Khai cuộc - mấy khái niệm cơ bản về cờ tướng docx

Khai cuộc - mấy khái niệm cơ
bản về cờ tướng


I. Ý nghĩa và tầm quan trọng của khai cuộc
Xét theo thứ tự thời gian, một ván cờ thường được chia làm ba giai đoạn:
khai cuộc, trung cuộc và tàn cuộc. Sự phân chia này tuy có tính cách qui ước
nhằm dễ dàng nghiên cứu nhưng nó phản ánh một thực tế là có giai đoạn mở
đầu rất quan trọng. Giai đoạn này gồm bao nhiêu nước thì chưa có sự thống
nhất giữa những nhà nghiên cứu, nhưng thông thường người ta cho rằng giai
đoạn này phải kéo dài từ 8 đến 12 nước đi đầu tiên. Sở dĩ nói giai đoạn này
rất quan trọng vì nó thực sự có ý nghĩa quyết định đến toàn bộ quá trình diễn
biến ván cờ. Ta thấy nhiều ván do khai cuộc tồi nên kết thúc sớm, không có
giai đoạn tàn cuộc, thậm chí do khai cuộc lỗi lầm nghiêm trọng cũng không
có cả giai đoạn trung cuộc.
Nhận thức về ý nghĩa và tầm quan trọng của khai cuộc phải trải qua nhiều
chặng đường lần lần mới sáng tỏ, vì không phải từ thời xa xưa các tay cờđã
có ngay được những nhận thức đúng đắn. Bởi thời trước, hầu hết các tay cờ
đều nhận định rằng ván cờ căng thẳng, quyết liệt và nổi rõ sự hơn kém là ở
giai đoạn trung cuộc và tàn cuộc. Như vậy theo họ nghĩ, hai giai đoạn sau
phải quan trọng, quyết định hơn giai đoạn đầu. Với nhận thức như thế nên
họ chỉ quan tâm nghiên cứu trung cuộc và tàn cuộc, ít khi chịu gia công học
tập và nghiên cứu khai cuộc. Trong khi đó một số danh kỳ các thế kỷ trước
có lúc đua nhau nghiên cứu tổng kết cờ tàn và cờ thế nên vô hình trung củng
cố thêm những nhận thức lệch lạc trên. Điều tệ hại là nó tác động khiến một
số tay cờ có quan điểm đánh giá rất thấp vai trò của khai cuộc và coi như
không cần thiết phải nghiên cứu. Họ nghĩ "vô chiêu thắng hữu chiêu" là
không cần học tập, chơi không bài bản cũng thắng được những người chơi
theo sách vở, nhưng họ không biết muốn chơi được kiểu "vô chiêu" lại càng
phải nghiên cứu, học tập kỹ hơn ai hết. Đến đầu thế kỷ 20 thì mọi chuyện đã
sáng tỏ, hầu hết các danh thủ đều khẳng định khai cuộc có tầm quan trọng

đặc biệt. Những ai chơi cờ theo ngẫu hứng trong khai cuộc đều không thể
đương cự được với những người có học tập, nghiên cứu. Chính từ thực tiễn
thi đầu các danh thủđã rút ra kết luận đó. Nhưng rồi lại có những quan điểm
lệch lạc khác khi có một số người lại đề cao quá mức giai đoạn này. Cho nên
đã có lúc cũng nổi lên những cuộc tranh luận xung quanh nhận định, đánh
giá lại vị trí và tầm quan trọng của khai cuộc. Cuối cùng người ta đã phân
tích khách quan và thống nhất kết luận rằng cả ba giai đoạn khai, trung, tàn
cuộc đều có ý nghĩa và tầm quan trọng quyết định, và các giai đoạn đều có
mối quan hệ khăng khít với nhau. Chơi khai cuộc tốt thì mới có một trung
cuộc ưu thế và từ một trung cuộc ưu thế mới dẫn về một tàn cuộc thắng lợi.
Tuy nhiên để thấy rõ tầm quan trọng nổi bật của khai cuộc người ta thường
nêu một tỷ lệđáng tham khảo là phần khai cuộc quyết định 40%, còn phần
trung và tàn cuộc mỗi giai đoạn quyết định khoảng 30%.
Tóm lại, khai cuộc là giai đoạn triển khai các lực lượng, khởi sự từ nước đi
đầu tiên và chấm dứt với sựđiều động hầu hết các quân chủ lực ở cả hai cánh
để tạo thành một thế trận tấn công hoặc phòng thủ. Việc hình thành một thế
trận phải xuất phát từ một kế hoạch hẳn hoi, đó là chiến lược dàn trận của
người điều khiển trận đấu.