điều trị đau thần kinh tọa theo YHCT part1 doc

Bai 27
IU TR AU THN KINH TA THEO YHCT
MUC TIấU
1. Nêu đợc những yếu tố dịch tễ học của bệnh đau dây thần kinh
tọa.
2. Liệt kê đợc những triệu chứng quan trọng để chẩn đoán 2 thể
lâm
sang đau dây thần kinh tọa theo YHCT.
3. Trình bay đợc phơng pháp điều trị bệnh đau dây thần kinh
tọa
(dùng thuốc va không dùng thuốc của y học cổ truyền).
4. Giải thích đợc cơ sở lý luận của việc điều trị đau dây thần kinh
tọa
bằng YHCT.
I. I CNG
Đau dây thần kinh tọa đợc định nghĩa la một hội chứng thần kinh
có
đặc điểm chủ yếu la đau dọc theo lộ trình của dây thần kinh tọa va
các nhánh
của nó; nguyên nhân thờng do bệnh lý đĩa đệm ở phần thấp của
cột sống.
Đau dây thần kinh tọa có nhiều nguyên nhân nhng chủ yếu la do
những
tổn thơng ở cột sống thắt lng. Năm 1928, một nguyên nhân mới
đợc phát
hiện đã lam thay đổi hẳn khái niệm về nguyên nhân gây bệnh, đó la
thoát vị
đĩa đệm vùng thắt lng.
Sigwald va Deroux la những ngời đầu tiên mô tả hội chứng đau
dây
thần kinh tọa (1764).

Lasègue, C. E., Brissaud. E., Déjeurine J. J. đã chứng minh đây la
bệnh
đau rễ chứ không phải đau dây (1914).
Wirchow mô tả đĩa đệm, tuy cha phải rõ rang (1857); sau đó
Goldnwait
J. E., Middleton va Teacher tách đau dây thần kinh tọa do thoát vị
đĩa đệm
thanh một thể riêng (1911).
Schomorld G (1925-51) la ngời mô tả rất kỹ về cấu trúc giải phẫu
của
đĩa đệm (qua 10.000 cột sống).
Alajouanine, Petit Dutaillis (1928-30), Mauric (1933) va Mixter va
Barr
(1934) đã mô tả kỹ về lâm sang va giải phẫu bệnh của thoát vị đĩa
đệm.
469
Copyright@Ministry Of Health
Từ 1937, đã có hang loạt công trình nghiên cứu về đau dây thần
kinh tọa
của Glorieux (1937), Bergouignan va Caillon (1939). Trong số nay,
trờng phái
của De Sèze đã có những đóng góp rất lớn.
Hình 27.1. Dây thần kinh tọa - Đờng đi va phân nhánh
II. DịCH Tễ HọC
Bệnh thờng gặp ở lứa tuổi 30 - 60.
Nam mắc bệnh nhiều hơn nữ gấp 3 lần.
Đau thần kinh tọa có nhiều nguyên nhân nhng phổ biến nhất la
thoát
vị đĩa đệm (chiếm 60 - 90% theo nhiều tác giả, 75% theo
Castaigne.P).

III. NGUYêN NHâN
1. Theo y học hiện đại
Có nhiều nguyên nhân đau dây thần kinh tọa. Để dễ vận dụng trong
thực
hanh ngời ta sắp xếp:
Thoát vị đĩa đệm: đây la nhóm nguyên nhân thờng gặp nhất,
chiếm tỷ
lệ cao nhất trong các loại nguyên nhân khác.
Các bất thờng cột sống thắt lng cùng (mắc phải hoặc bẩm
sinh):
+ Mắc phải: viêm nhiễm tại chỗ (do bị lạnh, nhiễm khuẩn, nhiễm
độc, tiểu
đờng ); thoái hóa cột sống (ở ngời cao tuổi); ung th di căn vao
cột
sống (K tiền liệt tuyến, K vú, u vùng chậu nhỏ, u buồng trứng)
+ Bẩm sinh: nhiều tác giả cho rằng trớc khi chẩn đoán nguyên
nhân
đau dây thần kinh tọa do các dị tật bẩm sinh, cần phải loại trừ thoát
vị đĩa đệm va chỉ xem các dị tật chỉ la yếu tố thuận lợi.
470
Copyright@Ministry Of Health
471
Các nguyên nhân trong ống sống: u
tủy va mang tủy, viêm mang nhện
tủy khu trú, áp xe ngoai mang cứng
vùng thắt lng.
Một số nguyên nhân hiếm: khó
chẩn đoán, thờng chỉ xác định
đợc sau phẫu thuật nh giãn tĩnh
mạch quanh rễ, giãn tĩnh mạch

mang cứng, phì đại dây chằng vang,
rễ thần kinh thắt lng V (L5) hoặc
cùng I (S1) to hơn bình thờng.
2. Theo y học cổ truyền
Theo YHCT, hội chứng đau dây thần kinh tọa đã đợc mô tả trong
những
bệnh danh tọa điến phong, tọa cốt phong. Phong trong hội chứng
bệnh lý nay
nhằm mô tả tính chất thay đổi va di chuyển của đau.
Một cách tổng quát, do triệu chứng quan trọng nhất của bệnh la
đau nên
hội chứng đau dây thần kinh tọa có thể đợc tìm hiểu thêm trong
phạm trù
của chứng tý hoặc thống (tùy theo nguyên nhân gây bệnh).
Nguyên nhân gây bệnh:
Ngoại nhân: thờng la phong han, phong nhiệt, hoặc thấp nhiệt
thừa lúc
tấu lý sơ hở xâm nhập vao các kinh bang quang va đởm.
Bất nội ngoại nhân: những chấn thơng (vi chấn thơng) ở cột
sống (đĩa
đệm) lam huyết ứ lại ở 2 kinh trên.
Những nguyên nhân nay lam cho khí huyết của 2 kinh (bang quang
va
đởm) bị cản trở hoặc bị tắc lại, gây nên đau (không thông thì đau).
Tùy theo
bản chất của nguyên nhân gây bệnh ma biểu hiện của đau sẽ khác
nhau.
Nếu bệnh kéo dai sẽ ảnh hởng đến chức năng hoạt động của can
va thận.
3

2
1