Giáo trình Kinh tế nông nghiệp part 4 pptx

121
Ho c :ặ
S q
=
.
Q G
b
x100
- Thông qua đ u t xây d ng c b n.ầ ư ự ơ ả
Đ u t xây d ng c b n là b v n đ mua s m và xây d ng tài s n cầ ư ự ơ ả ỏ ố ể ắ ự ả ố
đ nh m i cho nông nghi p. Vi c mua s m ch y u là máy móc, trang thi tị ớ ệ ệ ắ ủ ế ế
b , xây d ng c b n bao g m vi c tr ng m i và chăm sóc v n cây lâu năm,ị ự ơ ả ồ ệ ồ ớ ườ
đàn súc v t h u b , nhà kho, sân ph i, công trình th y l i V n đ u t còn ậ ậ ị ơ ủ ợ ố ầ ư
đ khôi ph c, hi n đ i tài s n c đ nh đang ho t đ ng. Nh v y, v n đ u tể ụ ệ ạ ả ố ị ạ ộ ư ậ ố ầ ư
xây d ng c b n là m t trong nh ng ngu n g c ch y u đ tái s n xu t v nự ơ ả ộ ữ ồ ố ủ ế ể ả ấ ố
c đ nh.ố ị
2.4 Hi u qu s d ng v n cệ ả ử ụ ố ố đ nh.ị
Hi u qu kinh t là s hi u hi n c a m i quan h gi a k t qu l ng s nệ ả ế ự ể ệ ủ ố ệ ữ ế ả ượ ả
ph m thu đ c v i l ng v n đã b ra. Nâng cao hi u qu s d ng v n c đ nhẩ ượ ớ ượ ố ỏ ệ ả ử ụ ố ố ị
bi u hi n m i đ n v v n b ra nh n đ c l ng k t qu l n h n ho c v iể ệ ở ỗ ơ ị ố ỏ ậ ượ ượ ế ả ớ ơ ặ ớ
l ng k t qu nh th nh ng c n l ng v n ít h n. Vì v y, hi u qu s n xu tượ ế ả ư ế ư ầ ượ ố ơ ậ ệ ả ả ấ
nông nghi p g n li n v i hi u qu s d ng ru ng đ t - Trên m t đ n v di nệ ắ ề ớ ệ ả ử ụ ộ ấ ộ ơ ị ệ
tích s n xu t đ c nhi u s n ph m v i chi phí th p h n trên m i đ n v s nả ấ ượ ề ả ẩ ớ ấ ơ ỗ ơ ị ả
ph m. Hi u qu s d ng v n c đ nh là b ph n c a hi u qu s n xu t nôngẩ ệ ả ử ụ ố ố ị ộ ậ ủ ệ ả ả ấ
nghi p đ c bi u hi n thông qua m i quan h c a l ng s n ph m thu đ cệ ượ ể ệ ố ệ ủ ượ ả ẩ ượ
trên m t đ ng v n đã b ra.ộ ồ ố ỏ
Đ đánh giá hi u qu kinh t c a v n cể ệ ả ế ủ ố ố đ nh, có th s d ng m t hị ể ử ụ ộ ệ
th ng các ch tiêu sau đây:ố ỉ
- Dung l ng v n c đ nh: Là l ng v n c đ nh c n thi t đ s n xu t raượ ố ố ị ượ ố ố ị ầ ế ể ả ấ
m t đ n v s n l ng. Ta có công th c:ộ ơ ị ả ượ ứ
Dung l ngượ

v n c đ nhố ố ị
=
Giá tr v n c đ nhị ố ố ị
Giá tr s n l ngị ả ượ
Vi c h th p m c v n c đ nh đ s n xu t ra m t đ n v giá tr s n l ngệ ạ ấ ứ ố ố ị ể ả ấ ộ ơ ị ị ả ượ
122
là bi u hi n s tăng lên c a hi u qu s d ng v n c đ nh trong nông nghi p,ể ệ ự ủ ệ ả ử ụ ố ố ị ệ
cũng nh trong t ng ngành tr ng tr t và chăn nuôi.ư ừ ồ ọ
- Năng su t lao đ ng:ấ ộ
Trong nông nghi p năng su t lao đ ng tính theo công th c:ệ ấ ộ ứ
P
N =
T
Trong đó: N: Là năng su t lao đ ng ấ ộ
P: Là giá tr s n xu t (theo giá c đ nh)ị ả ấ ố ị
T: Là s l ng lao đ ng bình quân trong nămố ượ ộ
Gi a năng su t lao đ ng và m c v n trang b cho lao đ ng (v n c đ nhữ ấ ộ ứ ố ị ộ ố ố ị
tính bình quân cho m t lao đ ng nông nghi p) và dung l ng v n c đ nh cóộ ộ ệ ượ ố ố ị
m i quan h m t thi t v i nhau. Hi u qu s d ng v n c đ nh tăng lên ch ngố ệ ậ ế ớ ệ ả ử ụ ố ố ị ừ
nào m c tăng năng su t lao đ ng nhanh h n m c v n trang b cho lao đ ng vàứ ấ ộ ơ ứ ố ị ộ
m c tăng giá tr s n xu t tính trên đ ng v n cứ ị ả ấ ồ ố ố đ nh. M i quan hị ố ệ đó có thể
đ c bi u th b ng công th c:ượ ể ị ằ ứ
N =
P
T
x
V
cd
T
x

P
V
cd
Trong đó:
V
cd
: V n c đ nhố ố ị
Năng su t ru ngấ ộ đ t.ấ Là m i quan h gi a giá tr s n xu t nông nghi pố ệ ữ ị ả ấ ệ
tính cho m t đ n v di n tích ru ng đ t, có th tính theo công th c:ộ ơ ị ệ ộ ấ ể ứ
P
Năng su t ru ng đ t =ấ ộ ấ
S
Trong đó: S là di n tích ru ng d t.ệ ộ ấ
Năng su t ru ng đ t có quan h m t thi t v i m c b o đ m v n cho đ nấ ộ ấ ệ ậ ế ớ ứ ả ả ố ơ
v di n tích (v n cị ệ ố ố đ nh tính bình quân cho m t đ n v di n tích) và dungị ộ ơ ị ệ
l ng v n cượ ố ố đ nh. Năng su t ru ngị ấ ộ đ t tăng lên ph thu c vào hai y u t :ấ ụ ộ ế ố
Tăng m c b o đ m v n cho đ n v di n tích và h th p v n c đ nh đ s n xu tứ ả ả ố ơ ị ệ ạ ấ ố ố ị ể ả ấ
123

ra m t đ n v giá tr s n xu t.ộ ơ ị ị ả ấ
- M c doanh l i: Là ch tiêu ph n ánh hi u qu s n xu t nói chung vàứ ợ ỉ ả ệ ả ả ấ
cũng là hi u qu s d ng v n s n xu t (bao g m v n c đ nh và v n l u đ ng)ệ ả ử ụ ố ả ấ ồ ố ố ị ố ư ộ
m c doanh l i đ c tính theo hai cách.ứ ợ ượ
+ Các th nh t: Là quan h v l ng thu nh p thu n tuý v i chi phí s nứ ấ ệ ề ượ ậ ầ ớ ả
xu t, ta có công th c:ấ ứ
M
x100
M
dl
1

=
+
C V
Trong đó: M: Thu nh p thu n tuýậ ầ
C: Chi phí v t ch tậ ấ
V: Chi phí lao đ ng ộ
+ Cách th hai: Là quan h v l ng thu nh p thu n tuý v i t ng s v nứ ệ ề ượ ậ ầ ớ ổ ố ố
s n xu t (v n c đ nh, v n l u đ ng và tr ph n kh u hao) ta có công th c:ả ấ ố ố ị ố ư ộ ừ ầ ấ ứ
M
M
dl
= V
x100
2
V
ld
+
(
C
d
−
k)
Trong đó:
V
cd
: V n c đ nhố ố ị
V
ld
: V n l u đ ngố ư ộ
k: Giá tr kh u hao tài s n c đ nhị ấ ả ố ị

- Th i h n thu h i v n c đ nh:ờ ạ ồ ố ố ị
Th i h n thu h i v n cờ ạ ồ ố ố đ nhị đ c xácượ đ nh b i l ng v n cị ở ượ ố ố đ nhị
trung bình v i l ng thu nh p thu n tuý trung bình hàng năm, tính theo ớ ượ ậ ầ
công th c: ứ
V cd
T
th
=
m
Th i h n thu h i v n cờ ạ ồ ố ố đ nh c nị ầ đ c rút ng n b ng cách nâng caoượ ắ ằ
năng su t lao đ ng và tăng s chênh l ch giá thành và giá tiêu th s n ph mấ ộ ự ệ ụ ả ẩ
- nghĩa là tăng thu nh p thu n túy. Đi u đó ch ng t hi u qu s d ng v nậ ầ ề ứ ỏ ệ ả ử ụ ố
124
đ c nâng cao, vì l ng thu nh p thu n tuý l n h nượ ượ ậ ầ ớ ơ đ c s d ngượ ử ụ đ bể ổ
sung cho v n c đ nh m i. ố ố ị ớ
2.5 V nố đ u t c b n.ầ ư ơ ả
- Khái ni mệ
V n đ u t c b n là t ng h p các chi phí đ tái s n xu t tài s n c đ nh.ố ầ ư ơ ả ổ ợ ể ả ấ ả ố ị
Nó nh m xây d ng nh ng tài s n cằ ự ữ ả ố đ nh m i, m r ng, xây d ng và hoànị ớ ở ộ ự
thi n k thu t c a tài s n c đ nh hi n có đ hi n đ i hoá công c s n xu t vàệ ỹ ậ ủ ả ố ị ệ ể ệ ạ ụ ả ấ
áp d ng nh ng quy trình k thu t m i. Chi phí xây d ng c b n trong nôngụ ữ ỹ ậ ớ ự ơ ả
nghi p có th chia thành ba nhóm: chi phí v xây d ng, chi phí v mua s mệ ể ề ự ề ắ
máy móc thi t b và chí phí xây d ng c b n khác.ế ị ự ơ ả
V n đ u t c b n là ngu n g c ch y u đ xây d ng v n c đ nh. Songố ầ ư ơ ả ồ ố ủ ế ể ự ố ố ị
gi a v nữ ố đ u t c b n và v n cầ ư ơ ả ố ố đ nh có s khác nhau v s l ng và ch tị ự ề ố ượ ấ
l ng. V s l ng, không ph i t t c v n đ u t c b n đ c th c hi n đ uượ ề ố ượ ả ấ ả ố ầ ư ơ ả ượ ự ệ ề
ph n ánh trong giá tr c a v n c đ nh. V m t ch t l ng, v n c đ nh là v nả ị ủ ố ố ị ề ặ ấ ượ ố ố ị ố
đ u t c b nầ ư ơ ả đ c s d ng vào s n xu t. Nghĩa là v nượ ử ụ ả ấ ố đ u tầ ư đã đ c muaượ
s m máy móc, thi t b , xây d ng các công trình, v n cây lâu năm, đàn giaắ ế ị ự ườ
súc c b n còn v n đ u t c b n m i là v n c đ nh ti m tàng.ơ ả ố ầ ư ơ ả ớ ố ố ị ề

Th c hi n đ u t c b n là bi n pháp ch y u đ phát tri n kinh t qu cự ệ ầ ư ơ ả ệ ủ ế ể ể ế ố
dân, trong đó có nông nghi p. Ph ng h ngệ ươ ướ đ u tầ ư đúng đ n có tác d ngắ ụ
quy tế đ nh trong vi c nâng cao năng su t lao đ ng, h giá thành s n ph m,ị ệ ấ ộ ạ ả ẩ
tăng nhanh kh i l ng nông s n, tăng tích lu ố ượ ả ỹ
Đ u t v n c b n có th th c hi n theo hai ph ng th c: chi u r ng vàầ ư ố ơ ả ể ự ệ ươ ứ ề ộ
chi u sâu. Đ u t v n theo chi u r ng là đ u t g n li n v i vi c tăng tài s n cề ầ ư ố ề ộ ầ ư ắ ề ớ ệ ả ố
đ nh trên c s trình đ k thu t và công ngh hi n có. Đ u t theo chi u sâu g nị ơ ở ộ ỹ ậ ệ ệ ầ ư ề ắ
v i vi c tăng tài s n c đ nh trên c s áp d ng k thu t m i và hi n đ i. ớ ệ ả ố ị ơ ở ụ ỹ ậ ớ ệ ạ
- Hi u qu v n đ u t .ệ ả ố ầ ư
Hi u qu v nệ ả ố đ u t c b n đ c xem xét trên hai m t: Hi u qu chungầ ư ơ ả ượ ặ ệ ả
(tuy t đ i) và hi u qu so sánh. Hi u qu chung c a v n đ u t ph n ánh quanệ ố ệ ả ệ ả ủ ố ầ ư ả
125
h gi a l ng giá tr s n l ng, t ng thu nh p và thu nh p thu n tuý v i v nệ ữ ượ ị ả ượ ổ ậ ậ ầ ớ ố
đ u t c b n. Nó cònầ ư ơ ả đ c xem xét trong ph n tăng thêm c a giá tr s nượ ầ ủ ị ả
l ng, t ng thu nh p và thu nh p thu n tuý v i ph n đ u t b sung. Hi u quượ ổ ậ ậ ầ ớ ầ ầ ư ổ ệ ả
so sánh ph n ánh hi u qu c a ph ng án này so v i ph ng án khác. Nó cóả ệ ả ủ ươ ớ ươ
th tính chung hi u qu cho c ngành nông nghi p, cho t ng ti u ngành trênể ệ ả ả ệ ừ ể
ph m vi c n c, t ng đ a ph ng, t ng xí nghi p. ạ ả ướ ừ ị ươ ừ ệ
Đ đánh giá hi u qu v n đ u t c b n trong nông nghi p có th s d ngể ệ ả ố ầ ư ơ ả ệ ể ử ụ
h th ng ch tiêu d i đây:ệ ố ỉ ướ
+ H s hi u qu v n đ u t : là quan h gi a t ng thu nh p và v n đ u t ,ệ ố ệ ả ố ầ ư ệ ữ ổ ậ ố ầ ư
nghĩa là l ng t ng thu nh pượ ổ ậ đ c t o ra do m tượ ạ ộ đ ng v nồ ố đ u t , tinh theoầ ư
công th c:ứ
+
H
hq
=
V M
V
dt

Trong đó: H
hq
: H s hi u qu v n đ u t .ệ ố ệ ả ố ầ ư
V+ M : T ng thu nh pổ ậ
V
dt
: V n đ u t .ố ầ ư
Ng i ta còn s d ng ch tiêu h s hi u qu v n đ u t b sung, là quanườ ử ụ ỉ ệ ố ệ ả ố ầ ư ổ
h gi a l ng t ng thu nh p b sung so v i l ng v nệ ữ ượ ổ ậ ổ ớ ượ ố đ u t b sung, tínhầ ư ổ
theo công th c:ứ
+
)
(V M
H
hq
=
V
dt
Trong đó: Hhp
(V + M)
: H s hi u qu đ u t b sungệ ố ệ ả ầ ư ổ
: T ng thu nh p b sungổ ậ ổ
V
dt
: L ng v n đ u t b sung.ượ ố ầ ư ổ
- Giá tr s n l ng tăng b sung trên m t đ n v chi phí s n xu t (bao g mị ả ượ ổ ộ ơ ị ả ấ ồ
chi phí v t ch t và lao đ ng) b sung, tính theo công th c.ậ ấ ộ ổ ứ
−
P P
P =

1 0
C
=
V
0
)
(C
1
+ V
1
) − (
0
126
Trong đó:
P
P
1
P
0
C
1
C
0
V
1
V
0
: Giá tr s n l ng b sungị ả ượ ổ
: Giá tr s n l ng thu đ c sau khi đ u t b sungị ả ượ ượ ầ ư ổ
: Giá tr s n l ng thu đ c tr c khi đ u t b sungị ả ượ ượ ướ ầ ư ổ

: Chi phí v t hoá sau khi đ u t b sungậ ầ ư ổ
: Chi phí v t hoá tr c khi đ u t b sungậ ướ ầ ư ổ
: Chi phí lao đ ng sau khi đ u t b sungộ ầ ư ổ
: Chi phí lao đ ng tr c khi đ u t b sungộ ướ ầ ư ổ
Ch tiêu này ph n ánh hi u qu đ u t v n thông qua vi c ti t ki m lao ỉ ả ệ ả ầ ư ố ệ ế ệ
đ ng s ng và lao đ ng v t hoá trên đ n v s n ph m.ộ ố ộ ậ ơ ị ả ẩ
+ L ng chi phí ti t ki m trên m t đ ng v n đ u t , tính theo công th c:ượ ế ệ ộ ồ ố ầ ư ứ
).
=
(
1
Z − Z p
I
th
V
dt
0
Trong đó: I
th
: L ng chi phí ti t ki m trên m t đ ng v n đ u t .ượ ế ệ ộ ồ ố ầ ư
Z
1
Z
0
P
: Giá thành s n ph m sau khi đ u t v nả ẩ ầ ư ố
: Giá thành s n ph m tr c khi đ u t v nả ẩ ướ ầ ư ố
: Giá tr s n l ngị ả ượ
V
dt

: V n đ u tố ầ ư
Ch tiêu ti t ki m l ng chi phí trên m t đ ng v n đ u t th ng đ c sỉ ế ệ ượ ộ ồ ố ầ ư ườ ượ ử
d ng r ng rãi trong tr ng h p xác đ nh hi u qu v n đ u t cho t ng m t,ụ ộ ườ ợ ị ệ ả ố ầ ư ừ ặ
t ng ph ng h ng c th .ừ ươ ướ ụ ể
- Th i h n thu h i v n đ u t , tính theo công th c:ờ ạ ồ ố ầ ư ứ
V
dt
V
th
=
M
Th i gian thu h i v n đ u t có ý nghĩa to l n. Th i h n thu h i ng n thì ờ ồ ố ầ ư ớ ờ ạ ồ ắ
hi u qu đ u t đ t cao. Ch tiêu này th ng s d ng khi xác đ nh hi u qu soệ ả ầ ư ạ ỉ ườ ử ụ ị ệ ả
sánh và l a ch n ph ng án.ự ọ ươ
127
3. V n l uố ư đ ng trong nông nghi p.ộ ệ
3.1 Khái ni m và c c u c a v n l uệ ơ ấ ủ ố ư đ ng trong nông nghi p.ộ ệ
Mu n ti n hành s n xu t kinh doanh, ngoài v n c đ nh, các xí nghi pố ế ả ấ ố ố ị ệ
nông nghi p còn c n có v n l u đ ng. Trong quá trình s n xu t, m t b ph nệ ầ ố ư ộ ả ấ ộ ộ ậ
c a đ i t ng lao đ ng chuy n vào s n ph m m i (nguyên li u) ho c b tiêuủ ố ượ ộ ể ả ẩ ớ ệ ặ ị
phí hoàn toàn và bi n m t hình thái v t ch t c a mình (nhiên li u). Giá tr c aế ấ ậ ấ ủ ệ ị ủ
đ i t ng lao đ ng k t h p v i giá tr lao đ ng s ng và chuy n vào s n ph mố ượ ộ ế ợ ớ ị ộ ố ể ả ẩ
m i đ c s n xu t, sauớ ượ ả ấ đó chuy n sang hình thái ti n t . Nh v y, v n l uể ề ệ ư ậ ố ư
đ ng đã chuy n t ph m vi s n xu t (d tr s n xu t) sang ph m vi l u thôngộ ể ừ ạ ả ấ ự ữ ả ấ ạ ư
(thành ph m, ti n thu đ c do tiêu thu s n ph m) sau đó l i quay v ph m vi ẩ ề ượ ả ẩ ạ ề ạ
s n xu t (d tr m i cho s n xu t). Theo ph ng th c đó, toàn b v n l uả ấ ự ữ ớ ả ấ ươ ứ ộ ố ư
đ ng đ c s d ng trong m i chu kỳ s n xu t c th và thay đ i hình th c v tộ ượ ử ụ ỗ ả ấ ụ ể ổ ứ ậ
ch t c a mình.ấ ủ
V y, v n l u đ ng là v n b ng ti n ng tr c đ d tr cho s n xu t, đậ ố ư ộ ố ằ ề ứ ướ ể ự ữ ả ấ ể
mua s m v t r ti n mau h ng và hình thành v n l u thông nh m đ m b o choắ ậ ẻ ề ỏ ố ư ằ ả ả

quá trình s n xu t và tiêu thu hàng hoá di n ra m t cách bình th ng.ả ấ ễ ộ ườ
Theo tính ch t tham gia c a các y u t vào quá trình s n xu t, v n l uấ ủ ế ố ả ấ ố ư
đ ng đ c chia thành ba b ph n, bao g m: V n l u đ ng d tr cho quá trìnhộ ượ ộ ậ ồ ố ư ộ ữ ữ
s n xu t, v n l u đ ng dùng trong quá trình s n xu t và v n l u đ ng dùngả ấ ố ư ộ ả ấ ố ư ộ
trong quá trình l u thông.ư
- V n l u đ ng d tr cho quá trình s n xu t là bi u hi n b ng ti n toànố ư ộ ữ ữ ả ấ ể ệ ằ ề
b nguyên nhiên v t li u, phân bón, thu c tr sâu, v t t cho s n xu t ph , phuộ ậ ệ ố ừ ậ ư ả ấ ụ
tùng d tr v.v Chu n b cho v s n xu t sau và nh ng v t t b o hi m nh mự ữ ẩ ị ụ ả ấ ữ ậ ư ả ể ằ
đ m b o cho quá trình s n xu t có th ti n hành m t cách liên t c. V n l uả ả ả ấ ể ế ộ ụ ố ư
đ ng n m trong quá trình d tr và b o hi m s n xu t đ c phân thành ba lo i:ộ ằ ữ ữ ả ể ả ấ ượ ạ
Lo i d tr cho b n thân xí nghi p nông nghi p t o ra, bao g m: gi ng câyạ ự ữ ả ệ ệ ạ ồ ố
tr ng, v t nuôi, th c ăn gia súc, phân bón h u c Lo i th hai là nh ng dồ ậ ứ ữ ơ ạ ứ ữ ự
tr mua t ngoài vào, bao g m: Phân bón, thu c tr sâu, ph tùng thay thữ ừ ồ ố ừ ụ ế
nhiên li u, d u m v.v Và lo i cu i cùng là nh ng d tr s n xu t do các xíệ ầ ỡ ạ ố ữ ự ữ ả ấ
128
nghi p nông nghi p vay ti n ngân hàng mua v t t k thu t. Do đ c đi m c aệ ệ ề ậ ư ỹ ậ ặ ể ủ
s n xu t nông nghi p, v n l u đ ng d tr và b o hi m s n xu t c n đ m b oả ấ ệ ố ư ộ ữ ữ ả ể ả ấ ầ ả ả
m c d tr c n thi t đ ho t đ ng đ c bình th ng. B n ch t c a d tr cũngứ ự ữ ầ ế ể ạ ộ ượ ườ ả ấ ủ ự ữ
có hai m t: M t m t nó đ m b o cho quá trình s n xu t đ c ti n hành thu nặ ộ ặ ả ả ả ấ ượ ế ậ
l i và liên t c. M t khác, d tr làm gi m b t tính linh ho t và tính tích c cợ ụ ặ ự ữ ả ớ ạ ự
c a v n l u đ ng trong ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a xí nghi p. Nh v yủ ố ư ộ ạ ộ ả ấ ủ ệ ư ậ
c n xác đ nh m c d tr t i thi u nh ng v n đ m b o cho xí nghi p ho t đ ngầ ị ứ ự ữ ố ể ư ẫ ả ả ệ ạ ộ
bình th ng.ườ
- V n l u đ ng trong quá trình s n xu t là bi u hi n b ng ti n c a nh ngố ư ộ ả ấ ể ệ ằ ề ủ ữ
s n ph m s n xu t d dang, bán thành ph m và nh ng chi phí ch phân b c aả ẩ ả ấ ở ẩ ữ ờ ổ ủ
ngành tr ng tr t, chăn nuôi và ngành ngh . Chi phí s n xu t d dang là chi phíồ ọ ề ả ấ ở
s n xu t đã b ra cho các s n ph m đang s n xu t mà ch a có thu ho ch. Chiả ấ ỏ ả ẩ ả ấ ư ạ
phí ch phân b là kho n chi phí đã b ra cho các ngành s n xu t các s n ph mờ ổ ả ỏ ả ấ ả ẩ
thu ho ch trong năm đó, nh chi phí c i t o và ki n thi t đ ng ru ng, chi phíạ ư ả ạ ế ế ồ ộ
v t r ti n mau h ng Vi c tăng v n l u đ ng dùng trong quá trình s n xu tậ ẻ ề ỏ ệ ố ư ộ ả ấ

đ c coi là h p lý n u nó thúc đ y làm tăng kh i l ng công vi c hoàn thành,ượ ợ ế ẩ ố ượ ệ
ch không ph i do tăng t ng đ n v kh i l ng công vi c.ứ ả ừ ơ ị ố ượ ệ
- V n l u đ ng n m trong quá trình l u thông g m có nh ng kho n nôngố ư ộ ằ ư ồ ữ ả
s n hàng hoá, v n b ng ti n và v n trong thanh toán.ả ố ằ ề ố
C c u v n l u đ ng ph thu c vào chuyên môn hoá s n xu t m t đ a ơ ấ ố ư ộ ụ ộ ả ấ ở ộ ị
ph ng, m i vùng c a đ t n c và nó s thay đ i tuỳ thu c vào s phát tri nươ ỗ ủ ấ ướ ẽ ổ ộ ự ể
c a c s v t ch t - k thu t trong nông nghi p.ủ ơ ở ậ ấ ỹ ậ ệ
V n l u đ ng trong xí nghi p nông nghi p không ng ng tăng lên, trongố ư ộ ệ ệ ừ
đó ph n v n n m trong lĩnh v c s n xu t th ng tăng v t so v i ph n v nầ ố ằ ự ả ấ ườ ượ ớ ầ ố
trong lĩnh v c l u thông. V i s phát tri n c a c s v t ch t - k thu t trongự ư ớ ự ể ủ ơ ở ậ ấ ỹ ậ
nông nghi p kèm theo s tăng lên c a v n l u đ ng c n cho d tr v phệ ự ủ ố ư ộ ầ ự ữ ề ụ
tùng thay th và s a ch a, phân bón hoá h c v.v. Có th h th p t tr ng v nế ử ữ ọ ể ạ ấ ỷ ọ ố
l u đ ng giành cho d tr các lo i v t t b ng cách c i thi n công tác cung ngư ộ ự ữ ạ ậ ư ằ ả ệ ứ
v t t k thu t. Ph n v n l u đ ng trong lĩnh v c l u thông hàng năm cũng tăngậ ư ỹ ậ ầ ố ư ộ ự ư
129
lên. S tăng tuy t đ i c a v n l u đ ng trong giai đo n l u thông là k t qu c aố ệ ố ủ ố ư ộ ạ ư ế ả ủ
n n nông nghi p thâm canh. ề ệ ở đây c n l u ý hình th c tích c c, c đ ng c a v nầ ư ứ ự ơ ộ ủ ố
l u đ ng trong l u thông là ti n m t có tài kho n g i ngân hàng, vì nó ch ngư ộ ư ề ặ ở ả ử ứ
t đã hoàn thành chu kỳ s n xu t và b t đ u chu kỳ s n xu t m i. ỏ ả ấ ắ ầ ả ấ ớ
3.2 Hi u qu kinh t s d ng v n l uệ ả ế ử ụ ố ư đ ng trong xí nghi p.ộ ệ
Trong xí nghi p nông nghi p, v n l u đ ng đ m b m tính không ng ngệ ệ ố ư ộ ả ả ừ
c a quá tình tái s n xu t, nó nh m th c hi n s ti t ki m l n nh t v v n và chiủ ả ấ ằ ự ệ ự ế ệ ớ ấ ề ố
phí t i thi u v tài s n l u đ ng.ố ể ề ả ư ộ
V n l u đ ng khi tham gia trong quá trình s n xu t đã th c hi n vòngố ư ộ ả ấ ự ệ
tu n hoàn không ng ng. Nó liên t c tr i qua các giai đo n khác nhau c a vòngầ ừ ụ ả ạ ủ
tu n hoàn v i s thay đ i v hình th c ti n t , hình th c s n xu t và hình th cầ ớ ự ổ ề ứ ề ệ ứ ả ấ ứ
hàng hoá. Sau khi k t thúc vòng tu n hoàn th nh t, l i b t đ u vòng tu n hoànế ầ ứ ấ ạ ắ ầ ầ
th hai và ti p theo. M i vòng tu n hoàn là m t chu chuy n ho c m t vòngứ ế ỗ ầ ộ ể ặ ộ
quay c a v n l u đ ng là v n đ ng không ng ng.ủ ố ư ộ ậ ộ ừ
Bi u hi n c th c a chu chuy n v n l u đ ng là t c đ v n đ ng c a nó,ể ệ ụ ể ủ ể ố ư ộ ố ộ ậ ộ ủ

m t m t ph n ánh s vòng quay c a v n l u đ ng và m t khác ph n ánh đ dàiộ ặ ả ố ủ ố ư ộ ặ ả ộ
th i gian c a m t vòng quay. T c đ chu chuy n c a v n l u đ ng th hi n k tờ ủ ộ ố ộ ể ủ ố ư ộ ể ệ ế
qu s d ng v n l u đ ng, đ c tr ng cho vi c t ch c quá trình s n xu t, tả ử ụ ố ư ộ ặ ư ệ ổ ứ ả ấ ổ
ch c tiêu th s n ph m và t ch c cung ng t li u s n xu t. T cứ ụ ả ẩ ổ ứ ứ ư ệ ả ấ ố đ chuộ
chuy n c a v n l uể ủ ố ư đ ng qua các giai đo n c a quá trình s n xu t l u thôngộ ạ ủ ả ấ ư
càng l n bao nhiêu thì l ng v n l u đ ng c n cho quá trình s n xu t và tiêuớ ượ ố ư ộ ầ ả ấ
th s n ph m ngày càng ít b y nhiêu và hi u qu s d ng v n l u đ ng càngụ ả ẩ ấ ệ ả ử ụ ố ư ộ
cao b y nhiêu.ấ
T nh ng quan đi m nêu trên, nh ng ch tiêu đánh giá hi u qu s d ng v nừ ữ ể ữ ỉ ệ ả ử ụ ố
l u đ ng thông qua các ch tiêu xác đ nh t c đ chu chuy n v n l u đ ng. ư ộ ỉ ị ố ộ ể ố ư ộ
- H s luân chuy n, xác đ nh theo công th c sau.ệ ố ể ị ứ
P
tt
H
lch
= Bldbq
130
Trong đó:
H
: H s luân chu enệ ố ỷ
P
tt
: Giá tr s n l ng tiêu thị ả ượ ụ
Bldbq : S d v n l u đ ng bình quânố ư ố ư ộ
H s luân chuy n ph n ánh quan h so sánh hai đ i l ng; Giá tr s nệ ố ể ả ệ ạ ượ ị ả
l ng tiêu th và s d v n l uượ ụ ố ư ố ư đ ng bình quân. Nó ph n ánh s vòng quayộ ả ố
c a v n l u đ ng trung bình trong năm, s vòng quay càng l n càng t t.ủ ố ư ộ ố ớ ố
- H s đ m b o là ch tiêu ngh ch đ o c a h s luân chuy n, là quan hệ ố ả ả ỉ ị ả ủ ệ ố ể ệ
so sánh gi a s d v n l u đ ng c n thi t đ t o ra m t ho c 1000 đ ng giá trữ ố ư ố ư ộ ầ ế ể ạ ộ ặ ồ ị
s n l ng th c hi n. H s này càng nh càng t t, theo công th c sau:ả ượ ự ệ ệ ố ỏ ố ứ

Vldbq
H =
db
P
tt
- Đ dài vòng quay c a v n l u đ ng, theo công th c sau:ộ ủ ố ư ộ ứ
V
Trong đó:
=
360 ngày
P
tt
Vldbq
=
360. Vldbq
P
tt
V
q
P
tt
: Đ dài vòng quay (tính theo đ n v ngày)ộ ơ ị
: S vòng quay trung bình c a v n l u đ ngố ủ ố ư ộ
Vldba : V n l u đ ng bình quân.ố ư ộ
Trong quá trình s d ng v n l u đ ng, n u s vòng quay c a v n tăngử ụ ố ư ộ ế ố ủ ố
lên, đ dài th i gian c a m i vòng quay ng n thì v n l uộ ờ ủ ỗ ắ ố ư đ ngộ đ c gi iượ ả
phóng nhanh, t c là hi u qu s d ng v n l u đ ng đ c tăng lên.ứ ệ ả ử ụ ố ư ộ ượ
4. Bi n pháp t o v n và s d ng có hi u qu v n s n xu t trong nôngệ ạ ố ử ụ ệ ả ố ả ấ
nghi p.ệ
4.1 Bi n pháp t o v n.ệ ạ ố

V n, huyố đ ng v n luôn luôn là v nộ ố ấ đ có tính quy t đ nh đ n s phátề ế ị ế ự
tri n kinh t nói chung và ho t đ ng c a các xí nghi p, trang tr i, h nông dânể ế ạ ộ ủ ệ ạ ộ
131
nói riêng. C ch bao c p v n kéo dài trong nhi u năm đã làm cho doanhơ ế ấ ố ề
nghi p nông nghi p l i và d a vào ngu n v n c p phát c a ngân sách và v nệ ệ ỷ ạ ự ồ ố ấ ủ ố
vay ngân hàng, ch a huy đ ng các ngu n v n khác đ đ u t phát tri n s nư ộ ồ ố ể ầ ư ể ả
xu t. Thi u v n đã gây nhi u tr ng i đ i v i s n xu t nông nghi p. Quá trìnhấ ế ố ề ở ạ ố ớ ả ấ ệ
chuy n t bao c p sang ho ch toán kinh t , m r ng quy n t ch tài chính c aể ừ ấ ạ ế ở ộ ề ự ủ ủ
xí nghi p, v nệ ấ đ t o v n và huyề ạ ố đ ng v nộ ố đáp ng yêu c u s n xu t nôngứ ầ ả ấ
nghi p, c n th c hi n các bi n pháp ch y u sau đây:ệ ầ ự ệ ệ ủ ế
- Phát huy s c m nh t ng h p c a n n kinh t nhi u thành ph n đ t oứ ạ ổ ợ ủ ề ế ề ầ ể ạ
v n cho s n xu t nông nghi p.ố ả ấ ệ
S d ng các thành ph n kinh t vào vi c đ y m nh s n xu t nông nghi pử ụ ầ ế ệ ẩ ạ ả ấ ệ
hàng hoá cho phép khai thác có hi u qu các ngu n v n đ đ u t phát tri nệ ả ồ ố ể ầ ư ể
nông nghi p. Cùng v i vi c khai thác ti m năng v n s n có trong các thànhệ ớ ệ ề ố ẵ
ph n kinh t , đ y m nh quá trình liên doanh, liên k t gi a các thành ph n kinhầ ế ẩ ạ ế ữ ầ
t nh m khai thác và s d ng có hi u qu tài nguyên v đ t đai, khí h u, laoế ằ ử ụ ệ ả ề ấ ậ
đ ng, cây tr ng và v t nuôi phong phú n c ta.ộ ồ ậ ở ướ
- Th c hi n chuyên môn hoá s n xu t k t h p phát tri n t ng h p t ngự ệ ả ấ ế ợ ể ổ ợ ở ừ
vùng và trong các xí nghi p, t ng trang tr i là bi n pháp t o v n quan tr ngệ ừ ạ ệ ạ ố ọ
c a nông nghi p.ủ ệ
Do nh ng đ c đi m c a s n xu t nông nghi p, chuyên môn hoá s n xu tữ ặ ể ủ ả ấ ệ ả ấ
nông nghi p ph i k t h p v i phát tri n t ng h p, v a đ l i d ng đ y đ đi uệ ả ế ợ ớ ể ổ ợ ừ ể ợ ụ ầ ủ ề
ki n t nhiên, t li u s n xu t và s c lao đ ng, v a t o ra các ngu n thu nh pệ ự ư ệ ả ấ ứ ộ ừ ạ ồ ậ
t ng đ i đ ng đ u gi a các tháng trong năm. Đó là bi n pháp t o v n t i ch ,ươ ố ồ ề ữ ệ ạ ố ạ ỗ
đáp ng k p th i cho s n xu t và tăng hi u qu s d ng v n.ứ ị ờ ả ấ ệ ả ử ụ ố
- T ng b c th c hi n c ph n hoá trong nông nghi p ừ ướ ự ệ ổ ầ ệ
Ti n hành c ph n hoá trong nông nghi p là nh m đ y nhanh quá trìnhế ổ ầ ệ ằ ẩ
tích t và t p trung v n đ phát tri n s n xu t và l u thông hàng hoá nông s n.ụ ậ ố ể ể ả ấ ư ả
Đ ng th i gi i quy t t t c ch qu n lý v n, phân đ nh rõ quy n c a ng i sồ ờ ả ế ố ơ ế ả ố ị ề ủ ườ ở

h u tài s n, quy n c a ng i s d ng tài s n và quy n qu n lý c a Nhà n c, ữ ả ề ủ ườ ử ụ ả ề ả ủ ướ
nó còn nâng cao trách nhi m làm ch c a ng i s h u c ph n, thúc đ y ho tệ ủ ủ ườ ở ữ ổ ầ ẩ ạ
132
đ ng s n xu t c a xí nghi p có hi u qu .ộ ả ấ ủ ệ ệ ả
C n ti p t c nghiên c u và m r ng c ph n hoá m t s doanh nghi pầ ế ụ ứ ở ộ ổ ầ ở ộ ố ệ
nông nghi p Nhà n c theo hình th c bao g m: c ph n hoá Nhà n c, cệ ướ ứ ồ ổ ầ ướ ổ
ph n doanh nghi p và c ph n cá nhân. Đ i v i nông thôn c i ti n ho t đ ngầ ệ ổ ầ ố ớ ả ế ạ ộ
c a tín d ng nông thôn nh m thu hút ngu n ti n nhàn r i c a dân c vào phátủ ụ ằ ồ ề ỗ ủ ư
tri n s n xu t theo h ng các h góp v n cùng kinh doanh theo ki u "Công tyể ả ấ ướ ộ ố ể
c ph n" trên c s t nguy n và t qu n theo đúng pháp lu t v th l qu n lýổ ầ ơ ở ự ệ ự ả ậ ề ể ệ ả
ti n t c a Nhà n c. ề ệ ủ ướ
- Đ y m nh h p tác đ u t v i n c ngoài đ thu hút ngu n v n vào phátẩ ạ ợ ầ ư ớ ướ ể ồ ố
tri n nông nghi p.ể ệ
Ti m năng n n nông nghi p nhi t đ i to l n và đang là môi tr ng thu nề ề ệ ệ ớ ớ ườ ậ
l i đ thu hút ngu n v n n c ngoài vào h p tác đ u t phát tri n nông nghi p,ợ ể ồ ố ướ ợ ầ ư ể ệ
nh tr ng và ch bi n s n ph m các lo i cây đ c s n cà phê, cao su, chè, cácư ồ ế ế ả ẩ ạ ặ ả
lo i cây ăn qu , nuôi tôm, ch bi n nông, lâm thu s n.v.v.ạ ả ế ế ỷ ả
4.2 Nh ng bi n pháp ch y uữ ệ ủ ế đ nâng cao hi u qu s d ng v n trongể ệ ả ử ụ ố
nông nghi p.ệ
Trong nh ng năm qua Nhà n c đã dành cho nông nghi p m t l ng v nữ ướ ệ ộ ượ ố
l n, hàng năm v n đ u t xây d ng c b n cho nông nghi p đã chi m t lớ ố ầ ư ự ơ ả ệ ế ỷ ệ
đáng k trong toàn b n n kinh t qu c dân và ngân hàng th ng m i đã cho ể ộ ề ế ố ươ ạ
các doanh nghi p nông nghi p, các h nông thôn, các trang tr i vay m t kh iệ ệ ộ ạ ộ ố
l ng v n l n. Vì th , nâng cao hi u qu s d ng v n là đi u ki n ch y u đượ ố ớ ế ệ ả ử ụ ố ề ệ ủ ế ể
nâng cao hi u qu s n xu t nông nghi p. Đ nâng cao hi u qu s d ng v nệ ả ả ấ ệ ể ệ ả ử ụ ố
c n th c hi n các bi n pháp ch y u sau:ầ ự ệ ệ ủ ế
- Tr c h t ph i xác đ nh đúng đ n ph ng h ng đ u t v n.ướ ế ả ị ắ ươ ướ ầ ư ố
Ph i xu t phát t ph ng h ng b trí c c u s n xu t nông nghi p đả ấ ừ ươ ướ ố ơ ấ ả ấ ệ ể
xác đ nh c c u đ u t cho phù h p, trên c s đó l a ch n ph ng án đ u tị ơ ấ ầ ư ợ ơ ở ự ọ ươ ầ ư
v n t i u. Nông nghi p đ c coi là m t tr n hàng đ u c n t p trung gi i quy tố ố ư ệ ượ ặ ậ ầ ầ ậ ả ế

nh m đ m b o nhu c u l ng th c và th c ph m cho xã h i, nguyên li u choằ ả ả ầ ươ ự ự ẩ ộ ệ
133
công nghi p và là ngu n xu t kh u quan tr ng. V n xây d ng c b n ph i t pệ ồ ấ ẩ ọ ố ự ơ ả ả ậ
trung gi i quy t nh ng nhi m v to l n đó, trong t ng giai đo n t p trung vàoả ế ữ ệ ụ ớ ừ ạ ậ
cây gì, con gì, vùng nào là c nở ầ đ c tính toán và l a ch n m t cách đúngượ ự ọ ộ
đ n.ắ
- Trong đ u t v n, ph i gi i quy t t t m i quan h gi a khôi ph c, c iầ ư ố ả ả ế ố ố ệ ữ ụ ả
t o và xây d ng m i m t cách hài hoà và có hi u qu . Đ u t v n ph i t pạ ự ớ ộ ệ ả ầ ư ố ả ậ
trung, thi công d t đi m s m đ a vào s n xu t nh m phát huy tác d ng t t c aứ ể ớ ư ả ấ ằ ụ ố ủ
v n đ u t .ố ầ ư
- Xây d ng c c u v n c đ nh h p lý bao g m c c u v n c đ nh có tínhự ơ ấ ố ố ị ợ ồ ơ ấ ố ố ị
ch t s n xu t và phi s n xu t v t ch t, c c u h p lý các y u t trong v n cấ ả ấ ả ấ ậ ấ ơ ấ ợ ế ố ố ố
đ nh đ s d ng đ yđ và có hi u qu các tài s n c đ nh đã đ c trang b ,ị ể ử ụ ầ ủ ệ ả ả ố ị ượ ị
tránh tình tr ng m t cân đ i trong dây chuy n s n xu t, gây nên lãng phí l n. ạ ấ ố ề ả ấ ớ
Th c hi n t t kh u hao tài s n c đ nh và qu kh u hao. Coi tr ng vi c c i t o,ự ệ ố ấ ả ố ị ỹ ấ ọ ệ ả ạ
trang b l i máy móc thi t b nh m nâng cao năng l c s n xu t và s d ng có ị ạ ế ị ằ ự ả ấ ử ụ
hi u qu tài s n c đ nh trong các doanh nghi p nông nghi p.ệ ả ả ố ị ệ ệ
- Xây d ng đ nh m c đúng đ n và qu n lý v n l u đ ng theo đ nh m c, ự ị ứ ắ ả ố ư ộ ị ứ
qu n lý t t v t li u, s n ph m d tr , d ng c thông th ng, chi phí s n xu tả ố ậ ệ ả ẩ ự ữ ụ ụ ườ ả ấ
d dang, chi phí ch phân b , thành ph m, ti n m t v.v ở ờ ổ ẩ ề ặ
- T ch c t t vi c cung ng v t t , đ m b o v t t c n thi t và k p th i, h nổ ứ ố ệ ứ ậ ư ả ả ậ ư ầ ế ị ờ ạ
ch v t t b đ ng. Ph n đ u h th p chi phí s n xu t trên đ n v kh i l ngế ậ ư ị ứ ộ ấ ấ ạ ấ ả ấ ơ ị ố ượ
công vi c và trên đ n v s n ph m. T ch c t t vi c tiêu th s n ph m và côngệ ơ ị ả ẩ ổ ứ ố ệ ụ ả ẩ
tác thanh toán đ thu h i v n k p th i. Tăng c ng công tác ki m soát tài s n l uể ồ ố ị ờ ườ ể ả ư
đ ng, nêu cao k lu t tài chính, tránh tình tr ng chi m d ng v n l n nhau.ộ ỷ ậ ạ ế ụ ố ẫ
134
Tóm t t ch ngắ ươ
1. T t c các ngu n tài nguyên hi n đang đ c s d ng ho c có th đ cấ ả ồ ệ ượ ử ụ ặ ể ượ
s d ng vào s n xu t c a c i v t ch t ho c d ch vử ụ ả ấ ủ ả ậ ấ ặ ị ụ đ c g i là các y u tượ ọ ế ố
ngu n l c. Các y u t ngu n l c có th t n t i d i hình thái v t ch t ho cồ ự ế ố ồ ự ể ồ ạ ướ ậ ấ ặ

d i hình thái giá tr . Trong nông nghi p xét theo hình thái hi n v t, các y u tướ ị ệ ệ ậ ế ố
ngu n l c bao g m 5 nhóm y u t . Ngu n nhân l c, các ph ng ti n c khí,ồ ự ồ ế ố ồ ự ươ ệ ơ
ngu n l c sinh h c, các ph ng ti n hoá h c, ngu n đ t đai. Nh ng đ c đi mồ ự ọ ươ ệ ọ ồ ấ ữ ặ ể
c a các y u t ngu n l c s d ng vào nông nghi p g n li n v i các đ c đi mủ ế ố ồ ự ử ụ ệ ắ ề ớ ặ ể
c a s n xu t nông nghi p. Các y u t ngu n l c có vai trò to l n trong vi củ ả ấ ệ ế ố ồ ự ớ ệ
tăng tr ng và phát tri n nông nghi p. Vi c s d ng ti t ki m và có hi u quưở ể ệ ệ ử ụ ế ệ ệ ả
các y u t ngu n l c c a s n xu t nông nghi p là t t y u khách quan, đòi h iế ố ồ ự ủ ả ấ ệ ấ ế ỏ
các c s nông nghi p coi tr ng vi c b o v và phát tri n h p lý, đ m b o m iơ ở ệ ọ ệ ả ệ ể ợ ả ả ố
quan h hài hoà gi a các y u t ngu n l c. ệ ữ ế ố ồ ự
2. Ru ng đ t là t li u s n xu t ch y u trong nông nghi p, khác v i cácộ ấ ư ệ ả ấ ủ ế ệ ớ
t li u s n xu t khác ch : s l ng di n tích ru ng đ t có h n nh ng s c s nư ệ ả ấ ở ỗ ố ượ ệ ộ ấ ạ ư ứ ả
xu t c a ru ng đ t không b gi i h n, có v trí cấ ủ ộ ấ ị ớ ạ ị ố đ nh và ch t l ng khôngị ấ ượ
đ ng đ u, không b hao mòn và đào th i kh i quá trình s n xu t, n u s d ngồ ề ị ả ỏ ả ấ ế ử ụ
h p lý thì ch t l ng ru ng đ t đ c nâng lên. Qu ru ng đ t c a Vi t Nam ợ ấ ượ ộ ấ ượ ỹ ộ ấ ủ ệ
không l n, m c bình quân ru ng đ t đ u ng i th p, b phân chia manh múnớ ứ ộ ấ ầ ườ ấ ị
v.v Đ nâng cao hi u qu s d ng ru ng đ t c n thi t ph i ti n hành đánh giáể ệ ả ử ụ ộ ấ ầ ế ả ế
đ t đai theo s l ng, ch t l ng và các đi u ki n g n v i đ t đai, khai thácấ ố ượ ấ ượ ề ệ ắ ớ ấ
chi u sâu c a ru ng đ t và m r ng thêm di n tích b ng cách khai hang vàề ủ ộ ấ ở ộ ệ ằ
tăng v , chuy n đ i ru ng đ t b ng cách đ n đi n đ i th a, t p trung ru ng đ tụ ể ổ ộ ấ ằ ồ ề ổ ử ậ ộ ấ
vào nh ng h s n xu t gi i v.v ữ ộ ả ấ ỏ
3. Ngu n nhân l c trong nông nghi p là t ng th s c lao đ ng tham giaồ ự ệ ổ ể ứ ộ
ho t đ ng s n xu t nông nghi p. Ngu n nhân l c trong nông nghi p có đ cạ ộ ả ấ ệ ồ ự ệ ặ
đi m riêng, tr c h t mang tính th i v cao là nét đ c thù đi n hình, là th laoể ướ ế ờ ụ ặ ể ứ
đ ng t t y u, xu h ng có tính quy lu t là không ng ng gi m v s l ng laoộ ấ ế ướ ậ ừ ả ề ố ượ
đ ng tuy t đ i và t ng đ i và đ c chuy n sang các ngành khác. Ngu n nhânộ ệ ố ươ ố ượ ể ồ
135
l c trong nông nghi p Vi t Nam đang chi m t tr ng l n trong t ng lao đ ngự ệ ệ ế ỷ ọ ớ ổ ộ
xã h i, nh ng phân b không đ u gi a các ngành trong n i b nông nghi p vàộ ư ố ề ữ ộ ộ ệ
các vùng trong c n c. Vi c d th a lao đ ng và thi u vi c làm đang là v nả ướ ệ ư ừ ộ ế ệ ấ
đ n i c m và thu hút s quan tâm c a chính quy n các c p Trung ng vàề ổ ộ ự ủ ề ấ ở ươ

đ a ph ng cũng nh gi i nghiên c u khoa h c. Đ s d ng h p lý và có hi uị ươ ư ớ ứ ọ ể ử ụ ợ ệ
qu ngu n nhân l c trong nông nghi p c n thi t ph i xây d ng c c u kinh tả ồ ự ệ ầ ế ả ự ơ ấ ế
h p lý, phân b và phân b l i lao đ ng h p lý, k t h p bi n pháp thâm canh, ợ ố ố ạ ộ ợ ế ợ ệ
khai hoang và tăng v , phát tri n công nghi p nông thôn, c i ti n t ch c lao ụ ể ệ ả ế ổ ứ
đ ng, v.v ộ
4. V n là ngu n l c h n ch đ i v i các ngành kinh t nói chung, đ i v iố ồ ự ạ ế ố ớ ế ố ớ
nông nghi p nói riêng. V n s n xu t nông nghi p có nh ng đ c đi m đ cệ ố ả ấ ệ ữ ặ ể ượ
phân bi t v i các ngành kinh t khác. Đ ti n hành s n xu t kinh doanh c nệ ớ ế ể ế ả ấ ầ
thi t ph i ng tr c m t s ti n nh t đ nh đ mua s m t li u lao đ ng,trongế ả ứ ướ ộ ố ề ấ ị ể ắ ư ệ ộ
quá trình s d ng các t li u lao đ ng này không thay đ i hình thái v t ch tử ụ ư ệ ộ ổ ậ ấ
ban đ u và tham gia vào nhi u chu kỳ s n xu t s n ph m m i theo m c đ haoầ ề ả ấ ả ẩ ớ ứ ộ
mòn, ph n v n ng tr c đó đ c g i là v n c đ nh. V n c đ nh đ c phânầ ố ứ ướ ượ ọ ố ố ị ố ố ị ượ
theo ch c năng, theo công d ng t ng y u t v.v tái s n xu t v n c đ nh chứ ụ ừ ế ố ả ấ ố ố ị ủ
y u th c hi n b ng hai ph ng th c; thông qua qu kh u hao và thông qua đ uế ự ệ ằ ươ ứ ỹ ấ ầ
t xây d ng c b n. Hi u qu s d ng v n c đ nh và v n đ u t c b n đ cư ự ơ ả ệ ả ử ụ ố ố ị ố ầ ư ơ ả ượ
đo l ng b ng m t h th ng các ch tiêu. Ngoài v n c đ nh mu n ti n hànhượ ằ ộ ệ ố ỉ ố ố ị ố ế
s n xu t kinh doanh c n có v n l u đ ng. V n l u đ ng là v n b ng ti n ngả ấ ầ ố ư ộ ố ư ộ ố ằ ề ứ
tr c đ xây d ng d tr cho s n xu t, đ mua s m v t r ti n mau h ng vàướ ể ự ự ữ ả ấ ể ắ ậ ẻ ề ỏ
hàng hoá di n ra m t cách bình th ng. Theo tính ch t tham gia c a các y u tễ ộ ườ ấ ủ ế ố
vào quá trình s n xu t, v n l u đ ng g m ba b ph n c u thành và hi u qu sả ấ ố ư ộ ồ ộ ậ ấ ệ ả ử
d ng v n l u đ ng trong nông nghi p đ c đo l ng b ng h th ng các chụ ố ư ộ ệ ượ ườ ằ ệ ố ỉ
tiêu. Có nhi u bi n pháp t o v n và s d ng có hi u qu c a v n s n xu tề ệ ạ ố ử ụ ệ ả ủ ố ả ấ
trong nông nghi pệ
136
Câu h i ôn t pỏ ậ
1. Trình bày vai trò các y u t ngu n l c trong tăng tr ng và phát tri nế ố ồ ự ưở ể
nông nghi pệ
2. Phân tích v trí và đ c đi m c a ru ng đ t trong nông nghi pị ặ ể ủ ộ ấ ệ
3. Làm gì đ s d ng đ y đ và h p lý ru ng đ t trong nông nghi p?ể ử ụ ầ ủ ợ ộ ấ ệ
4. Th nào là y u t ngu n nhân l c trong nông nghi p? Phân tích xuế ế ố ồ ự ệ

h ng ngu n nhân l c trong nông nghi p.ướ ồ ự ệ
5. Đ s d ng đ yể ử ụ ầ đ và h p lý ngu n nhân l c trong nông nghi p c nủ ợ ồ ự ệ ầ
th c hi n nh ng bi n pháp gì?ự ệ ữ ệ
6. Th nào là v n s n xu t trong nông nghi p? Phân tích nh ng đ c đi mế ố ả ấ ệ ữ ặ ể
c a v n s n xu t trong nông nghi p.ủ ố ả ấ ệ
7. Th nào là v n c đ nh trong nông nghi p? Phân tích ph ng th c ti nế ố ố ị ệ ươ ứ ế
hành tái s n xu t v n c đ nh trong nông nghi p.ả ấ ố ố ị ệ
8. Th nào là v n l u đ ng trong nông nghi p? Phân tích các y u t c uế ố ư ộ ệ ế ố ấ
thành v n l u đ ng trong nông nghi p.ố ư ộ ệ
9. Trình bày nh ng bi n pháp t o v n và s d ng v n s n xu t trong nôngữ ệ ạ ố ử ụ ố ả ấ
nghi p có hi u qu .ệ ệ ả
137
Ch ng 5 ươ
Ti n b khoa h c - công ngh trong nôngế ộ ọ ệ
nghi pệ
I. Khái ni m vàệ đ cặ đi mể
1. Nh ng khái ni m:ữ ệ
- L ch s xã h i loài ng i đã tr i qua nh ng giai đo n phát tri n khácị ử ộ ườ ả ữ ạ ể
nhau t th i kỳ mông mu i, th i kỳ đ đá, th i kỳ đ đ ng cho đ n th i kỳừ ờ ộ ờ ồ ờ ồ ồ ế ờ
c a cu c cách m ng khoa h c - k thu t hi n đ i ngày nay. Đ đ t đ c nh ngủ ộ ạ ọ ỹ ậ ệ ạ ể ạ ượ ữ
"n c thang" ti n b trong quá trình phát tri n nh trên, con ng i t ch lấ ế ộ ể ư ườ ừ ỗ ệ
thu c vào t nhiên, đ n ch v n lên nh n th c qui lu t khách quan c a tộ ự ế ỗ ươ ậ ứ ậ ủ ự
nhiên, ti n t i chinh ph c t nhiên đáp ng nhu c u phát tri n ngày càng caoế ớ ụ ự ứ ầ ể
c a mình. Nh vủ ư ậy, khoa h cọ theo nghĩa chung nh t là h th ng nh ng ki nấ ệ ố ữ ế
th c, hi u bi t c a con ng i v qui lu t v n đ ng và phát tri n khách quanứ ể ế ủ ườ ề ậ ậ ộ ể
c a t nhiên, xã h i và t duy. ủ ự ộ ư Công nghệ theo nghĩa chung nh t là t p h pấ ậ ợ
nh ng hi u bi t v các ph ng th c và ph ng pháp h ng vào c i t o tữ ể ế ề ươ ứ ươ ướ ả ạ ự
nhiên, ph c v các nhu c u con ng i. Ngày nay thu t ng "công ngh " đ cụ ụ ầ ườ ậ ữ ệ ượ
s d ng r t ph bi n trong các lĩnh v c s n xu t khác nhau. Ví d : Công nghử ụ ấ ổ ế ự ả ấ ụ ệ
hoá d u, công ngh đóng tàu, công ngh chăn nuôi, công ngh gen, công nghầ ệ ệ ệ ệ

sinh h c Nh v y, khái ni m "công ngh " cũng là t p h p nh ng hi u bi tọ ư ậ ệ ệ ậ ợ ữ ể ế
c a con ng i, nh ng không ph i là nh ng hi u bi t hay nh n th c s v tủ ườ ư ả ữ ể ế ậ ứ ự ậ
khách quan nói chung, mà là nh ng hi u bi tữ ể ế đã đ c chuy n hoá thànhượ ể
ph ng th c và ph ng pháp s n xu t, nh ng hi u bi t đã đ c "v t ch t hoá" ươ ứ ươ ả ấ ữ ể ế ượ ậ ấ
trong công c lao đ ng, đ i t ng lao đ ng, trong qui trình công ngh ho c k tụ ộ ố ượ ộ ệ ặ ế
tinh l i thành k năng, k x o hay cách th c k t h p các y u t đ u vào saoạ ỹ ỹ ả ứ ế ợ ế ố ầ
cho có hi u qu nh t c a ng i lao đ ng trong ho t đ ng s n xu t.ệ ả ấ ủ ườ ộ ạ ộ ả ấ
Cũng có s phân bi t gi a hai khái ni m k thu t và công ngh . Kự ệ ữ ệ ỹ ậ ệ ỹ
thu t th ng đ c hi u là m t t p h p các máy móc, thi t b cũng nh hậ ườ ượ ể ộ ậ ợ ế ị ư ệ
th ng các ph ng ti n đ c dùng đ s n xu t hay ph c v các nhu c u khácố ươ ệ ượ ể ả ấ ụ ụ ầ
138
c a xã h i. Nh v y khi nói đ n k thu t ng i ta th ng nghĩ ngay đ n y u tủ ộ ư ậ ế ỹ ậ ườ ườ ế ế ố
quan tr ng nh t là máy móc thi t b , t c là các công c lao đ ng. Tuỳ theo vi cọ ấ ế ị ứ ụ ộ ệ
công c lao đ ng đ c s d ng là th công hay c khí mà ng i ta g i đó là ụ ộ ượ ử ụ ủ ơ ườ ọ
n n s n xu t có k thu t th công hay k thu t c gi i. Gi a k thu t và côngề ả ấ ỹ ậ ủ ỹ ậ ơ ớ ữ ỹ ậ
ngh có m i liên quan m t thi t v i nhau. Sáng t o ra m t công ngh m iệ ố ậ ế ớ ạ ộ ệ ớ
th ng kéo theo s đ i m i k thu t, đòi h i nh ng ph ng ti n k thu t m iườ ự ổ ớ ỹ ậ ỏ ữ ươ ệ ỹ ậ ớ
đ th c hi n nó. Ng c l i, s đ i m i k thu t th ng đ c t o ra b i nh ngể ự ệ ượ ạ ự ổ ớ ỹ ậ ườ ượ ạ ở ữ
công ngh m i và đ n l t nó k thu t m i thúc đ y vi c hoàn thi n h n vàệ ớ ế ượ ỹ ậ ớ ẩ ệ ệ ơ
kh ng đ nh công ngh m i. ẳ ị ệ ớ
- Xét t góc đ nghiên c u công ngh nh m ph c v vi c qu n lý ho từ ộ ứ ệ ằ ụ ụ ệ ả ạ
đ ng chuy n giao công ngh và thúc đ y toàn di n các ho t đ ng công ngh ,ộ ể ệ ẩ ệ ạ ộ ệ
ng i ta phân bi t hai ph n khác nhau là “ph n c ng” và “ph n m m” c aườ ệ ầ ầ ứ ầ ề ủ
công ngh nh sau:ệ ư
+ Ph n c ng c a công ngh hay ph n k thu t c a công ngh bao g mầ ứ ủ ệ ầ ỹ ậ ủ ệ ồ
nh ng máy móc, thi t b , công c , nguyên nhiên v t li u Ph n này còn g i làữ ế ị ụ ậ ệ ầ ọ
nh ng y u t v t ch t hay ph ng ti n v t ch t c a công ngh . Nh ng ph ngữ ế ố ậ ấ ươ ệ ậ ấ ủ ệ ữ ươ
ti n v t ch t này có trình đ k thu t càng hi n đ i thì trình đ k thu t c aệ ậ ấ ộ ỹ ậ ệ ạ ộ ỹ ậ ủ
công ngh s n xu t càng cao.ệ ả ấ
+ Ph n m m c a công ngh . Ph n này g m ba b ph n c u thành: ầ ề ủ ệ ầ ồ ộ ậ ấ

M t làộ , y u t con ng i trong đó có k năng, kinh nghi m, tính sángế ố ườ ỹ ệ
t o, truy n th ng, đ o đ c kinh doanh, năng l c qu n lý V i trình đ côngạ ề ố ạ ứ ự ả ớ ộ
ngh cao thì đòi h i ph i có nh ng con ng i có năng l c và trình đ t ngệ ỏ ả ữ ườ ự ộ ươ
ng đ v n hành và s d ng các ph ng ti n k thu t hi n có.ứ ể ậ ử ụ ươ ệ ỹ ậ ệ
Hai là, các tài li u công ngh g m các thi t k , các đ nh m c, các chệ ệ ồ ế ế ị ứ ỉ
tiêu kinh t - k thu t, các h ng d n nghi p v hay k thu t v n hành, các bíế ỹ ậ ướ ẫ ệ ụ ỹ ậ ậ
quy t Ph n này còn g i là ph n thông tin c a công ngh ch a đ ng nh ngế ầ ọ ầ ủ ệ ứ ự ữ
v n đ đã đ c t n tr và t li u hoá.ấ ề ượ ồ ữ ư ệ
139