Cùng tìm hiểu bài"Vợ chồng A Phủ" pdf

Cùng tìm hiểu bài"Vợ chồng A Phủ"




I/Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Tô Hoài sinh năm 1920, quê ở Hoài Đức, Hà Nội.

- Ông viết văn từ trước cách mạng, là nhà văn l
ớn, sáng tác
với nhiều thể loại. Số lượng tác phẩm của Tô Hoài đ
ạt kỉ lục
trong nền văn học Việt Nam hiện đại.


- Ông được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ
thuật năm 1996.

- Ông có sở trường về thể loại truyện phong tục và h
ồi kí, có
lối trần thuật hóm hỉnh, sinh động.

- Một số tác phẩm tiêu biểu của ông: Dế M
èn phiêu lưu kí, O
chuột, Nhà nghèo, Truyện Tây Bắc, …


2.Tác phẩm

-Xuất xứ,hoàn cảnh ra đời :

Vợ chồng A Phủ in trong tập truyện Tây Bắc (1954). Tập
truyện được tặng giải nhất- giải thưởng Hội văn nghệ Việt
Nam 1954- 1955

Là kết quả chuyến đi cùng bộ đội vào giải phóng Tây Bắc
năm 1953 của Tô Hoài

-Tóm tắt

+ Mị, một cô gái xinh đẹp, yêu đời, có khát v
ọng tự do, hạnh
phúc, bị bắt về làm con dâu gạt nợ cho nhà Thống lí Pá Tra.


+ Lúc đầu Mị phản kháng nhưng dần dần trở nên tê liệt, chỉ
"lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa".

+ Đêm tình mùa xuân đến, Mị muốn đi chơi nhưng bị A Sử
(chồng Mị) trói đứng vào cột nhà.

+ A Phủ vì bất bình trước A Sử nên đã đánh nhau và bị bắt,
bị phạt vạ và trở thành kẻ ở trừ nợ cho nhà Thống lí.

+ Không may hổ vồ mất 1 con bò, A Phủ đã bị đánh, bị trói
đứng vào cọc đến gần chết.

+ Mị đã cắt dây trói cho A Phủ, 2 người chạy trốn đến

Phiềng Sa.

+ Mị và A Phủ được giác ngộ, trở thành du kích.

- Chủ đề của truyện ngắn :

Qua việc miêu tả cuộc đời, số phận của Mị và A Phủ, nhà
văn đã làm sống lại quãng đời tăm tối, cơ cực của người
dân miền núi dưới ách thống trị dã man của bọn chúa đất
phong kiến, đồng thời khẳng định sức sống tiềm t
àng, mãnh
liệt không gì hủy diệt được của những kiếp nô lệ, khẳng
định chỉ có sự vùng dậy của chính họ, được ánh sáng cách
mạng soi đường sẽ dẫn tới cuộc đời tươi sáng.

II/Đọc hiểu văn bản

1. Nhân vật Mị

a) Mị- cách giới thiệu của tác giả

"Ai ở xa về …"

+ Mị xuất hiện không phải ở phía chân dung ngoại hình mà
ở phía thân phận- một thân phận quá nghiệt ngã- một con
người bị xếp lẫn với những vật vô tri giác (tảng đá, tàu
ngựa,…)- một thân phận đau khổ, éo le.

+ Mị không nói, chỉ "lùi lũi như con rùa nuôi trong xó cửa".
Người đàn bà ấy bị cầm tù trong ngục thất tinh thần, nơi lui

vào lui ra chỉ là "m
ột căn buồng kín mít chỉ có một chiếc cửa
sổ, một lỗ vuông bằng bàn tay" Đã bao năm rồi, người đàn
bà ấy chẳng biết đến mùa xuân, chẳng đi chơi tết…

+ "Sống lâu trong cái khổ Mị cũng đã quen rồi", "Mị tưởng
mình cũng là con trâu, mình cũng là con ngựa", Mị chỉ "cúi
mặt, không nghĩ ngợi", chỉ "nhớ đi nhớ lại những việc giống
nhau". Mị không còn ý thức được về thời gian, tuổi tác và
cuộc sống. Mị sống như m
ột cỗ máy, một thói quen vô thức.
Mị vô cảm, không tình yêu, không khát vọng, thậm chí
không còn biết đến khổ đau. Điều đó có sức ám ảnh đối với
độc giả, gieo vào lòng người những xót thương.

b) Mị- một sức sống tiềm ẩn:

+ Nhưng đâu đó trong cõi sâu tâm hồn người đàn bà câm
lặng và cơ cực, khổ đau ấy vẫn tiềm ẩn một cô Mị ngày
xưa, một cô Mị trẻ đẹp như đóa hoa rừng đầy sức sống,
một người con gái trẻ trung giàu đức hiếu thảo. Ngày ấy,
tâm hồn yêu đời của Mị gửi vào tiếng sáo "Mị thổi sáo giỏi,
thổi lá cũng hay như thổi sáo".

+ Ở Mị, khát vọng tình yêu tự do luôn luôn mãnh liệt. Nếu
không bị bắt làm con dâu gạt nợ, khát vọng của Mị sẽ th
ành
hiện thực bởi "trai đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng
Mị". Mị đã từng hồi hộp khi nghe tiếng gõ cửa của người
yêu. Mị đã bước theo khát vọng của tinh yêu nhưng không

ngờ sớm rơi vào cạm bẫy.

+ Bị bắt về nhà Thống lí, Mị định tự tử. Mị tìm đến cái chết
chính là cách phản kháng duy nhất của một con người có
sức sống tiềm tàng mà không thể làm khác trong hoàn c
ảnh
ấy. "Mấy tháng ròng đêm nào Mị cũng khóc", Mị trốn về nhà
cầm theo một nắm lá ngón. Chính khát vọng đư
ợc sống một
cuộc sống đúng nghĩa của nó khiến Mị không muốn chấp
nhận cuộc sống bị chà đạp, cuộc sống lầm than, tủi cực, bị
đối xử bất công như một con vật.

+ Tất cả những phẩm chất trên đây sẽ là tiền đề, là cơ sở
cho sự trỗi dậy của Mị sau này. Nhà văn miêu tả những tố
chất này ở Mị khiến cho câu chuyện phát triển theo một lô
gíc tự nhiên, hợp lí. Chế độ phong kiến nghiệt ngã cùng với
tư tưởng thần quyền có thể giết chết mọi ước mơ, khát
vọng, làm tê liệt cả ý thức lẫn cảm xúc con người nhưng từ
trong sâu thẳm, cái bản chất người vẫn luôn tiềm ẩn và
chắc chắn nếu có cơ hội sẽ thức dậy, bừng lên.

c) Mị- sự trỗi dậy của lòng ham sống và khát vọng hạnh
phúc

+ Những yếu tố tác động đến sự hồi sinh của Mị:

- "Những chiếc váy hoa đó đem phơi trên mỏm đá, xòe như
con bướm sặc sỡ, hoa thuốc phiện vừa nở trắng lại đổi ra
màu đỏ hau, đỏ thậm rồi sang màu tím man mác".

- "Đám trẻ đợi tết chơi quay cười ầm trên sàn chơi trước
nhà" cũng có những tác động nhất định đến tâm lí của Mị.

- Rượu là chất xúc tác trực tiếp để tâm hồn yêu đời, khát
vọng sống của Mị trỗi dậy. "Mị đã lấy hũ rượu uống ừng ực
từng bát một". Mị vừa như uống cho hả giận vừa như uống
hận, nuốt hận. Hơi men đó dẫu tâm hồn Mị theo tiếng sáo.

+ Trong đo
ạn diễn tả tâm trạng hồi sinh của Mị, tiếng sáo có
một vai trò đặc biệt quan trọng.

- "Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha, bồi h
ồi. Mị ngồi nhẩm
thầm bài hỏt của người đang thổi". "Ngày trước, Mị thổi sáo
giỏi… Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi
sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi sáo đi
theo Mị hết núi này sang núi khác".

- "Tiếng sáo gọi bạn cứ thiết tha, bồi hồi", "ngoài đ
ầu núi lấp
ló đã có ti
ếng ai thổi sáo", "tai Mị vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu
làng", "mà tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài
đường", "Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc
chơi, những đám chơi", "trong đầu Mị rập rờn tiếng sáo",…


- Tô Hoài đã miêu tả tiếng sáo như một dụng ý nghệ thuật

để lay tỉnh tâm hồn Mị. Tiếng sáo là biểu tượng của khát
vọng tình yêu tự do, đã theo sát diễn biến tâm trạng Mị, là
ngọn gió thổi bừng lên đốn lửa tưởng đã nguội tắt. Thoạt
tiên, tiếng sáo còn "lấp lú", "lửng lơ" đầu núi, ngoài đường.
Sau đó, tiếng sáo đó thâm nhập vào thế giới nội tâm của Mị
và cuối cùng tiếng sáo trở thành lời mời gọi tha thiết để rồi
tâm hồn Mị bay theo tiếng sáo.

+ Diễn biến tâm trạng Mị trong đêm tình mùa xuân:

- Dấu hiệu đầu tiên của việc sống lại đó là Mị nhớ lại quá
khứ, nhớ về hạnh phúc ngắn ngủi trong cuộc đời tuổi trẻ
của mình và niềm ham sống trở lại "Mị thấy phơi phới trở
lại, lòng đột nhiên vui sướng như những đêm tết ngày
trước". "Mị còn trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ lắm. Mị muốn đi
chơi".

- Phản ứng đầu tiên của Mị là: "nếu có nắm lá ngón trong
tay Mị sẽ ăn cho chết". Mị đã ý thức được tình cảnh đau xót
của mình. Những giọt nước mắt tưởng đã cạn kiệt vì đau
khổ đã lại có thể lăn dài.

- Từ những sôi sục trong tâm tư đó dẫn Mị tới hành động
"lấy ống mỡ sắn một miếng bỏ thêm vào đĩa dầu". Mị muốn
thắp lên ánh sáng cho căn phòng bấy lâu chỉ là bóng tối. Mị
muốn thắp lên ánh sáng cho cuộc đời tăm tối của mình.

- Hành động này đẩy tới hành động tiếp: Mị "quấn tóc lại,
với tay lấy cái váy hoa vắt ở phía trong vách".

- Mị quên hẳn sự có mặt của A Sử, quên hẳn mình đang bị
trói, tiếng sáo vẫn dẫu tâm hồn Mị "đi theo những cuộc ch
ơi,
những đám chơi".

- Tô Hoài đã đặt sự hồi sinh của Mị vào tình huống bi kịch:
khát vọng mãnh liệt- hiện thực phũ phàng khiến cho sức
sống ở Mị càng thêm phần dữ dội. Qua đây, nhà văn muốn
phát biểu một tư tưởng: sức sống của con người cho dù bị
giẫm đạp. bị trói chặt vẫn không thể chết mà luôn luôn âm ỉ,
chỉ gặp dịp là bùng lên.

d) Mị trước cảnh A Phủ bị trói

+ Trước cảnh A Phủ bị trói, ban đầu Mị hoàn toàn vô cảm:
"Mị vẫn thản nhiên thổi lửa hơ tay".

+ Thế rồi, "Mị lé mắt trông sang thấy một dòng nư
ớc mắt lấp
lánh bò xuống hai hỏm má đá xạm đen lại của A Phủ". Giọt
nước mắt tuyệt vọng của A Phủ đó giúp Mị nhớ lại mình,
nhận ra mình, xót xa cho mình. Thương người và thương
mình đồng thời nhận ra tất cả sự tàn ác của nhà Thống lí,
tất cả đã khiến cho hành động của Mị mang tính tất yếu.

+ Tất nhiên, Mị cũng rất lo lắng, hoảng sợ. Mị sợ mình b
ị trói
thay vào cái cọc ấy, "phải chết trên cái cọc ấy". Khi đó chạy
theo A Phủ, cái ý nghĩ ấy vẫn còn đuổi theo Mị: "ở đây thì
chết mất". Nỗi lo lắng của Mị cũng là một khía cạnh của

lòng ham sống, nó đã tiếp thêm cho Mị sức mạnh vùng
thoát khỏi số phận mình.

e) Tóm lại

Mị là cô gái trẻ đẹp, bị đẩy vào tình cảnh bi đát, triền miên
trong kiếp sống nô lệ, Mị dần dần bị tê liệt. Nhưng trong Mị
vẫn tiềm tàng sức sống. Sức sống ấy đó trỗi dậy, cho Mị
sức mạnh dẫn tới hành động quyết liệt, táo bạo. Điều đó
cho thấy Mị là cô gái có đời sống nội tâm âm thầm mà m
ạnh
mẽ.

Nhà văn đã dày công miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật Mị.
Qua đó để thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc, lớn lao.

2.Tìm hiểu nhân vật A Phủ

a/Sự xuất hiện của A Phủ

- A Phủ xuất hiện trong cuộc đối đầu với A Sử. “Một người
to lớn chạy vụt ra vung tay ném con quay rất to vào mặt A
Sử…A Phủ đã xộc tới nắm cái vòng c
ổ, kéo dập đầu xuống,
xé áo đánh tới tấp”

-> Hàng loạt các động từ chỉ hành động nhanh mạnh, dồn
dập thể hiện một tính cách mạnh mẽ, gan góc, một khát
vọng tự do được bộc lộ quyết liệt.

b/Thân phận của A Phủ

- Cha mẹ chết cả trong trận dịch đậu mùa

- A Phủ là một thanh niên nghèo

- Cuộc sống khổ cực đã hun đúc ở A Phủ tính cách ham
chuộng tự do, một sức sống mạnh mẽ, một tài năng lao
động đáng quí: biết đúc lưỡi cày, đục cuốc, cày giỏi và đi
săn bò tót rất bạo.

- A Phủ là đứa con của núi rừng, tự do, hồn nhiên, chất
phác.

c.Cảnh xử kiện quái đản

- Cuộc xử kiện diễn ra trong khói thuốc phiện mù m
ịt tuôn ra
các lỗ cửa sổ như khói bếp. “Người thì đánh, người thì quỳ
lạy, kể lể, chửi bới. Xong một lượt đánh, kể, chửi, lại hút.
Cứ thế từ trưa đến hết đêm”. Còn A Phủ gan góc quỳ chịu
đòn chỉ im như tượng đá.

- Hủ tục và pháp luật trong tay bọn chúa đất nên kết quả: A
Phủ trở thành con ở trừ nợ đời đời kiếp quái đản và cảnh A
Phủ bị đánh, bị trói vừa tố cáo sự bạo tàn c
ủa bọn chúa kiếp
cho nhà thống lí Pá Tra.
Cảnh xử kiện lạ lùng, đất vừa nói lên tình c
ảm khốn khổ của

người dân.

* Sự giống và khác nhau về số phận và tính cách của Mị và