Phòng chống đái tháo đường bằng liệu pháp tự nhiên potx

Phòng chống đái tháo đường bằng liệu pháp tự nhiên
Lương y VÕ HÀ

Một số biện pháp tự nhiên bao gồm ăn uống nhiều thực phẩm thô, ít đường, ít
chất béo và vận động đều đặn không chỉ giúp phòng ngừa mà còn có thể đảo ngược
tình trạng bệnh lý giúp người bệnh dái tháo đường từng bước giảm dần sự lệ thuộc
vào chế độ dùng thuốc.
Đái tháo đường (ĐTĐ) là một hình thức rối loạn chuyển hoá đường trong cơ thể
khiến lượng đường trong máu tăng cao và một phần khác bị đào thải ra ngoài qua nước
tiểu. Do đó người bệnh thường ăn nhiều uống nhiều, đi tiểu nhiều và dễ mệt mỏi. Bệnh
thuộc phạm vi chứng tiêu khát của y học cổ truyền. Ngoài một số rất ít trường hợp đặc
thù, người ta thường phân biệt 2 dạng ĐTĐ chánh. ĐTĐ loại 1 lệ thuộc vào insulin xảy
ra ở những người trẻ dưới 40 tuổi khi tuyến tụy không sản xuất được insulin. ĐTĐ loại
II, không tùy thuộc vào insulin, chiếm hơn 90% trường hợp ĐTĐ. ĐTĐ loại II xảy ra ở
những người lớn tuổi khi tuyến tụy sản xuất được insulin nhưng nó không đủ khả năng
điều tiết lượng đường vào máu.
Việt Nam hiện là nước có tỷ lệ phát
triển bệnh ĐTĐ nhanh nhất thế
giới. Bệnh gia tăng cả về tỷ lệ, biến
chứng và đối tượng mắc bệnh. Nước
ta hiện có khoảng 4,5 triệu người
bệnh ĐTĐ, 65% trong số nầy không
biết mình bị mắc bệnh. Việc phát
hiện trễ dẫn đến gia tăng nguy cơ bị
mù, suy thận, hoại tử chi.

Nguyên nhân.
Trong những năm gần đây mặc dù kinh tế phát triển, đời sống vật chất phong phú
nhưng bệnh tiểu đường loại II ở những người trên 40 tuổi lại có chiều hướng gia
tăng. Nền công nghiệp phát triển và tính toàn cầu hoá đã tác động sâu xa đến việc thay
đổi lối sống của con người. Bên cạnh những yếu tố về môi trường, chế độ ăn uống thực

phẩm công nghiệp nhiều chất béo, ít chất xơ và lối sống tĩnh tại, ít vận động là nguyên
nhân chính đã dẫn đến sự gia tăng nầy. Có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến căn bệnh nầy
như tiền sử gia đình, béo phì, áp huyết cao, xơ vữa động mạch, ít ngủ, ít vận động.
Biện chứng.
Theo y học cổ truyền, Tỳ chủ về hậu thiên, Tỳ chủ về cơ nhục. Tỳ Vị trực tiếp
thu nạp và chuyển hóa thức ăn. Trong bệnh ĐTĐ, hoặc do ăn uống không hợp lý hoặc do
chuyển hóa kém hoặc do ít vận động đều thuộc chức trách quản lý của Tỳ. Sách Tố Vấn,
chương Kỳ Bệnh luận có ghi “Ăn nhiều chất béo, chất ngọt sinh mập, sinh nội nhiệt.
Chất ngọt gây trung mãn, khí trào lên mà sinh tiêu khát.” Nói đến đường huyết là nói
đến vị ngọt, vị ngọt là vị của Tỳ. Cuộc sống nhiều áp lực dẫn đến Can khí uất kết. Do
Can Mộc khắc Tỳ Thổ, stress cũng làm suy yếu Tỳ Vị. Đây cũng là lý do cho thấy
Stress là 1 yếu tố nguy cơ có thể gây ra hoặc làm nặng thêm ĐTĐ và kiện Tỳ vừa giúp
tăng chuyển hóa vừa làm tăng khả năng chống stress.
Đông y còn có kinh nghiệm “Cam ôn trừ đại nhiệt”. ĐTĐ là 1 hình thức uất nhiệt
ở trung tiêu. Quy luật nầy cho thấy cho thấy bổ Tỳ có thể giải trừ được nhiệt. Tỳ khí
vượng thịnh không chỉ giúp chuyển hóa tốt các loại chất béo, chất ngọt để làm hạ đường
huyết mà còn giúp cơ thể khỏe mạnh, linh hoạt, tinh thần thoái mái và thích vận
động. Những yếu tố này lại tiếp tục tác động trở lại để cải thiện sức khỏe, kiểm soát thể
trọng và ổn định đường huyết. Mặt khác, vì “Tỳ năng sinh huyết”, chuyển hóa tốt tất
huyết nhục dễ sinh. Bổ Tỳ cũng là gián tiếp dưỡng âm, sinh huyết. Do đó, chữa ĐTĐ
phải chữa Tỳ. ĐTĐ thuộc hư chứng. Bổ hư ở Tỳ chủ yếu gồm Sâm Kỳ Truật có gia
một vài vị để làm mát Phế, Vị, sau đó mới tùy chứng mà gia giảm.
Bài thuốc.
Bài thuốc nầy thiên về Kiện Tỳ chỉ khát. Đảng sâm 16g, Hoàng kỳ 20g, Bạch
truật 12g, Hoài sơn 12g, Cát căn 16g, Cam thảo 8g. Sắc uống. Mỗi đợt từ 15 đến 20
thang.
Được biết, từ 2003, các thầy thuốc ở Bệnh Viện Y Học Cổ Truyền Hải Dương đã
vận dụng bài thuốc “Bát Vị Tri Bá gia giảm” để hổ trợ điều trị ĐTĐ loại II với liệu trình
46 ngày với kết quả được đánh giá khá tốt. Bát Vị Tri Bá gia giảm gồm Sinh địa, Hoàng
kỳ, Sơn thù nhục, Tri mẫu, Bạch linh, Thiên hoa phấn, Thạch cao, Mạch môn. Bài nầy

thiên về nhận định ĐTĐ do âm hư sinh nội nhiệt. Cần phân biệt vớiTri Bá Bát Vị
hoàn nguyên là cổ phương Lục vị thêm Quế, Phụ tử, Tri mẫu và Hoàng bá (không dùng
Quế, Phụ tử chữa ĐTĐ).
Ngoài ra, dù dùng với phương dược nào, thuốc Tây, thuốc Namhoặc thuốc Bắc
chỉ là những biện pháp hổ trợ. Chính chế độ ăn uống ít chất béo, chất ngọt, nhiều thực
phẩm thô và vận động đều đặn mới là biện pháp chính giúp chữa dứt điểm căn bệnh. Có
thể dùng biện pháp chánh mà không cần biện pháp hổ trợ nhưng không thể chữa khỏi
hoàn toàn nếu chỉ dùng biện pháp hổ trợ mà không có biện pháp chánh.
Chế độ dinh dưỡng.
Ngũ cốc thô và rau quả củ có nhiều chất xơ. Khẩu phần trung bình cho 1 người
lao động nhẹ khoảng 1800 calo mỗi ngày có thể được cân đối theo tỷ lệ 65% chất bột
đường, 20% chất béo và 15% chất đạm. Chất bột đường chiếm tỷ lệ lớn nhất trong thành
phần thức ăn cũng là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến sự ổn định đường huyết. Đối
với người ĐTĐ việc bỏ bửa hoặc việc ăn quá no với nhiều thực phẩm tinh lọc đều gây
nguy hiểm. Những loại bánh kẹo, nước ngọt hoặc những loại trái cây chín có hàm lượng
đường đơn cao làm tăng vọt đường huyết là nguy cơ lớn nhất đối với người bệnh ĐTĐ.
Ngược lại, những carbohydrat phức hợp trong các loại ngũ cốc thô có nhiều chất xơ như
gạo lức, bắp, các loại đậu còn nguyên lớp vỏ lụa bên ngoài vừa giúp điều hòa sự hấp thu
chất đường vừa tăng cường sự chuyển hóa chất béo. Theo một nghiên cứu[i] của các nhà
khoa học Trường Đại học Pensylvania, những carbohydrate phức hợp trong ngũ cốc
thô còn có khả năng giảm mỡ bụng và cải thiện đáng kể lượng CRP trong máu ở những
người béo phì hoặc tiểu đường. CRP (C-reactive protein) là một yếu tố biểu thị tình
trạng viêm ở nhiều chứng bệnh mãn tính.
Cùng với những chất xơ trong các loại hạt, chất xơ trong rau, quả, củ cũng góp
phần điều tiết để ngăn chận hiện tượng tăng vọt đường huyết sau bửa ăn. Chính những
đợt dao động đường huyết xảy ra thường xuyên do ăn nhiều đồ ngọt hoặc thực phẩm tinh
lọc sẽ kéo theo hệ quả làm tăng nhứng đáp ứng stress và làm giảm độ nhạy đối với
insulin nơi ngưòi bệnh.
Do đó, ngoài việc ít ăn đồ ngọt, giảm bớt các loại cơm trắng, bún, phở, bánh mì
trắng để thay thế bằng ngũ cốc nguyên hạt là bước có ý nghĩa nhất trong chế độ dinh

dưỡng phòng chống ĐTĐ.
Chất đạm và chất béo tốt đối với người ĐTĐ. Không nhất thiết phải ăn chay. Tuy
nhiên, phòng chống ĐTĐ phải lưu ý đến chế độ ăn ít chất bẽo bão hòa trong các loại thịt
động vật và thực phẩm công nghiệp. Chất béo bão hòa khó chuyển hóa, dễ gây béo phì,
cứng động mạch làm tăng nguy cơ gây ra các biến chứng trong bệnh ĐTĐ. Ngược lại,
nguồn chất đạm và chất béo hữu ích trong các loại đậu và các loại hạt thô có chất béo là
nguồn chất khoáng, chất xơ, chất chống oxy hóa phong phú vừa giúp ổn định đường
huyết vừa điều hòa các hoạt động tim mạch và thần kinh.
Ngoài rau quả, ngũ cốc và các loại hạt thô có nhiều chất xơ, người ĐTĐ có thể
ăn thêm thịt cá hoặc sữa đã gạn bỏ bớt chất béo. Thực phẩm chánh là ngũ cốc thô trong
các bữa ăn chính sẽ giúp sự ổn định lượng đường kéo dài nhiều giờ trong ngày. Điều nầy
vừa tránh việc tăng đường huyết lại giảm đi nhu cầu phải ăn thêm những bữa ăn nhỏ
trong ngày. Đối với rau quả và một số loại hạt có thể dùng sống, người ĐTĐ cũng được
khuyến khích nên ăn sống và nhai kỹ để tận dụng khả năng chuyển hóa của cơ thể ở
đoạn đầu của ống tiêu hóa.
Một số loại thực dưõng giúp chữa bệnh ĐTĐ. Hầu hết các loại rau quả, củ đều có
nhiều chất xơ và những chất chống oxy hóa hữu ích cho việc phòng chống các loại bệnh
ĐTĐ. Ngoài ra, kinh nghiệm dân gian cũng cho thấy một số loại thực dưõng giúp chữa
ĐTĐ thông qua các tác dụng gia tăng hoạt động của tuyến tụy hoặc tăng độ nhạy của tế
bào cơ thể đối với insulin. Đứng đầu trong số nầy là mướp đắng, kế đến có thể kể
rong biển, kỷ tử, đậu bắp, đậu đũa, đậu nành, ổi xanh, chuối xanh, nho đỏ, nho
tím. Nhiều nghiên cứu[ii] cho biết mỗi ngày ăn khoảng 3 đến 5 quả mướp đắng dưới
các hình thức ăn sống, nấu canh, phơi khô nấu nước uống hoặc phơi khô tán bột có
thể giúp kiểm soát tốt đường huyết.
Riêng nho chín có chỉ số đường cao nên chỉ ăn mỗi lần vài quả, ăn cả vỏ và
hạt. Uống không quá 100cc rượu nho mỗi ngày cũng hữu ích cho tất cả mọi người.
Thức ăn nên tránh. Ngoài ra, người bệnh ĐTĐ cần tránh hút thuốc, uống rượu,
giảm các loại chất béo xấu trong thịt động vật, sữa, trứng. Trong giai đoạn đầu chữa
bệnh, khi còn chưa ổn định được đường huyết, cần ăn thêm những bữa ăn phụ, tránh ăn
bánh kẹo, các loại đồ ngọt hoặc thức ăn có chỉ số đường cao.

Vận động thân thể.
Chữa ĐTĐ phải vừa giải quyết nguyên nhân sinh bệnh vừa nâng cao thể trạng con
người cả về mặt thể chất lẫn tâm lý. Ít hoạt động cơ bắp là nguyên nhân chủ yếu của căn
bệnh thì hoạt động cơ bắp đều đặn là yếu tố cần thiết để cắt đứt vòng xoắn gây
bệnh. Vận động[iii] đều đặn và hợp lý có thể bảo đảm chiến lược “3 mặt giáp công” đối
với ĐTĐ. Vận động không chỉ kiểm soát thể trọng, gia tăng độ nhạy của tế bào đối với
insulin mà còn giúp tăng tiết những nội tiết tố tích cực như endorphin, serotonin giúp cải
thiện tâm lý.
Đi bộ. Khảo sát về bệnh ĐTĐ cho biết có đến 80% những người ĐTĐ thuộc thành phần
những người thừa cân, béo phì
[iv]. Năng vận động là 1 yêu cầu cơ bản để bảo vệ sức khỏe và
phòng chống bệnh tật. Vận động đều đặn và hợp lý giúp khí huyết lưu thông, cải thiện độ mỡ
trong máu và cải thiện hệ miễn dịch. Trong phòng chống bệnh ĐTĐ, vận động giúp kiểm soát thể
trọng, nguy cơ hàng đầu dẫn đến ĐTĐ. Không nhất thiết phải là những hình thức tập luyện
chuyên biệt. Đi bộ, đi xe đạp, bơi lội . . nếu được thực hành đều đặn khoảng 30 đến 40 phút
mỗi ngày có thể giúp tăng cường chuyển hoá, kiểm soát béo phì và làm tăng độ nhạy của tế bào
đối với insulin. Nghiên cứu về liệu pháp vận động cho biết đi bộ là giải pháp hữu hiệu nhất
để phòng ngừa cũng như điều trị bệnh tiểu đường loại 2
[v]. Đi bộ từ chậm đến nhanh dần
vừa với điều kiện sức khỏe của mỗi người.
Vận động ảnh hưởng trực tiếp đến sự chuyển hóa trong cơ thể. Do đó, khi chưa ổn định
được đường huyết, chạy nhanh hoặc tập quá sức có thể dẫn đến hạ đường huyết ngay trong lúc
tập hoặc vài giờ sau đó. Không tập liền trước khi đi ngủ để tránh trưòng hợp hạ đường huyết
trong lúc ngủ có thể gây nguy hiểm. Khi tập luyện cần dự trữ sẳn kẹo hoặc nước đường để dùng
khi có các dấu hiệu hạ đường huyết như cảm giác mệt lã, đói cồn cào, vả mồ hôi, chân tay
lạnh. Những người bệnh ĐTĐ cũng cần những đôi giày bảo vệ tốt bàn chân khi đi bộ để tránh bị
trầy, xước hoặc phồng rộp ở chân.
Thực hành thư giãn và kiểm soát stress. Theo Giáo sư William H. Polonski, Chủ
Tịch Viện Nghiên Cứu Đái Tháo Đường ở Mỹ,“những ngưòi bệnh đái tháo đường
thường phải chịu đựng stress, loại stress đặc thù của bệnh ĐTĐ.” Ngoài những nổi lo

toan hàng ngày do cuộc sống mang lại, người ĐTĐ luôn căng thẳng phải lo ổn định
đưòng huyết và dễ bị ảm ảnh bởi những biến chứng nguy hiểm, kể cả tàn phế do căn bệnh
gây ra. Stress tác động xấu đến đường huyết theo nhiều cách. Nghiên cứu ở trường Đại
học Georgetown[vi] cho thấy stress không chỉ ảnh hưởng đến hành vi khiến người bệnh
khó kiểm soát việc ăn uống mà còn có hệ quả phát triển lượng mỡ nhiều hơn so với
người bình thường dù với cùng một lượng calori ăn vào. Quan trọng hơn, stress kích
hoạt những đáp ứng “chống trả hoặc bỏ chạy” với khuynh hướng huy động thêm năng
lượng từ nguồn đường dự trữ để đối phó với hiểm nguy. Tuy nhiên, trong những stress
tâm lý, không những không có hành động đối phó xảy ra nhưng insulin lại không đủ khả
năng đưa đường vào tế bào khiến đường huyết tăng cao.
Do đó, những bài tập thở, ngồi thiền hoặc tập yoga hổ trợ điều trị ĐTĐ theo
nhiều nghĩa, vừa giúp ăn uống tiết độ vừa cải thiện chuyển hóa vừa điều hoà hoạt động
nội tiết để ổn định đuờng huyết. Ngoài ra,một số động tác kéo giãn cột sống và cúi gập
người quanh thắt lưngcủa yoga có tác dụng kích hoạt tuyến tụy và hoạt hoá luân xa 3,
liên quan đến việc chuyển hoá chất đường. Mỗi ngày bỏ ra khoảng 15 đến 20 phút thực
hành những động tác yoga thích hợp không chỉ bảo đảm chế độ vận động nhẹ mà còn
giúp điều hòa hoạt động nội tiết và gia tăng khí hóa của Tỳ Vị sẽ giúp hổ trợ tốt cho việc
phòng chống ĐTĐ.



[i]
Whole grains reduce weight, cut CVD risk. American Journal of Clinical Nutrition, Jan.2008; vol
87 (1):79-80.
[ii]
Laura Sane. Bitter melon. www. Diabeteshealth.com
[iii]
Depression, excercises with serotonin connection. www.associatedcontent.com.
[iv]
Staff of FC&A. Nature’s Prescription: Foods, Vitamins and Supplements that prevent Disease.

Tr. 77.
[v]
Frank Hu, MD.,PhD. Relationships of walking to mortality among US adults with diabetes. The
Archives of Internal Medicine. June.2003.
[vi]
Harrison Wein, Ph.D. Stress, Obesity link found. www.nih.gov/news