Truyện ngắn những đứa con trong gia đình

Truyện ngắn “NHỮNG ĐỨA CON TRONG GIA ĐÌNH”
của Nguyễn Thi

A PHẦN KIẾN THỨC CƠ BẢN
1/ Vài nét về tác giả Nguyễn Thi ?
- Nguyễn Thi ( 1928- 1968) là một trong những nhà văn tiêu biểu nhất của văn học
miền Nam thời chống Mỹ.Ông quê miền Bắc, nhưng sống gắn bó sâu nặng với
đồng bào miền Nam nên ông là nhà văn của người nông dân Nam Bộ.
- Nguyễn Thi là nhà văn có biệt tài phân tích tâm lý con người, có khả năng thâm
nhập sâu vào nội tâm nhân vật, diễn tả chính xác những quá trình tâm lý tinh vi của
con người.
- Nhân vật tiêu biểu nhất của Nguyễn Thi là những người nông dân Nam Bộ vừa hồn
nhiên, yêu đời; vừa bộc trực, trung hậu; vừa có lòng căm thù giặc sâu sắc, gan dạ,
sẵn sàng hi sinh vì Tổ quốc, vì độc lập tự do của dân tộc.
- Văn Nguyễn Thi vừa giàu chất hiện thực ( với nhiều chi tiết dữ dội của chiến
tranh…) , vừa đằm thắm chất trữ tình , được thể hiện bởi một ngôn ngữ phong phú ,
góc cạnh, giàu giá trị tạo hình và đậm chất Nam Bộ.
- Tác phẩm tiêu biểu : Người mẹ cầm súng( truyện ký) ; Những đứa con trong gia
đình ( tập truyện)…
2/ Hòan cảnh sáng tác, cốt truyện và chủ đề tác phẩm?
- Hòan cảnh sáng tác : Truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình” được Nguyễn
Thi viết ngay trong những ngày chiến đấu ác liệt khi ông công tác với tư cách là
một nhà văn- chiến sĩ ở Tạp chí Văn nghệ Quân giải phóng ( tháng 2 /1966). Sau
được in trong Truyện và kí, NXB Văn học Giải phóng , 1978.
- Cốt truyện : Tóm tắt theo nhân vật chính là Việt
+ Việt và Chiến là hai chị em sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân Nam
Bộ có truyền thống yêu nước- căm thù giặc.Cả hai chị em đã tình nguyện tham gia
vào bộ đội để đánh giặc trả thù cho ba má và quê hương.
+ Trong một trận chiến đấu ở rừng cao su với bọn Mỹ,Việt tiêu diệt một xe bọc thép
của địch nhưng cậu bị thương khắp người, hai mắt không nhìn thấy gì.Lúc tỉnh,
Vịêt cố lết từng đọan để tìm đồng đội. Nhiều lúc, quá yếu sức, Việt đã thiếp đi.

+ Những lúc thiếp đi, Việt lại như gặp lại từng người thân trong gia đình : Ông nội
bị lính tổng phòng bắn chết.Bà nội bị bọn lính đánh,bệnh rồi chết.Ba má Vịêt tham
gia cách mạng cũng đã hy sinh. Trong gia đình chỉ còn chú Năm và ba chị em
Chiến, Vịêt và thằng Út em.Đặc biệt , những hình ảnh thân thương của má, chị
Chiến và chú Năm cứ hiện lên rõ mồn một qua dòng hồi tưởng của Việt .
+ Cuối cùng, đến ngày thứ 3, các anh trong đơn vị đã tìm được Việt.Cậu được đưa
về điều trị ở bệnh xá dã chiến và sức khỏe Vịêt đã hồi phục. Việt nhớ chị Chiến và
muốn viết thư thăm chị theo lời giục của các anh em trong đơn vị.
- Chủ đề : Thông qua câu chuyện về những người con trong một gia đình nông dân
Nam Bộ có truyền thống yêu nước căm thù giặc, nhà văn đã khẳng định :chính sự gắn
bó sâu nặng giữa tình cảm gia đình với tình yêu nước; giữa truyền thống gia đình
với truyền thống dân tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của con người Vịêt
Nam, dân tộc Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ.
3/ Tình huống truyện của truyện ngắn “Những đứa con trong gia đình” ?
- Truyện được kể theo dòng nội tâm của nhân vật Việt khi Vịêt bị rơi vào một tình
huống đặc biệt : trong một trận đánh, Vịêt bị thương nặng và thất lạc đơn vị, phải nằm lại
giữa chiến trường.Nhiều lần Việt ngất đi, tỉnh lại . Và giữa những cơn ngất đi tỉnh lại ấy
của Vịêt, hình ảnh những người thân trong gia đình cứ hiện lên trong tâm trí Việt.

Tình huống truyện dẫn đến một cách trần thuật riêng của thiên truyện theo dòng ý
thức của nhân vật.
4/ Phương thức trần thuật và tác dụng của phương thức trần thuật ấy trong tác phẩm
“Những đứa con trong gia đình”?
- Phương thức trần thuật trong “Những đứa con trong gia đình” : Truyện được trần
thuật chủ yếu qua dòng hồi tưởng miên man, đứt nối của nhân vật Vịêt khi anh bị thương
phải nằm lại ở chiến trường.

Đây là lối trần thuật theo ngôi thứ ba của người kể chuyện, nhưng cách nhìn và lời
kể theo giọng điệu của nhân vật.
- Tác dụng của phương thức trần thuật này :

+ Làm cho câu chuyện dù không có gì đặc sắc cũng trở nên mới mẻ, hấp dẫn .Tác phẩm
đậm chất trữ tình, tự nhiên vì được kể bằng con mắt.,tấm lòng và ngông ngữ, giọng điệu
của nhân vật.
+ Tạo điều kiện cho nhà văn thâm nhập sâu vào thế giới nội tâm của nhân vật để dẫn dắt
câu chuyện.
+ Diễn biến câu chuyện linh họat, không phụ thuộc vào trật tự thời gian tự nhiên, có thể
xáo trộn không gian với thời gian, từ những chi tiết ngẫu nhiêncủa hiện thực chiến trường
mà gợi nên những dòng hồi tưởng, liên tưởng phong phú , bất ngờ song vẫn hợp lý : quá
khứ khi gần, khi xa, chuyện này bắt sang chuyện nọ…
 Trần thuật theo dòng hồi tưởng khiến câu chuyện về Những đứa con trong gia
đình vốn được hình thành từ chuỗi những chuyện tưởng chừng như rời rạc, vụn vặt
… trở nên mạch lạc, sáng rõ. Các nhân vật hiện lên vừa cụ thể rõ nét; vừa tiêu
biểu cho những thế hệ người nông dân Nam Bộ và cho cả dân tộc ta trong kháng
chiến chống ngoại xâm…
5/Theo em, tư tưởng chủ đề của tác phẩm “Những đứa con trong gia đình” được bộc
lộ ở đọan văn nào trong tác phẩm? Nội dung tư tưởng đó là gì?
- Trong truyện “Những đứa con trong gia đình”, qua lời chú Năm, nhà văn đã bộc lộ
một tư tưởng sâu sắc : “Chú thường ví chuyện gia đình ta nó cũng dai như sông, để rồi
chú sẽ chia cho mỗi người một khúc mà ghi vào đó.Chú kể chuyện con sông nào ở nước
ta cũng đẹp, lắm nước bạc, nhiều phù sa, vườn ruộng mát mẻ cũng sinh ra từ đó, lòng tốt
con người cũng sinh ra từ đó. Trăm sông đổ về một biển , con sông của gia đình ta cũng
chảy về biển; mà biển thì rộng lắm, chị em Việt lớn lên rồi sẽ biết, rộng bằng cả nước ta
và ra ngoài nước ta”.
- Nội dung tư tưởng của tác phẩm qua đọan văn: hình ảnh dòng sông là truyền
thống gia đình liên tục chảy , từ đời này sang đời khác, thế hệ này tiếp nối thế hệ kia.
Mỗi người, mỗi thế hệ trên dòng sông ấy có vị trí của mình, nhưng đều cùng gìn giữ,
nối tiếp nhau để dòng mạch không bao giờ đứt .Chính sự gắn bó sâu nặng giữa tình
cảm gia đình với tình yêu nước; giữa truyền thống gia đình với truyền thống dân
tộc đã tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn của con người Vịêt Nam, dân tộc Việt
Nam trong kháng chiến chống Mỹ.

6/ Ý nghĩa sâu xa của tư tưởng dòng sông gia đình chảy ra biển?
- Truyền thống gia đình Việt không chỉ riêng ở một gia đình nông dân Nam Bộ.
Truyền thống ấy nằm trong nguồn mạch của truyền thống dân tộc, như lời của chú
Năm “ trăm sông đổ về một biển, con sông của gia đình ta cũng chảy về biển…”.
- Vì vậy, Chiến và Việt là những đứa con trong một gia đình ở Bến Tre, nhưng cũng
là những đứa con của Nam Bộ và rộng hơn là dân tộc Vịêt Nam thời chống
Mỹ.Chuyện gia đình Việt là câu chuyện tiêu biểu về những câu chuyện của đại gia
đình dân tộc ta trong kháng chiến chống Mỹ đau thương mà anh dũng.Con sông nào
của mỗi gia đình Việt Nam yêu nước rồi cũng chảy về biển, “biển rộng bằng cả
nước ta và ra ngoài cả nước ta”.
=> Sự cắt nghĩa và lý giải của nhà văn ( qua câu nói của chú Năm) về sức mạnh của
truyền thống dân tộc và nhân dân mang ý nghĩa biểu tượng rất sâu sắc .
7/ Các nhân vật chính và sự gắn bó của họ trong dòng sông truyền thống gia đình ?
Xuất hiện trong tác phẩm,các nhân vật của một gia đình vừa có những điểm chung vừa
có những cá tính riêng:
* Những điểm chung của các thành viê n :
- Yêu nước mãnh liệt, gắn bó - thủy chung – son sắt với đồng bào, quê hương, Tổ quốc
và Cách mạng.
- Căm thù giặc cao độ.
- Gan góc, dũng cảm , tự nguyện chiến đấu giết giặc, sẵn sàng hy sinh vì độc lập tự do
của Tổ quốc.
- Mang tính cách của người dân Nam Bộ : Thẳng thắn, bộc trực, lạc quan yêu đời, giàu
tín nghĩa.
* Vị trí và những tính cách riêng của từng thành viên trong dòng sông truyền thống
gia đình:
a.Chú Năm - “Khúc thượng nguồn” của dòng sông gia đình- là người thân gần nhất
và lớn nhất còn lại của gia đình Việt. Trong hồi tưởng của Việt, chú Năm hiện lên là một
người :
- Phân xử chuyện trẻ con giữa Chiến và Việt, dặn dò chu đáo các cháu lúc bước ra
“chân trời mặt biển”, gánh vác phần việc còn lại của gia đình.

- Là người luôn có ý thức gìn giữ và vun đắp cho truyền thống yêu nước, căm thù giặc
của gia đình ( chuyện vui, buồn, chiến công của người thân hay tội ác của kẻ thù …chú
đều ghi lại và dặn dò con cháu phải ghi nhớ “dòng sông gia đình ta”) .
- Là người chất phác, giàu tình cảm, hay hát, hay hò.( Mỗi khi hò, “gân cổ chú nổi đỏ
lên, tay chú đặt lên vai Việt, đôi mắt chú mở to, đọng nước…” )
b/ Má Việt - “ Khúc trung nguồn” của dòng sông gia đình. Nếu chú Năm là người luôn
có ý thức gìn giữ và vun đắp cho truyền thóêng của cả gia đình, thì má Việt lại là hiện
thân của truyền thống ấy :
- Là một người vợ, người mẹ, má Vịêt là người giàu tình thương chồng, thương con,
suốt đời đảm đang, tháo vát , lam lũ, chịu nhiều vất vả đau thương nhưng luôn giấu nỗi
đau để nuôi con, đánh giặc.
- Là một công dân, với kẻ thù ,má Việt là một người phụ nữ gan góc ngoan cường ,
căm thù giặc cao độ ( đi đấu tranh , mỗi lần bọn lính bắn dọa , “ mắt má lại sắc ánh lên
nhìn bọn lính, đôi mắt của người đã từng vượt sông, vượt biển” )
c. Chiến và Việt – “khúc hạ nguồn” của dòng sông truyề thống gia đình.
- Nét tính cách chung của hai chị em:
+ Hai chị em cùng sinh ra trong một gia đình chịu nhiều mất mát, đau thương ( cùng
chứng kiến cái chết đau thương của ba má do bọn Mỹ gây nên)  căm thù giặc sâu sắc
nên có cùng ý chí : trả thù cho ba má , cho quê hương và có cùng nguyện vọng được cầm
súng đánh giặc.
+ Tình yêu thương là vẻ đẹp tâm hồn của hai chị em ( tình cảm này được thể hiện sâu
sắc và cảm động nhất trong cái đêm chị em chuẩn bị lên đường nhập ngũ) .
+ Cả hai chị em đều là những chiến sĩ gan góc, dũng cảm . Đánh giặc là niềm say mê
lớn nhất của hai chị em và cũng là của tuổi trẻ miền Nam .
+ Hai chị em có những nét ngây thơ, thậm chí có phần trẻ con ( giành nhau bắt ếch,
giành nhau thành tích bắn tàu chiến giặc, giành nhau ghi tên tòng quân )
- Nét riêng ở từng nhân vật:
* Chiến - hơn Việt một tuổi nhưng Chiến người lớn hơn hẳn :
+ Chiến mang hình dáng và tính cách của má Việt ( thân người to và chắc nịch –
thân hình của người sinh ra để gánh các, chống chọi, để chịu đựng và chiến thắng; biết

lo liệu, toan tính việc nhà ý hệt má…)
+ Biết nhường nhịn em ; hồn nhiên , trẻ trung , thích làm duyên, làm dáng ( vào bộ
đội, Chiến mang theo chiếc gương soi).
* Việt – nhân vật được nhà văn tập trung khắc họa rõ nét nhất từ tâm hồn, tính cách
đến hành động.
+ Việt có nhiều nét dễ thương của cậu bé mới lớn : lộc ngộc vô tư, hồn nhiên, ngây
thơ và hiếu động ( ở nhà : tranh phần hơn với chị; khi vào bộ đội, được anh em xem như
em út; “giấu chị như giấu của riêng ”…)
+ Trong đánh giặc, Việt tỏ ra gan góc, dũng cảm ( khi bị thương, nằm một mình
giữa chiến trường, Việt vẫn luôn trong tư thế chờ giặc đến “Tao sẽ chờ mày! Trên trời có
mày, dưới đất có mày, cả khu rừng này còn mình tao.Mày có bắn tao thì tao cũng bắn
được mày…”)
= > Có thể nói, lòng yêu nước – căm thù giặc luôn là thước đo quan trọng nhất về
phẩm giá con người ở tất cả các nhân vật của Nguyễn Thi.
8/ Chất sử thi của thiên truyện được thể hiện như thế nào trong tác phẩm ?
- Đề tài và nội dung của tác phẩm đề cập đến vấn đề cốt tử của quốc gia dân tộc : vận
mệnh đất nước trước nạn ngoại xâm. Qua thiên truyện, tác giả muốn nói lên một sự thực
– cũng là một điều kì diệu : lòng yêu nước, ý thức dân tộc đã thấm sâu đến từng người
con trong gia đình bình thường nhất ( gia đình là tế bào của xã hội, của quốc gia dân
tộc), khiến họ có một khao khát cháy bỏng là được chiến đấu giết giặc để bảo vệ độc lập
bảo vệ độc lập và thống nhất cho Tổ quốc.
- Nhân vật trung tâm trong câu chuyện là những người nông dân bình thường nhưng
mang phẩm chất anh hùng.Đặc biệt, cả một thế hệ trẻ như Việt- Chiến đã lên đường đánh
Mỹ như đi trẩy hội mùa xuân, hồn nhiên, vô tư, tạo ra một sức mạnh to lớn để chiế thắng
kẻ thù, vì trên vai học có cả thù nhà - nợ nước.
- Chất sử thi còn thể hiện ở hình ảnh có ý nghĩa bỉêu tượng qua hình ảnh dòng sông
truyền thống gia đình và rộng hơn là hình ảnh của “trăm sông đổ về một biển”: : từ gia
đình mở rộng ra : hình ảnh Tổ quốc, hình ảnh dân tộc Việt Nam yêu nước, anh hùng
trong kháng chiến chống Mỹ.
9/ Cảm nhận về vẻ đẹp của đọan văn “Cúng mẹ và cơm nước xong, mấy chị em

… sang bưng khác ”ở phần cuối của tác phẩm :
- Đọan văn xoay quanh một tình tiết lạ và thiêng : Hai đứa con đều đi chiến đấu,
khiêng bàn thờ má sang gửi bên nhà chú trước khi lên đường.
- Tương ứng với cái “lạ” của tình tiết là một lối kể , tả như chạm khắc tỉ mỉ ; một
giọng văn chậm rãi , trìu mến, thiết tha của Nguyễn Thi .
- Đọan văn là tiếng lòng của những đứa con .Người đọc có thể nghe, cảm nhận ở
đây sự giao hòa trò chuyện giữa người em trai với người chị gái, giữa những
đứa con với cha mẹ quá cố bằng một thứ tiếng nói bên trong - tiếng nói của
tâm linh.



B/ CÁC DẠNG ĐỀ VẬN DỤNG

1/ Câu hỏi tái hiện:
- Câu 1 : Nêu vài nét về nhà văn Nguyễn Thi và hoàn cảnh ra đời của truyện ngắn
”Những đứa con trong gia đình”?
- Câu 2 : Tóm tắt cốt truyện ”Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi và nêu
chủ đề của tác phẩm?
- Câu 3 : Ý nghĩa nhan đề và hình tượng dòng sông truyền thống trong gia đình của
của ”Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi ?
- Câu 4: Phương thức trần thuật và tác dụng của phương thức trần thuật ấy trong
”Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi?
( Chú ý nắm vững kiến thức cơ bản ở trên để vận dụng trả lời câu hỏi)
2/ Đề vận dụng :
@/ Đề 1:
Anh /chị hãy phân tích nét chung và riêng của hai nhận vật Chiến và
Việt trong ”Những đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi ,để làm rõ
vẻ đẹp của hai nhận vật.
* Gợi ý

Căn cứ vào sự xuất hiện của hai nhân vật trong tác phẩm , cần làm rõ các ý sau :
*. Chiến và Việt – “khúc hạ nguồn” của dòng sông truyền thống gia đình.
1. Nét tính cách chung của hai chị em:
+ Hai chị em cùng sinh ra trong một gia đình chịu nhiều mất mát, đau thương ( cùng
chứng kiến cái chết đau thương của ba má do bọn Mỹ gây nên)  căm thù giặc sâu sắc
nên có cùng ý chí : trả thù cho ba má , cho quê hương và có cùng nguyện vọng được cầm
súng đánh giặc.
+ Tình yêu thương là vẻ đẹp tâm hồn của hai chị em ( tình cảm này được thể hiện sâu
sắc và cảm động nhất trong cái đêm chị em chuẩn bị lên đường nhập ngũ) .
+ Cả hai chị em đều là những chiến sĩ gan góc, dũng cảm . Đánh giặc là niềm say mê
lớn nhất của hai chị em và cũng là của tuổi trẻ miền Nam .
+ Hai chị em có những nét ngây thơ, thậm chí có phần trẻ con ( giành nhau bắt ếch,
giành nhau thành tích bắn tàu chiến giặc, giành nhau ghi tên tòng quân )
2 Nét riêng ở từng nhân vật:
* Chiến - hơn Việt một tuổi nhưng Chiến người lớn hơn hẳn :
+ Chiến mang hình dáng và tính cách của má Việt ( thân người to và chắc nịch –
thân hình của người sinh ra để gánh các, chống chọi, để chịu đựng và chiến thắng; biết
lo liệu, toan tính việc nhà ý hệt má…)
+ Biết nhường nhịn em ; hồn nhiên , trẻ trung , thích làm duyên, làm dáng ( vào bộ
đội, Chiến mang theo chiếc gương soi).
* Việt – nhân vật được nhà văn tập trung khắc họa rõ nét nhất từ tâm hồn, tính cách
đến hành động.
+ Việt có nhiều nét dễ thương của cậu bé mới lớn : lộc ngộc vô tư, hồn nhiên, ngây
thơ và hiếu động ( ở nhà : tranh phần hơn với chị; khi vào bộ đội, được anh em xem như
em út; “giấu chị như giấu của riêng ”…)
+ Trong đánh giặc, Việt tỏ ra gan góc, dũng cảm ( khi bị thương, nằm một mình
giữa chiến trường, Việt vẫn luôn trong tư thế chờ giặc đến “Tao sẽ chờ mày! Trên trời có
mày, dưới đất có mày, cả khu rừng này còn mình tao.Mày có bắn tao thì tao cũng bắn
được mày…”)
= > Có thể nói, lòng yêu nước – căm thù giặc luôn là thước đo quan trọng nhất về

phẩm giá con người ở tất cả các nhân vật của Nguyễn Thi.
@/ Đề 2 :
Phân tích những đặc sắc về nghệ thuật trong truyện ngắn ” Những
đứa con trong gia đình” của Nguyễn Thi.
*Gợi ý :
Cần đảm bảo được các ý sau:
1. Phương thức trần thu ật tác phẩm “Những đứa con trong gia đình,tác dụng
của phương thức trần thuật này :
- Phương thức trần thuật trong “Những đứa con trong gia đình” : Truyện được trần
thuật chủ yếu qua dòng hồi tưởng miên man, đứt nối của nhân vật Vịêt khi anh bị thương
phải nằm lại ở chiến trường.
 Đây là lối trần thuật theo ngôi thứ ba của người kể chuyện, nhưng cách nhìn và
lời kể theo giọng điệu của nhân vật.
-Tác dụng của phương thức trần thuật:
+ Làm cho câu chuyện dù không có gì đặc sắc cũng trở nên mới mẻ, hấp dẫn .Tác phẩm
đậm chất trữ tình, tự nhiên vì được kể bằng con mắt.,tấm lòng và ngông ngữ, giọng điệu
của nhân vật.
+ Tạo điều kiện cho nhà văn thâm nhập sâu vào thế giới nội tâm của nhân vật để dẫn dắt
câu chuyện.
+ Diễn biến câu chuyện linh họat, không phụ thuộc vào trật tự thời gian tự nhiên, có thể
xáo trộn không gian với thời gian, từ những chi tiết ngẫu nhiêncủa hiện thực chiến trường
mà gợi nên những dòng hồi tưởng, liên tưởng phong phú , bất ngờ song vẫn hợp lý : quá
khứ khi gần, khi xa, chuyện này bắt sang chuyện nọ…
 Trần thuật theo dòng hồi tưởng khiến câu chuyện về Những đứa con trong gia
đình vốn được hình thành từ chuỗi những chuyện tưởng chừng như rời rạc, vụn vặt
… trở nên mạch lạc, sáng rõ. Các nhân vật hiện lên vừa cụ thể rõ nét; vừa tiêu
biểu cho những thế hệ người nông dân Nam Bộ và cho cả dân tộc ta trong kháng
chiến chống ngoại xâm…
2.Nghệ thuật xây dựng tính cách nhân vật ( các nhân vật đều có phẩm chất cách
mạng, in đậm sắc thái Nam Bộ, nhưng mỗi người lại có một nét tính cách riêng).

3.Khả năng dựng đối thoại giữa các nhân vật ( tiêu biểu hơn là đoạn đối thoại của
hai chị em Chiến - Việt trước ngày nhập ngũ).
* Đề 3 :
Trong thiên truyện “Những đứa con trong gia đình” của nhà văn Nguyễn
Thi có một dòng sông truyền thống gia đình liên tục chảy.
Anh (chị) hãy làm rõ vẻ đẹp của dòng sông truyền thống ấy qua các nhân
vật chính trong tác phẩm.
*Gợi ý :
Căn cứ vào hòan cảnh ra đời cũng như cốt truyện và chủ đề của tác phẩm cũng như
đặc điểm tính cách của các nhân vật trung tâm trong tác phẩm “Những đứa con trong
gia đình ” của Nguyễn Thi, học sinh có thể triển khai nghị luận theo nhiều cách ,miễn
sao thể hiện được các ý :
1/ Những đặc điểm chung của những người con trong dòng sông truyền thống gia
đình : Yêu nước, căm thù giặc; gan góc –dũng cảm và khao khát được chiến đấu giết
giặc; mang đậm tính cách Nam Bộ ( thẳng thắn, bộc trực, lạc quan yêu đời, giàu tín
nghĩa).
2/ Những nét riêng và sự tiếp nối của các nhân vật trong dòng sông truyền thống
gia đình :
+ Chú Năm – khúc “thượng nguồn” của dòng sông truyền thống gia đình : người
thân gần nhất và lớn nhất còn lại của gia đình. Là người có ý thức giữ gìn và vun đắp cho
truyền thống yêu nước – căm thù giặc…. Là người chất phác,giàu tình cảm, hay hát hay
hò.
+ Má Việt – khúc “trung nguồn” của dòng sông , là hiện thân của truyền thống
yêu nước- căm thù giặc : Với gia đình, má Việt luôn là người giàu tình thương chồng,
thương con; đảm đang - tháo vát, lam lũ - vất vả, chịu nhiều đau thương, mất mát nhưng
luôn giấu nỗi đau để nuôi con, đánh giặc.Với kẻ thù, má Việt luôn gan góc, ngoan
cường , căm thù giặc cao độ.
+ Chiến và Việt – khúc “hạ nguồn” của dòng sông truyền thống gia đình . Cả hai
chị em đều sinh ra và lớn lên trong truyền thống gia đình Cách mạng nên đã phát huy và
thể hiện phẩm chất tốt đẹp : Sống hòa thuận, tự lập; ghi sâu mối thù ba má bị giặc sát hại

nên quyết tâm trả thù cho ba má; giành nhau nhập ngũ; biết sắp xếp tính tóan việc nhà để
yên lòng ra đi đánh giặc; kiên cường,dũng cảm trong chiến đấu…
 Yêu nước – căm thù giặc chính là thước đo quan trọng nhất về phẩm giá con
người của tất cả các nhân vật trong tác phẩm.
* Chú ý : Trong quá trình phân tích, học sinh cần kết hợp chỉ ra những đặc sắc về nghệ
thuật của nhà văn trong việc xây dựng hình tượng các nhân vật trong mối quan hệ
với dòng sông truyền thống gia đình. Lựa chọn được những dẫn chứng tiêu biểu để
chứng minh.
*Đề 4 :
Cảm nhận của anh/chị về đoạn văn miêu tả việc hai chị em Chiến và Vịêt
khiêng bàn thờ của ba má sang gửi nhà chú Năm trước khi lên đường đi
đánh Mỹ.
*Gợi ý :
Đây là một chi tiết nghệ thuật hàm chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc , thể hiện :
1. Tình cảm gia đình :
+ Tình thương mẹ sâu sắc thể hiện ở sự lo toan chu đáo của hai đứa con ( khiêng
bàn thờ má sang gửi chú Năm)
+ Tình chị em ”Nghe tiếng chân chị, Việt thấy thương chị lạ. Lần đầu tiên Việt
mới thấy lòng mình rõ như thế)  cảm động.
2. Tình cảm gia đình gắn bó sâu nặng với tình yêu nước và niềm tin chiến
thắng : ” chúng con đi đánh giặc trả thù cho ba má , đến chừng nước nhà độc lập con
lại đưa má về”  tiếng nói nội tâm của đứa con thật sâu sắc.
3.Tình yêu nước gắn liền lòng căm thù giặc cướp nước : ” còn mối thù thằng Mỹ
thì còn có thể rờ thấy được, vì nó đang đè nặng ở trên vai” > Bàn thờ má trên vai Việt
lúc này trở thành mối thù thằng Mỹ đã giết cha mẹ Việt  một liên tưởng mới lạ , đột
ngột nhưng thật sâu sắc.
=> Đây là đoạn văn xúc động , gợi không khí thiêng liêng , bộc lộ sâu sắc chủ đề tác
phẩm : Sự gắn bó sâu nặng giữa tình gia đình và tình yêu nước .Đó là động lực tạo
nên sức mạnh tinh thần to lớn cho thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ.
Những đứa con trong gia đình - Nguyễn Thi

I. về thể loại - loại hình
Là một truyện ngắn tiêu biểu của nền văn học cách mạng Việt Nam 1945 -
1975, Những đứa con trong gia đìnhhiển nhiên mang đậm tính sử thi và giàu cảm hứng
lãng mạn (xem thêm phần viết về tính sử thi ở bài Rừng xà nu). Tuy vậy, nói đến tác
phẩm này, người ta không thể không nói đến tính hiện thực sâu sắc của nó. Nguyễn Thi
quả là một nhà văn hiện thực chủ nghĩa đích thực. Trong khi chịu sự chi phối của bối
cảnh sáng tạo chung, ông vẫn kiên trì theo đuổi những nguyên tắc sáng tạo của mình, cố
gắng tái hiện cho được diện mạo chân thực của hiện thực thông qua những tính cách điển
hình, hoàn cảnh điển hình. Để xây dựng các tính cách điển hình, hoàn cảnh điển hình đó,
ông rất chú ý tới mối quan hệ giữa tính cá thể, cá biệt và tính khái quát của hình tượng.
Sự chính xác và sống động của các chi tiết luôn được đề cao. Chi tiết nào cũng gây ấn
tượng, như được lấy "trực tiếp" từ đời sống, nóng hổi, giàu sức biểu hiện, giàu tính thẩm
mỹ. Chính công việc chuẩn bị tư liệu chu đáo, cẩn thận, việc ghi chép miệt mài những
điều mắt thấy tai nghe vào sổ tay đã hỗ trợ đắc lực cho Nguyễn Thi ở phương diện này.
Đọc từng trang viết của ông, ta cảm nhận được một trữ lượng dồi dào những kinh nghiệm
sống thấp thoáng ở phía sau. Truyện ngắn mà nhiều khi có sức chứa của một tiểu thuyết
lớn. Tham vọng khái quát của nhà văn luôn được thể hiện thông qua cách ông sử dụng
nhiều thủ pháp nghệ thuật khác nhau, nhưng tham vọng đó không hề khiến ông quên đưa
ra những đường nét chạm khắc rạch ròi về nhân vật, bối cảnh. Sự hứng thú quan sát, miêu
tả ngôn ngữ, tâm lí nhân vật, sự vận dụng đầy ý thức ngôn ngữ Nam Bộ trong trần thuật
có mối liên hệ lô gích với động cơ sáng tạo này. Ngoài ra, việc học tập kinh nghiệm của
các nhà tiểu thuyết hiện đại phương Tây trên vấn đề tái hiện dòng ý thức của nhân vật
cũng được chú ý đúng mức, tạo nên những trang viết xuất thần, hiếm quý (đoạn miêu tả
dòng hồi tưởng, suy nghĩ của nhân vật Việt khi bị thương nằm lại trên trận địa là một ví
dụ cụ thể, điển hình).
Tuy là một truyện ngắn hoàn chỉnh, có cấu trúc chặt chẽ, nhưng rất có thể, với
chính Nguyễn Thi, Những đứa con trong gia đình vẫn còn mang nhiều tính tư liệu. Phải
chăng, trong khát vọng sáng tạo của nhà văn, đây mới chỉ là bước chuẩn bị cho một công
trình đồ sộ hơn, xứng tầm với cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc mà ông mong muốn
được hoàn thành. Cảm nhận được điều đó, độc giả ngày nay không thể không thấy tiếc

nuối khi nghĩ về sự ra đi quá sớm của Nguyễn Thi - một hiện tượng "bùng nổ về tài
năng" (đánh giá của Nguyên Ngọc) trong thế hệ các nhà văn trưởng thành sau cách mạng
tháng Tám.
II. tiếp cận văn bản
Nguyễn Thi là một nhà văn - chiến sĩ mà cuộc đời và sự nghiệp sáng tác đã để lại
nhiều bài học lớn cho cả một thế hệ nhà văn thời chống Mĩ. Ông đã hi sinh ở mặt trận Sài
Gòn trong chiến dịch Mậu Thân 1968. Trong di sản văn học viết về chiến tranh của ông,
có tác phẩm đã hoàn chỉnh, có tác phẩm mới ở dạng phác thảo nhưng tất thảy đều ngồn
ngộn chất sống và giàu tính thẩm mĩ chứng tỏ tác giả của nó là một tài năng văn học lớn.
Từng sống ở Nam Bộ trước Cách mạng và sau này lại tham gia chiến đấu trên
chiến trường ấy, Nguyễn Thi rất hiểu con người và cảnh vật nơi này. Có thể nói ông là
nhà văn của người nông dân đồng bằng sông Cửu Long trong cuộc chiến tranh chống Mĩ
ác liệt. Ông đã trút tấm huyết xây dựng họ thành những nhân vật văn học đáng nhớ đầy
cá tính, có lòng yêu nước và lòng căm thù giặc sâu sắc, sống bộc trực, hồn nhiên, giàu
tình nghĩa.
Những đứa con trong gia đình là một trong những truyện ngắn xuất sắc nhất của
Nguyễn Thi rút từ tập Truyện và kí xuất bản năm 1978. Truyện kể về những đứa con
trong một gia đình nông dân một lòng một dạ đi theo cách mạng và có những mối thù
riêng đối với quân giặc. Chiến và Việt - hai chị em đồng thời là hai nhân vật chính của
tác phẩm không còn cha mẹ. Cha bị địch giết hồi chín năm (kháng chiến chống Pháp) còn
mẹ thì chết vì trúng đạn đại bác Mĩ. Họ lớn lên trong sự dìu dắt, đùm bọc của ông Năm
(người chú ruột) và sau này là của đoàn thể, đồng đội (một gia đình mới thân thiết của
họ). Tuy nói chuyện một gia đình nhưng tác phẩm của Nguyễn Thi có khả năng ôm trùm
hiện thực rộng lớn. Số phận của mấy chị em ở đây cũng như cảnh ngộ gia đình họ không
phải chỉ có ý nghĩa cá biệt. Có biết bao người, bao gia đình cũng phải gánh chịu những
mất mát và đã vượt lên như thế trong cuộc chiến tranh khốc liệt này. Hình tượng cuốn sổ
gia đình được nhắc tới mấy lần trong truyện có ý nghĩa nghệ thuật rất quan trọng. Nó hé
lộ cho ta thấy ý đồ nghệ thuật của nhà văn muốn qua câu chuyện một gia đình mà đề cập
những vấn đề khái quát hơn. Lời của chú Năm trong truyện đã nói lên điều đó : "Chú
thường ví chuyện gia đình ta nó cũng dài như sông, để rồi chú sẽ chia cho mỗi người một

khúc mà ghi vào đó. Chú kể chuyện con sông nào ở nước ta cũng đẹp, cũng lắm nước
bạc, nhiều phù sa, vườn ruộng mát mẻ cũng sinh ra từ đó, lòng tốt của con người cũng
sinh ra từ đó. Trăm sông đổ về một biển, con sông của gia đình ta cũng chảy về biển, mà
biển thì rộng lắm, chị em Việt lớn lên rồi sẽ biết, rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả
nước ta". Thông thường, sự khái quát nghệ thuật của Nguyễn Thi là như vậy. Nó luôn tự
nhiên như đời sống do bắt mạch thực sự được vào cuộc sống.
Trên một ý nghĩa khác, hình tượng cuốn sổ ngầm chứa chức năng lí giải chiều sâu
hành động hiện tại của các nhân vật. Cuốn sổ ghi chép đủ những sự việc đáng nhớ xảy ra
với gia đình lớn của chị em Chiến - Việt, từ chuyện người nào bị giặc giết vào ngày nào
đến chuyện ai bị chúng nhục mạ ra sao. Đặc biệt, cuốn sổ kể khá tỉ mỉ từng chiến công
đánh giặc của các thành viên gia đình, trong đó có chiến công của Chiến và Việt theo du
kích bắn tàu Mĩ trên sông Định Thuỷ. Cuốn sổ - ấy là lịch sử một gia đình, nó cho thấy
truyền thống và sự tiếp nối. Nó là một hình thức giáo dục lòng tự hào về truyền thống mà
chú Năm rất có ý thức xây dựng cho thế hệ con cháu. Chú nói : "Chừng nào bây trọng
trọng (lớn lớn) tao giao cuốn sổ cho chị em bây". Câu nói ấy cũng rất mực tự nhiên mà
chứa đầy ý nghĩa. Chính thế hệ mới sẽ là người viết tiếp những trang mới, vẻ vang cho
truyền thống. Không thể nói mọi chiến công mà Chiến và Việt lập được lại không liên
quan tới cuốn sổ gia đình này. Kể lại sự việc nhưng không bao giờ quên khám phá chiều
sâu của nó chính là thuộc tính bản chất của ngòi bút Nguyễn Thi.
Nguyễn Thi rất có biệt tài dựng người, dựng cảnh. Vốn sống của ông phong phú
khiến cho các chi tiết mà ông lẩy ra bao giờ cũng như giẫy trên trang sách, rất sinh động.
Nhiều nhân vật chỉ xuất hiện thoáng qua trong truyện nhưng đã kịp để lại một ấn tượng
khó quên, cả về hành động lẫn ngôn ngữ. Chú Năm của Chiến, Việt thật dễ nhớ với
"giọng hò đã đục và tức như gà gáy" ("Chú hay kể sự tích của gia đình và cuối câu
chuyện, thế nào chú cũng hò lên mấy câu"). Giọng hò của người đàn ông trung niên này
tuy không hay nhưng chứa đựng một cái gì đó thật tha thiết khiến cho chị em Chiến, Việt
tuy thấy buồn cười nhưng vẫn rất cảm động. Theo như lời kể trong tác phẩm, ông ít nói,
nhưng những câu nói của ông được hai chị em nhân vật chính khắc ghi trong tâm khảm.
Nó tương tự như những châm ngôn kết tinh của cả một đời từng trải sông nước, lăn lộn
với ruộng vườn và thuỷ chung một dạ với cách mạng. Bên cạnh nhân vật chú Năm, hình

ảnh người má của chị em Chiến, Việt cũng hiện lên với những nét chạm khắc rạch ròi.
Đó là người đàn bà xốc vác, gan dạ, giỏi thu xếp cả việc chung lẫn việc riêng. Nguyễn
Thi đã chọn được nhiều chi tiết thật tài tình để xây dựng chân dung con người ấy. Nào là
chuyện bà đi đấu tranh về bị cà nông giặc bắn đuổi theo, một trái rơi bịch trước mặt,
không nổ, "bà đén dòm dòm rồi bỏ luôn vào rổ, cắp về" ; nào chuyện bà bế con, dắt con
đi đòi đầu chồng từ ấp trong tới ấp ngoài, vượt qua sông về tới quận ; nào chuyện bà tần
tảo sớm hôm làm lụng nuôi con, miệng nói, tay làm, chưa dứt câu dặn con mà chân đã
"đẩy xuồng ra tuôt giữa sông" Đặc biệt, chi tiết bà đối mặt với quân thù hai bàn tay to
bản "phủ lên đầu đàn con đang nép dưới chân" hoặc "dùa đàn con lại đàng sau tránh đạn"
đã cho ta hình dung đặc biệt rõ nét hình ảnh một người mẹ nơi Thành đồng Tổ quốc
những năm đánh Mĩ.
Hai nhân vật được khắc hoạ đậm nét trong tác phẩm là Chiến và Việt. Chiến là
chị. Theo lời chú Năm, cô "không khác mẹ một chút nào". Ngay cả Việt cũng nhận thấy
thế. Cô có đức tính kiên trì, chịu khó, chỉ nội một việc bỏ ăn để ngồi đánh vần cuốn sổ
gia đình suốt từ trưa cho tới lúc trời chạng vạng đã đủ chứng tỏ điều đó. Cô cũng thừa
hưởng ở mẹ đức tính gan góc. Trong ngày tòng quân, cô nói với em : "Tao đã thưa với
chú Năm rồi. Đã làm thân con gái ra đi thì tao chỉ có một câu : Nếu giặc còn thì tao mất,
vậy à !". ở cô, khả năng vun vén, thu xếp gia đình cũng thể hiện rất rõ. Trước khi cùng
em đi bộ đội, mọi chuyện nhà đã được cô xếp đặt đâu vào đó, tỉ mỉ, chu đáo, "nói nghe
thiệt gọn" khiến cho chú Năm cũng phải có chút sững sờ, "nhìn hai cháu thiệt lâu" rồi nói
: "Khôn ! Việc nhà nó thu được gọn thì việc nước nó mở được rộng, gọn bề gia thế, đặng
bề nước non. Con nít chúng bây kì đánh giặc này khôn hơn chú hồi trước". Câu nói của
chú Năm thể hiện sự yên tâm của thế hệ trước đối với lớp người sau. Rõ ràng, họ đã
trưởng thành, có thể gánh vác được những việc lớn của đất nước.
Khác với chị Chiến đã có dáng dấp của một người lớn thực thụ dù đôi lúc còn
tranh giành với em, Việt còn giữ nguyên tính chất của một cậu bé. "Cậu Tư" này trong
gia đình có điệu cười "lỏn lẻn" rất dễ thương. Cậu ta thường ngày vẫn hay tranh phần hơn
với chị, từ chuyện bắt ếch đến chuyện đòi đi bộ đội trước chị. Cậu còn vô tâm vô tính,
phó mặc chuyện nhà cho chị "Tôi nói chị tính sao cứ tính mà". Trong khi chị bàn những
việc phải làm ngày mai, Việt vẫn đùa nghịch "chụp một con đom đóm úp trong lòng tay"

và thú vị quan sát điệu bộ, cử chỉ, cách nói năng "in hệt má" của chị. Vào bộ đội rồi, cậu
ta "giấu chị như giấu của riêng vậy" vì sợ mất chị trước những lời gạ gẫm đùa tếu của anh
em. Trong hành trang người lính của mình, ngoài cái võng, bộ quân phục, Việt còn mang
theo cái ná thun (súng cao su) - một vật bất li thân từng gắn bó từ ngày cậu "để đầu trần,
mình mẩy tèm lem sình đất từ chỗ móc mương lên, lội tắt trong vườn, đi tìm chim". Tuy
còn rất trẻ con như thế, Việt đã chiến đấu rất dũng cảm không thua kém ai. Việt đã dùng
thủ pháp tiêu diệt được một chiếc xe bọc thép của địch. Bị thương, Việt quyết bò đi tìm
đồng đội. Nghe tiếng xe, pháo của giặc, Việt nằm chờ với tâm niệm : "Tao sẽ chờ mày !
Trên trời có mày, dưới đất có mày, cả khu rừng này chỉ còn có mình tao. Mày có bắn tao
thì tao cũng bắn được mày. Nghe súng nổ, các anh tao sẽ chạy tới đâm mày ! Mày chỉ
giỏi giết gia đình tao, còn đối với tao thì mày là thằng chạy". Có bao nhiêu là quyết tâm,
bao nhiêu là niềm trìu mến với đồng đội, bao nhiêu là sự coi thường, khinh bỉ kẻ thù thể
hiện qua lời độc thoại ấy. Quả thực, Việt đã là một người lính chững chạc trong khi còn
mang đầy đủ nét thơ ngây, trong sáng, đáng yêu của một cậu bé vừa đến tuổi thành niên.
Nhìn chung, trong khi xây dựng nhận vật, Nguyễn Thi rất quan tâm đến việc cá
thể hoá. Nhân vật nao cũng có những nét riêng, độc đáo hiện lên mồn một trước mắt độc
giả. Chú Năm nói khác má Việt và Việt nói khác chị Chiến. Lời nói của ai thể hiện rõ
tính cách người đó. Nhưng mặt khác, nhà văn cũng có ý thức nhấn mạnh điểm giống
nhau giữa họ. Chẳng thế mà ông nhiều lần qua lời chú Năm, qua lời Việt so sánh Chiến
với người má của cô, và để người má ấy nói về Việt : "Đó, lại giống cái thằng cha nó
rồi !". Nói lên điểm giống nhau ở đây tức là nói đến nét bền vững trong truyền thống một
gia đình giàu tinh thần cách mạng, có lòng căm thù giặc sâu sắc, sống rất mực tình nghĩa
thuỷ chung. Đây chính là điểm nút sẽ giúp ta lí giải được sức mạnh tinh thần nào đã giúp
các nhân vật vượt qua được những thử thách lớn lao, gay gắt đến như vậy. Mở rộng ra,
đấy cũng là điểm nút khiến cho mọi chi tiết, sự việc được mô tả trong tác phẩm quy tụ lại,
thống nhất ở tinh thần chung là khẳng định những phẩm chất đẹp đẽ của người dân Nam
Bộ trong chiến tranh chống Mĩ cứu nước. Nhiều câu nói thốt ra từ miệng chú Năm hay từ
miệng má Việt, vì vậy, có tầm khái quát triết lí, mang âm vang triết lí của cả một dân tộc
bất khuất, dù nó được biểu hiện ra trong một hình thức rất mực giản dị - giản dị đến bất
ngờ (chẳng hạn câu của má Viêt : "người chết có cái vui của người chết, nếu không,

người ta sanh con ra làm gì ?"). ở đây, có thể nhận ra một đặc điểm trong sáng tác của
Nguyễn Thi : tính triết lí rất cao nhưng đấy là triết lí của chính cuộc đời - một cuộc đời
được tái hiện sinh động qua những biểu hiện mang tính bản chất. Ta có thể chứng minh
thêm cho điều vừa nói bằng vào chi tiết "cực đắt" sau đây mà nhà văn đã đưa vào cuối tác
phẩm : chi tiết hai chị em Chiến, Việt khiêng bàn thờ má sang gửi nhà chú Năm : "Chị
Chiến đứng ra giữa sân, kéo cái khăn trên cổ xuống, cũng xắn tay áo để lộ hai bắp tay
tròn vo sạm đỏ màu cháy nắng, rồi dang cả thân người to và chắc nịch của mình nhấc
bổng một đầu bàn thờ má lên. Việt ghé vào một đầu. Nào, đưa má sang ở tạm bên nhà
chú, chúng con đi đánh giặc trả thù cho ba má, đến chừng nước nhà độc lập con lại đưa
má về. Việt khiêng trước. Chị Chiến khiêng bịch bịch phía sau. Nghe tiếng chân chị, Việt
thấy thương chị lạ. Lần đầu tiên Việt mới thấy lòng mình rõ như thế. Còn mối thù thằng
Mĩ thì có thể rờ thấy được, vì nó đang đè nặng ở trên vai. Hai chị em khiêng má băng tắt
qua dãy đất cày trước cửa, men theo chân vườn thoảng mùi hoa cam, con đường hồi
trước má vẫn đi để lội hết đồng này sang bưng khác". Khó mà không dẫn hết ra đoạn văn
đầy xúc động này. Nó đã nói lên hết sức cô đọng về cuộc chiến đấu của chúng ta : có yêu
thương, có căm thù, có cái mất mát nhưng có cái vĩnh hằng, có sự quyết liệt nhưng cũng
có sự thanh thản, có yếu tố hành động nhưng cũng có yếu tố tâm linh Và mùi hoa cam,
nó chỉ thoảng qua một lần mà thơm mãi. Trong văn Nguyễn Thi, mùi hương "trữ tình"
này thường chỉ được dùng rất dè sẻn, nhưng chính vì vậy mà nó vô cùng quý, để lại trong
lòng người đọc những cảm nghĩ sâu xa.
Một thành công nữa rất cơ bản của Nguyễn Thi trong Những đứa con trong gia
đình là nghệ thuật phân tích tâm lí nhân vật. Ta đã thấy phần nào điều đó qua việc phân
tích cái tài của ông khi lựa chọn các chi tiết đặc sắc làm nổi bật cá tính nhân vật ở trên.
Cần đặc biệt lưu ý rằng truyện ngắn này được tổ chức dựa trên dòng hồi ức của nhân vật
Việt khi bị thương trên trận địa. Miêu tả tâm lí của người tỉnh táo đã khó mà ở đậy lại là
tâm lí của con người luôn nằm trong trạng thái giữa mê và tỉnh, hiển nhiên nhiệm vụ
nghệ thuật đặt ra càng khó bội phần. Nhưng nhà văn đã thể hiện một cách xuất sắc trạng
thái "chập chờn cơn tỉnh cơn mê" đó của nhân vật. Bốn lần Việt "tỉnh dậy" trên trận địa,
mỗi lần Việt nhớ gì, nghĩ gì đều được nhà văn miêu tả rất cụ thể, tinh tế và chính xác.
Thông thường, mạch hồi tưởng của nhân vật trong bước khởi đầu phụ thuộc rất nhiều vào

yếu tố dẫn dụ của ngoại cảnh. Tác giả hiểu điều đó rất rõ. Tâm lí con người tuy phức tạp
nhưng vẫn diễn biến một cách có lôgic. Lần thứ hai Việt tỉnh dậy, nghe tiếng ếch nhái
kêu dậy lên, Việt tự nhiên nhớ về những đêm đi soi ếch, nhớ "Khi đổ ếch vào thùng, chú
Năm thế nào cũng sang". Thế là hình ảnh chú Năm hiện lên với những câu hò và cuốn sổ
gia đình cùng ý nghĩa của nó. Lần thứ ba Việt tỉnh dậy, tiếng cu rừng nhắc Việt nhớ tới
chiếc ná thun, rồi chiếc ná thun nhắc tới hành trang trong chiếc ba lô ngày nhập ngũ,
ngày nhập ngũ là ngày má Việt vừa mất, thế là nỗi nhớ "chuyển vùng" sang hình ảnh của
người má thân yêu. Việt tỉnh dậy lần thứ tư trong tiếng súng thôi thúc. Sự thôi thúc ấy
khiến Việt liên hệ tới ý nghĩ thôi thúc ngày đi bộ đội, liên hệ chuyện chị em giành nhau
nhập ngũ trước, sau đó là chuyện mang bàn thờ má đi gửi bên nhà chú Nhìn chung nhà
văn nắm rất chắc quy luật diễn biến tâm lí con người. Ông đã khéo léo tạo cho tác phẩm
một hình thức kết cấu độc đáo tương đồng với "kết cấu" của những giấc mơ chập chờn,
từ đó cứ mở rộng dần đối tượng được miêu tả và đi mỗi lúc một sâu vào đời sống tâm
hồn của nhân vật.
Trong khi làm sáng tỏ tâm lí nhân vật, nhà văn đã sử dụng một ngôn ngữ trần
thuật đặc biệt phù hợp. Đấy là ngôn ngữ của chính nhân vật nói về mình và kể về người
khác, mặc dù bề ngoài có vẻ là ngôn ngữ khách quan của người trần thuật. Điều đó thể
hiện ngay ở cách xưng hô rất đỗi thân thương, gắn bó : "Việt" (chứ không phải là "anh"
hay "chú bé"), "chị Chiến" (chứ không phải là "cô", "chị"), "chú Năm" (chứ không phải
là "ông Năm"), "má" (chứ không phải là "má Việt") Điều đó cũng thể hiện ở màu sắc
địa phương của lời trần thuật (chưa kể đến lời nói thực thụ của nhân vật): "Chú ít nói,
nhưng đã nhậu vào ba hột là chú nói tới", "Thím Năm vừa khóc vừa kể thôi là kể", "Hai
bên giáp mặt, ba cười hề hề, nhưng má chẳng thèm dòm, hai mắt hứ một cái "cóc", rồi đi
thẳng" Thật khó kể hết được những ví dụ sinh động như thế. Nhiều người từng biểu
dương Nguyễn Thi rất thạo ngôn ngữ Nam Bộ. Cần phải thấy rằng cách sử dụng ngôn
ngữ của ông ở đây trước hết có tác dụng làm nổi bật tâm lí những con người sống ở vùng
đất ấy, sau nữa mới gọi dậy không khí của một vùng, của một thời
Những đứa con trong gia đình thể hiện khá rõ tài năng của Nguyễn Thi trên nhiều
mặt : khả năng khái quát cao, khả năng dựng cảnh, dựng người và mô tả tâm lí sâu sắc,
khả năng vận dụng ngôn ngữ Nam Bộ đầy linh hoạt, biến hoá và cả chất triết lí rất riêng,

toát lên từ chính hiện thực chứ không phải từ những lời trữ tình ngoại đề của tác giả. Tất
nhiên, những phương diện tài năng ấy không biểu lộ riêng rẽ. Chúng hoà lẫn vào nhau hết
sức tự nhiên đưa đến sức thuyết phục lớn cho tác phẩm, làm cho độc giả khi đọc tác
phẩm không còn thấy đó là văn mà chỉ thấy đó là cuộc đời.
Phân tích nhân vật việt trong truyện ngắn "Những đứa con
trong gia đình"- Nguyễn Thi.
Chiến tranh đã lùi xa thế nhưng trong mỗi người VN chúng ta dường như không thể quên
được những năm tháng hào hùng của cuộc khánh chiến chống Mĩ ác liệt ấy. Nhiều người
đã nằm xuống để cho đất nước dân tộc chúng ta được yên bình tươi đẹp như hôm nay, đã
có vô số những tác phẩm hay và nổi tiếng của nhiều nhà văn,nhà thơ viết về đề tài chống
Mĩ cứu nước ra đời và in sâu trong lòng độc giả, cũng như nhiều người việt nam. Trông
số những nhà văn ấy chúng ta không thể không nhắc đến "nhà văn của người nông dân
Nam bộ"- Nguyễn thi, một cây bút văn xuôi hàng đầu của văn nghệ giải phóng miền
nam những năm chống mĩ. Tác phẩm"Những đứa con trong gia đình" là một trong
những sáng tác xuất sắc của Nguyễn Thi ra đời vào 2/1966 khi nguyễn thi đang công tác
ở tạp chí "Văn nghệ quân giải phóng". Truyện ngợi ca lòng yêu nước, căm thù giặc sâu
sắc cũng như lòng chung thủy với cách mạng của nhân dân nam bộ thời kì chống Mĩ lúc
bấy giờ. Nhà văn đã xây dựng thành thành công những hình tượng nhân vật một cách
chân thật, sống động, có những nét chung thống nhất lại vừa có những nét tính cách độc
đáo, riêng biệt khiến chúng ta khó quên được. Nổi trội hơn cả đấy là Việt, một nhân vật
được tác giả ưu ái, dành nhiều tình cảm khi anh xuất hiện và được nhắc đến nhiều nhất
trong tác phẩm.
Việt là một chiến sĩ giải phóng quân sinh ra và lớn lên trong một gia đình nông dân giàu
truyền thống cách mạng. Trong anh hội tụ những phẩm chất, tính cách cũng như vẻ đẹp
tâm hồn cao đẹp đáng quý của nhân dân miền nam trong thời kì đánh mĩ. Mang mối thù
sâu nặng với Mĩ-ngụy: ông nội và bố Việt điều bị giặc giết hại, mẹ Việt vừa phải vất vả
nuooit con vừa phải đương đầu với bọn giặc và cuối cùng cũng chết vì bom đạn. Gia đình
chỉ còn lại Việt, Chị Chiến, Chú năm, thằng út em và người chị nuôi lấy chồng xa. Việt
và chiến hăng hái tòng quân đi giết giặc, vì nhỏ tuổi đồng đội hay gọi thân thiết là "cậu
tư". Anh rất gắn bó với đơn vị đặc biệt là tiểu đội trưởng Tánh, như tình ruột thịt. Ở Việt

luôn sôi nổi một tinh thần chiến đấu, tiêu diệt địch quyết lập được nhiều chiến công như
chị chiến để trả thù cho ba má. Được tác giả kể lại trong một hoàn cảnh hết sức đặc biệt
khi Việt đang chiến đấu ác liệt trong khi rừng cao su, anh đã hạ được một xe bọc thép của
địch nhưng bị thương nặng và lạc đồng đội. Việt ngất đi tỉnh lại nhiều lần, mỗi lần ngất đi
tỉnh lại những dòng hồi ức về những kỉ niệm thân thiết đã que của anh về chị chiến, về
má, chú năm lại ùa về. Ngoài ra những ấn tượng khó quên của chúng ta về nhân vật việt
đó là tính cách của anh. Là một cậu bé mới lớn tính tình còn "Trẻ con", vô tư, ngây thơ có
phần nghịch ngợm ta có thể dễ dàng nhận thấy được những điều này qua những dòng hồi
tưởng đứt quãng của việt. Như việc anh hay giành với chị chiến chuyện bắn tàu giặc Mĩ
trên sông Định thủy hay kể cả việc tưởng như nhỏ nhặt là tranh công bắt ếch với chị.
Ngoài ra lúc chị Chiến không cho Việt đi bộ đội anh đã bộc lộ hành động rất "trẻ con"
của mình đó là "đá trái dừa rụng xuống mương cái đùng". Ngay cả khi đang bị
thương ở khu rừng cao su nghĩ đến việt đối mặt với những tên giặc dường như không làm
Việt cảm thấy sợ hãi mà điều trái ngược khi anh nhớ lại những câu chuyện của các chị kể
lúc ở nhà về "Con ma cụt đầu" ngồi trên cây xoài lại khiến anh lạnh gáy, sợ hãi đến nỗi
thở dốc. Tính tình "trẻ con", vô tư ấy còn được thể hiện trong đêm sắp xa nhà đi bộ đội,
trong khi chị chiến phải lo toan, phải sắp xếp việc nhà ổn thỏa còn Việt thì cứ "lăn kềnh
ra ván cười khì khì", rồi thì nghịch nghợm "Chụp con đom đóm úp trong lòng bàn
tay" rồi"ngủ quên lúc nào không hay". Cả cách thương chị của Việt cũng thật trẻ con
làm sao khi anh"Giấu chị như giấu của riêng" khi bị anh tánh và đồng đội chọc gẹo.
Và nổi bật cho cái tính cách trẻ con ấy dường như là lúc nằm lại chiến trường anh tỏ ra
rất kiên cường, không hề sợ hãi vậy mà đến khi gặp lại đồng đội thì lại òa khóc một cách
ngon lành "Khóc đó rồi lại cười đó". Nguyễn thi đã thành công trong việc xây dựng
nhân vật Việt, một tính cách rất đỗi đời thường, đáng yêu, dễ mến lại vô cùng sinh động
mà không hề bị gượng ép. Đó dường như đã trở thành dấu ấn khó quên trong lòng độc giả
về nhân vật này. Không dừng lại ở đấy Việt thật sự là một người chiến sĩ, người anh hùng
hội tụ đủ các phẩm chất của một người lính với tính cách gan dạ, kiên cường, bản lĩnh
không sợ hãi, khuất phục trước khó khăn. Lúc nhỏ Việt đã dám xông thẳng vào thằng
giặc "Luyện đầu ba" mà đá. Lớn lên dù vẫn chưa đủ tuổi nhưng việt vẫn quyết chí đi bộ
đội cầm súng giết giặc trả thù cho Ba Má. Đi bộ đội được 2 năm, chiến đấu dũng cảm anh

đã dùng thủ pháo tiêu diệt được một xe bọc thép của địch lập lên chiến công mặc dù sao
đó anh bị thương nặng ở hai mắt và ngất đi, chính điều này càng làm cho người đọc
chúng ta thêm khâm phục trước sự gan dạ, dũng cảm của việt. Chi tiết khi anh bị lạc đơn
vị, bị thương nhưng anh vẫn bình tĩnh, kiên cường và luôn ở tư thế chiến đấu "đạn đã
lên nòng, ngón tay còn lại sẵng sàng nổ súng"khi phát hiện tên giặc nào tiến đến. Đặc
biệt chi tiết chị chiến và Việt khiên bàn thờ ba má sang gởi bên nhà chú năm để ngày mai
lên đường nhập ngũ. Khẳng định sự trưởng thành trong con người Việt qua cảm
giác"Mối thù giặc Mĩ đang đè nặng trên vai" chứng tỏ Việt đã sẵng sàng và xứng đáng
viết tiếp tên mình vào dòng sông truyền thống cách mạng của gia đình mình. Cuối cùng
ngoài những tính cách nổi bật bên ngoài không thể không nhắc đến tâm hồn Việt, một
con người giàu tình yêu thương và gắn bó với gia đình sâu sắc. Khi việt bị trọng thương
và ngất đi tỉnh lại đến tận 4 lần. Mỗi lần như thế lần lượt những dòng hồi tưởng của anh
về gia đình, đồng đội, những người thân yêu của mình trong anh lại ùa về. Những dòng
hồi ức đẹp đẽ, hạnh phúc ấy có lẽ nào là sợi dây tình cảm chắc chắn đang cố gắng giành
lấy Việt khỏi cái lằn ranh mong manh giữa sự sống và cái chết nơi chiến trường ấy.Trong
những hồi ức ấy Việt nhớ lại hình ảnh của má hiện lên nơi chị chiến và hình như anh có
cảm giác má về đâu đây, về để dõi theo 2 đứa con của mình giờ đã trưởng thành để mà
ngày mai lên đường đánh giặc, chống mĩ cứu nước và mặc dù đang bị thương nằm ở nơi
chiến trường nhưng Việt luôn mong muốn gặp được má, rồi hình ảnh má bơi xuồng, xoa
đầu Việt dường như đó chính là sức mạnh của tình mẫu tử, sức mạnh để anh vượt qua
được khó khăn, thử thách lúc ấy, và có lẽ đó cũng là phần tươi đẹp sâu thẩm, thiêng liêng
nơi tâm hồn Việt. Chúng ta còn bắt gặp cả những dòng hồi ức về chú năm với những câu
hò, lời dặn dò trước khi Việt, Chiến ra đi, về cuốn sổ gia đình. Có lẽ chính tất cả những kỉ
niệm ấy đã giúp cho việt chiến thắng được cái chết và tìm lại được những người đồng đội
của mình. "Những đứa con trong gia đình" với hình tượng nhân vật được Nguyễn thi
khắc họa một cách chân thật, tài tình và mang đậm tính sử thi trãi dài trong suốt truyện.
Tiêu biểu nhất đó là hình tượng nhân vật Việt cũng chính là phẩm chất, tính cách đáng
quý của người nông dân Nam bộ lúc bấy giờ. Ngoài ra trong truyện Nguyễn Thi còn nêu
lên quan niệm rằng "Chuyện gia đình thì cũng dài như sông, mỗi gia đình phải ghi
vào một khúc" dường như trong "Những đứa con trong gia đình" Việt, chị chiến

dường như đã ghi một phần của mình vào khúc sông ấy, dòng sông truyền thống của gia
đình mình.
Hình tượng nhân vật chiến trong những đứa con và gia đình
Là một nhà văn gốc Bắc, nhưng lại sống gắn bó với miền nam của tổ quốc. Có lẽ
chính vì vậy mà những trang viết của Nguyễn Đình Thi luôn đậm chất Nam bộ,"Những
đứa con trong gia đình" là một tác phẩm điển hình cho phong cách ấy. Đây là truyện ngắn
mà Nguyễn Thi sáng tác ngay tại chiến trường Nam bộ có lẽ cũng vì thế mà nhũng con
người trong đó là chính là biểu tuọng cho tinh thần chủ nghĩa anh hùng cách mạng mà ở
đó nhân vật Chiến hiện lên thật rõ nét.
Giữa những tháng năm điêu tàn trong khói lửa, nhân dân ta phải tắm trong bể
máu tội ác của kẻ thù ,Chiến hiện lên đúng như hình tượng người phụ nữ miền nam anh
dũng, kiên cường trong kháng chiến. Người phụ nữ đã xuất sắc được Chủ tịch Hồ Chí
Minh trao tặng tám chữ vàng :" anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang". Nam bộ chính
là miền đất điển hình của những người phụ nữ ấy mà trong tác phẩm của mình Nguyễn
Đình Thi đã ca ngơi như :" Chị Út Tịch" trong tác phẩm Người mẹ cầm súng nhân vật
Chiến trong truyện ngắn "Những đứa con trong gia đình ", có thể nói NGuyễn Thi là một
trong những nhà văn thành công nhất khi viết về hình tượng người phụ nữ Nam bộ " giỏi
việc nước, đảm việc nhà " trong cuộc kháng chiến chống Mĩ anh dũng, kiên cường trước
kẻ thù, nhân hậu đảm đang trong gia đình. Nhân vật Chiến cũng vậy, ba má đều chết
trong chiến tranh, CHiến đã thay má nuôi nấng và dạy dỗ các em không những vậy Chiến
còn tham gia du kích từ khi còn nhỏ, hăng hái tòng quân giết giặc.

Cũng như nhân vật Việt, Chiến sinh ra và lớn lên trong mối thù nhà, nợ nước: ông
nội, ba má đêu chết trong chiến tranh. Ba của Chiến bị kẻ thù chặt đầu , má Chiến đã
mang rổ đi đòi đầu chồng. Chính bà cũng chết khi đi lấy đàu đạn làm thuốc súng cho du
kích. Một hoàn cảnh éo le, bất hạnh Chiến phải thay ba má trông nom các em. Chính
trong cái hoàn cảnh này càng hun đúc thêm tinh thần cách mạng, lòng căm thù giặc của
CHiến cũng vì thế mà tính cách điển hình của người phụ nữ Việt Nam nói chung và
người phụ nữ Nam Bộ nói riêng càng ăn sâu vào trong tiềm thức của chi.
Trong truyện ngắn Nguyễn Đình Thi đã xây dựng nhân vật Chiến có tính ác trẻ

cpn, được thể hiện như "tranh đi bộ đội với em, trah bắt ếch nhưng Chiến không chỉ giỏi
việc nước, là một nữ du kích có tiếng mà còn đảm đang việc nhà. Chiến cùng một lúc đã
vừa làm ba , vừa làm má để chăm lo, lấp đày khoảng trống ấy cho các em. rong truyện
ngắn, nhân vật Chiến hiện lên với vóc dáng của một con người lao động "hai bắp tay tròn
vo xạm màu đỏ cháy nắng". Ở Chiến có nét gì đó giống người mẹ của cô. Đã ba lần Việt
thấy chị Chiến giống mẹ, giống ở điệu bộ, cử chỉ, lời nói cách lo liệu công việc, chính chị
cũng cảm giác hòa vào với mẹ.Theo lời chú Năm, cô "không khác mẹ một chút nào". . Cô
có đức tính kiên trì, chịu khó, chỉ nội một việc bỏ ăn để ngồi đánh vần cuốn sổ gia đình
suốt từ trưa cho tới lúc trời chạng vạng đã đủ chứng tỏ điều đó. Cô cũng thừa hưởng ở mẹ
đức tính gan góc. Trong ngày tòng quân, cô nói với em : "Tao đã thưa với chú Năm rồi.
Đã làm thân con gái ra đi thì tao chỉ có một câu : Nếu giặc còn thì tao mất, vậy à !". ở cô,
khả năng vun vén, thu xếp gia đình cũng thể hiện rất rõ. Trước khi cùng em đi bộ đội,
mọi chuyện nhà đã được cô xếp đặt đâu vào đó, tỉ mỉ, chu đáo, "nói nghe thiệt gọn" khiến
cho chú Năm cũng phải có chút sững sờ, "nhìn hai cháu thiệt lâu" rồi nói : "Khôn ! Việc
nhà nó thu được gọn thì việc nước nó mở được rộng, gọn bề gia thế, đặng bề nước non.
Con nít chúng bây kì đánh giặc này khôn hơn chú hồi trước". Câu nói của chú Năm thể
hiện sự yên tâm của thế hệ trước đối với lớp người sau. Rõ ràng, họ đã trưởng thành, có
thể gánh vác được những việc lớn của đất nước.Còn nữa, trước khi tòng quân, Chiến còn
lo lắng, thu xếp việc gia đình, Chiến nói với Việt :"năm công ruộng mần nghen". Có ai
đời bàn thờ cũng mang đi gửi ? ấy vậy mà trông truyện ngắn này Nguyễn Thi đã đẩy cái
cùng cực, tội ác của lũ cướp nước lên đến đỉnh điểm khi để 2 chị em Chiến đem gửi chú
Năm bàn thờ của ba má.
Chiến tham gia du kích từ khi còn nhỏ, mọi công lao đều có thể nhường cho em
nhưng cương quyết tranh đi tòng quân với em không phải là vì Chiến sợ em đi sẽ cướp
hết công của mình mà Chiến biết, chiến ý thức được sự tàn khốc của chiến tranh và hơn
hết là tình thương dành cho em. Chiến sợ súng đạn vô tình, sợ nguy hiểm đến với Việt,
lại một lần nữa đức tính tốt đẹp của người phụ nữ được nâng lên.
Hiện lên thật bình dị, Chiến đã để lạ nhiều xúc cảm trong lòng bạn đọc. Hình ảnh
với tính cách đặc trưng của nguòi phụ nữ Việt Nam nói chung và người phụ nữ Nam bộ
nói riêng" đảm việc nước, giỏi việc nhà". Chính những con người bình thường ấy đã góp

phần làm lên thắng lợi vĩ đại của dân tộc.
Những đứa con trong gia đình
Đề: Vẻ đẹp con người Nam bộ trong kháng chiến chống Mỹ qua tác phẩm Những đứa
con trong gia đình của nhà văn Nguyễn Thi.
Những đứa con trong gia đình của nhà văn Nguyễn Thi gắn liền với không khí
của những ngày kháng chiến chống đế quốc Mỹ quyết liệt và hào hùng. Câu chuyện kể về
những đứa con trưởng thành trong gia đình lớn cách mạng, hun đúc những vẻ đẹp truyền
thống của quê hương. Mỗi một nhân vật trong tác phẩm đã thể hiện một cách đặc sắc
phẩm chất, cá tính của con người Nam Bộ trung dũng kiên cường, gắn bó với gia đình,
quê hương, trung thành với cách mạng.
Tác phẩm được xây dựng theo kết cấu truyện ngắn hiện đại: là mạch hồi ức của
anh tân binh Việt, đan xen giữa quá khứ và hiện tại, nối kết một cách tự nhiên tình cảm
gia đình – quê hương – cách mạng. Không gian giàu kịch tính và thời gian nghệ thuật của
tác phẩm tạo nên sự đan cái của những câu chuyện kể không theo trình tự tuyến tính mà
có sự sắp xếp hợp lý, tạo ra sự liên tưởng nhiều chiều. Xoay quanh nhân vật trung tâm là
hai chị em Chiến và Việt còn là hệ thống hình tượng nhân vật gắn bó với nhau trong tình
ruột thịt, có những nét bản chất thống nhất như chảy ra trong cùng huyết thống, nhưng
mỗi người một vẻ không ai giống ai. Chính những nét tiêu biểu đó đã góp phần tái hiện
thành công phẩm chất đáng quí của những con người quê hương Nam bộ giàu lòng yêu
nước, căm thù giặc, giúp người đọc hiểu rõ hơn về một thời đại hào hùng và giá trị nhân
bản của cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Những nhân vật trong gia đình được giới thiệu gắn với hình ảnh thân thương của
quê hương và những kỷ niệm cụ thể thời thơ ấu dữ dội của anh tân binh Việt. Chiến đấu
giữa bầy giặc Mỹ, bị thương, lạc đồng đội, người chiến sĩ ấy giữa cơn mê tỉnh chập chờn
đã nhớ về những hình ảnh thân thương nhất từ thời ấu thơ. Dường như đó chính là nguồn
sức mạnh giúp anh vượt qua cái chết tìm về sự sống, tìm về đồng đội. Những con người
trong gia đình Việt gắn với hồi ức thiêng liêng và cảm động làm sống dậy cả một quá khứ
yêu thương và căm thù: chị Chiến, má, chú Năm. Hiểu theo một nghĩa rộng, đó cũng là
những đứa con trong gia đình lớn: cách mạng.
Tất cả những con người ấy cùng giống nhau ở lòng căm thù giặc sâu sắc, vì

những tội ác mà chúng đã gây ra với người thân trong gia đình. Gắn bó với mảnh đất quê
hương, những con người ấy còn giàu tình nghĩa, trung thành với cách mạng bởi cách
mạng đã đem lại cho họ sự đổi đời thật sự. Dường như anh chiến sĩ Việt đã thừa hưởng
được từ thế hệ đi trước, chú Năm và má, hành động dũng cảm gan góc và lòng say mê
khao khát được đánh giặc. Trong các nhân vật được tái hiện, chú Năm và má được khắc
hoạ với những nét riêng độc đáo.
Chú Năm thể hiện đầy đủ bản tính tự nhiên của người nông dân Nam bộ hiền lành
chất phác, giàu cảm xúc mơ mộng nội tâm. Một người từng trải qua đắng cay của cuộc
đời làm mướn trước cách mạng, để thành bản tính ít nói. Đau thương hằn sâu từ cuộc đời
gian khổ và với tư cách chứng nhân của tội ác của thằng Tây, thằng Mỹ và bọn tay sai
phải chăng đã làm nên nét đa cảm trong gương mặt với đôi mắt lúc nào cũng mở to,
mọng nước.Chất Nam bộ rặt trong con người ông thể hiện qua việchay kể sự tích cho con
cháu, và kết thúc câu chuyện thể nào cũng hò lên mấy câu. Néy đặc biệt độc đáo ở người
đàn ông này là có sổ ghi chép chuyện gia đình. Cuốn sổ ghi đầy đủ những chuyện thỏn
mỏn của nhiều thế hệ, như minh chứng cho tấm lòng thuần hậu của ông. Đó còn là những
trang ghi chép tội ác của kẻ thù gây ra, những chiến công của từng thành viên, như một
biên niên sử. Bản thân ông cũng chính là một trang sử sống, khi gửi gắm, nhắn nhủ cho
hai chị em Chiến và Việt: “chuyện gia đình ta nó cũng dài như sông, để rồi chú sẽ chia
cho mỗi người một khúc mà ghi vào đó…”. Nhân vật đã thể hiện vẻ đẹp của tấm lòng sắt
son, ý thức trách nhiệm của thế hệ đi trước.
Má của Chiến và Việt là hội tụ phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ Nam bộ anh
hùng trong kháng chiến. Những ấn tượng tác giả để lại đậm nét trong người đọc về nhân
vật này là về tính gan góc từ khi còn là con gái. Người đàn bà hết lòng thương yêu chồng
con ấy đã phải trải qua thời khắc dữ dội khi kẻ thù chặt đầu chồng, nhưng má đã vượt lên
đau thương để nuôi dạy đàn con khôn lớn trưởng thành. Hình ảnh người mẹ ấy đối mặt
với họng súng quân thù như gà mẹ xoè cánh che chở đàn con, khiến kẻ thù phải run sợ
trước đôi mắt của người vượt sông vuợt biển. Nuôi con và cả con của đồng chí, má là
hiện thân của vẻ đẹp gan góc được tôi luyện trong đấu tranh, với đức hy sinh vô bờ bến
lặng thầm, tảo tần lam lũ, đau thương chôn kín trong giọt nước mắt lặng lẽ kín đáo. Trong
tâm hồn người phụ nữ ấy là tình yêu lớn lao, ý chí bất khuất kiên cường và cả tinh thần

dám hy sinh, đổi mạng sống vì cách mạng.
Hai chị em Chiến và Việt đã được thừa hưởng tất cả những vẻ đẹp của thế hệ đi
trước, tính cách được tạo nên từ truyền thống gia đình, từ hoàn cảnh đặc trưng: thương
cha má, cùng chung lo toan công việc cách mạng, giàu tình nghĩa với quê hương. Không
phải ngẫu nhiên hai chị em đã cùng xung phong tòng quân một ngày, để trả mối thù cha
bị chặt đầu, má bị trái cà nông quân thù sát hại. Trong hoàn cảnh khốc liệt của cuộc chiến
đấu, biết căm thù cũng là một phẩm chất cần thiết, bởi căm thù giặc tàn phá quê hương,
sát hại người thân cũng là một biểu hiện sâu sắc của tình yêu với quê hương, gia đình!
Bởi vậy đêm tòng quân không chỉ có hai chị em tranh nhau ghi tên mà thanh niên trong
xã ghi tên tòng quân cũng rất đông. Hành động của hai chị em có sự đồng tình của chú
Năm, như một điểm nhấn hành động này hoàn toàn không phải là tự phát mà gắn với ý
thức giác ngộ của tuổi trẻ trên quê hương đau thương và anh dũng.
Kí ức của Việt gắn với hình ảnh của chị Chiến, với kỷ niệm tuổi thơ trong trẻo
của hai chị em. Người con gái ấy có cá tính riêng, có những nét giống má, gan góc, chăm
chỉ, đảm đang tháo vát. Hai chị em kề tuổi nên có lúc còn rất trẻ con, nhưng bao giờ trong
những lần cãi vã thì chị cũng nhường em. Đến khi tham gia công việc cách mạng, Chiến
tỏ ra chín chắn hơn Việt. Những mất mát đau thương đã khiến cô gái ấy sớm trưởng
thành, nhưng không hề làm chai sạn tâm hồn giàu nữ tính. Lúc nào Chiến cũng có cái
gương nhỏ, như những người con gái mới lớn nào cũng thích làm duyên. Câu chuyện của
hai chị em trước đêm tòng quân đã chứng tỏ khả năng quán xuyến, thay thế vai trò của
mẹ để chăm em, khiến cho bản thân cậu em thân thiết phải ngạc nhiên vì chứng kiến một
chị Chiến giống in như má, răm rắp nghe theo sự cắt đặt của chị.
Một trong những tình tiết truyện tạo được xúc động mạnh cho người đọc là hình
ảnh hai chị em trước đêm tòng quân khiêng bàn thờ má qua gửi chú Năm. Hai chị em đã
làm cho người chú phải ngạc nhiên vì sự trưởng thành trước tuổi. Đó là chi tiết cho thấy
những đứa con trong gia đình cách mạng này đã ý thức rõ chỉ có lên đường diệt giặc mới
trả được mối thù giặc Mỹ đè nặng hai vai. Việc nhà việc nước vẹn toàn, lời động viên của
chú Năm dành cho hai chị em đã thể hiện niềm tin tưởng vào thế hệ trẻ thời chống Mỹ.
Xuyên suốt mạch truyện là dòng hồi ức của Việt, nhân vật trung tâm của tác
phẩm. Người chiến sĩ ấy vốn là đứa trẻ gan dạ từng chứng kiến cảnh kẻ thù quăng đầu

cha mà xông tới nhằm thằng liệng đầu mà đá. Được dìu dắt từ ấu thơ, Việt cũng đã biết
làm cảnh giới, chiếc ná cao su thành vật báo hiệu khi có động. Bản tính hồn nhiên của
một cậu bé mới lớn thể hiện ra ở sự hiếu thắng, lúc nào cũng giành phần hơn, nhưng từ
sâu thẳm là tình cảm yêu thương những người ruột thịt, tự hào với truyền thống quê
hương. Những lần ngất đi tỉnh lại của Việt giữa bãi chiến trường ngổn ngang xác giặc đã
giúp anh có thêm sức mạnh tình thương vượt lên cái chết để trở về đội ngũ. Nguyễn Thi
đã thành công khi không miêu tả vào những chiến công của anh chiến sĩ mà đã chỉ ra cho
người đọc vẻ đẹp nhân văn trong tâm hồn người cầm súng. Vẻ đẹp ấy là hội tụ của ý chí,
quyết tâm và trên hết là tình thương yêu sự gắn gó với người thân và sau này là tình cảm
chan hoà thân ái giữa cậu Tư với đồng chí đồng đội như trong một nhà.
Tác phẩm thành công khi đã đem lại cho người đọc sự hình dung về mảnh đất Nam Bộ
anh dũng và đau thương trong những ngày kháng chiến chống Mỹ. Đạc biệt, bằng sự am
hiểu sâu sắc bản chất của người dân Nam Bộ yêu nước, tác giả đã dựng nên những con
người vừa bình thường giản dị nhưng lại có vẻ đẹp, tầm vóc phi thường của con người
thời đại chống Mỹ cứu nước. Giọng kể chuyện giản dị, xây dựng đối thoại tự nhiên và
nghệ thuật xây dựng tính cách nhân vật đặc sắc đã để lại ấn tượng khó quên về những
đứa con trong gia đình cách mạng. Đồng thời còn phát hiện sâu sắc về sự trưởng thành
của thế hệ trẻ Việt Nam trong chiến đấu. Vẻ đẹp ấy kết tinh chủ nghĩa anh hùng cách
mạng Việt Nam, sức mạnh làm nên chiến thắng của nhân dân Việt Nam, một phẩm chất
cao quí còn để lại những tấm gương cho thế hệ sau noi theo.
Trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình, Nguyễn Thi viết :
“Chuyện gia đình ta nó cũng dài như sông, để rồi chú sẽ chia cho mỗi người một khúc
mà ghi vào đó”
Hãy phân tích và chứng minh rằng, trong truyện ngắn nói trên đã có một dòng sông
truyền thống gia đình liên tục chảy từ những thế hệ cha anh đến đời chị em Chiến
Việt.
I/ Mở bài
II/ Thân bài :
1/ Giải thích câu nói của chú Năm
_ Nguyễn Thi ví chuyện gia đình ta cũng dài như dòng sông là Nguyễn Thi muốn nhấn

mạnh sự trôi chảy, sự tiếp nối của mỗi gia đình cũng như dòng sông vậy. Nếu sông có
khúc trên khúc dưới, thì gia đình có thế hệ già, thế hệ trẻ. Sự kế tục và tiếp nối ấy chúng
ta gọi là truyền thống . Mỗi con người, mỗi đời người trong một gia đình phải là một
khúc sông trong một dòng sông truyền thống
_ Mỗi người chỉ được gọi là thành viên trong gia đình với những ai đã ghi được, đã làm
nên được khúc sống của mình trong cái dòng sông truyền thống gia đình ấy, Có nghĩa là,
con không chỉ là sự tiếp nối huyết thống mà quan trọng hơn còn là sự tiếp nối một truyền
thống.
_ Hơn nữa ta không thể hiểu khúc sông sau của một dòng sông nếu không hiểu ngọn
nguồn đã sinh ra nó. Cũng như vậy, ta chỉ có thể hiểu về những đứa con của một gia đình
khi và chỉ khi đã hiểu ít nhiều về chính cái truyền thống gia đình đã sinh ra những đứa
con ấy
2/ Phân tích và chứng minh
Trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình thực sự đã có một dòng sông của truyền
thống gia đình. Dòng sông ấy liên tục chảy từ thế hệ cha anh đến thế hệ những chiến sĩ
trẻ anh hùng thời chống Mĩ. Ở họ đều có
*Những phẩm chất chung
Đó là yêu nước, căm thù giặc sâu sắc, thủy chung son sắt với quê hương, cách
mạng .Ở họ luôn có sự hòa quện giữa giữa tình cảm gia đình với tình yêu đất nước,
giữa truyền thống gia đình với truyền thống dân tộc . Và chính sự hòa quyện ấy đã
tạo nên sức mạnh to lớn của con người Việt Nam, của dân tộc Việt Nam thời đánh
Mĩ.
*Có những nét riêng
Nhưng mỗi thanh viên trong gia đình lại là một khúc sông riêng, đem đến vẻ đẹp phong
phú đa dạng của con người miền Nam thời đánh Mĩ
a/ Chú Năm
chính la khúc thượng nguồn, là nơi kết tinh đầy đủ nhất truyền thống gia đình.
_ Chú là một người nông dân Nam bộ, thật thà bộc trực vui tính và giàu tình cảm.
Người đọc ấn tượng sau đậm về chú Năm vì
+ Chú là người lao động chất phác “chú vốn đi bè cũng ham sông ham bến”

Nhưng không chỉ có vậy mà ở
+ Chú Năm đậm chất Nam bộ.
Cái chất nam bộ ấy được thể hiện ngay trong ngôn ngữ đầy cá tính không thể trộn của
chú. Và dường như qua chú, ta thấy phảng phất cái tinh thần ham đạo nghĩa của Nguyễn
Đình Chiểu thuở xa xưa. Việc chi em Việt “ra đi kì này là ra chân trời mặt biển”. và với
chú “việc nhà nó thu gọn được thì việc nước nó được mở rộng, gon bề gia thất đặng bề
nước non”.
+ Chú là người giàu tình cảm
Trong truyện chú Năm là người hay hò, “chú hay kể về sự tích của gia đình và cuối câu
chuyện thế nào chú cũng hò lên mấy câu… những câu nói về cuộc đời cơ cực của chú và
những chiến công của đất này”.
Nhưng người đọc sẽ nhớ mãi một
_ Chú Năm đại diện cho truyền thống và luôn có ý thức tự hào và lưu giữ truyền thống
+ Những lúc chú hò không đơn thuần chỉ là giải khuây, mà qua “giọng hò đã đục và tức
như tiếng gà gáy” ấy, ta thấy có cái gì đó thật trang nghiêm, thật tha thiết, “gân cổ chú nổi
đỏ lên, tay chú đặt lên vai Việt, đôi mắt chú mở to, đong nước, nhìn thẳng vào đôi mắt
Việt, đầu lắc lư, nhắn nhủ, làm như Việt chính là nơi cụ thể để chú gửi gắm những câu
hò…”Thì ra, những tấm áo vá quàng, con sông dài cá lội, người nghĩa quân Trương
Định, ngọn đèn biển Gò Công…không đơn thuần là những câu ca réo rắt mà là ngon
nguồn, là hồn thiêng của cha ông đang nhập vào chú Năm để truyền đến đời con cháu
Không chỉ truyền lại truyền thống cho con cháu qua những câu hò mà
+ Chú còn có cả một cuốn sổ gia đình
Gọi là cuốn sổ nhưng nó thực sự là một thứ biên niên sử của gia đình. Mà điều thú vị là ở
chỗ ,ó được viết ra từ một ngòi bút thực sự bình dân, “chữ viết lòng còng”, lời văn mộc
mạcà Nhưng chính cái thô mộc vụng về lại là những bằng chứng nóng hổi về nợ máu của
kẻ thù và sự dũng cảm kiên cường của dòng họ trong chiến đấu
Cùng với chú Năm
b/ Má Việt
Má cũng là một hiện thân của truyền thống và là một hình tượng mạng đậm dấu ấn riêng
của phong cách Nguyễn Thi

_ Là một người mẹ chắc khỏe về thể chất và mạnh mẽ về tinh thần
Điều đó được thể hiện ngay trong
+ Ngoại hình của má : Cái gáy đo đỏ, đôi vai lực lưỡng, chiếc nón rách, tấm áo bà ba
đẫm mồ hôi đã đen lại không con thấy bạc; dư sức một mình rinh thúng lúa từ dưới
thuyền đặt lên giường ngủ. Đó là chân dung của mẹ.
Mẹ còn là người phụ nữ
+ Tần tảo xốc vác thương chồng thương con
Sáng sáng câu dặn con vừa hối hả buông khỏi miệng thì chân đã vội đẩy xuồng ra tít giữa
sông. Chiều về , cái nón rách có dễ chưa kịp quạt cho khuôn mặt bớt đi một hai phần đỏ
rực lại đã bơi đi, canh hai mới trở lại nhà, người sự mùi lúa gạo và mồ hôi, thứ mùi của
đồng áng của cần cù sương nắng.
Nhưng mẹ là người mẹ trong chiến tranh, chỉ tần tảo xốc vác thôi chưa đủ. Mà mẹ còn
phải trở thành một sức mạnh không thế lực tàn bạo nào có thể khuất phục. Má của Việt là
như vậy
_ Gan góc, căm thù giặc sâu sắc, biết ghìm nén, biết vượt lên đau thương để sống, chiến
đấu và che chở cho đàn con.
Ngay từ thời con gái, má Việt đã thể hiện tính cách
+ Gan góc
Chiều chiều đi làm mướn về vì không có tiền đi đò nên mẹ lấy nón làm phao mà lội qua
sông
Lấy chồng rôi má lại lặn lội thăm chồng, lên rừng xuống biển má cũng đi. Rồi ba Việt bị
chặt đầu, má « cư theo cái thằng xách đầu mà đòi ». « Đi từ ấp trong ra ấp ngoài, nó qua
sông tao cũng qua, nó về quận tao cũng tới. Một tay tao bồng em mày, một tay tao cắp
rổ », mặc cho nó bắn đùng đùng trên đầu. Và khi quân bất nhân đi rao khắp chợ rồi liệng
cái đầu ba vào ngực má, đầu ba rơi ở dưới đất không lượm mà má cứ nhè cái thằng vừa
liệng đầu mà đá. Có ai ngơ cái truyền thống yêu nhau tam tứ núi cũng trèo xưa, lại được
má thể hiện sinh động nhưng đau đớn dữ dội đến thế
+ Căm thù giặc sâu sắc, biết ghìm nén, biết vượt lên đau thương để sống và chiến đấu
Chồng bị chặt đầu, nỗi đau ấy khác gì dao cứa ngang tim, nhưng mẹ cố không để rơi
nước mắt « chiều hôm đó về tới nhà má mới khóc…Bao nhiêu năm sau đó cũng vậy, lúc

nào nói đến chuyện trên má cũng không khóc ». Và nếu lệ cứ ứa ra, thì má chỉ nằm chứ
không kể chi hết. Đau thương ấy, người mẹ một mình nuốt sâu vào đáy lòng, để lặng lẽ
một mình chịu đựng sức thiêu đốt của nỗi đau âm ỉ cháy.
Dưới một núi đau thương, người mẹ ấy vẫn hiên ngang đối mặt với kẻ thù mà « hai bàn
tay to bản » vẫn phủ lên đâu đàn con đứng nép dưới chân, vẫn kiên cường sống và chiến
đấu lội hết đồng này sang bưng khác « đôi mắt tìm việ, bàn chân đo đường », vừa làm
công cấy gặt vừa do tình thế địch.
Một hình ảnh, một truyền thống như thế, tác giả muốn phải là bất tử, cho dù con người cụ
thể có phải hi sinh. Người mẹ ngã xuống, nhưng dòng sông truyền thống kia vẫn chảy.
Và hình ảnh của mẹ lại hiện về qua những đứa con của mẹ
c/ Chị em Chiến và Việt
Vì là hai chị em ruột, lại cùng là chiến sĩ giải phóng, Chiến và Việt có nhiều
+> Điểm giống nhau
Là con em của một gia đình cách mạng giàu truyền thống anh hùng, ông bà ba má đều bị
sát hại nên