng
trải của con trẻ. Trong tình huống này, lời trách giận dữ,
phũ phàng của đứa con rất dễ làm Pê-nê-lốp rối trí.
Nhưng nàng vẫn rất tỉnh táo, thận trọng khơng muốn có
một sai sót gì. Hai mươi năm xa cách nhớ mong ai chẳng
cuồng vui ngày gặp lại, nhưng đứng trước Uy-lít-xơ, Pê-
nê-lốp đã kìm nén cảm xúc riêng tư, thơng minh nghĩ ra
cách xác minh sự thật. Sự thận trọng của nàng khơng
thừa, nó rất phù hợp với hồn cảnh. Càng chứng tỏ lòng
chung thuỷ cao độ của nàng. Bởi lòng chung thuỷ ấy
mang phẩm chất kiên trinh đầy trí tuệ.
Vẻ đẹp người phụ nữ Pê-nê-lốp còn hiện lên qua tư thế
ung dung của một chủ nhà tiếp một vị khách lạ một vị
khách đặc biệt vì ơng ta đã đánh đuổi được 108 kẻ cầu
hôn. Sự ung dung ấy cho thấy nàng là con người bản lĩnh,
có học vấn, cao sang, quyền quý. Nàng làm chủ được tình
thế, làm chủ bản thân, khơng thất lễ với khách, cũng
khơng làm mất lịng kẻ ở người ăn.
Nhưng nếu chỉ dừng lại trong thái độ cư xử, trong tư thế
ung dung bình tĩnh thì chưa thấy được sự thơng minh sắc
xảo của người phụ nữ này. Qua lời đối thoại trực tiếp với
con trai nàng đã kín đáo đem ra phép thử “bí mật của
chiếc giường”. Chỉ nàng và chồng biết. Pê-nê-lốp sai nhũ
mẫu khiêng chiếc giường kiên cố ra khỏi phịng. Đây
khơng phải là mục đích cần đến của nàng mà là sự thử
thách. Người tự nhận là chồng nàng, chắc chắn sẽ lộ
diện. Uy-lít-xơ giật mình chột dạ, vì chiếc giường khơng
thể xê dịch được. Chàng liền cất tiếng và miêu tả chi tiết,
tỉ mỉ chiếc giường. Đó là chiếc giường làm ra từ một gốc
cây ô liu. Qua cách miêu tả tỉ mỉ, Uy-lit-xơ cũng muốn
nhắc lại tình yêu, tình vợ chồng son sắc cách đây hai
mươi năm. Miêu tả cái giường bí mật ấy, chàng đã giải
mã giấu hiệu riêng do Pê-nê-lốp cài đặt.
Khi đã gạt bỏ được mọi nghi ngờ, nhận ra chồng, Pê-nê-
lốp mới thể hiện tình cảm bằng những hành động yêu
thương, thể hiện nỗi khát vọng mong chờ. Nàng “bủn rủn
cả chân tay...bên chạy lại nước mắt chan hồ, ơm lấy cổ
chồng, hôn lên trán chồng”. Pê-nê-lốp dùng sự khôn khéo
để xác minh sự thật, Uy-lit-xơ bằng trí tuệ nhạy bén đáp
ứng được điều thử thách. Đây là sự gặp gỡ của hai tâm
hồn, hai trí tuệ.
Đoạn trích Uy-lit-xơ trở về khơng cốt miêu tả khung cảnh
xum họp, đồn tụ thơng thường. Cơ bản, nó muốn tạc
hình ảnh người phụ nữ Hi Lạp cổ đại chung thuỷ kiên
trinh, yêu đương nồng cháy nhưng thơng minh trí tuệ, tinh
tế, đầy bản lĩnh. Mặt khác cũng thể hiện khát vọng bình
n trong một gia đình hạnh phúc. Ở đó, mặc cho thời
gian đằng dặc cách chia vẫn có đợi chờ, hiểu biết lẫn
nhau.