BỆNH UNG THƯ LÀ GÌ? pps

BỆNH UNG THƯ LÀ GÌ?


Ung thư là tên chung dùng để gọi một nhóm bệnh trên 200 loại khác nhau về
nguồn gốc của tế bào, căn nguyên, tiên lượng và cách thức điều trị nhưng có
những đặc điểm chung, đó là sự phân chia không kiểm soát được của tế bào,
khả năng tồn tại và phát triển ở các cơ quan và tổ chức lạ.
Các ung thư thường phát triển từ một tế bào ban đầu và phải mất nhiều năm
cho tới khi có một kích thước đủ lớn để có thể nhận thấy được. Quá tŕnh
phát triển từ một tế bào duy nhất thành một khối ung thư trải qua nhiều giai
đoạn.
Thông thường, các tế bào lành có một tuổi thọ nhất định và tuân thủ theo
một quy luật chung là phát triển - già - chết. Các tế bào chết đi lại được thay
thế bằng các tế bào mới. Cơ thể có một cơ chế kiểm soát quy luật này một
cách chặt chẽ và duy tŕ số lượng tế bào ở mỗi cơ quan, tổ chức ở mức ổn
định. Bệnh ung thư bắt đầu khi có một tế bào vượt qua cơ chế kiểm soát này
của cơ thể, bắt đầu phát triển và sinh sôi không ngừng nghỉ, h́nh thành một
đám tế bào có chung một đặc điểm phát triển vô tổ chức, xâm lấn và chèn ép
vào các cơ quan và tổ chức xung quanh. Các tế bào ung thư có liên kết lỏng
lẻo, dễ dàng bứt ra khỏi khối u mẹ, theo mạch máu và mạch bạch huyết di cư
đến các tổ chức và cơ quan mới, bám lại và tiếp tục sinh sôi nẩy nở (quá tŕnh
này gọi là “di căn”). Các ung thư chèn ép hoặc di căn vào các cơ quan giữ
chức năng sống của cơ thể như năo, phổi, gan, thận… bệnh nhân sẽ tử vong.
Ngày nay, người ta đă biết rằng sự phát triển b́nh thường của tế bào trong cơ
thể được kiểm soát bằng ba nhóm gien:
 Nhóm gien sinh trưởng (oncogenes) chịu trách nhiệm về sự phát triển
và biệt hóa của tế bào. Nếu nhóm gien này bị tổn thương (biến dị), nó
hoạt động không theo đúng quy luật và sẽ khiến các tế bào phân chia
liên tục và phát triển một cách không kiểm soát được.
 Nhóm gien ức chế (oncogene supressors): Chịu trách nhiệm ức chế
gien sinh trưởng, không cho các tế bào tham gia tùy tiện vào chu kỳ

sinh trưởng. Nếu gien này bị mất hoặc bị tổn thương, các gien sinh
trưởng bị mất kiểm soát và hoạt động một cách bất thường khiến cho
các tế bào sẽ sinh sản bất b́nh thường.
 Nhóm gien sửa chữa: Là nhóm gen chịu trách nhiệm điều chỉnh những
sai sót trong hoạt động của hai loại gien trên. Nếu loại gen này bị tổn
thương th́ những biến dị của hai loại gen trên sẽ không được khắc
phục và sẽ dẫn đến sự sinh trưởng bất b́nh thường của tế bào.
Cơ thể còn người được tạo nên từ các tế bào. Tế bào ở các cơ quan khác
nhau của cơ thể có thể có hình dạng khác nhau, cách làm việc khác nhau,
nhưng đều có chung cơ chế nhân bản. Tế bào cũng có tuổi thọ, già, rồi chết,
và những tế bào mới được sinh ra để thay thế. Bình thường, sự phân chia
nhân bản tế bào được kiểm soát một cách có hệ thống. Nhưng nếu quá trình
nhân bản này vượt ra ngoài sự kiểm soát vì một lý do nào đấy, các tế bào sẽ
phân chia liên tục và tạo ra một khối thường gọi là khôi u. Các khối u có thể
là lành tính, hoặc ác tình. Ung thư là tên gọi của các khối u ác tính.
Nếu khối u lành tính không di căn sang các cơ quan khác của cơ thế, thì đó
không phải là ung thư. Tuy nhiên, nếu khối u lành tính phát triển tại chỗ quá
mạnh, nó có thể chèn ép lên các cơ quan khác, và gây ra các vấn đề nghiêm
trọng.
Xin chú ý rằng: UNG THƯ chỉ là khái niệm chung, không phải chỉ là
MỘT loại bệnh lý duy nhất với một cách chưa duy nhất. Ung thư có trên
200 loại, và mỗi loại có một tên riêng, như ung thư phổi, ung thư gan, vv
và mỗi loại ung thư có những phương pháp điều trị chuyên biệt!
Ung thư là một căn bệnh đáng sợ. Ở Anh, trung bình cứ 3 người có một
người mắc bệnh ung thư, nhưng phần lớn những người mắc bệnh là những
người có tuổi. Tuy nhiên, ung thư có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi, và rủi ro
tiềm ẩn về mắc bệnh ung thư sẽ tăng dần theo tuổi tác. Tại Anh, khoảng
70% bệnh nhân ung thư phát hiện được ở độ tuổi 60 hoặc hơn.
Ung thư cũng có mức độ phổ biến khác nhau. Những con số thống kê mới
nhất ở Anh cho thấy loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới là ung thư phổi

(19%), tiếp theo là ung thư tiền liệt tuyến (17%), ung thư ruột già (14%) và
ung thư bàng quang (7%). Đối với phụ nữ, các con số lần lượt là ung thư vú
(29%), ung thư ruột già (12%), ung thư phổi (11%), và ung thư buồng trứng
(5%).
Ung thư có thể được chữa khỏi, nếu phát hiện kịp thời. Ngay cả trong trường
hợp ung thư không thể chữa khỏi được, thông thường chúng ta có thể điều
trị và kiểm soát được căn bệnh với khoảng thời gian từ vài tháng, tới vài
năm
CHẨN ĐOÁN SỚM BỆNH UNG THƯ
Chẩn đoán ung thư sớm là một việc RẤT QUAN TRỌNG. Ung thư có thể
được chữa khỏi hoàn toàn nếu chúng ta PHÁT HIỆN SỚM khi căn bệnh
mới bắt đầu. Tuy nhiên, ở Việt nam, chúng ta ít có thói quen và ít có điều
kiện khám sức khỏe định kỳ. Vì vậy, căn bệnh ung thư thường được phát
hiện khi đã quá muộn.
Chúng tôi mở thêm riêng một mục CHẨN ĐOÁN SỚM này, mong giúp các
bạn có thêm kiến thức để phòng bị cho bản thân và cho những người thân
trong gia đình. Hiện tại, thông tin chi tiết về các phương pháp, thủ tục chẩn
đoán sớm các loại bệnh ung thư cụ thể đang được một nữ bác sỹ trẻ Nguyễn
P.K. biên dịch. Chúng tôi sẽ cập nhật dần dần các thông tin chi tiết lên mục
này trong thời gian tới.
Để mở đầu cho mục này, xin được biên dịch một tài liệu tóm tắt từ website
Bảng dưới đây sẽ mô tả một số loại ung thư hay
gặp và các biện pháp khám nghiệm, xét nghiệm để chẩn đoán bệnh. Đồng
thời, trong bảng cũng có chỉ rõ các đối tượng nên khám nghiệm định kỳ để
chẩn đoán ung thư sớm tùy theo từng độ tuổi, và từng loại bệnh.
Lo
ại ung
thư
Xét nghiệm – Chẩn đoán Đối tượng
Vú

1.

Khám nghiệm vú
2.

Siêu âm hoặc chụp X-
quang
tuyến vú Mammography
3.

Xét nghiệm chỉ số CA15.3

Phụ nữ 40 tuổi trở lên
* Nếu phát hiện thấy cục,
u trong vú, cần đến khám
bác sỹ ngay
Ruột kết
1.

Xét nghi
ệm máu trong phân
(FOBT)
2.

Xét nghiệm chỉ số CEA
3.

N
ội soi ruột (Colonoscopy)
4.

Ch
ụp CT nội suy (CT Virtual
Colonoscopy)

Mọi đối tượng từ 45 tuổi
trở lên
* Những người có tiền sử
gia đình mắc bệnh này có
thể phải khám nghiệm
sớm hơn
Tử cung
1.

Khám nghiệm âm đạo
2.

Xét nghiệm dịch âm đạo PAP
3.

Siêu âm vùng xương chậu

Tất cả nhưng phụ nữ có
quan hệ tình dục tích cực
Gan
1.

Chỉ số ung thư AFP
2.

Xét nghiệm chức năng gan
3.

Siêu âm gan
4.

Siêu âm gan mở rộng

Mọi đối tượng từ 45 tuổi
trở lên
* Những đối tượng có
tiền sử xơ gan, viêm gan
B, hoặc viêm gan C
thường có nguy cơ cao
hơn và cần theo dõi sớm
hơn
Phổi
1.

Chụp X-quang phổi
2.

Xét nghiệm tế bào đờm
Những người hút thuốc
lá
* Hoặc thường xuyên
tiếp xúc với hóa chất độc
3.

Xét nghiệm chỉ số ung thư CEA

4.

Chụp CT phổi cường độ thấp

hại
Vòm họng
1.

Xét nghi
ệm một số chỉ số: EBV
EA+EBNA-1 IgA
2.

N
ội soi vòm họng

Những đối tượng 40 tuổi
trở lên
*Những đối tượng có các
hiện tượng đáng ngờ
*Những đối tượng có tiền
sử gia đình
Ti
ền liệt
tuyến
1.

Khám nghiệm trực trang
2.

Xét nghiệm chỉ số PSA
3.

Siêu âm vùng xương chậu

Đàn ông 50 tuổi trở lên
* Những người có tiền sử
gia đình về ung thư tiền
liệt tuyến, hoặc có những
phụ nữ ruột thịt bị ung
thư vú hoặc buồng trứng
cần khám thường xuyên
Buồng
trứng
1.

Khám nghiệm vùng xương chậu
2.

Xét nghiệm chỉ số CA125
3.

Siêu âm vùng xương chậu

Phụ nữ có tiền sử gia
đình ung thư vú, bu
ồng
trứng, hoặc ruột kết
Dạ dày
1.

N
ội soi dạ dầy
2.

Xét nghiệm vi tr
ùng
Helicobacter pylori


Những đối tượg có tiền
sử gia đình ung thư dạ
dầy và/ho
ặc mắc chứng
bệnh nhiễm khuẩn dạ dày
mãn tính với vi khuẩn
Helicobacter pylori.
Tuy nhiên, với kinh nghiệm cá nhân, tôi nghĩ, nếu có điều kiện, các bạn nên
khám nghiệm định kỳ, kể cả khi còn trẻ và không có tiền sử gia đình mắc
những bệnh ung thư tương ứng.