TRẦN THÁI TÔNG ( 1218 - 1277 ) 4 pptx

TRẦN THÁI TÔNG
( 1218 - 1277 )
4

Các Kinh, Luận của các bộ phái Phật giáo đều giới thiệu con đường Giới, Ðịnh,
Tuệ dẫn đến Tâm và Tuệ giải thoát. Qua kiến thức Phật học sau nhiều năm nghiên
cứu, đến tuổi 30, và qua kinh nghiệm tự thân, Thái Tông đã tóm lược chuẩn xác về
Giới, Ðịnh, Tuệ học và viết thành các bài luận nêu trên. Về giới, nó là bước đi căn
bản cho mọi hành giả. Trên nền tảng thành tựu giới, hành giả có điều kiện để phát
triển Ðịnh và Tuệ. Giới có công năng "Trừ ác cấu", "trừ ác thú". Ðịnh có công
năng "trừ triền cấu" của ngũ dục lạc. Tuệ có công năng "trừ sử cấu" và "nhất thiết
hữu" là đích đến của tu tập. Thái Tông tại đây đã giới thiệu con đường giải thoát
rất truyền thống của Phật giáo từ thời nguyên thủy. Phần công án và ngữ lục mà
"Khóa Hư Lục" ghi lại là phần chịu ảnh hưởng của Thiền tông Trung Quốc qua
thiền phái Tỳ ni-đa-lưu chi và Vô Ngôn Thông, Thảo Ðường mà Thái Tông đã vận
dụng như là phần để trắc nghiệm trí tuệ giác tỉnh của các thiền giả, và hộ trì công
phu phát triển trí tuệ dập tắt các ngã tưởng. Phần nầy có thể đem lại rối rắm nếu
người hỏi và đáp chưa tỉnh mộng hữu ngã. Vì thế bài biên khảo nầy không đi vào
tìm hiểu phần công án, ngoài việc nêu ra một mẫu đối thoại Thiền tiêu biểu giữa
Thái Tông và Ðức Thành - một thiền sư Trung Quốc - để giới thiệu sự ứng xử bén
nhạy của trí tuệ của Thái Tông như là kết quả của kiến thức Phật học uyên bác của
Thái Tông, mà không phải là sở đắc, sở chứng về thực tại tối hậu.
Tại chùa Chân Giáo, miền Bắc Việt Nam, thiền sư Ðức Thành hỏi Thái Tông:
- " Ðức Thế Tôn chưa rời khỏi Ðâu Suất đã giáng xuống Vương Cung, chưa lọt
lòng mẹ đã độ hết chúng sinh, là thế nào?"
( " Thế Tôn vị ly Ðâu Suất dĩ giáng vương cung; vị xuất mẫu thai, độ nhân dĩ tất
thời như hà? ") (ibid.,tr.106)
- Thái Tông đáp :
" Muôn sông có nước trăng muôn sông,
Vạn dặm không mây, trời vạn dặm".
( Thiên giang hữu thủy Thiên giang nguyệt,

Vạn lý vô vân, vạn lý Thiên )
(ibid.,tr.104)
Câu hỏi của sư Ðức Thành là cái bẫy của ngã không gian và ngã thời gian:
- Từ Ðâu Suất đến vương cung là có một khoảng cách, và có đến có đi.
- Từ lúc chưa lọt lòng mẹ đến lúc hoàn tất việc độ sinh là có một khoảng thời gian
cách biệt, và có sinh có diệt.
- Chưa rời Ðâu Suất mà đã độ xong chúng sinh là việc làm nghe ra phi lý và
nghịch lý. Cõi chân thật và Như Lai thì vô ngã: không đến, không đi; không sinh,
không diệt; quá khứ và tương lai, hiện tại là một; kia và đây là một; cõi thật ấy là
siêu lý, vượt ra ngoài tình, lý thế gian.

Từ giác tỉnh vô ngã, Thái Tông đã trả lời bằng "sự " của "sự sự vô ngại pháp giới"
của Kinh Hoa Nghiêm: trăng chiếu muôn dặm sông, không gian ở khắp chốn.
Ðây chỉ là sự biểu thị tuệ tỉnh giác của Thái Tông, mà không phải là tuệ thể nhập
thực tại. Tuệ tỉnh giác chỉ là Thắng tri (abhijànàti) mà không phải (hay chưa phải)
là Liễu tri (Parijànàti).
7. Sáu thời sám hối lục căn (ibid.,tr.222)
- Sám hối là hình thức phản tỉnh, hằng ngày thức tỉnh tâm thức đi ra khỏi vùng tập
quán tâm lý bất thiện, tối tăm và hướng về giác tánh. Tự mình trách nhiệm về cái
đúng, cái sai, khổ đau và hạnh phúc của mình trong quá khứ và trong hiện tại. Tự
mình soi sáng tâm mình, lập chí lập nguyện mở nguồn tâm. Ðây là công phu trực
tiếp, thiết thực và hữu hiệu mà Thái Tông tự mình thực hành, và mong hậu thế làm
theo.
- Sám hối vừa là công phu hộ trì các căn, "Phòng hộ đoạn trừ lậu hoặc", vừa là
công phu tác ý đúng pháp: một phần của công phu " tu tập đoạn trừ lậu hoặc", và
một phần của công phu "Tri kiến đoạn trừ lậu hoặc " trong bảy công phu đoạn diệt
lậu hoặc mà đức Thế Tôn đã dạy (Kinh số 2, Trung bộ kinh, Kinh tạng Nikàya):
Tri kiến đoạn trừ, Phòng hộ đoạn trừ, Thọ dụng đoạn trừ, Kham nhẫn đoạn trừ,
Tránh né đoạn trừ, Trừ diệt đoạn trừ, và Tu tập đoạn trừ.

- Sám hối lục căn là quán sát, giác sát địa bàn mà từ đó con người đi vào sinh tử
hoặc đi vào giải thoát. Thấy rõ sự thật của 6 căn và 6 đối tượng của nó là thấy rõ
sự thật của pháp giới. Xoá tan hết tham, sân, si (trong phần sám hối ý căn) từ lục
căn là xóa tan những ngăn che tâm thức làm nhòa thực tánh, sẽ giúp hành giả mở
lớn đôi mắt tuệ. Ðây cũng là công phu hỗ trợ cho việc phát triển trí tuệ.

- Sám hối lục căn là bước thực hành "chư ác mạc tác" (không làm các điều ác)
theo lời đức Phật dạy:"chư ác mạc tác, chúng thiện phụng hành, và tự tịnh kỳ ý"
(không làm các điều ác, làm các điều lành, và giữ tâm ý thanh tịnh). Hình thức
thực hành nầy vừa khế hợp với tâm lý tín ngưỡng, vừa cùng lúc thức tỉnh các căn,
thức, chế ngự đồng thời tâm lý hôn trầm và trạo cử.
Nói tóm, đây là pháp môn tu tập ba nghiệp thân, khẩu, ý khá thiện xảo, rất đáng
được hậu thế tiếp tục thực hiện - dễ tiếp thu và thực hiện hơn pháp môn thiền định;
và tích cực, giác tỉnh mạnh hơn pháp môn tịnh độ (hay trì niệm danh hiệu Phật).
Ðặc biệt ở mỗi thời sám hối đều có tụng kệ vô thường tăng cường duyên thức tỉnh,
giúp hành giả sớm trực ngộ vô thường: thấy rõ vô thường, vô ngã, khổ, không của
các pháp là thấy rõ pháp; thấy rõ pháp là thấy Phật, thấy đạo vậy.
III. Kết luận về các pháp hành mà Thái Tông giới thiệu qua "Khóa Hư Lục"
Qua các phần khảo sát trên, con đường tu tập giải thoát mà Thái Tông giới thiệu
tựu trung nổi bật một số nét đặc biệt sau đây:
- Con đường thực hành là Giới - Ðịnh - Tuệ rất truyền thống, và nhận thức về nội
dung của Giới - Ðịnh - Tuệ cũng rất phù hợp với giáo lý truyền thống từ nguyên
thủy (Phật giáo Thượng tọa bộ)

- Công phu tỉnh giác không thủ trước bất cứ gì ở đời (trong tâm và ngoài cảnh)
trong mọi oai nghi là công phu ách yếu đi vào tâm giải thoát và tuệ giải thoát, rất
sát với lời dạy của Thế Tôn trong Kinh tạng Nikàya và Kinh tạng phát triển.
- Công phu giác sát thân sắc - hay sáu căn, sáu trần và sáu thức - là công phu biểu
hiện sắc thái rất tích cực, nhân bản, hiện thực, và trí tuệ. Thái Tông đã bàn rộng về
Sắc thân, về đích điểm của công phu nầy.

- Thái Tông, trong hầu hết các sáng tác của Người, luôn nhấn mạnh đến sự giác
tỉnh vô thường và chủ tâm đoạn trừ lòng dục. Ðây là công phu phát triển tâm và
tuệ giải thoát, phản ánh trung trực giáo lý truyền thống. Kết hợp với cái nhìn trí
tuệ về sự thật Duyên Sinh-Vô Ngã, công phu nầy trở nên rất thiện xảo, khỏi phải
cậy đến các công án Thiền.
- Pháp sám hối lục căn mà Thái Tông tự mình vạch vẽ, thực hiện và giới thiệu là
pháp tu nhiếp tịnh ba nghiệp thân, khẩu, ý rất riêng và rất thiện xảo trong việc tẩy
sạch các cấu uế của tâm hỗ trợ cho sự thành tựu Giới học và Ðịnh học.
Với năm điểm trên, con đường tu tập giải thoát mà Thái Tông để lại cho hàng hậu
học hiện rõ nét chừng mực, hiện thực, rất người, rất xã hội và rất trí tuệ Phật giáo.
Tại đây, người viết thấy rõ Phật giáo đời Trần là một Phật giáo Việt Nam nổi bật
ba nét chính:
1. Chừng mực và trí tuệ trong nếp sống gắn chặt với đời sống gia đình và xã hội
của Thái Tông.
2. Trang nghiêm, mô phạm và trí tuệ của nếp sống phạm hạnh xuất thế của Ðiều
Ngự Giác Hoàng.
3. Tự tại, tích cực nhập thế và rất trí tuệ của Tuệ Trung Thượng Sĩ.
Phật giáo Việt Nam của đời Trần là Phật giáo thực hiện trực tiếp Giới, Ðịnh, Tuệ
gồm đủ ba nét nổi bật trên, và được mỗi cá nhân tự mình nhận rõ con đường và tự
mình thực hiện con đường. Ðó là một nền Phật giáo phát triển mạnh và có sức
sống mạnh đáng được hậu thế suy gẩm.