Những mối quan hệ giữa thuộc địa và người da đỏ 1 docx

Những mối quan hệ giữa thuộc địa và người da đỏ
1

Cho đến năm 1640, người Anh đã có những thuộc địa vững chắc được thiết lập
dọc bờ biển New England và vịnh Chesapeake. ở giữa là người Hà Lan và cộng
đồng rất nhỏ của người Thuỵ Ðiển. Về phía tây là những người Mỹ chính gốc, tức
là người da đỏ.

Mối quan hệ giữa các bộ lạc da đỏ miền đông với người châu Âu không còn là
những kẻ xa lạ nữa, đôi khi thì thân mật, hữu hảo, cũng có khi là thù địch. Tuy
người Mỹ bản địa được hưởng lợi từ việc tiếp xúc với công nghệ mới và thương
mại, nhưng bệnh tật và nỗi thèm khát đất đai mà những người định cư đầu tiên
mang tới đã gây ra một thách thức nghiêm trọng đối với nếp sống đã được hình
thành từ lâu của người da đỏ.

Trước hết, buôn bán với người định cư châu Âu đã mang lại những điều có lợi: đó
là dao, rìu, vũ khí, đồ dùng làm bếp, lưỡi câu cá và vô số các loại hàng hoá khác.
Những người da đỏ buôn bán ngay từ thuở ban đầu với người châu Âu đã có được
ưu thế đáng kể đối với các địch thủ không có các thuận lợi đó.

Ðể đáp ứng những yêu cầu của người châu Âu, các bộ lạc như bộ lạc Iroquois đã
bắt đầu chú ý tới việc săn bắt thú lấy da vào thế kỷ XVII. Lông và da thú chưa
thuộc đem lại cho các bộ lạc nguồn tài chính để mua hàng hoá kiều dân mãi cho
tới tận thế kỷ XVIII.

Những mối quan hệ giữa thuộc địa với người da đỏ giai đoạn đầu là vừa có sự hợp
tác, vừa xung đột. Một mặt, có những mối quan hệ thân thiện vốn là cơ bản trong
suốt nửa thế kỷ đầu tiên tồn tại vùng Pennsylvania. Mặt khác đã có hàng loạt
những cản trở, giao tranh và chiến tranh kéo dài mà phần đa số đều theo một kịch
bản không đổi là sự thất bại và tiếp tục mất đất ở phía người da đỏ.

Cuộc nổi dậy đầu tiên trong số những cuộc khởi nghĩa quan trọng của người da đỏ
xảy ra ở Virginia vào năm 1622, khi đó có đến 347 người da trắng bị giết, gồm cả
một số nhà truyền giáo vừa mới đặt chân tới Jamestown. Cuộc chiến tranh Pequot
tiếp theo năm 1637 vì các bộ lạc bản địa muốn ngăn chặn việc định cư ở vùng
sông Connecticut.

Vào năm 1675, Phillip, con trai của một tù trưởng, từng ký kết hiệp định hoà bình
đầu tiên với những người hành hương năm 1621 đã cố gắng đoàn kết các bộ lạc
miền nam New England chống lại việc người châu Âu tiếp tục xâm lấn đất đai của
họ. Tuy nhiên, Phillip đã tử trận trong trận đánh và nhiều người da đỏ bị bán đi
làm nô lệ.

Gần như suốt 5.000 cây số về phía Tây lãnh thổ, người da đỏ Pueblo đã vùng lên
khởi nghĩa chống lại các nhà truyền giáo Tây Ban Nha năm năm sau đó ở khu vực
xung quanh thành Taos ở New Mexico. Trong suốt vài chục năm tiếp theo, người
da đỏ Pueblo lại kiểm soát được phần đất đai trước kia vốn là của họ, song để rồi
phải nhìn thấy người Tây Ban Nha chiếm lại. Chừng 60 năm sau, cuộc khởi nghĩa
khác của người da đỏ xảy ra khi người da đỏ Pima đụng độ với người Tây Ban
Nha ở miền đất mà hiện nay là bang Arizona.

Dòng người định cư đều đặn tiến vào những vùng rừng rú xa xôi hẻo lánh của các
thuộc địa miền Ðông đã phá vỡ nhịp sống bao đời nay của người da đỏ. Vì ngày
càng nhiều thú bị giết nên các bộ lạc đã phải đối mặt với sự lựa chọn khó khăn
giữa việc chịu đói hay lâm chiến, hoặc rời đi và phải xung đột với các bộ lạc khác
ở miền Tây.

Người Iroquois sống ở khu vực dưới khu hồ Ontario và Erie ở phía bắc New York
và Pennsylvania đã thành công hơn cả trong việc chống lại những bước bành
trướng của người châu Âu. Vào năm 1570, năm bộ lạc đã kết hợp để trở thành một
quốc gia dân chủ nhất thời đó, nước "Ho-De-No-Sau-Nee" hay là liên minh người

Iroquois. Liên minh này được điều hành do một hội đồng gồm 50 đại diện từ từng
bộ lạc trong số năm bộ lạc đó. Hội đồng quyết định các công việc chung cho toàn
bộ các bộ lạc, nhưng hội đồng không trực tiếp điều hành các công chuyện hàng
ngày của từng bộ lạc. Không có bộ lạc nào được phép một mình tiến hành chiến
tranh. Hội đồng đã thông qua Luật xử lý các tội phạm, chẳng hạn như tội giết
người.

Liên minh là một chính thể mạnh vào thế kỷ XVI và thế kỷ XVII. Liên minh này
buôn bán lông thú với người Anh và theo phe người Anh chống lại người Pháp
trong chiến tranh giành quyền thống trị nước Mỹ vào những năm từ 1754 đến
1763. Người Anh chưa chắc có thể thắng được cuộc chiến tranh đó một khi không
có sự trợ giúp của liên minh người Iroquois.

Liên minh vẫn vững mạnh cho tới tận thời Cách mạng Mỹ. Sau đó, trong thời gian
đầu, hội đồng đã không thể đạt được quyết định nhất trí về việc cần phải ủng hộ ai.
Các bộ lạc thành viên đã đưa ra những quyết định riêng của mình, một số đấu
tranh với người Anh, người khác lâm chiến với quân thực dân, những người còn
lại thì đứng trung lập. Kết quả là tất cả đều chống lại người Iroquois. Những thất
bại của họ thật lớn lao và liên minh đã không bao giờ hồi phục được nữa.

XI/ Thế hệ thứ hai của các thuộc địa Anh quốc

Xung đột dân sự và xung đột tôn giáo ở nước Anh vào giữa thế kỷ XVII đã hạn
chế dòng người nhập cư vào Mỹ cũng như làm giảm đi mối quan tâm chú ý mà
mẫu quốc dành cho các thuộc địa Mỹ non nớt.

Năm 1643 các thuộc địa Vịnh Massachusetts, Plymouth, Connecticut và New
Heaven đã thành lập Liên minh các tiểu bang New England một phần để cung cấp,
bảo đảm những biện pháp quốc phòng mà nước Anh đã xao lãng, thờ ơ. Ðó là nỗ
lực đầu tiên của các kiều dân châu Âu nhằm thống nhất khu vực lãnh thổ.

Lịch sử thời kỳ đầu của các thuộc địa Anh quốc đã bộc lộ nhiều cuộc xung đột,
kình địch cả về tôn giáo lẫn chính trị vì các phe nhóm ganh đua giành quyền lực
và vị trí giữa họ với nhau và giữa những cộng đồng láng giềng. Ðặc biệt, vùng
Maryland chịu khốn khổ vì các cuộc kình địch tôn giáo gay gắt vốn từng gây thiệt
hại lớn cho nước Anh trong thời kỳ của Oliver Cromwell. Một trong số các nạn
nhân là sắc luận khoan dung của nhà nước mà đã bị huỷ bỏ vào những năm 1650.
Tuy nhiên, chẳng bao lâu sau, sắc luật này được phục hồi với quyền tự do tôn giáo
mà nó đã bảo đảm.

Năm 1675, cuộc nổi dậy của Bacon là cuộc khởi nghĩa quan trọng đầu tiên chống
lại quyền lực hoàng gia, đã bùng lên ở các thuộc địa. Tia lửa đầu tiên dẫn tới cuộc
nổi loạn này là cuộc đụng độ giữa những người tiên phong tới vùng đất mới và
người da đỏ thuộc bộ lạc Susquehannock, nhưng chẳng bao lâu sau cuộc đụng độ
ấy đã kích động chủ nông trại là thường dân chống lại sự giàu có và đặc quyền của
các ông chủ đồn điền lớn và viên thống đốc bang Virginia là William Berkeley.

Những chủ trại nhỏ chịu cay đắng vì giá thuốc lá thấp và những điều kiện sống
nghèo nàn đã tập hợp lại xung quanh ông Nathaniel Bacon, người vừa từ nước
Anh tới Mỹ. Berkeley đã từ chối cấp cho ông Bacon quyền uỷ nhiệm tiến hành
những cuộc đột kích chống người da đỏ, nhưng ông ta đồng ý thi hành các cuộc
bầu cử mới vào Hội đồng Thị dân, một tổ chức đã giữ nguyên không đổi từ năm
1661.

Bất chấp các mệnh lệnh của Berkeley, Bacon đã đưa quân tấn công chống lại bộ
lạc Ocaneechee vốn rất thân thiện và đánh bại họ hầu như hoàn toàn. Quay trở về
Jamestown tháng 9-1676, ông cho phóng hoả đốt thành này khiến Berkeley phải
chạy trốn. Phần lớn tiểu bang lúc này nằm dưới sự cai trị của Bacon. Tuy nhiên
chiến thắng của ông thật ngắn ngủi vì Bacon chết do bệnh sốt ngay tháng sau đó.
Bacon không còn nữa, thì cuộc nổi loạn mau chóng mất đi sức sống của nó.

Berkeley tái lập quyền lực của ông và ra lệnh treo cổ 23 người trong số những kẻ
đi theo Bacon.

Cùng với việc khôi phục lại chế độ quân chủ của vua Charles đệ Nhị (the
Restoration) vào năm 1660, người Anh lại một lần nữa hướng sự chú ý tới Bắc Mỹ.
Trong một thời gian ngắn, các khu định cư của người châu Âu đầu tiên được thiết
lập ở Bắc và Nam Carolina và người Hà Lan đã buộc phải chạy khỏi Tân Hà Lan
(New Netherland). Các thuộc địa độc quyền được thành lập ở New York, New
Jersey, Delaware và Dennsylvania.

Như thông lệ, các thuộc địa Hà Lan đã được quản lý bởi các thống đốc chuyên
quyền được cắt cử ở châu Âu. Trong suốt nhiều năm, dân di cư địa phương đã trở
nên xa lạ với họ. Kết quả là khi kiều dân Anh bắt đầu xâm lấn các vùng đất của
người Hà Lan ở Long Island và Manhattan, viên thống đốc bị dân chúng ghét bỏ
đã không thể quy tụ nhân dân lại để phòng thủ. Thuộc địa Tân Hà Lan (New
Netherland) đã thất thủ năm 1664. Tuy nhiên, điều kiện đầu hàng thật nhẹ nhàng:
các kiều dân Hà Lan có thể vẫn sử dụng tài sản của họ và cầu nguyện khi họ muốn.

Vào đầu những năm 1650, những người định cư dần dà đến từ Virginia đã cư trú
tại vùng Ablemarle Sound cách không xa bờ biển, nơi này hiện nay là miền bắc
bang Bắc Carolina. Vị thống đốc độc quyền đầu tiên đã đến đây năm 1664. Vốn là
một vùng xa xôi thậm chí cả vào thời nay nữa, thị trấn đầu tiên của khu Ablemarle
mãi đến khi một nhóm người Pháp theo giáo phái Huguenot tới đây năm 1704 mới
được thành lập.